Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Akademia Krakowska
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Jan Tomasz Józefowicz (1662-1728) i jego antenaci

100%
Błach T.
Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego
|
2014 (2015)
|
vol. 6
68 - 83
EN
The aim of the article is to analyse the status and importance of the Armenian family of Józefowicz in the 17th century Lviv. The representatives of the family inhabited Lviv from the 40s of the 17th century, and actively participated in important events of the history of the city, vital for the future of the capital of the Ruthenian Voivodeship, or for the future of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Mikołaj Józefowicz was a popular chemist in Lviv, and he became even more popular during a siege of Lviv by Cossacks and Tatars in 1648. He helped with building the fortification of the city walls. Stanisław Józefowicz, a wealthy Armenian merchant, was helping Stefan Czarniecki, Field Hetman, with wars against the Cossacks for many years. Apart form supporting the Polish army, he was an arts patron. His son Jan Tomasz, a professor of philosophy at Kraków University and a later capitulary in Lviv was the most popular representative of the family of Józefowicz. Being connected with the cathedral chapter in Lviv for his whole life, he moved up in the hierarchy of the Lviv church, and in 1770, at the instructions of the contemporaneous suffragan bishop Jan Skarbek, he nominated the lower clergy and judged clerical arguments. Being a Lviv capitulary, he wrote Kronika miasta Lwowa (The chronicle of the city of Lviv), in which he described the history of the Archbishopric of Lviv and the city of Lviv in the 17th century. Moreover, Jan Tomasz Józefowicz was an author of several panegyrics in Latin, which were about important state events or about saints connected with the city of Lviv
DE
Das Thema des vorliegenden Artikels ist die Position und die Bedeutung der armenischen Familie Józefowicz in Lemberg im 17. Jahrhundert näher zu bringen. Die Vertreter dieser Familie bewohnten Lemberg seit den vierziger Jahren des 17. Jahrhunderts, sie zeichneten sich durch ihre Aktivität in den für diese Stadt wichtigen historischen Zeiten aus, während der Ereignisse, in denen sich das Schicksal der Hauptstadt der Woiwodschaft Ruthenien oder der ganzen Republik Polen-Litauen entschied. Mikołaj Józefowicz war ein bekannter Lemberger Apotheker. Er wurde während der Belagerung von Lemberg von der kosakisch-tatarischen Armee im Jahre 1648 berühmt. Er half beim Aufbauen der Befestigungsanlage von den Stadtmauern. Stanisław Józefowicz, ein wohlhabender armenischer Kaufmann, unterstützte über die Jahre hinweg den Feldhetman der polnischen Krone Stefan Czarniecki in den Kämpfen gegen Kosaken. Außer dem Engagement für die Unterstützung der polnischen Armee war er auch ein berühmter Förderer der Kunst. Sein Sohn Jan Tomasz – Philosophieprofessor der Krakauer Universität und der spätere Kanoniker des Domkapitels in Lemberg – war der berühmteste Vertreter der Familie Józefowicz. Sein Leben lang mit dem Metropolitan-Domkapitel in Lemberg verbunden, stieg er in der Hierarchie der Lemberger Kirche auf, um im Jahre 1707 im Auftrag des damaligen Suffraganbischofs Jan Skarbek den niedrigeren Klerus zu berufen und kirchliche Streitigkeiten zu lösen. Während der Ausübung der Funktion des Lemberger Kanonikers hat er das epochale Werk u.d.T. Chronik der Stadt Lemberg geschrieben, in dem er die Geschichte des Lemberger Erzbistums und der Stadt Lemberg im 17. Jahrhundert beschrieben hat. Außerdem war Jan Tomasz Józefowicz ein Autor einer Reihe von lateinisch sprachigen Panegyriken, die über wichtige staatliche Feste erzählen und die mit Lemberg verbundenen Gestalten der Heiligen preisen
FR
Le sujet du présent article est de faire la connaissance avec la position et l’importance de la famille arménienne Józefowicz à Lviv en XVIIe siècle. Cette famille habitait à Lviv depuis les années 40’ de XVIIe siècle et était active dans les moments importants de l’histoire de cette ville, pendant les événements décisifs de la capitale de la voïvodie ruthène ou toute la République des Deux Nations. Mikołaj Józefowicz était un connu pharmacien à Lviv. Il est devenu célèbre pendant le siège de Lviv par l’armée cosaque-tatar en 1648. Il aidait pendant la construction de la fortification des murs urbains. Stanisław Józefowicz, un riche commerçant arménien, pendant quelques ans aidait à Stefan Czarniecki, hetman de terrain de la couronne, dans les batailles avec les Cosaques. À part de l’aide à l’armée polonaise, il était un mécène de l’art connu. Son fils Jan Tomasz – professeur en philosophie à l’Academie de Cracovie et plus tard le chanoine canonial à Lviv, était le plus connu membre de la famille Józefowicz. Lié pendant tout sa vie avec la capitule métropolitaine à Lviv, il a été promu dans l’échelle de l’église de Lviv - depuis 1707 à la commande de l’évêque suffragant de l’époque Jan Skarbek il pouvait nommer le clergé bas et juger les litiges ecclésiastiques. En jouant la fonction du chanoine de Lviv il a écrit l’œuvre mémorable sous le titre „Kronika miasta Lwowa” (La chronique d’une ville de Lviv), dans laquelle il a décrit l’histoire de l’archevêché de Lviv et de la ville de Lviv en XVIIe siècle. En outre, Jan Tomasz Józefowicz était un auteur de la série des panégyriques en latin concernant les évènements nationaux importants et louant les saints liés à Lviv
RU
Настоящая статья предпринимает попытку установить положение и значение армянской семьи Юзефовичей во Львове в XVII веке. Представители этой семьи проживали во Львове с 40-х годов XVII столетия и активно проявляли себя в важных моментах истории этого города, в том числе и во время событий, в которых решались судьбу столицы русского воеводства или всей Речи Посполитой. Николай Юзефович был известным львовским аптекарем. Прославился он также во время блокады Львова казацко-татарской армией в 1648 году. Более того, он оказал помощь при строительстве оборонительных сооружений вокруг стен города. Станислав Юзефович, богатый армянский купец, многие годы содействвовал Стефану Чарнецкому, гетману польному коронному, в сражениях с казаками. Он не только помогал польскому войску, он ещё и был общепризнанным меценатом. Его сын Томаш , профессор философии Краковской академии, позже каноник кафедрального капитула во Львове, является самым известным представителем семьи Юзефовичей. Связанный всю свою жизнь с митрополитальной капитулой во Львове, Томаш Юзефович продвинулся в иерархии львовской митрополии так, что уже в 1707 году, по приказу тогдашнего суффрагана, Яна Скарбка, назначал низшее львовское духовенство и разрешал церковные споры. Выполняя функцию львовского каноника, он написал достопамятную работу под заглавием «Хроника города Львова», описывающую историю львовского архиепископства и города Львова в XVII веке. Ян Томаш Юзефович является также автором нескольких панегириков на латинском языке, которые прославляют важнейшие государственные торжества и восхваляют святых, связанных со Львовом
2
Publication available in full text mode
Content available

Zasługi biskupa Stanisława Kostki Załuskiego dla Akademii Krakowskiej (1746-1758)

100%
Kanior M.
Folia Historica Cracoviensia
|
2000
|
vol. 7
EN
The article presents a profile of Andrzej Stanisław Załuski (1695-1758), who was, in the following order, bishop of Płock, Łuck, Chełmno and Krakow, along with his services for the Krakow Academy.
PL
Artykuł omawia postać Andrzeja Stanisław Załuskiego (1695-1758), biskupa kolejno płockiego, łuckiego, chełmińskiego, a w końcu krakowskiego i jego zasługi dla Akademii Krakowskiej.
3
Publication available in full text mode
Content available

Krótki zarys dziejów Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1950-1990)

100%
Dayczak-Domanasiewicz M.
Ochrona Zabytków
|
1990
|
issue 4
174-189
EN
The Cracow centre of higher education in the field of conservation of works of art is one of the three that have come into being in Poland after World War II, apart from the department of this field at the Academy of Fine Arts in Warsaw and the Institute of Historical Monuments and Conservation at the Nicolaus Copernicus University in Toruń. It is true that it has existed for 40 years, but its conservation thinking is much older, being present in other forms in the past of the Cracow Academy in the 19th cent, and the first half of the 20th cent. This is testified by the sporadic attempts to teach conservation (particularly in the field of. painting) undertaken in the 19th cent, and the organized form of study of painting techniques in the period of 20 years between the two world wars, thanks to the efforts of Prof. J. Hopliński, one of the later creators of the post-war Department of Conservation. Another illustration of the presence of conservation thought in the post-war tradition of the Cracow Academy is in the interesting results of teaching in the field of conservation of architecture at a time when two professors of architecture, Jozef Gałęzowski and Adolf Szyszko-Bohusz, were rectors. The joint achievement of architects and painters at that time was the restoration of the interior of the Royal Castle at Wawel, carried out under Prof. Szyszko-Bohusz The Department of Conservation of Works of Art was established in 1950 as a result of the merging of two of Cracow’s higher artistic schools: the Higher School of Fine Arts (WSSP) and the older Academy of Fine Arts that had traditions from the pre-partition times still. This unit was faced with the difficult task of working out the program outline for the artistic-scientific discipline newly forming in Poland.which conservation of works of art was at the time. Until then, achievements in this field in Poland had been sporadic, most often amateur and did not present any continuity of the didactic program on the national scale. The first organizers and creators of the Cracow Department of Conservation of Works of Art were already deceased professors of both combined higher schools of Cracow. In the majority, these were teachers from WSSP such as: Jozef Edward Dutkiewicz, PhD, Stanisław Jakubowski, Marian Słonecki, Wiesław Zarzycki, Władysław Cholewiński and from the Academy of Fine Arts — Jan Hopliński. However, the main creator of the Department's concept was the art historian, painter and conservator of paintings (mostly mural) — Jozef E. Dutkiewicz. The department trained students in two basic specializations: conservation of paintings and the conservation of sculpture, with a domination of paintings, and also in the field of painting techniques and technologies. For some time, also, there was a separate specialization in the conservation of graphic art, paper and books in the beginning (until 1961 ). However, this was closed down due to the shortages of space and faculty members. The didactic work of the 1950'e, determined by the situation of the country's material heritage at the time, concentrated mainly on problems connected with rescue work and documentation. However, with developing organization and with the progress of conservation knowledge, the program tasks were successively enriched with the analytical-research aspect. These new tendencies were manifested in the field of technical analysis of the material structure of a work of art, as well as in the development of the cognitive sphere in its artistic from and content. This maintenance of equilibrium between both spheres of theoretical research (in the exact and historical sciences) has existed from the beginning and still remains a characteristic feature of the didactic program of the Cracow training centre. In the field of conservation practice on the other hand, established as the basic aim of didactic undertakings, apart from improvements in conservation methodology and technology, particular emphasis has been placed on artistic arrangement for many years. In the mid-1960's, the basic organizational structure of the centre was finally crystallized and fixed, with a division into two institutes of conservation, combining the problems of the nature of the material. The school encompassed: the 1st Institute of Conservation of Wall Paintings and Architectonic Sculpture, the 2nd Institute of Conservation of Easel Paintings and Wood Polychrome Sculpture and the 3rd Institute of Technology and Painting Techniques (which from 1978 has broadened its didactic program to include the problems of sculpture). In 1972, the original from of the Department of Conservation of Works of Art was restored, with a simultaneous passing over to the system of a full five-year of study at the Academy. An expression of the Department's efforts towards total autonomy in the structure of the Academy was the establishment in 1975 of the 4th Institute of General art (drawing, painting and sculpture), headed by docent (assistant professor) Eugeniusz Wańko, and in later years until today — by docent Stanisław Wiśniewski. In both decades, the 1970's and 1980's, a dynamic growth can be observed in all the established lines of training, with particular emphasis placed on the research foundations in the exact sciences, perfected at the Institute of Applied Physics and Chemistry under Maria Ligęza, PhD. This development is accompanied by a vital involvement of the Depafment and its staff in the life of the community and in cooperation with other active circles, e.g. in the campaign of protection of the city's cultural heritage and restoration of its collections. For some time, the model of the Cracow school of conservation of works of art as a didactic centre has been arising interest of the authorities of various art institutions of higher education in western and eastern Europe. The frequent proofs of the competent activity of its graduates on the territory of various countries of Europe and outside of it strengthen its position. In spite of many shortcomings of an organizational and economic nature that hamper the natural development of the conservation centre of the Cracow Academy, this institution, during its forty-year existence has made a serious and significant contribution to the rescue and multiplication through discoveries of the Polish cultural heritage mainly in the field of historical paintings and sculpture. During the four decades, the Cracow school of conservation has managed to create its own style of didactic work, with an open and versatile attitude towards the complex probelm of rescuing historical works of art and restonng their value. I am convinced that the feeling of co-responsibility that the creators and continuators of the Department have had from the beginning for the fate of the material heritage of Polish culture, so much diminished by historical circumstances, is the foundation for activity that has determined the further development of the Cracow training centre in the field of conservation of works of art.
4
Publication available in full text mode
Content available

Kraków Academy: The Crown Main School from 1773 to 1794

84%
Ryś J.
Rozprawy z Dziejów Oświaty
|
2018
|
vol. 55
77-107
EN
The establishment of the Commission of National Education initiated a process of profound changes in Polish education, including both organisational structures and teaching programmes. One of the first tasks faced by the new educational authority was the creation of a school system covering the successive stages of education from primary schools to universities. The new structures were to be headed by universities, exercising control over lower-level education. The existing universities in Kraków and Vilnius differed significantly from their modern European counterparts, so the Commission initially wanted to establish new ones. In the course of discussions and at the request of representatives of the Kraków Academy, decisions were made to reform both universities. The reform of the Kraków Academy was undertaken by her student, Hugo Kołłątaj, who learned the current trends in the development of European universities during his studies abroad. The reformed university, which was now called the Crown Main School, consisted of the College of Morality, with schools of theology, law and literature, and the College of Physics, with schools of mathematics, physics and medicine. The Seminary for Candidates for the Academic Estate was launched at the university, in which future teachers were educated. In departure from the medieval rules, the method of hiring and promoting lecturers was also changed. The university was to be a research and teaching institution with a comprehensive range of education opportunities. While modern knowledge, especially in the field of natural sciences, was to be applied in everyday life in order to contribute to raising the economic level of the country, the development of the social sciences and the humanities was aimed at shaping a new model of the Pole, a patriot and citizen.
5
Publication available in full text mode
Content available

Hannibal Rosselli - profesor Akademii Krakowskiej i autor "Pymandra"

84%
Murawiec W.
Folia Historica Cracoviensia
|
1989
|
vol. 1
EN
Hannibal Rosselli OFM de Qbservantia kam 1525 in Kalabrien /Königreich Neapel/ in einer adeligen Familie zur Welt. Um das Jahr 1546 nahm er an der Universität in Neapel das Studium der Philosophie auf. Dann verliess er die Heimat und trat 1555 dem Franziskanerorden in der Assiser Provinz bei. In den folgenden Jahren studierte er Theologie in Paris und Louvain; ein Jahr verbrachte er auch in Greenwich bei London. Nach dem Studienabschluss liess er sich 1571 in dem Franziskanerkloster Mons Sanctus bei Todi nieder, wo er 10 Jahre lang der wissenschaftlichen Arbeit im Bereich der Theologie nachgegangen ist. Er arbeitete an einer originellen Kommentarform Uber die - damals Hermes Trismegistos zugeschriebenen - Schriften. Trismegistos sollte der legendäre Vorgänger von alttestamentlichen Patriarchen und Propheten und der Autor der Werke "Pymander" und "Asclepius" gewesen sein. Diese Schiften wurden nach seinem Namen "hermetisch" genannt und waren im 15. Jh. von Marsiglio Ficino aus Florenz ins Lateinische übersetzt worden. Rosselli war von den Kommentaren Ficinis sehr angetan und wurde bald zum eingeschworenen Anhänger und Verfechter der florentinischen Irenik. Den Theologen-Humanisten folgend, sah er in den Werken des Pseudo-Hermes das erste Glied der sog. "prisca theologia", welches eine Basis zur Verständigung zwischen den verschiedenen konfessionell getrennten Theologien darstellen sollte. Sein Kommentar über die hermetischen Schriften "Pymander" und "Asclepius", den er in den Jahren 1571-1581 niederschrieb, umfasst zehn Bände. Er hob darin jene Punkte besonders hervor, die nach seiner Meinung von allen miteinander verfeindeten Konfessionen akzeptiert warden konnten. Diese Kommentare stellen zwar nur einen Bruchteil seines umfangreichen Werkes dar, ihnen kommt jedoch eine Sonderstellung zu, wobei als seine grösste Leistung der theologische und philosophische Kommentar zu den "Vier Büchern der Lehrmeinungen" von Petrus Lombardus gilt. In letzterem greift er das Gedankengut von Lombardus auf und untermauert es mit vielen zusätzlichen Argumenten aus der Lektüre griechischer und römischer Philosophen sowie aus der antiken Poesie.Als Rosselli mit seiner Arbeit am Kommentar zu "Pymander" und "Asclepius" fast fertig war, folgte er der Bitte des Provinzalministers der polnischen Franziskanerobservanten /hier Bernhardiner genannt/ Erazm Pęcicki und dem Wunsch des Generalministers Franz Gonzaga und begab sich 1581 nach Polen, um dort die posttridentinische Reform in der polnischen Provinz der Franziscaner durchzuführen, vor allem aber das Niveau des Ordensschule zu heben. Er begann damit, dass er an der Ordendsschule am Kloster des hl. Bernhardins aus Siena jeden Tag drei Stunden lang die "Lehrmeinungen" von Petrus Lombardus aus der Sicht des Duns Scotus kommentierte. Im gleichen Jahr nahm er Darüber hinaus die Vorlesungstätigkeit an der Theologischen Fakultät der Krakauer Universität zu Problemen des zweiten Buches der "Lehrmeinungen" auf. Ausser theologischen Vorlesungen hielt er auch Vortäge Uber philosophische Probleme. Parallel zu seiner Lahrtätigkeit bereitete er den Druck seines mehrbändigen Kommentars zu den "Lehrmeinungen" und zu den hermetischen Schriften unter dem Titel: "Pymander Mercurii Trismegisti" vor, die in Geiste einer versöhnlichen Irenik gehalten waren. Es gelang ihm aber nicht, die irenische Denkweise auf den polnischen Boden zu übertragen. Er konnte allenfalls finanzielle Unterstützung führender kirchlicher Persönlichkeiten für sein verlegerisches Vorhaben gewinnen. Zu seinen Mäzenen zählten der polnische König, Stefan Batory und der Primas Stanislaw Karnkowski. Die einzelnen Bände sind jeweils einer der grossen Persönlichkeit seiner Zeit gewidmet, so z. B. der Band I - dem Generalminister des Ordens, Franz Gonzaga; der Band II - Ferdinand Medici; der Band III - dem Grossherzog von Toscana Franz Medici; der Band IV - dem polnischen Primas, Kardinal Stanislaw Karnkowski; der Band V - dem polnischen König Stefan Batory; der Band VI /u.d.T. "Asclepius"/ - dem Erzbischof von Lemberg, Dan Dimitrij Solikowski; der Band IX - dem Kanonikus am Krakauer Dom Hieronymus Powodowski. Die übrigen fehlenden Bände /VII, VIII und X/ waren zwar druckfertig, erschienen jedoch nicht, auch die Manuskripte gingen verloren. Die ersten sechs Bände des "Pymander1’ erschienen dann noch einmal 1630 in Köln .in der Offizin des P. Cholinius, mitredigiert von F. Foix de Candal, einem klassischen Philologen. Rosselli stand in seiner Versöhnungsbereitschaft gegenüber anderen Konfessionen Erasmus von Rotterdam sehr nahe. Dennoch stiess er in Krakau auf keinen Widerstand, weder seitens seiner Mitbrüder noch seitens der Krakauer Professoren. Seine Widersacher, wie z.B. Podwodowski oder der Rektor der Universität, Jakub Görski, teilten zwar seine Einstellung nicht, begegnetem ihm aber stets mit grösser Freundlichkeit. Nicht ohne Bedeutung dürfte dabei der Umstand gewesen sein, dass Rosselli im Auftrag des Generalministers der Observanten nach Polen gekommen war und 1585 zum Generalkommissar und Visitator der polnischen Provinz zur Durchführung der tridentinischen Reform ernannt wurde. Im Bereich des Provinzkapitel in Warschau wurde 1585 eine Neuordnung des Studiums beschlossen und mit dem Lehrauf - trag jene Ordensbrüder betraut, die ihr Theologiestudium in Wilna abgeschlossen hatten. Rosselli machte sich einen Namen auch als Prediger. Zwei seiner Predigten sind uns in schriftlicher Form erhalten geblieben, die eine als Manuskript über die Auferstehung Christi aus dem Jahre 1582 /Ossolineum- Bibliothek, Hnds. 229, S. 123-129/, die andere wurde 1590 in Krakau u.d.T. "Oratio fuebralis ... in sepultra Stephani I Regis Poloniae. 1586" veröffentlicht. Die letztere hielt er bei der Bestattungszeremonie des polnischen Königs Bathory. Er soll auch bei der Krönung des Königs Sigismund III Waza gepredigt haben. Aus seiner Feder stammten weiters die uns heute nicht mehr erhaltenen Predigten für die Sonn-und Feiertage des Kirchenjahres /"Sermones de tempore et de sanctis"/. Er starb am 2. Febr. 1593 während einer Vorlesung im Kloster des hl. Bernhardin in Krakau und wurde unter dem Hauptalter der ersten gotischen Bernhardiner-Kirche beigesetzt. Die Grabtafel stiftete sein Schüler und späterer Freund, Hieronymus Powodowski, Kanonikus in Krakau. Diese wurde jedoch 1655 bei der Zerstörung der Kirche durch die Schweden vernichtet.
PL
W pierwszych dniach grudnia 1581 roku rozpoczął wykłady w Akademii Krakowskiej, przy poparciu rektora Jakuba Górskiego i po odpowiedniej uchwale fakultetu lektorium Galena, Włoch z Kalabrii, franciszkanin obserwant, Hannibal Rosselli, wykształcony w Paryżu i Louvain. Niewiele można dziś powiedzieć o zajęciach uniwersyteckich sprowadzonego do Polski Kalabryjczyka. Równolegle do pracy dydaktycznej i reformatorskiej Rosselli przygotował do druku swój wielotomowy komentarz pt. "Pymander" i "Asclepius", do "Sentencji" Lombarda.  W roku 1584 ukazał się czwarty tom "Pymandra" tłoczony w drukarni Łazarzowej w Krakowie.  Pomimo starań o fundusze ze strony przełożonych zakonnych i przyjaciół krakowskich nie wystarczyło pieniędzy na finansowanie edycji dalszych tomów.
6
Publication available in full text mode
Content available

Akta wizytacji podkrakowskiej parafii Zielonki z XVIII wieku w zasobie w Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie

84%
Bulak J., Makarczyk A.
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
|
2019
|
vol. 111
15-55
EN
The following publication presents the 18th-century visitation records of the Nativity of the Blessed Virgin Mary Parish in Zielonki near Krakow. The historic church of the 14th century was dependent for years on the Krakow Cathedral Chapter, then the Academy of  Krakow (now The Jagiellonian University) and St Ann Collegiate Church. The article presents, as source editions, the three last visitation records of Zielonki before the fall of the Republic of Poland: of 1727 (AVCap 61 and AV 23), of 1748 (AV 29 and Załuski’s Tables 7) and of 1783  (AV 55). These visitation books are held in the Archive of the Metropolitan Curia in Krakow (3 Franciszkańska Street). These visitations are manuscripts written in Latin and Polish with numerous Latin phrases. Only Bishop Załuski’s Tables are a printed form completed with hand written information. The authors aimed to edit sources and to make them available to a wider audience. The methodology of the work focused on full forms of the abbreviated words used by the writers, spelling modernization with a view to making the text more legible, and the adding of the diacritic marks and punctuation where necessary. The authors provided the text with footnotes (source and explanatory notes) and endnotes (terminology).  These editing activities comply with the rules of the historical source edition for modern texts. As a result, the authors present three full texts of the visitations along with inventories, introduction footnotes, endnotes and bibliography.
PL
W niniejszej publikacji autorzy prezentują osiemnastowieczne akta wizytacji podkrakowskiej parafii pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zielonkach. Zabytkowy kościół z XIV wieku (większa część obecnego kościoła pochodzi z XVI wieku) przez lata był zależny od krakowskiej kapituły katedralnej, potem Akademii Krakowskiej (obecnie Uniwersytet Jagielloński) oraz kolegiaty św. Anny. Przybliżone zostały tutaj w formie edycji tekstu źródłowego trzy ostatnie wizytacje parafii Zielonki sprzed upadku Rzeczypospolitej: z 1727 roku (AVCap 61 oraz AV 23), z 1748 roku (AV 29 oraz Tabele Załuskiego 7) i z 1783 roku (AV 55). Księgi tych wizytacji są przechowywane w Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMKr), mieszczącym się przy ul. Franciszkańskiej 3. Wizytacje te to rękopisy w języku łacińskim oraz polskim z dużą liczbą zwrotów pochodzących z łaciny. Wyłącznie Tabele biskupa Załuskiego mają format drukowanego formularza, w którego rubryki odręcznie zostały naniesione stosowne informacje. Celem autorów było dokonanie możliwie wiernej edycji tych źródeł, aby udostępnić je szerszemu gronu odbiorców. Metodologia pracy skupiła się na rozwinięciu skrótów zastosowanych przez pisarzy, uwspółcześnieniu pisowni dla większej czytelności tekstu, a także dodaniu znaków diakrytycznych i znaków interpunkcyjnych w wymagających tego miejscach. Autorzy wzbogacili tekst przypisami tekstowymi, bibliograficznymi i terminologicznymi. Podjęte czynności edytorskie są zgodne z zasadami naukowej edycji źródeł historycznych dla tekstów nowożytnych. W rezultacie autorzy prezentują trzy pełne teksty wizytacji, wraz z inwentarzami, opatrzone wstępem, przypisami oraz bibliografią.
7
Publication available in full text mode
Content available

Narodziny kliniki lekarskiej w Polsce

84%
Gryglewski R. W.
Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
|
2011
|
vol. 74
13-17
PL
Powyższy artykuł omawia historię powstania pierwszej kliniki lekarskiej w Polsce. We wstępie ukazano zmiany, które zachodziły w medycynie europejskiej w wieku XVIII, ze szczególnym uwzględnieniem sporu, jaki toczył się pomiędzy zwolennikami mechanistycznego sposobu ujmowania zjawisk życiowych i patologicznych (Hoffmann, la Mettrie) a witalistami reprezentowanymi przez zwolenników Ernsta Stahla, skupionymi głównie w tzw. Szkole Montpellier (Barthez, Bordeu). To właśnie na tle konfrontacji materializmu z holizmem, poszukiwań nowych podstaw diagnostyki i terapii (Cullen, Brown) kształtowała się z wolna idea kliniki lekarskiej, której teoretyczne ramy nadał Hermann Boerhaave, wcielił w życie Gerard van Swieten, a wypełnił treścią Anton de Haen. Powstanie tzw. Starszej Szkoły Wiedeńskiej stanowiło istotny początek nauczania klinicznego w Europie, Z doświadczeń wiedeńskich czerpał Jędrzej Badurski, który u schyłku lat 70. XVIII wieku rozpoczął reformę Wydziału Lekarskiego w Akademii Krakowskiej. W niniejszym artykule, opierając się na źródłach pochodzących z tamtego czasu, podjęto się zrekonstruowania teoretycznych podstaw powstania i praktycznej organizacji pierwszej na ziemiach polskich kliniki. Na podstawie zebranych dokumentów, można przyjąć, że Badurski był w pełni świadom doniosłości swoich decyzji, a podejmując się reformy, czerpał z najnowszych wówczas osiągnięć teorii i praktyki medycznej. Tym samym klinika krakowska w założeniu w niczym nie ustępowała wiodącym ośrodkom klinicznym ówczesnej Europy.
EN
The article presents the history of creation of the first medical clinic in Poland. In the introduction, the changes taking place in the European 18th century medicine have been presented, with particular emphasis given on the development of the dispute between the supporters of a mechanistic way of treatment of life and pathological phenomena (Hoffmann, La Mettrie), and the proponents of vitalism represented by the followers of Ernest Stahl mainly grouped in the so-called School of Montpellier (Barthez, Bordeu). It was the confrontation of materialism and holism that gave way to the exploration of new grounds for diagnosis and treatment (Cullen, Brown) that laid foundations for a medical clinic. The theoretical framework was developed by Hermann Boerhaave, Gerard van Swieten implemented it whereas Anton de Haen filled it with crucial content. The emergence of the so-called Older Viennese School was an important beginning of clinical teaching in Europe. It was the experience of Vienna that drew Jędrzej Badurski, who in the late 1770s began the reform of the Faculty of Medicine at the University of Cracow. This article is based mainly on sources from that time, aiming to reconstruct a theoretical basis and practical arrangements for the creation of the first Polish medical clinic. On the basis of the collected documents, it can be assumed that Badurski was fully aware of the importance of his decisions and paid attention to the latest achievements of the medical theory and practice. Thus, the clinic in Cracow was modelled on the leading clinical centers of the contemporary Europe.
8
Publication available in full text mode
Content available

Zawsze wierny? Sytuacja wyznaniowa w Uniwersytecie Krakowskim w XVI i XVII w.

67%
Machaj D.
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
|
2015
|
vol. 59
PL
Celem artykułu jest ukazanie w nowym świetle sytuacji wyznaniowej Uniwersytetu Krakowskiego w wiekach XVI i XVII, dzięki wykorzystaniu pomijanych w tym kontekście źródeł (głównie albumów studentów) oraz dzięki wnikliwszej analizie tych, z których korzystali wcześniejsi badacze zagadnienia (np. akt rektorskich, konkluzji uniwersyteckich oraz diariuszy profesorów i rektorów). Uniwersytet Krakowski był katolicką instytucją, dlatego interesujące wydaje się przedstawienie stosunku władz uczelni do akatolików w okresie, gdy sprawy wyznaniowe stały się palącym problemem w Krakowie i całej Rzeczypospolitej. Założeniem było także przeanalizowanie możliwości funkcjonowania innowierców w kręgu uczelni w poszczególnych okresach oraz przedstawienie najważniejszych wydarzeń czy regulacji mających wpływ na politykę Uniwersytetu. Kolejnym zadaniem było ukazanie poszczególnych etapów administracyjnego wykluczania (na wielu poziomach) studentów akatolickich. Jednak same kontakty uczelni z mniejszościami religijnymi w Krakowie są kwestią tak złożoną, że pozostały poza granicami tego tekstu.
EN
The article aims at showing in a new light the confessional situation of the Academy of Cracow in the 16th and 17th centuries, using sources omitted in previous research into the topic and thanks to a more detailed analysis of the sources used by other scholars (e.g., Acta rectoralia, university conclusions, rectors’ and professors’ diaries). The Academy of Cracow was a Catholic institution, thus portraying the attitude of the university’s authorities to non-Catholics in a period of confessional struggle in Cracow and in the Commonwealth seemed promising. Another point was to analyse the possibilities for non-Catholics to function within the walls of the University in different periods of time, as well as to describe the most important events and regulations, which influenced the University’s policy. The author also tried to bring to light the subsequent stages of administrative exclusion (on various levels) of non-Catholic students. However, the contacts of the Academy with religious minorities in Cracow is a matter so complex, that it remained beyond the scope of the article.
9
Publication available in full text mode
Content available

Zarys działalności Kapeli Akademickiej przy kościele św. Anny w Krakowie w latach 1748–1800

67%
Godek A. E.
Muzyka
|
2020
|
vol. 65
|
issue 1
38-56
EN
The Church of St Anne was erected in its still existing form in 1689–1703. In the same period, Father Grzegorz Ochabowicz made a number of generous donations to this church, funding, among other things, the ensemble, the organ and the posts of four priests penitentiaries who were to supervise the music performed there. A new ensemble, known as the Academic Ensemble, was established at the same Collegiate Church of St Anne in Kraków by Father Stanisław Filipowicz in 1748. The idea was to enable the church to dispense with the services of the Jesuit ensemble, the most active ensemble in Kraków at that time. Kazimierz Sojecki was appointed Kapellmeister of the new ensemble. Preliminary research has made it possible to establish the names of many other musicians who performed at St Anne’s in the second half of the eighteenth century. They also played at other churches then benefitting from the Academy’s patronage: the Collegiate Church of St Florian, Church of All Saints and St Nicholas’s Church in Kraków, as well as the Church of the Nativity of the Blessed Virgin Mary in Zielonki. Based on the account books of other churches and of the confraternities attached to them, I also discuss the activity of the Academic Ensemble within the city of Kraków. The ensemble began to decline from the early nineteenth century onward, due to financial problems. Eventually it no longer had its own permanent line-up of musicians, but only hired them for selected feasts. Reforms reduced the ensemble to the music boarding school alone, which existed until 1873.
PL
W latach 1689–1703 wzniesiony został obecnie istniejący kościół pw. św. Anny w Krakowie. W tym samym okresie ks. Grzegorz Ochabowicz przeznaczył szereg hojnych fundacji na rzecz świątyni: ufundował m.in. kapelę, organy oraz czterech księży penitencjarzy, którzy sprawować mieli pieczę nad muzyką wykonywaną w kościele. W 1748 r. za sprawą ks. Stanisława Filipowicza, rektora Akademii Krakowskiej, przy kolegiacie pw. św. Anny w Krakowie powołana została nowa kapela, zwana Akademicką. Utworzenie własnego zespołu miało przyczynić się do rezygnacji z usług kapeli jezuickiej, najbardziej aktywnej wówczas krakowskiej kapeli. Kapelmistrzem nowo utworzonego zespołu został Kazimierz Sojecki. Dzięki przeprowadzonej kwerendzie udało się ustalić personalia szeregu innych muzyków działających w II poł. XVIII w. przy kolegiacie pw. św. Anny. Ich działalność obejmowała również inne kościoły pozostające wówczas pod patronatem Akademii Krakowskiej, tj. kolegiatę pw. św. Floriana, Wszystkich Świętych, św. Mikołaja w Krakowie oraz NMP w Zielonkach. W oparciu o księgi finansowe innych kościołów oraz działających przy nich konfraterniach omówiono ponadto aktywność Kapeli Akademickiej w obrębie Krakowa. Od początku XIX w. wskutek problemów finansowych zespół zaczął podupadać, aż wreszcie przestał dysponować stałym składem osobowym, ograniczając się wyłącznie do najmowania muzyków na niektóre uroczystości. Podjęte reformy ograniczyły zespół do samej bursy muzycznej, która przetrwała do 1873 roku.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.