Search results

1

KSIĘDZA PROFESORA MARIANA KURDZIAŁKA EDYCJA KRYTYCZNA PISM DAWIDA Z DINANT

100%

Judycka J.

Roczniki Filozoficzne

|

2012

|

vol. 60

|

issue 3

73-86

EN

The aim of the article is to present an eminent Polish historian of medieval philosophy Marian Kurdziałek as the author of the critical edition of David of Dinant’s Quaternulorum fragmenta (1963). Owing to a very high standard of critical principles applied to the constitution of the critical text, this edition still provides a point of reference for the investigation of various aspects of the phenomenon of David of Dinant. The article examines arguments presented by M. Kurdziałek in favour of David’s authorship of the fragments. After he had proved that they all come from the same author, Kurdziałek referred to the presentation of David’s doctrine by Albert the Great that agreed with the famous metaphysical portion of the fragments and thus provided a basis for the iden- tification of the author. He then examined in detail various problems concerning Albert’s testimony and offered a critical discussion of the biographical data concerning David of Dinant. Another important Kurdziałek’s contribution were lexical comparisons of Aristotle’s Latin texts used by David with existing medieval translations. He argued that David’s version of Aristotle was his own free translation combined with intelligent interpretations. In the article I refer to the study of G. Vuillemin-Diem that fully confirms Kurdziałek’s conclusions.

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie wybitnego polskiego historyka filozofii średniowiecznej jako autora edycji krytycznej Quaternulorum fragmenta Dawida z Dinant.(1963). Z uwagi na wysoki standard zasad krytyki tekstu, edycja ta do dziś stanowi punkt wyjścia dla badań nad różnymi aspektami fenomenu Dawida z Dinant. Artykuł omawia najpierw argumenty podane przez M. Kurdziałka za autorstwem Dawida. Po wykazaniu, że wszystkie fragmenty pochodzą od tego samego autora, Kurdziałek odniósł się do świadectwa Alberta Wielkiego zgodnego za słynnym tekstem metafizycznym zawartym w tych fragmentach i to stało się podstawą identyfikacji autora. Innym ważnym osiągnieciem Kurdziałka były porównawcze analizy leksykalne wykorzystanych przez Dawida tekstów Arystotelesa z funkcjonującymi przekładami średniowiecznymi, w wyniku których postawił tezę o samodzielnym tłumaczeniu przez Dawida tych tekstów, co potwierdziły późniejsze badania G. Vuillemin Diem.

2

"Liber de definicionibus" i scholastyczny problem "adaequatio"

84%

Pawlikowski T.

Rocznik Tomistyczny

|

2015

|

vol. 4

97-112

EN

Thanks to historical and philosophical researches it is known for a long time that the definition “veritas est adequatio rei et intellectus” does not exist literally in any contemporary known lesson of Book of Definition. It is not eliminate the hypothesis that this definition of truth was in some manuscript which was known by scholastics in XIII century, e.g. as a gloss. It is not out of the question that it was wrongly diagnosis as a statement of Isaac Israeli. Analysis of quotes from this part in the Summa of Theology of Albert the Great about truth gives reasons to suppose that he used from manuscript which is similar in content to the manuscript which is in the Code of Munich 8001 but in contrast to text of Isaac Israeli it is not a shortened version. The basis of expression the definition “truth is a compatibility thing and intellect” probably was given by Isaac Israeli term: “the truth is corroborate thing about thing which [that thing] belongs truthfully or to reject thing from thing of which it is a truly rejected”. Supposedly on account of these things St. Thomas Aquinas refered on Isaac as an author of the definition of truth known today as “classic”, he kept in mind sense, not literal identity. Perhaps a gloss from unknowing manuscript suggested this sense or the established interpretation was the result of talks with the champion of Cologne. St. Albert evidently quoted the statement about the truth from Liber de definitionibus what we cannot say about Thomas. In a such situation an enigmatic character still has got an attribution of definition which is interesting for us. Aquinas could directly appeal to the works of Aristotle, in particular to the well-known a term of true appraise from Book IV of Metaphysics (1011b 27). The reason of connection the name of Isaac Israeli with adequatio idea could be that the Doctor Angelicus wanted introduce a definition which has got every kind of truth and at the same time he wanted to remain classical character understanding of it. Liber de definitionibus was good occasion because paraphrase of description true sentence in Aristotle’s think is really unclear. In addition Aristotle made revolutionary change ininterpretation the truth and he referred to an author whose views were not known very well.

3

DAVID DE DINANTO REDIVIVUS ZNACZENIE BADAŃ KS. PROF. MARIANA KURDZIAŁKA NAD DINANTCZYKIEM W KONTEKŚCIE MEDIEWISTYKI EUROPEJSKIEJ

84%

Anzulewicz H.

Roczniki Filozoficzne

|

2012

|

vol. 60

|

issue 3

53-71

EN

Philosophical ideas of David of Dinant were condemned by the Paris synod in 1210, which were confirmed in 1215 by Cardinal Robert Courçon, papal legate. The main reason of this condem- nations was the David of Dinant’s materialistic pantheism. In consequence reading and owning the David of Dinant’s works became punishable by excommunication. A French scholar G. Théry partially developed his ideas according to excerptions of his works largely derived from Albert the Great, Thomas Aquinas and others. A Polish historian Aleksander Birkenmajer found in Ghent (BU 5), Oxford (Bodl. Libr. Digby 67), Paris (BnF lat. 15453) and Wien (ÖNB 4753) libraries the medieval manuscripts containing some fragments of the David of Dinant’s works. Rev. Marian Kurdziałek, a follower of A. Birkenmajer, as the author of the critical edition of David[is] de Dinanto Quaternulorum presented in a new context the early days of the Aristotle’s works reception into Latin culture. Quaternulorum fragmenta edited by M. Kurdziałek served for almost fifty years as an important source of knowledge on David of Dinant. Nowadays, Rev. M. Kurdziałek’s findings are almost fully acknowledged by the contemporary researchers of David of Dinant’s thought.

PL

Filozoficzne poglądy mistrza Dawida z Dinant, jednego z pierwszych łacińskich egzegetów pism przyrodoznawczych Arystotelesa ze schyłku XII i z początków XIII wieku, zostały potępione przez Synod Paryski w r. 1210 i ponownie w r. 1215 przez papieskiego legata Roberta z Courçon. Głównym powodem potępienia był głoszony przez Dawida materialistyczny panteizm. Potępienia te zabraniały pod karą ekskomuniki lekturę i posiadanie pism tegoż autora, nakazywały ich konfiskatę i spalenie. Francuski uczony, G. Théry, częściowo zrekonstruował poglądy Dawida w oparciu o cytaty z jego pism, jakie przekazał w swoich dziełach Albert Wielki i kilku innych autorów średniowiecznych (m. in. Tomasz z Akwinu). Polski historyk nauk, Aleksander Birkenmajer, odkrył i zidentyfikował anonimowe fragmenty dzieł Dawida w średniowiecznych rękopisach, zachowanych w bibliotekach Gandawy (BU 5), Oksfordu (Bodl. Libr. Digby 67), Paryża (BnF lat. 15453) i Wiednia (ÖNB 4753). Fragmenty te wydał krytycznie uczeń A. Birkenmajera, ks. prof. Marian Kurdziałek. Jego edycja David[is] de Dinanto Quaternulorum fragmenta i analiza tekstów ukazała w nowym świetle początki recepcji dzieł Arystotelesa w kręgu kultury łacińskiej w okresie Średniowiecza i służyła przez prawie pół wieku jako najważniejsze źródło wiedzy o mistrzu Dawidzie i jego poglądach. Dociekania naukowe ks. Kurdziałka, dotyczący Dawida, były punktem wyjścia do dalszych badań, podjętych przez B. Lawn’a, E. Maccagnolo, G. Vuillemin-Diem i E. Casadei, uwieńczonych odnalezieniem i identyfikacją dalszych dzieł Dinatczyka oraz krytyczną edycją wszystkich jego dotychczas znanych tekstów (E. Casadei, 2008). Najnowsze studia nad Dawidem z Dinant potwierdziły niemalże w całej rozciągłości ustalenia ks. Kurdziałka dotyczące tego kompleksu i obaliły próbę ich częściowej dekonstrukcji i krytyki.

4

The demonstrability of God’s existence in “Summa theologiae” of Albert the Great on the background of writings of Thomas Aquinas

84%

Trepczyński M.

Rocznik Tomistyczny

|

2013

|

vol. 2

79-93

PL

Możliwość dowiedzenia istnienia Boga jest jednym z najważniejszych problemów filozoficznych. Została ona rozważona przez Alberta Wielkiego w jego „Summie teologii”. Nie znalazłem jednak żadnej pracy, w której przeanalizowanoby, jak to zrobił, i tylko jedną pracę, w której o tym wspominano. Temat ten wydaje się niezwykle istotny dla filozofii, ponieważ otwiera drogę do dowodzenia istnienia Boga. Było to oczywiste dla Tomasza z Akwinu – również w jego „Summie teologii” zagadnienie możliwości dowiedzenia istnienia Boga poprzedza słynne „pięć dróg”. Z tych powodów w artykule tym analizuję rozważania Alberta na temat dowodliwości istnienia Boga w jego najdojrzalszym, nie dokończonym dziele pt. „Summa teologii”. Na każdym etapie porównuję je z paralelnymi fragmentami pism Tomasza z Akwinu, by wyśledzić pewne miejsca wspólne oraz oryginalne rozwiązania obu myślicieli. Wynik tej analizy jest w pewnym stopniu zaskakujący. Choć Albert i Tomasz formułują czasem podobne argumenty, zdarza się, że ich odpowiedzi są zupełnie różne. Na przykład Albert stwierdza, że istnienie Boga jest, ogólnie rzecz biorąc, oczywiste samo przez się, podczas gdy Tomasz – że dla nas („quo ad nos”) – wcale tak nie jest. Ponadto, Akwinata twierdzi, że możemy dowieść istnienia Boga na podstawie skutku (per effectum), natomiast Albert, który wyróżnia trzy rodzaje dowodzenia, wydaje się odrzucać taką możliwość i dopuszcza jedynie dowodzenie „ad im possibile” oraz mniej ścisłe rodzaje dowodzenia. Chociaż możliwe jest uzgodnienie ich stanowisk w tej sprawie, to jednak ostatecznie nie ma pewności, czy myśliciele ci rzeczywiście osiągnęliby konsensus. Dodatkowe informacje dotyczące dyskutowanego zagadnienia uzyskujemy z Albertowej prezentacji dowodów istnienia Boga. Prezentacja ta różni się jednak od Tomaszowej prezentacji z „Summy teologii”. Co więcej, na tle wcześniejszych stwierdzeń Alberta wątpliwe jest, czy wszystkie te dowody traktuje on jako poprawnie przeprowadzone dowodzenie, dzięki któremu otrzymuje się konieczne wnioski. Albertowa dyskusja na temat możliwości dowodzenia istnienia Boga pozostawia wiele pytań. Wydaje się jednak ciekawa, inspirująca i skłania do ponownego przemyślenia stanowisk Tomasza.

EN

Demonstrability of God’s existence is one of most important philosophical problems. It was discussed by Albert the Great in his “Summa theologiae”. However I did not find any work which analyzed how he did it and only one work which mentioned this problem. This topic seems crucial in philosophy, because it opens the way for proving God’s existence. It was obvious for Thomas Aquinas – also in his “Summa theologiae” the issue of demonstrability of God’s existence precedes the famous “five ways”. This is why in this paper I analyze Albert’s discussion about demonstrability of God’s existence in his most mature, not finished work “Summa theologiae”. At every step I compare it with parallel passages from theological works of Thomas Aquinas to trace down common points and original solutions of both thinkers. The outcome of this analysis is to some extend surprising. Although Albert and Thomas sometimes formulate similar arguments, it happens that their answers are completely different. For example Albert states that God’s existence is generally self-evident, whereas Thomas – that for us (“quoad nos”) it is not. What is more, Aquinas says that we can demonstrate God’s existence from the effect (“per effectum”), while Albert, who distinguish three kinds of demonstration, seems to refute such a possibility and allows only demonstration “ad impossibile” and less strict demonstrations. Although it is possible to agree their views in this case, we finally do not know if they really would agree. Some more information concerning the discussed problem we obtain from Alberts’ presentation of proofs of God’s existence. However it differs a lot from Aquinas’ presentation in his “Summa theologiae”. Moreover, on the background of Albert’s earlier statements it is doubtful if he treats all collected proofs as correct demonstrations which provide necessary conclusions. Albert’s discussion about demonstrability of God’s existence leave many questions. However it seems interesting, inspiring and leads to rethink again Thomas’ positions.

5

LOGIKA TEOLOGII OBJAWIONEJ W PISMACH ALBERTA WIELKIEGO I TOMASZA Z AKWINU

67%

Trepczyński M.

Roczniki Filozoficzne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 3

61-76

EN

In this paper the Author presents some remarks and hypotheses concerning the logic of revealed theology according to approach of Saint Albert the Great anf Saint Thomas Aquinas. First of all he shows that in their opinion revealed theology uses logic (as a science of correct reasonings). He also discusses the problem of scientific status of revealed theology on the grounds of the most important methodological fragments from their summas of theology; in this light he analyses if the revealed theology in their view may be interpreted as a kind of axiomatic deductive system. The Author inclines to give a positive answer on this question and presents a couple of arguments for such a hypothesis, however he is aware that the point is not totally clear and — hence — open for dis- cussion. The next topic is a question if we can admit that Thomas adopts one of nonmonotonic logic (understood here as relation of inference or relation of consequence) in some reasonings which we find in his Summa Theologiae. The Author gives a positive answer and confronts his opinion with an opinion of his opponent. In the third set of remarks he wonders if we may adopt that Aquinas accepts some local modifications in logic (this time understood as a some general rules of thinking), such as “the logic of Trinity” or “the Christologic”. Finally the Author invokes a case of the logic of negative theology and a nature of negation adopted according to this approach. However these remarks presented in this article concern the works of Albert and Thomas, the Author tends to affirm that their approach to the Catholic revealed theology is a proper one and—in this light—these conclusions may be valid for contemporary theology.

XX

W artykule tym przedstawiam kilka spostrzeżeń i hipotez dotyczących logiki teologii w ujęciu św. Alberta Wielkiego i św. Tomasza z Akwinu. Na początku pokazuję, że teologia objawiona korzysta według nich z logiki (jako nauki poprawnego rozumowania). Dyskutuję też problem naukowego statusu teologii objawionej na podstawie najważniejszych metodologicznych fragmentów summ teologii obu autorów; w tym świetle analizuję, czy teologia objawiona w ich ujęciu może być rozumiana jako aksjomatyczny system dedukcyjny. Skłaniam się ku udzieleniu pozytywnej odpowiedzi na to pytanie i podaję kilka argumentów za tą hipotezą, choć jestem świadomy, że zagadnienie to nie jest do końca jasne i – tym samym – pozostaje otwarte do dyskusji. Następną sprawą jest kwestia, czy możemy uznać, że Tomasz przyjmuje jedną z logik niemonotonicznych (rozumianej tu jako relecja inferencji lub relacja konsekwencji) w niektórych rozumowaniach zawartych w jego Summie teologii. Udzielam na to pytanie pozytywnej odpowiedzi i konfrontuję moje stanowisko ze stanowiskiem mojego oponenta. W ramach trzeciej grupy spostrzeżeń zastanawiam się, czy można założyć, że Akwinata przyjmuje pewne lokalne modyfikacje w logice (rozumianej tym razem jako ogólne prawa myślenia), takie jak „logika Trójcy” czy „Chrystologika”. Na koniec przywołuję jeszcze przypadek logiki teologii negatywnej i natury negacji przyjmowanej zgodnie z tym ujęciem. Chociaż spostrzeżenia przedstawione w tym artykule dotyczą pism Alberta i Tomasza, mam wewnętrzne przekonanie, że ich podejście do katolickiej teologii objawionej jest właściwe i – w tym świetle – powyższe wnioski mogą się również odnosić do współcześnie uprawianej teologii.

6

Scientia mystica sive theologia - Alberts des Grossen Begriff der Mystik

67%

Anzulewicz H.

Roczniki Filozoficzne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 2

37-58

PL

Pojęcie mistyki jest kategorią przede wszystkim religijną, której znaczenie w rozumieniu potocznym jest niejasne, a próby jej uściślenia na gruncie historii filozofii i nauk szczegółowych potęgują jej wieloznaczność. Wydaje się, że teologiczna refleksja nad formami religijności, określanymi mianem mistyki, sugeruje najbardziej adekwatne sposoby rozumienia zagadnienia i strategii jednoczenia się człowieka z Bogiem. Jednym z warunków pogłębionej refleksji jest znajomość tradycji filozoficzno-religijnych, będących teoretyczną podstawą i niejako narzędziem spekulacji mistycznej oraz paradygmatów tzw. unii mistycznej. Tego rodzaju uwarunkowania pojęcia mistyki są przedmiotem niniejszego przyczynku, ograniczającego się do zarysu odnośnych poglądów Alberta Wielkiego († 1280), uważanego za ojca tzw. niemieckiej szkoły dominikańskiej i prekursora głównych nurtów mistyki nadreńskiej, reprezentowanych m.in. przez Teodoryka z Freibergu, Mistrza Eckharta i Henryka Suzo. Wierne odczytanie głównych treści i intencji poglądów Alberta jest nadrzędnym celem tejże prezentacji, umożliwiającej uzasadnioną wypowiedź na poniekąd kontrowersyjnie dyskutowany temat przez takich znawców problemu, jak Alois M. Haas, Kurt Ruh, Werner Beierwaltes, Ruedi Imbach, Burkhard Mojsisch, Alain de Libera, Kurt Flasch i Loris Sturlese.

DE

Der Begriff der „Mystik“ wird vorrangig als eine religiöse Kategorie herangezogen, deren Sinngehalt im geläufigen Sprachgebrauch nicht nur unscharf, sondern auch unklar ist. Die Versuche, den Begriff philosophiehistorisch und interdisziplinär vor dem Hintergrund der Human- und Naturwissenschaften enger zu fassen, potenzieren und polarisieren seine Vieldeu-tigkeit. Im Gegenteil dazu scheint es, dass die theologischen Reflexionen auf die besonderen Formen der Religiosität, welche unter dem Begriff der Mystik subsumiert werden, am ehesten ein adäquates Verständnis der Frage und der Strategien der Einheit des Menschen mit Gott zu vermitteln imstande sind. Zu den Voraussetzungen eines vertieften Verständnisses gehören jedoch die Vertrautheit mit den philosophischen und religiösen Traditionen, welche die theo-retische Basis und gleichsam das Werkzeug für die mystische Spekulation bereitstellen, sowie die Kenntnis der Modelle einer unio mystica. Die für das Begriffsverständnis der Mystik maßgeblichen Voraussetzungen sind Gegenstand dieses Beitrags, der sich auf eine Skizze diesbezüglicher Ansichten des Albertus Magnus (†1280) beschränkt. Dieser, als Begründer der deutschen Dominikanerschule angesehene Universalgelehrte, gilt als der Wegbereiter der rheinischen Mystik, zu deren Exponenten u. a. Dietrich von Freiberg, Meister Eckhart und Heinrich Seuse gerechnet werden. Eine getreue Wiedergabe der Ansichten des Albertus Mag-nus ist das Ziel dieser Präsentation, die zugleich eine Stimme in der Diskussion sein will, die u. a. von Alois M. Haas, Kurt Ruh, Werner Beierwaltes, Ruedi Imbach, Burkhard Mojsisch, A-lain de Libera und Loris Sturlese zum Begriff der dominikanischen Mystik teilweise kontro-vers geführt wird.

XX

The term mysticism is often employed as a religious category whose meaning, in ordinary language, is fuzzy and unclear. Attempts to define it in reference to the history of philosophy and by means of interdisciplinary approaches in the natural sciences and the humanities alike have proven to increase and polarise its ambiguity. Theological reflections, in contrast, appear to provide a more solid understanding of the specific religious life forms belonging to the term mysticism. Indeed, these reflections seem to provide certain strategies that have proven to be capable of addressing the question of human union with God. Still, the attainment of an appropriate understanding of mysticism does not only presuppose a deep understanding of the different models concerning a mystical union. Rather, it also presupposes a close familiarity with the philosophical and religious traditions which build the theoretical backbone and the necessary instrument for mystical speculation in general. The purpose of this paper, then, is to uncover some of these presuppositions in one of mysticism’s most famous historical proponents, Albert the Great († 1280). Albert – the universal thinker of the middle ages and founder of the Dominican School - has long been recognised as forerunner to the famous Rhineland Mysticism, propounded by illustrious medieval thinkers such as Dietrich of Freiberg, Meister Eckhart, and Henry Suso (Heinrich Seuse). Consequently, his views on mysticism have been subject to an ongoing and oftentimes heated scholarly debate that is principally led by Alois M. Haas, Kurt Ruh, Werner Baierwaltes, Ruedi Imbach, Burkhard Mojsisch, Alain de Libera, Kurt Flasch and Loris Sturlese. In the context of these debates, then, my paper is meant to add a truthful portrayal of Alberts views on mysticism.

7

Auctoritates ethicorum Jana z Ząbkowic († 1446): autor, charakter tekstu i wykorzystane źródła (od „translacio arabica” do Akwinaty)

51%

Bukała M. W.

Rocznik Tomistyczny

|

2022

|

issue 11

211-225

EN

The article is dedicated to the abbreviation of Nicomachean ethics written by Wrocław Dominican John of Ząbkowice (in manuscripts: „Johannes de Franckenstein”). The text, titled Auctoritates ethicorum, is preserved in only one manuscript – Wrocław, Bibl. Univ. Wrocł., ms. IV Q 52, scriptum per manus Johannis de Franckenstein – together with Auctoritates politicorum, Auctoritates yconomicorum and Auctoritates rethoricorum. The authorship of the texts is not certain, but in the previous works of histo-rians it is attributed to John (that thesis is followed also by Ch. Lohr listing the Aristotelian medieval commentaries, and by T. Kaeppeli in his compendium on the medieval Dominican scriptores). Only the part of Auctoritates ethicorum has been edited so far: the fragment, concerning the geometrical model of economic exchange and nature of money from the Book V. The author of the article published it in his book Zagadnienia ekonomiczne w nauczaniu wrocławskiej szkoły dominikańskiej w późnym średniowieczu (Wrocław 2004); this fragment was later referred in details also in the book of the same author: „Oeco-nomica mediaevalia” of Wrocław Dominicans. Library and Studies of Friars, and Ethical-Economic Ideas: the Example from Silesia (Spoleto 2010). The sources of the text of Auctoritates ethicorum are the following: translatio Lincoliensis of the Aristotelian text, Sententia libri ethicorum by Thomas Aquinas, paraphrasis of Ethica by Albertus Magnus, and Summa Alexandrinorum (called translacio arabica). The fragments of the Book IV and Book V, described in the article, shed light on the method applied in the Auctoritates. Summa Alexandrinorum is quoted in the description of the virtue of liberalitas. Writing about diversity of artes and occupations the author cites Albertus Magnus, quoting after him the sentence delivered from Michael Ephesius, erroneously attributed to Eustratius by Albert. However, the Albertinian reference to the role of compensation of labores and expensa is omitted. The author of the Auctoritates refers mainly to points the common to St. Thomas and St. Albert.

Refine search results

4 Roczniki Filozoficzne

3 Rocznik Tomistyczny

2 Anzulewicz H.

2 Trepczyński M.

1 Bukała M. W.

1 Judycka J.

1 Pawlikowski T.

1 2022

2 2015

2 2013

2 2012

KSIĘDZA PROFESORA MARIANA KURDZIAŁKA EDYCJA KRYTYCZNA PISM DAWIDA Z DINANT

"Liber de definicionibus" i scholastyczny problem "adaequatio"

DAVID DE DINANTO REDIVIVUS ZNACZENIE BADAŃ KS. PROF. MARIANA KURDZIAŁKA NAD DINANTCZYKIEM W KONTEKŚCIE MEDIEWISTYKI EUROPEJSKIEJ

The demonstrability of God’s existence in “Summa theologiae” of Albert the Great on the background of writings of Thomas Aquinas

LOGIKA TEOLOGII OBJAWIONEJ W PISMACH ALBERTA WIELKIEGO I TOMASZA Z AKWINU

Scientia mystica sive theologia - Alberts des Grossen Begriff der Mystik

Auctoritates ethicorum Jana z Ząbkowic († 1446): autor, charakter tekstu i wykorzystane źródła (od „translacio arabica” do Akwinaty)