Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: 19th centur

Sort By:

Limit search:

Piśmienność mieszkańców Krakowa w pierwszej połowie XIX wieku. Uwarunkowania demograficzne i społeczno-gospodarcze

100%

Ogórek B.

Przeszłość Demograficzna Polski

2018

vol. 40

141-170

The paper aims to find levels of literacy and its demographic and socio-economic determinants among spouses marrying in two Roman Catholic parishes in the city of Cracow during the first half of the 19th century. The results are relevant for the debate on the formation of human capital and standard of living as well as on the efficiency of the education system in the city during the late preindustrial period. The study uses the civil registers from two parishes – St. Florian (1810–1846) and the Holy Cross (1810–1848). Methods include the traditional approach, namely the Maggiolo method, which relates the ability to sign the marriage act to literacy level, as well as descriptive statistics. In addition, a logistic regression model is constructed to find the associations between a range of variables: demographic (age, birth year, sex, civil status), socio-economic (occupation sector (HISCO), occupational status, vital status of parents) and geographic (place of birth, place of residence), and their statistical significance. The results confirm the rather intuitive determinants of literacy, i.e. a strong determination based on sex, age, occupation, status and place of origin. Although the difference between the percentage of men and women able to sign their name was of a reasonable level (25% and 17% accordingly), the odds of being able to sign were 2.5 times higher for men compared to women when controlled for other covariates. This situation reflects the relatively low economic position of women in Cracow during that time. A very strong stratification of literacy is connected to both occupational sector and status. While professional and technical workers were almost universally literate (as well as administrative and managerial workers and clerks), the group of agricultural workers and labourers showed high levels of illiteracy. Regardless of the sector, qualifications mattered in the ability to write, as highly-qualified workers had over twice the likelihood of being able to sign their name on their marriage certificate than the mid-qualified group. Finally, immigrants coming from the area around the city showed significantly lower literacy levels than those born and residing in Cracow. A comparison with literacy levels found by other researchers for Poland in the early modern period leads to the hypothesis that education levels suffered from the 18th-century crisis. This finding is reinforced by a comparison of literacy in Cracow with other European cities. Finally, the study shows that literacy levels in Cracow are in accordance with low school attendance rates for the time period.

Celem artykułu jest próba ustalenia odsetka ludności piśmiennej wśród osób zawierających śluby w dwóch parafiach miasta Krakowa w pierwszej połowie XIX wieku oraz prześledzenie demograficznych i społeczno-gospodarczych determinant umiejętności czytania i pisania. Uzyskane wyniki niosą ze sobą informację na temat kształtowania się kapitału ludzkiego oraz standardu życia w badanym okresie, a także rzucają światło na efektywność ówczesnego systemu edukacji. W badaniu wykorzystano przede wszystkim akta stanu cywilnego, a konkretnie akta małżeństw dla obszaru dwu krakowskich parafii, a mianowicie Parafii Rzymskokatolickiej św. Floriana na Kleparzu (z lat 1810–1846) oraz Parafii Rzymskokatolickiej św. Krzyża (z lat 1810–1848). W pierwszej kolejności zastosowano tzw. metodę Maggiolo, czyli bezpośrednie przełożenie odsetka osób potrafiących podpisać akt na poziom piśmienności. Ze względu na potencjalne współzależności między zmiennymi badanie rozwinięto o wykorzystanie modelu regresji logistycznej. Wyniki badania potwierdzają intuicyjnie przyjmowane uwarunkowania piśmienności. Zaznacza się tu wysoka przewaga piśmienności mężczyzn nad kobietami, a także osób młodszych i później urodzonych nad starszymi. Bardzo wyraźna jest również gradacja branżowa i zawodowa posiadania umiejętności podpisania się. Niemal powszechna piśmienność wśród urzędników, zarządców i przedstawicieli wolnych zawodów wyraźnie kontrastuje z wysokimi poziomami analfabetyzmu wśród chłopów i wyrobników. Mimo zróżnicowania branżowego istotne znaczenie dla piśmienności miał status zawodowy, tak więc pracownicy o wysokich kwalifikacjach (niezależnie od branży) mieli wyższe szanse dysponowania tą umiejętnością aniżeli pracownicy niewykwalifikowani. Ponadto imigranci z najbliższych okolic miasta wykazywali znacznie niższe poziomy piśmienności, aniżeli osoby urodzone i zamieszkałe w Krakowie. Porównanie uzyskanych wyników z poziomami piśmienności stwierdzonymi przez innych badaczy dla epoki nowożytnej prowadzi do hipotezy, iż w XVIII wieku nastąpił regres edukacyjny. Wniosek ten znajduje potwierdzenie w porównaniach Krakowa z miastami Europy Zachodniej. Wreszcie, oznaczone w analizie poziomy piśmienności znajdują potwierdzenie w niskich poziomach skolaryzacji, zarówno u schyłku I Rzeczypospolitej, jak i w okresie Rzeczpospolitej Krakowskiej.

Refine search results

1 Przeszłość Demograficzna Polski

1 Ogórek B.

1 2018

Search results

Piśmienność mieszkańców Krakowa w pierwszej połowie XIX wieku. Uwarunkowania demograficzne i społeczno-gospodarcze