Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: Acrae, battle scene, ceramic, Dionysian- -themed images, relief bowls

Sort By:

Limit search:

Corinthian Roman Relief Bowls from Acrae, Prov. Syracuse, South-Eastern Sicily

100%

Chowaniec R.

Światowit

2015

vol. Tom XII (LIII), fasc. A

81-98

Antyczne miasto Acrae (greckie ’Axpcu), dzisiaj Palazzolo Acreide, w południowo-wschodniej części Sycylii, w prowincji Syrakuzy, zostało założone przez osadników z doryckich Syrakuz około 664/663 r. p.n.e. Przez długi okres miasto pełniło rolę strażnika królestwa syrakuzańskiego, któremu było podporządkowane. Rozwój miasta przypadł na ok. połowę III w. p.n.e., co potwierdzają wzniesione w jego obrębie budowle, np. teatr, buleuterion (BERNABO BREA 1956; CHOWANIEC 2013). Po podboju Sycylii w 241 r. n.e., a następnie ukonstytuowaniu pierwszej prowincji rzymskiej w 227 r. n.e. oraz pokonaniu Syrakuz w 212 r. n.e., Acrae zostało wyliczone na liście stipendiariae civitates, czyli było miastem zobligowanym do płacenia trybutów Rzymowi (CHOWANIEC, MISIEWICZ 2010). Źródła archeologiczne, potwierdzające funkcjo¬nowanie miasta w czasach Republiki i Cesarstwa, były dotychczas stosunkowo nieliczne. Kolejne materiały źródłowe, przede wszystkim epigraficzne, pojawiają się znacznie później, kiedy to u schyłku antyku Acrae jest wymieniane jako jedno z ważniejszych, po Syrakuzach, centrów chrześcijaństwa we wschodniej Sycylii, co udoku¬mentowane jest licznie odkrytymi w okolicach nekropolami i inskrypcjami, datowanymi na IV i V w. n.e. (ORSI 1931; PUGLIESE CARRATELLI 1953; DISTEFANO 2002). Od 2009 r. na terenie miasta, dzięki umowie pomiędzy urzędem Soprintendenza dei Beni Culturali e Am- bientali di Siracusa, reprezentowanym przez Dr Beatrice Basile i Dr Rosę Lanteri oraz Uniwersytetem Warszawskim, prowadzone są prace badawcze mające na celu po¬szerzenie wiedzy na temat topografii i historii miasta w okresie późnohellenistyczno-rzymskim. Badania wykopaliskowe w latach 2011-2014, pozwoliły na odsłonięcie kompleksu mieszkalnego datowanego na w/w okres wraz z późnoantyczną i bizantyjską wtórną zabudową, wznie-sioną po trzęsieniu ziemi w połowie IV w. n.e. (Ryc. 1) (CHOWANIEC 2015b). Pośród bogatego materiału ceramicznego odkrytego w trakcie badań wykopaliskowych prowadzonych w latach 2011-2014, zarejestrowano naczynia zarówno o proweniencji lokalnej, ale także liczne importowane. Do ostatniej kategorii, obok ceramiki z Pantellerii czy ceramiki knidyjskiej, należał rzadki, nie tylko w kontekście stanowiska archeologicznego Acrae, ale również całej Sycylii, import ceramiczny, a mianowicie rzymskie reliefowe czarki korynckie (ang. Corinthian relief bowls). Naczynka nazywane są korynckimi ze względu na odkryte w Koryncie matryce do ich produkcji, ale w rzeczywistości mogą pochodzić z innych obszarów Grecji centralnej. Najbardziej charakterystyczne typy reliefowych czarek korynckich mają cylindryczny kształt, charakteryzują się podwyższonym pierścieniowa- tym dnem, praktycznie płaskim, czasem lekko podnoszącym się ku środkowi naczynia; delikatnie pogrubionym prostym lub zaokrąglonym wylewem oraz prawie pionowymi ściankami zdobionymi dekoracją fryzową wykonaną w dosyć głębokim reliefie w centralnej części naczynia. Przedstawienie centralne podkreślone jest od strony wylewu i dna plastycznymi listwami (delikatnie wypukłymi lub płaskimi). D. Malfitana, który szczegółowo opracował reliefowe czarki korynckie, dokonał typologicznego podziału naczyń, wyróżniając - ze względu na ukształtowanie ścia¬nek, wylewu, dna naczynia - w sumie trzy podstawowe formy, podzielone wewnętrznie na typy. Bogata dekoracja widniejąca na naczyniach została zaklasyfikowana do siedmiu kategorii, między innymi wyróżniono sceny przedstawiające prace Herkulesa, sceny bitewne i przedstawienia o charakterze dionizyjskim. Z terenów Sycylii zarejestrowano dotychczas jedynie 14 takich znalezisk, zaś w Acrae odkryto w sumie dziewięć fragmentów naczyń, w tym jeden stanowiący prawie pół naczynia. Zabytki z Acrae są do siebie dość zbliżone, jednakże analiza makroskopowa wskazuje na różnice widoczne zarówno w odcieniu polewy i jej niejednorodnej jakości, jak i przede wszystkim w uformowaniu wylewu i rodzaju dekoracji reliefowej. Wszystkie fragmenty ceramiki zostały odkryte w tym samym miejscu, w obrębie warstwy stratygraficznej nr 21, zlokalizowanej na południe od pomieszczeń nr 3 i 4. Najciekawszym i jednocześnie najbardziej okazałym fragmentem jest znalezisko o numerze inwentarzowym AK14/I/21-250, reprezentujące tzw. gru¬pę 2 wg Malfitany, czyli sceny bitewne, generalnie opisywane jako sceny walki z barbarzyńcami (Ryc. 3-8). Sposób wykonania i przedstawienia sugerują, że poszczególne sce¬ny wykonane były na odrębnych matrycach. Przedstawienia usytuowane są na różnej wysokości, nakładają się na siebie i nachodzą na dolną listwę. Wykonane zostały mało starannie, część postaci oraz detale przedstawienia są albo w ogóle niewidoczne, albo jedynie schematycznie zarysowane. Widoczne są nieznaczne przesunięcia dekoracji, co mogłoby wskazywać, że poszczególne sceny w matrycy były wykonywane oddzielnie. Dotychczasowe studia nad tą kategorią ceramiki pokazały, że bez wątpienia reliefowe czarki korynckie zaczęły być wytwarzane około połowy II w. n.e., a ich produkcja trwała aż do początków IV w. n.e., przy czym największa intensywność przypadła na wiek III n.e., co w kontekście tzw. kryzysu III wieku stanowi ciekawe zjawisko. Do Acrae ceramika dotarła z całą pewnością przez port w Syrakuzach. Znaleziska takie, chociaż wyjątkowe, nie stanowią jedynych naczyń importowanych ze wschodu do tego ośrodka miejskiego położonego w paśmie gór Monti Iblei. Na rynek lokalny docierały zarówno sigillata orientalna A, jak i B, czy ceramika knidyjska, a w III i IV w. n.e. na terenach wschodniego wybrzeża Sycylii, od Messyny po Syrakuzy, zarejestrowane zostały także Phocaean Red Slip Ware czy Cypriot Red Slip Ware (DoMŻALSKI 2015; MŁYNARCZYK 2015; WICENCIAK 2015).

Refine search results

1 Światowit

1 Chowaniec R.

1 2015

Search results

Corinthian Roman Relief Bowls from Acrae, Prov. Syracuse, South-Eastern Sicily