Search results

1

Elementarne szkoły wielskie z polskim/kaszubskim językiem nauczania w synodzie słupskim od reformacji do wojny siedmioletniej

100%

Szultka Z.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2017

|

issue 3

57-67

EN

This article is an attempt of a synthetic outline of the rural schools with Polish as the language of instruction in the Kashubian language area of the Słupsk Synod in the context of the conditions and main directions of the development of rural elementary education with German as the language of instruction in West Pomerania in the period from the Reformation to the Seven Years’ War. The elementary education of the Kashubian ethnic and linguistic minority was defined by many specific traits, among which the most significant one was the language of instruction. In addition, the paper touches on the pietism-inspired attempts at an intellectual revival, which included elementary education, in the first half of the 18th century.

PL

Artykuł jest próbą syntetycznego przedstawienia zarysu szkół wiejskich z polskim językiem nauczania na kaszubskim obszarze językowym synodu słupskiego na tle uwarunkowań i głównych linii rozwoju wiejskiego szkolnictwa elementarnego z niemieckim językiem nauczania na Pomorzu Zachodnim od reformacji do wojny siedmioletniej. Szkolnictwo elementarne kaszubskiej mniejszości etniczno-językowej charakteryzowało się wieloma specyficznymi cechami, wśród których najważniejszą był język nauczania. Zwrócono również uwagę na zrodzone z pietyzmu próby ożywienia umysłowego, w tym szkolnictwa elementarnego, w pierwszej połowie XVIII wieku.

2

Stare druki ze zbiorów Pommersches Museum w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu. Komunikat

84%

Łukaszewski J.

Materiały Zachodniopomorskie

|

2022

|

vol. 18

291-306

EN

The report presents old prints from the Szczecin Pommersches Museum collection that have been discovered in the University Library in Poznań. These are 17 old prints in 21 volumes. The report is followed by an annex with a list of finds including bibliographic descriptions of the old prints as well as features of each specimen (provenance, marginalia, binding).

3

Fundacje i bractwa religijne w Głogowie Małopolskim od XVI do XVIII wieku

84%

Borkowski R., Nowicki T., Lorens B.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2020

|

issue 32

7-30

EN

Charitable organizations and confraternities in Glogów Malopolski from 16th to 18th century. From its founding in 1570, rich religious life bloomed in Glogów Malopolski. The town was founded by Krzysztof Glowa bearing the ‘Jelita’ coat of arms, who had also initiated and funded a wooden parish church. In the following decades of the town’s existence, new owners founded new religious charitable organizations. Mikolaj Spytek Ligeza, at the beginning of 1630s, founded a hospital for the poor, which also had a religious undertone. Various guilds were founded in the town, including but not limited to: craftsmen, shoemakers, butchers and tailors guild and their statutes prove that craftsmen organized themselves also in the religious life, as they had their own altars in the parish church. At the end of the 17th century, due to an individual’s initiative, a new charitable organization was founded, thanks to which a priest who performed his duties at the tailors’ altar could earn a living. The beginning of the 18th century brought a great northern war and with it death and destruction. This caused the piousness of the town’s people to rise. A confraternity of the Holy Rosary was founded along with a new church located at the so-called ‘Piasek’. The church displayed a painting of the Salus Populi Romani, which with time became famous for its boons which then led to veneration. A well was set up in the vicinity of the church and its water was rumored to have healing properties. The next confraternity to start its activity near the church was the confraternity of St. Anne. It was founded by the townspeople. The third confraternity to be founded was confraternity of the Holy Trinity, which had its fund financed by the townspeople and by a new owner of the town Urszula Lubomirska, maiden name Branicka. In the 1760s Urszula brought Vincentians to Glogow Malopolski. She built them a brick church combined with a mission and another building which became their residence. The sum she funded had enough withdrawn monthly to support five priests on the premises. Additionally, the 30 Robert Borkowski duchess made sure that the missionaries took over the spiritual duties in the other two churches in Glogow – the parish one, and the one located in the so-called ‘Piasek’. Missionaries resided in Glogow for only 20 years, as in the 1780s the confraternity did no longer exist. The residential buildings and the church were taken over by the invader’s government. At the beginning of the 19th century the church alongside the mission burned down, and in the interwar period the ruins were cleared out. Only one small residential building was left standing. The article demonstrates how the lives of the townspeople of the old Glogow Malopolski were deeply intertwined with religion.

PL

W założonym w 1570 r. Głogowie Małopolskim od pierwszych lat jego istnienia kwitło bogate życie religijne. Miasto lokował Krzysztof Głowa herbu Jelita, był on również fundatorem drewnianego kościoła parafialnego. W kolejnych dziesięcioleciach istnienia Głogowa Małopolskiego powstawały nowe fundacje religijne pochodzące od następnych właścicieli miasta. Mikołaj Spytek Ligęza na początku lat 30. XVII w. założył szpital dla ubogich, co miało również wymiar religijny. W mieście powstały cechy rzemieślnicze – szewski, tkacki, rzeźniczy, krawiecki i inne, a ich statuty dowodzą, że rzemieślnicy organizowali się również we wspólnym życiu religijnym, posiadali między innymi własne ołtarze w kościele parafialnym. Pod koniec XVII w. z prywatnej inicjatywy powstała fundacja, dzięki której znalazł utrzymanie ksiądz, który sprawował obowiązki duchowne przy ołtarzu cechu krawieckiego. Początek XVIII w. przyniósł za sobą wielką wojnę północną, a wraz z nią śmierć i zniszczenia. Reakcją na to mieszczan głogowskich był wzrost pobożności. Powstało wówczas bractwo różańcowe oraz nowy kościół położony tuż za miastem na tzw. Piasku. W kościele znalazł się obraz Matki Bożej Śnieżnej, który z czasem został uznany za słynący łaskami i otoczony kultem religijnym. W pobliżu kościoła wykopano studnię, której woda uchodziła za leczniczą. Kolejne bractwo, które rozpoczęło swą działalność przy głogowskiej parafii to bractwo św. Anny. Było ono również założone przez mieszczan. Trzecie bractwo Św. Trójcy miało fundusz, na który złożyli się mieszczanie i jedna z kolejnych właścicielek miasta, Urszula z Branickich Lubomirska. W latach 60. XVIII w. ściągnęła ona do Głogowa Małopolskiego księży misjonarzy ze Zgromadzenia Misji św. Wincentego à Paulo. Zbudowała dla nich murowany kościół połączony z domem misyjnym i budynek, który został ich siedzibą. Ufundowana przez nią suma, z której były płacone wyderkafy, pozwalała na utrzymanie pięciu księży. Dodatkowo księżna postarała się, aby duchowni ze Zgromadzenia Misji przejęli opiekę duchowną w pozostałych dwóch głogowskich kościołach – parafialnym i na Piasku. Misjonarze przetrwali w Głogowie Małopolskim tylko 20 lat, w latach 80. XVIII w. Zgromadzenie Misji zostało zlikwidowane. Zabudowania misjonarzy wraz z kościołem przejął rząd zaborcy. Na początku XIX w. kościół z domem misyjnym spłonął, a w okresie międzywojennym XX w. ruiny zostały rozebrane. Pozostała jedynie oficyna mieszkalna. Artykuł demonstruje, jak życie mieszkańców dawnego Głogowa Małopolskiego było głęboko związane z religią.

4

Procesy i egzekucje „żywych trupów” przed sądami miejskimi i wiejskimi w XVI–XVIII wieku – przyczynek do wierzeń w magia posthuma na Śląsku

59%

Wojtucki D.

Opolskie Studia Administracyjno-Prawne

|

2018

|

vol. 16

|

issue 4 (1)

77-92

PL

There are references reaching back to the Middle Ages, regarding the fear of the “undead” or “living dead” who would rise from their graves in a local cemetery to haunt and harm the community. The fear of the “undead” was extremely strong, and the entailing hysteria often affected entire communities. In the 16th to the 18th century, in Silesia, effective forms of coping with the harmful deceased were developed. Analysing the preserved source material, we are able to determine that the basic actions involved finding the grave of the “undead” in the cemetery, exhuming the corpse and destroying it. However, this did not always mean the total annihilation of the poor man’s corpse. The trial and execution of the corpse of a person suspected of the harmful activity against the living took place observing almost the same rules as in the case of the living. Apart from the authorities, who usually commissioned local jurors to handle the situation, opinions and advice were also sought from the clergy as well as gravediggers and executioners. The last were considered to be experts of sorts and were often called upon to see corpses of the suspected dead. In the analysed cases of posthumous magic (magia posthuma) in Silesia, we deal with two directions of handling the corpse accused of a harmful posthumous activity. In both cases, the main decision was made to remove such corpses from the cemetery’s area. Costs of the trial and execution of the “undead” were considerable. They included expenses incurred due to rather frequent court hearings at which sometimes dozens of witnesses were heard, payments to expert witnesses, payments to guards watching graves, costs of legal instructions, services of gravediggers who would dig up suspicious graves, and, finally, the remuneration of executioners and their people. In the second half of the 18th century, despite relevant decrees issued by supreme authorities, trials and executions of the dead were not completely abandoned.

Refine search results

1 Materiały Zachodniopomorskie

1 Opolskie Studia Administracyjno-Prawne

1 Prace Historyczno-Archiwalne

1 Przegląd Zachodniopomorski

1 Borkowski R.

1 Lorens B.

1 Nowicki T.

1 Szultka Z.

1 Wojtucki D.

1 Łukaszewski J.

1 2022

1 2020

1 2018

1 2017

Elementarne szkoły wielskie z polskim/kaszubskim językiem nauczania w synodzie słupskim od reformacji do wojny siedmioletniej

Stare druki ze zbiorów Pommersches Museum w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu. Komunikat

Fundacje i bractwa religijne w Głogowie Małopolskim od XVI do XVIII wieku

Procesy i egzekucje „żywych trupów” przed sądami miejskimi i wiejskimi w XVI–XVIII wieku – przyczynek do wierzeń w magia posthuma na Śląsku