Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Adam Jerzy Czartoryski
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Z badań nad warsztatem historycznym księcia Adama Jerzego Czartoryskiego ("Wstęp do historii litewskiej", rozdz. I, s. 1-8)

100%
Otorowski M.
Colloquia Litteraria
|
2016
|
vol. 21
|
issue 2
155-179
PL
Wstęp do historii litewskiej [An Outline of the Lithuanian History] by Adam Jerzy Czartoryski has never been published before, it has not been analyzed, it has not been taken in consideration while dealing with texts on Polish, Belorussian and Lithuanian historiography, nor in the research into Count Adam Jerzy Czartoryski’s activities as the Curator in Wilno [Vilniaus]. Czartoryski’s historical treatise, which provides an outline of the history of Wielkie Księstwo Litewskie [the Grand Duchy of Lithuania], reveals in a unique way the historical and philosophical method of Adam Jerzy Czartoryski, who is still unknown to the general public as an author. Comparing Czartoryski’s book with the canonical works of historiography allows for an analysis of the process of Czartoryski’s connection of history with politics and political thinking. Concrete problems of historiography which Czartoryski faced could be clearly seen, particularly in his non-scholarly goal of his book: to show the differences in the civilizational foundations of Lithuania from Belorussian and Russian influences. Czartoryski in this way was combating weird plans to recreate the Grand Duchy of Lithuania under the Romonov’s rule. This paper contains a fragment of a commentary to Duke Czartoryski’s treatise covering eight subchapters.
2
Publication available in full text mode
Content available

Adam Jerzy Czartoryski "Wstęp do historii litewskiej" (fragment)

100%
Kruszewski W., Czartoryski A. J.
Colloquia Litteraria
|
2016
|
vol. 21
|
issue 2
145-154
PL
This is a previously unpublished fragment of the work of Duke Adam Jerzy Czartoryski. It concerns the earliest, legendary period in the history of Lithuania. This fragment belongs to a bigger whole. The whole work will soon be published as Wstęp do historii litewskiej [An Outline of Lithuanian History] in the series entitled “Klasycy Polskiej Nowoczesności” [“Classics of Polish Modernity”]
3
Publication available in full text mode
Content available

Polscy współpracownicy cara Aleksandra I (książę Adam Jerzy Czartoryski i hrabia Seweryn Potocki)

80%
Szmyt A.
Acta Polono-Ruthenica
|
2018
|
vol. Tom 1 Nr XXIII
79-92
EN
After ascending the throne Alexander I started to realize his youthful ideas of ruling the empire. The Polish people were involved in implementing his plans for reform. Duke Adam Jerzy Czartoryski and count Seweryn Potocki were among them. As a the result of the Tsar’s reforms, the internal organization of the Russian Empire changed diametrically. Education was the best example of such adjustments. The Tsar appointed Czartoryski and Potocki as ‘geheimrats’; they were his close cooperators and took part in carrying out the reforms. Czartoryski became a father figure to Alexander I. The Tsar respected his opinions, which influenced the policy direction. During the Napoleonic Wars Czartoryski was especially at the service of the Ministry of Foreign Affairs. However, he seemed to be much more active in organising a modern school system in Russia in the years 1805–1824 when he was acting as chief education officer for the Vilnius Educational District. Seweryn Potocki was chief education officer for the Kharkiv Educational District in the years 1803–1817. He was a founder of the university in this city and, later, secondary schools in Odessa. Potocki contributed to the development of the city. Although in October 1827 Potocki was promoted to an actual ‘geheimrat’, he did not take part in public life, whereas Czartoryski withdrew from public life after his dismissal from the post of a chief education officer.
4

Z Puław i Warszawy do Paryża – emigracyjna młodość Witolda Adama Czartoryskiego (1831-1844)

71%
Obtułowicz B.
Studia Polonijne
|
2015
|
vol. 36
5-26
EN
Witold Adam Czartoryski (1822-1865), descendant of one of the oldest polish aristocratic families, was the firstborn son of prince Adam Jerzy Czartoryski, politician, diplomat, an eminent independence activist. For participation in the anti-Russian uprising (1830-1831), Adam Jerzy was sentenced by the tsarist authorities to be decapitated with an ax and had to emigrate with his family to Paris, where he became the founder and leader of the conservative group called the Hotel Lambert. This article reveals the aspects of his youth, which Witold spent in exile and that had influenced on his future as a potential successor to the widely admired and respected father. It exposes the difficulties encountered in connection with its spontaneous nature, the growing interest in everything connected with Poland and the Poles, and the pride resulting from the polish culture. The author allows the reader to observe the complex process of maturation of the young prince to carry out responsibilities in the military, politics and diplomacy. The article also tries to answer the question whether he was well prepared to fight for the freedom of Poland and if he had a predisposition for a worthy successor to his father as the leader of the Hotel Lambert. The present text is based on manuscripts from the archives of the home Library of the Princes Czartoryski in Cracow.
PL
Witold Adam Czartoryski (1822-1865), potomek jednego z najstarszych polskich rodów arystokratycznych, był pierworodnym synem księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, polityka, dyplomaty, wybitnego działacza niepodległościowego. Za udział w antyrosyjskim powstaniu (1830-1831) Adam Jerzy został skazany przez władze carskie na ścięcie toporem i musiał emigrować wraz z rodziną do Paryża, gdzie stał się założycielem i przywódcą ugrupowania konserwatywnego zwanego Hotel Lambert. Niniejszy artykuł ukazuje te aspekty młodości Witolda spędzonej na obczyźnie, które miały zaważyć na jego przyszłości jako potencjalnego sukcesora powszechnie podziwianego i szanowanego ojca. Eksponuje trudności, jakie napotykał w związku ze swym żywiołowym usposobieniem, wzrastające zainteresowanie wszystkim, co związane z Polską i Polakami, oraz dumę wynikającą z jego polskości. Autorka umożliwia czytelnikowi obserwowanie skomplikowanego procesu dojrzewania młodego księcia do realizacji odpowiedzialnych zadań w dziedzinie wojskowości, polityki i dyplomacji. Stara się również dać odpowiedź na pytanie, czy był on dobrze przygotowywany do walki o wolną Polskę i czy miał predyspozycje na godnego następcę ojca w roli lidera Hotelu Lambert. Prezentowany tekst powstał na podstawie źródeł rękopiśmiennych z archiwum domowego Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie.
5
Publication available in full text mode
Content available

Wpływ idei Komisji Edukacji Narodowej na organizację szkolnictwa w Rosji w pierwszej połowie XIX wieku

71%
Szmyt A.
Studia Paedagogica Ignatiana
|
2016
|
vol. 19
|
issue 3
55-78
PL
Po likwidacji Komisji Edukacji Narodowej i utracie niepodległości, już na początku XIX wieku w warunkach niewoli rosyjskiej myśli i koncepcje KEN z powodzeniem wykorzystywali Adam Jerzy Czartoryski, Hieronim Stroynowski, Hugo Kołłątaj, Tadeusz Czacki i wielu innych. Z jednej strony brali oni udział w reformowaniu szkolnictwa rosyjskiego, w dużej mierze opierając się na założeniach i ideach KEN, z drugiej starali się w jego strukturze zachować, a nawet rozwinąć szkoły polskie. Dzięki temu idee KEN ukształtowane w obliczu upadku Państwa Polskiego mogły uświadomić Rosjanom, że podstawy nowoczesnego systemu oświaty dali im przedstawiciele narodu przez nich podbitego. Specyfiką tego systemu był podział kraju na okręgi szkolne, które zostały utworzone przy uniwersytetach. Jednym z owych okręgów był Wileński Okręg Szkolny (Naukowy), w którym obowiązywał polski język nauczania. Tym samym, najważniejszym ośrodkiem naukowym ziem litewsko-ruskich stał się Cesarski Uniwersytet Wileński, a pod zwierzchnictwo uczelni wileńskiej przeszły wszystkie placówki oświatowe w zaborze rosyjskim, w tym częściowo również te, które wcześniej podlegały Szkole Głównej Koronnej w Krakowie. Pod opieką odnowionego uniwersytetu znalazły się więc zarówno dawne szkoły KEN, które przetrwały zawieruchę rozbiorów, jak i nowe, powstałe w okresie funkcjonowania Wileńskiego Okręgu Naukowego. Taki stan rzeczy trwał niemal trzydzieści lat, praktycznie do wybuchu powstania listopadowego. Wówczas zamknięto większość szkół polskich, a Wileński Okręg Narodowy został zlikwidowany. Upadek powstania stanowił więc zarówno symboliczny, jak i faktyczny kres funkcjonowania idei KEN na terenie Imperium Rosyjskiego. Struktura szkolnictwa oparta na dawnej koncepcji KEN jednak pozostała.
XX
When the National Education Commision ceased functioning and Poland had lost its independence as early as in the beginning of the 19h century under Russian rule, ideas and concepts that had been propagated by the Commision were successfully implemented by Adam Jerzy Czartoryski, Hie­ronim Stroynowski, Hugo Kołłątaj, Tadeusz Czacki and many others. On the one hand, they contributed to the reforms of the Russian educational system, where such reforms were largely based on the premises and ideas of the Commission; on the other hand, said thinkers attempted to preserve, and even develop Polish schools within this system. Consequently, the ideas of the National Education Commision developed on the eve of the fall of Poland made the Russians realize that the representatives of the conquered nation had provided Russia with the basis of a modern educational system. The uniqueness of this system was the division of the country into school districts that were created at universities. One of them was the Vilnius School District where Polish was the language of schooling. Thus, the Imperial University of Vilnius became the most important academic centre in the Lithuanian-Russian state. The University of Vilnius assumed authority over all educational institutions in the Russian Partition, including some of those that had been earlier subordinated to the Main Crown School in Kraków. The renamed University of Vilnius thus supervised both schools previously established by the National Education Commission that had survived the turmoils of partitions and new ones created when the Vilnius School District began to function. Such an organizational structure lasted for nearly thirty years until the outbreak of the November Uprising. Then, most Polish schools were closed down and the Vilnius School District was dissolved. The fall of the Uprising marked both a symbolic and actual end to the ideas of the National Education Commission for the Russian Empire. However, the school organizational structure based on the old conception of the Commission remained intact.
6
Publication available in full text mode
Content available

Urywki. Rzecz o tekście zarzuconym powieści Adama Jerzego Czartoryskiego Pan Sędzia Deluty. Sceny z pierwszych lat panowania Stanisława Augusta (edycja nieznanego rękopisu)

71%
Grabias-Banaszewska K.
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
|
2015
|
vol. 1
77-85
EN
Adam Jerzy Czartoryski’s novel entitled [Mister] Judge Deluty [Pan sędzia Deluty] was first ever published in 2005 on the base of the text’s handwriting copy made by Leonard Niedźwiecki, Czartoryski’s secretary. However, the autograph is much richer. The content of its first nine cards – Czartoryski named them ‘snippets’ – are in connection with the novel despite the fact that they appear to be only a ‘secondary text’. This fragment waited to be issued until now. What is more, it has not been mentioned in any research work so far. The purpose of the article is to issue a piece of this unknown prose which seem not to be without importance for thorough analysis, interpretation and comprehension of the whole book by Czartoryski.
PL
Powieść Adama Jerzego Czartoryskiego pt. Pan Sędzia Deluty po raz pierwszy została wydana w 2005 roku na podstawie rękopiśmiennej kopii tekstu wykonanej przez Leonarda Niedźwieckiego, sekretarza Czartoryskiego. Niemniej jednak autograf jest znacznie bogatszy. Zawartość jego pierwszych dziewięciu kart – Czartoryski nazwał je „urywkami” – pozostaje w związku z powieścią, pomimo że wydaje się jedynie „tekstem pobocznym”. Fragment ten oczekiwał na wydanie do dziś. Co więcej, nigdy dotąd nie został odnotowany w żadnej pracy badawczej. Celem artykułu jest edycja tej cząstki zapomnianej lub nawet nieznanej prozy, która może nie wydaje się bez znaczenia dla wnikliwej analizy, interpretacji oraz zrozumienia całej książki Czartoryskiego.
7
Publication available in full text mode
Content available

Od poezji okolicznościowej poświęconej najmłodszym do druków wróżebnych czasów stanisławowskich

70%
Maksimowicz K.
Tematy i Konteksty
|
2020
|
vol. 15
|
issue 10
528-533
EN
The author of the review discusses the latest book by Bożena Mazurkowa that consists of eight chapters devoted to the issues of Polish poetry and prose at the Age of Enlightenment. The book is based on a wide array of sources interpreted from a variety of analytic perspectives. According to the author of the review, the book’s significance results from both the scope of the topics undertaken (including rarely discussed aspects of the writers’ public and private life), and the methods applied in order to analyze the subject
PL
Autorka recenzji omawia najnowszą książkę Bożeny Mazurkowej składającą się z ośmiu rozdziałów poświęconych problematyce polskiej poezji i prozy epoki oświecenia. Książka oparta jest na szerokim wachlarzu źródeł interpretowanych z różnych perspektyw analitycznych. Według autorki recenzji znaczenie książki wynika zarówno z zakresu podejmowanej tematyki (w tym rzadko omawianych aspektów życia publicznego i prywatnego pisarzy), jak i zastosowanych metod analizy tematu.
8
Publication available in full text mode
Content available

Spadkobiercy Pana Podstolego – rzecz o wspólnej genezie Pana Tadeusza i Pana Sędziego Delutego. Przyczynek do analizy zagadnienia

57%
Grabias-Banaszewska K.
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
|
2016
|
vol. 2
99-107
EN
Both texts were written nearly at the same time. Czartoryski read the Mickiewicz’s epic after he had written his Sir Judge Deluty [Pan Sędzia Deluty]. There is rather no chance that Mickiewicz knew the Prince’s novel. In such circumstances we cannot assume mutual influences that affected the two writings. The only presumption that may be taken into consideration is that the issuing of Sir Thaddeus [Pan Tadeusz] could have been a reason for Czartoryski to abandon works on his own novel. Nevertheless, the most significant is the fact that the two texts were created in the same time and, furthermore, they are similar in many areas. Therefore, we may ask questions what had caused such a convergence. Was it only a coincidence or did the writers have the same inspiration? Such a common source could have been Lord Steward [Pan Podstoli] by Ignacy Krasicki. There are a lot of analogies between the three mentioned texts on almost all layers of the writings: in the construction of the main characters’ personalities as well as in the group of side figures. Many pictures of life in Soplicowo and Celejowo or plenty of scenes recorded in the books reveal quite clear relevance to the prose by Krasicki. All the matters of Lord Steward concerning ethics, religion, nation or society may be found in later books by Czartoryski and Mickiewicz – they are shown in a very similar manner. The problem needs more thorough analysis which will possibly allow placing the forgotten Czartoryski’s novel within the history of Polish literature and, maybe, finally bring a new view of Sir Thaddeus.
PL
W artykule poddano analizie teksty, które powstały niemal w tym samym czasie. Czartoryski zapoznał się z treścią epopei już po napisaniu Pana Sędziego Delutego. Istnieją małe szanse, aby Mickiewicz znał powieść księcia. W tej sytuacji nie można zakładać wpływu któregoś z utworów na genezę drugiego. Nasuwa się jedynie przypuszczenie, że powstanie Pana Tadeusza mogło się przyczynić do zaniechania przez Czartoryskiego dalszych prac nad powieścią. Najistotniejsze jest jednak to, że teksty powstały w tym samym czasie i są zbieżne na wielu płaszczyznach. Powstaje zatem pytanie o powody tej zbieżności. Czy jest to jedynie przypadek, czy może pisarze mieli wspólną inspirację? Utworem, który mógł taką inspirację stanowić, jest Pan Podstoli Ignacego Krasickiego. Analogii pomiędzy trzema tekstami jest bardzo dużo. Niemal na każdej płaszczyźnie utworu, czy to przy konstruowaniu osobowości postaci głównych, czy bohaterów pobocznych. Wiele obrazów życia w Soplicowie i Celejowie, a także rozmaitych scen z obu utworów wykazuje pokrewieństwo ze scenami powieści Krasickiego. Zagadnienie to wymaga więc szczegółowych analiz, których wyniki pozwolą na umiejscowienie zapomnianej powieści Czartoryskiego w obrębie historii literatury. Mogą również przyczynić się do nowego oglądu Pana Tadeusza.
9
Publication available in full text mode
Content available

Józefa Morelowskiego literackie reakcje na trzeci rozbiór Polski (w kontekście Barda polskiego Adama Jerzego Czartoryskiego). Rekonesans

51%
Górowska M., Uniwersytet Łódzki K. O. i. L. S., gorowska.magda@gmail.com
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2013
|
vol. 22
|
issue 4
PL
Literackie reakcje na trzeci rozbiór Polski Józefa Morelowskiego i Adama Jerzego Czartoryskiego na tle trwającego po 1795 roku przekonania o zamilknięciu poetów. W pracy podjęto problem wpływu ustrojowej klęski z 1795 roku i kryzysu języka literackiego i normatywnego na aktywność literatów tuż po trzecim rozbiorze. Przez dziesięciolecia panowało krzywdzące przekonanie, że po upadku Rzeczypospolitej wśród poetów zapanowało całkowite milczenie. Uwagę skupiono na literackich reakcjach na utratę suwerenności dwóch poetów ostatniej generacji twórców polskiego oświecenia: debiutującego Adama Jerzego Czartoryskiego (poemat Bard polski) oraz młodego jezuickiego kleryka, Józefa Morelowskiego (Treny na rozbiór Polski). Ich literackie zaangażowanie stanowi dowód szczerych uczuć patriotycznych i głębokich reakcji na utratę niepodległości wbrew wieloletniemu przekonaniu o zaniknięciu poezji patriotycznej. Ponadto obserwacji poddano opinie wybranych krytyków i badaczy literackich na temat stanu literatury oraz słuszności poglądu na temat milczenia poetów po 1795 r.
EN
The problem of the influence of the 1795 political defeat and the crisis of the Polish literary and normative language on the activity of writers immediately after the Third Partition is the main subject of this text. The unjust conviction that after the fall of the Republic there was a total silence amongst poets prevailed for decades. The attention was focused on literary reactions to the loss of the sovereignty of two poets of the last generation of authors of the Polish Enlightenment: Adam Jerzy Czartoryski, who was making his debut (the Polish bard poem) and Jozef Morelowski, a young Jesuit clerical student (Laments for the Partition of Poland). Their literary commitment constitutes the token of sincere emotions of patriotism and deep reactions to the loss of independence in spite of a long-term conviction about the disappearance of patriotic poetry. Moreover, opinions of selected critics and literary researchers on the state of literature and the correctness of the view about the silence of poets after 1795 were analysed.
10
Publication available in full text mode
Content available

The Portfolio: British columnists, Polish émigrés and Russian classified diplomatic correspondence

36%
Żurawski vel Grajewski R.
Rocznik Historii Prasy Polskiej
|
2014
|
vol. 17
|
issue 1
EN
The Portfolio; or a Collection of State Papers,etc. Illustrative of the History of our Times was a joint publishing venture of Polish émigrés gathered round Prince Adam Jerzy Czartoryski and his British sympathizers led by David Urquhart. Its core content were classified Russian diplomatic documents seized by Polish insurgents during the November 1830 Rising. Published as a series of volumes in 1835–1837 and 1843–1844 (New Series), The Portfolio principal aim was to discredit Russia; and more practically to rally the European public opinion to contain Russia’s advance in the East and to support the cause of Poland’s independence.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.