Search results

1

„All Captains of His Majesty”. The Quarter Army between 1589–1591

100%

Pieńkowski M.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2023

|

vol. XXIV(LXXV)

|

issue 2(284)

11-52

EN

The article discusses the strength and functioning of the quarter army between 1589–1591. This problem has not been discussed in detail in the subject literature so far, besides being highlighted in a study by Jan Wimmer. Thanks to having access to military and treasury materials, it was possible to determine not only the strength of the quarter army during the period in question but also the names of individual cavalry captains. During the chronological period covered by the article there was a large Tatar invasion inspired by the Ottoman Empire, which was connected to the disagreement between them and the Habsburgs with the peace treaty that ended the rivalry for the Polish throne between 1587–1588. The invasion coincided with the absence of Sigismund III from the country, which intensified the threat and resulted in the rapid enlargement of the entire Crown army. The issue was discussed at the Sejm of 1590, which in turn imposed huge tax increases due to the imminent prospect of war with the Ottoman Empire. There was political polarization among nobility was against the war, which resulted in the cancellation of several parliamentary resolutions. Consequently, the rapidly growing army did not receive its due pay, establishing the military confederation under Gliniany. As a result, there was a significant reduction of the quarter army and a reduction in the power of the Great Crown Hetman Jan Zamoyski, who had attempted to rival the king regarding influence over the state.

DE

Dieser Aufsatz befasst sich mit dem Umfang und der Funktionsweise der Quarttruppen in den Jahren 1589–1591. Diese Problematik war kein ausführlicher Gegenstand der bisherigen Literatur und wurde lediglich in der Studie von Jan Wimmer oberflächlich behandelt. Durch den Zugang zu militärischen Finanzakten konnten nicht nur die zahlenmäßigen Ausmaße dieser Armee in den einzelnen Quartieren des relevanten Zeitraums ermittelt werden, sondern auch die Namen der Rittmeister. In dem behandelten Zeitraum kam es zu einem großen, vom Osmanischen Reich inspirierten Tatareneinfall im Zusammenhang mit dem Friedensschluss zwischen der Polen-Litauen und den Habsburgern, der die Rivalität um den polnischen Thron von 1587–1588 beendete. Der Tatarenangriff fiel mit der Landesabwesenheit Sigismunds III. zusammen, was die Bedrohung verschärfte und zu einer raschen Vergrößerung der Quarttruppen und der gesamten Kronarmee führte. Das Thema fand seine Fortsetzung auf dem Sejm von 1590, der umfassende Steuern mit der Aussicht auf einen Angriffskrieg gegen die Hohe Pforte erhob. Da der Adel sich gegen diese Beschlüsse positionierte, kam es zu einer politischen Polarisierung, und damit zur Annullierung eines Teils der Sejmbeschlüsse. Infolgedessen erhielt die sich rasch vergrößernde Armee nicht den ihr zustehenden Sold und bildete bei Gliniany den ersten militärischen Zusammenschluss der Geschichte. Infolgedessen kam es zu einer erheblichen Umerziehung der Quarttruppen und zu einer Verringerung der hetmanischen Macht Jan Zamoyskis vor dem Hintergrund seiner Rivalität mit dem König um Einflüsse im Staat.

PL

Artykuł prezentuje liczebność i funkcjonowanie wojska kwarcianego w latach 1589–1591. Problem ten nie był dotychczas szerzej omawiany w literaturze przedmiotu, a jedynie zasygnalizowany w opracowaniu Jana Wimmera. Dzięki dotarciu do materiałów skarbowo-wojskowych udało się ustalić nie tylko liczebność tego wojska w poszczególnych kwartałach interesującego okresu, ale także nazwiska rotmistrzów. W okresie tym doszło do dużego najazdu tatarskiego inspirowanego przez Imperium Osmańskie, w związku z zawarciem między Rzeczpospolitą i Habsburgami traktatu pokojowego, kończącego rywalizację o tron polski z lat 1587–1588. Atak ordy zbiegł się w czasie z nieobecnością Zygmunta III w kraju, co spotęgowało zagrożenie, skutkując szybkim powiększeniem wojska kwarcianego i całej armii koronnej. Kwestia ta znalazła swoją kontynuację na sejmie 1590 r., który uchwalił ogromne podatki z perspektywą wojny zaczepnej przeciwko Wysokiej Porcie. W związku z tym, że opinia szlachecka była temu przeciwna, doszło do polaryzacji politycznej i anulowania części uchwał sejmowych. W rezultacie szybko powiększająca się armia nie otrzymała należnego żołdu, zawiązując pod Glinianami pierwszą w dziejach konfederację wojskową. Doszło wówczas do znaczącej redukcji wojska kwarcianego oraz zmniejszenia władzy hetmańskiej Jana Zamoyskiego na tle jego rywalizacji z królem o wpływy w państwie.

2

W służbie Sobieskiego. Działalność polityczna i wojskowa Jana Gorzeńskiego (około 1626–1694)

100%

Pietrzak J.

Zapiski Historyczne

|

2018

|

vol. 83

|

issue 1

69-110

EN

So far the figure of Jan Gorzeński was treated marginally by researchers dealing with the subject matter of the political and military clientele of Jan III Sobieski. The activity of Gorzeński in the institutions of political life in the province of Greater Poland became the starting point to his further activity in the Sejm. Obedience and loyalty which were evinced by Gorzeński first towards the castellan, next to the voivode of Poznań Krzysztof Grzymułtowski allowed him to get closer to the people associated with Sobieski. Upon his inspiration, Gorzeński recruited members of the Sejm and converted them into supporters of the marshal and grand crown hetman. In the 1670s the activity of Gorzeński was also discernible in the military field. His participation in war campaigns against the Tatars, Turks and Cossacks made him a recognizable and praiseworthy commander of the dragoon regiment. The coronation of Jan Sobieski constituted the turning point in Gorzeński’s career as he was promoted and entrusted with the starost estates. His marriage with Sobieski’s relative – Elżbieta – the widow after Władysław Denhoff (died 1671) also helped him to be one of the co-operators of the king. Thanks to this, Jan won respect and had the opportunity to rise above the level of middle-income noblemen. In the last years of his life Gorzeński focused on the struggle with the Sapiehas, who at the end of the reign of Jan III Sobieski set up a faction which was in opposition to the court.

DE

Die Gestalt von Jan Gorzeński tauchte bisher eher am Rand der Forschungen zur politischen und militärischen Klientel von Johann III. Sobieski auf. Die Tätigkeit von Gorzeński im Umkreis der Institutionen des politischen Lebens der Provinz Großpolen wurde zum Ausgangspunkt für seine Aktivität beim Sejm. Der Gehorsam und die Treue, durch die sich Gorzeński gegenüber Krzysztof Grzymułtowski, dem Kastellan und dann Wojewoden von Posen, ausgezeichnet hatte, machte es ihm möglich, sich dem Kreis der Personen anzunähern, die mit Sobieski in Verbindung standen. Auf seine Weisung hin gewann Gorzeński Abgeordnete und zog sie auf die Seite des Marschalls und Großhetmans der Krone. In den siebziger Jahren des 17. Jahrhunderts machte sich die Aktivität von Gorzeński auch im Bereich der Armee bemerkbar. Die Teilnahme an Kriegszügen gegen Tataren, Türken und Kosaken machte aus ihm einen bekannten und gerühmten Anführer eines Dragonerregiments. Die Krönung Sobieskis zum König wurde für Gorzeński zu einem Wendepunkt im Hinblick auf seinen Aufstieg in Ämtern und die ihm zur Nutzung überlassenen Güter in Starościn. Auch die Heirat Gorzeńskis mit einer entfernten Verwandten von Johann III. namens Elżbieta, der Witwe von Władysław Denhoff (gest. 1671) förderte seine Zugehörigkeit zum Kreis der Mitarbeiter des Monarchen. Sie brachte ihm die entsprechende Wertschätzung und die Chance ein, sich aus dem Kreis des mittleren Adels abzuheben. In seinen letzten Lebensjahren konzentrierte sich Gorzeński auf den Kampf gegen die Sapieha, die gegen Ende der Regierungszeit von Johann III. eine gegen den Hof gerichtete Partei bildeten.

3

The Illusion of Freedom: Deserters from the Polish Army in Czechoslovakia and from the Czechoslovak Army in Poland before 1939 in the Light of Polish Documents

100%

Kasprzycki R.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

vol. XXIII (LXXIV)

|

issue 2 (280)

84-105

PL

W wielonarodowościowym międzywojennym Wojsku Polskim służyła niewielka liczba Czechów. Czescy poborowi pochodzili głównie z Wołynia. W meldunkach narodowościowych sporządzonych przez Wojsko Polskie przed II wojną światową trudno znaleźć zapisy krytyczne wobec czeskich rekrutów z Wołynia. W latach 1918–1939 tysiące poborowych i żołnierzy służących w różnych pułkach uciekło z Polski za granicę. W wielonarodowej armii polskiej praktycznie nie było dezercji nielicznych Czechów i jeszcze mniej licznych Słowaków. W latach dwudziestych do Czechosłowacji z armii polskiej uciekali głównie ukraińscy nacjonaliści, zazwyczaj szukając kontaktów z funkcjonującą w latach 1920–1925 w Pradze Ukraińską Organizacją Wojskową. Dezerterami do Czechosłowacji byli również Żydzi i Polacy. W międzywojniu uciekali do Polski także służący w Wojsku Czechosłowacji Czesi, Słowacy, Żydzi i Polacy. Na podstawie polskich dokumentów nie da się określić dokładnej skali tych dezercji, wiadomo jednak, że wielu czeskich zbiegów – komunistów – traktowało Polskę jedynie jako kraj tranzytowy na drodze do Związku Radzieckiego. Mimo wielu różnic dezerterów z Polski i Czechosłowacji dużo łączyło. Ucieczka do sąsiedniego kraju była często próbą uniknięcia odpowiedzialności karnej za popełnione w ojczyźnie przestępstwa. Wielu dezerterów wierzyło, że poza granicami Polski i Czechosłowacji rozpoczną nowy etap lepszego i bardziej udanego cywilnego życia. Zazwyczaj była to iluzja wolności.

DE

In der multinationalen polnischen Armee der Zwischenkriegszeit diente auch eine kleine Gruppe von Tschechen. Die tschechischen Wehrpflichtigen kamen hauptsächlich aus Wolhynien. Kritische Einträge über tschechische Rekruten aus Wolhynien sind in den Nationalitätenberichten, die von der polnischen Armee vor dem Zweiten Weltkrieg erstellt wurden, nur schwer zu finden. Zwischen 1918 und 1939 flohen Tausende von Wehrpflichtigen und Soldaten, die in verschiedenen Regimentern dienten, aus Polen ins Ausland. In der multinationalen Polnischen Armee fanden praktisch keine Desertionen durch die wenigen Tschechen und durch Vertreter der noch kleineren Gruppe der Slowaken statt. In den 1920er Jahren waren es vor allem ukrainische Nationalisten, die aus der Polnischen Armee in die Tschechoslowakei desertierten und in der Regel Kontakte zur Ukrainischen Militärorganisation suchten, die von 1920 bis 1925 in Prag tätig war. Auch Juden und Polen desertierten in die Tschechoslowakei. In der Zwischenkriegszeit flohen auch Tschechen, Slowaken, Juden und Polen, die in der Tschechoslowakischen Armee dienten, nach Polen. Das genaue Ausmaß dieser Desertionen lässt sich anhand polnischer Dokumente nicht feststellen, doch es ist bekannt, dass viele tschechisch-kommunistische Deserteure Polen nur als Transitland auf ihrem Weg in die Sowjetunion betrachteten. Trotz ihrer vielen Unterschiede hatten die Deserteure aus Polen und der Tschechoslowakei viel gemeinsam. Die Flucht in ein Nachbarland war häufig ein Versuch, sich der strafrechtlichen Verantwortung für in der Heimat begangene Verbrechen zu entziehen. Viele Deserteure glaubten, dass sie jenseits der Grenzen Polens und der Tschechoslowakei einen neuen Abschnitt eines besseren und erfolgreicheren zivilen Lebens beginnen würden. Dies war meist eine Illusion der Freiheit.

EN

A small number of Czech conscripts served in the multinational interwar Polish Army, most of whom came from the region of Volhynia. In the national reports prepared by the Polish Army before World War II, it is difficult to find criticism of Czech recruits from Volhynia. Between 1918–1939, thousands of soldiers serving in various regiments escaped from Poland and fled abroad. Only a few Czechs deserted from the multinational Polish Army, whilst the number of Slovak deserters was even smaller. During the 1920s most deserters from the Polish Army to Czechoslovakia were Ukrainian nationalists, who were usually looking to make contact with the Ukrainian Military Organization that functioned in Prague between 1920–1925. However, Jews and Poles also deserted to Czechoslovakia. In the interwar period, Czechs, Slovaks, Jews and Poles serving in the Czechoslovak Army also fled to Poland. Based on Polish documents, it is impossible to determine the exact scale of these desertions, but it is known that many Czech deserters were communists who viewed Poland simply as a transit country on the way to the Soviet Union. Despite many differences, deserters from Poland and Czechoslovakia had a lot in common. Escaping to a neighboring country was often an attempt to avoid criminal liability for crimes committed in the home country, and many deserters believed that they could start again and build a better life outside Poland or Czechoslovakia. Usually, however, this was an illusion of freedom.

4

Decline of Moral and Discipline in the Czechoslovak People’s Army as a Sign of a Discrepancy between the Ideal of the Socialist Soldier and Reality in the Last Two Decades of Socialist Czechoslovakia

75%

Tomek P.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

vol. XXIII (LXXIV)

|

issue 4(282)

216-243

EN

This study is intended to map the state of morale in the Czechoslovak People’s Army in the last two decades of its existence. Using Jacques van Doorn’s methodological framework, the Author compares the general demands of the military profession with the reality of the Czechoslovak People’s Army. A significant finding is an overwhelming influence of military intervention in August 1968 on the subsequent morale of the army. Its members were no longer able to unite their interests within the organisation of the army.

DE

Ziel dieser Studie ist es, den Zustand der Moral in der Tschechoslowakischen Volksarmee in den letzten beiden Jahrzehnten ihres Bestehens darzustellen. Unter Verwendung des methodischen Rahmens von Jacques van Doorn vergleicht der Autor die allgemeinen Anforderungen an den Soldatenberuf mit der Realität der Tschechoslowakischen Volksarmee. Eine wichtige Erkenntnis ist der überwältigende Einfluss der militärischen Intervention im August 1968 auf die spätere Moral der Armee. Ihre Mitglieder waren nicht mehr in der Lage, ihre Interessen innerhalb der Organisation der Armee zu vereinen.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie stanu morale w Czechosłowackiej Armii Ludowej w ostatnich dwóch dekadach jej istnienia. Wykorzystując ramy metodologiczne Jacques’a van Doorna, autor porównuje ogólne wymagania stawiane zawodowym wojskowym z rzeczywistością Czechosłowackiej Armii Ludowej. Istotny okazuje się wpływ interwencji zbrojnej w sierpniu 1968 roku na późniejsze morale armii. Żołnierze nie byli już w stanie zjednoczyć swoich interesów w ramach jej organizacji.

Refine search results

3 Przegląd Historyczno-Wojskowy

1 Zapiski Historyczne

1 Kasprzycki R.

1 Pietrzak J.

1 Pieńkowski M.

1 Tomek P.

1 2023

2 2022

1 2018

„All Captains of His Majesty”. The Quarter Army between 1589–1591

W służbie Sobieskiego. Działalność polityczna i wojskowa Jana Gorzeńskiego (około 1626–1694)

The Illusion of Freedom: Deserters from the Polish Army in Czechoslovakia and from the Czechoslovak Army in Poland before 1939 in the Light of Polish Documents

Decline of Moral and Discipline in the Czechoslovak People’s Army as a Sign of a Discrepancy between the Ideal of the Socialist Soldier and Reality in the Last Two Decades of Socialist Czechoslovakia