Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Aufklärung
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Kindheit- und Kindlichkeitskonzeptionen in der russischen Literatur des 21. Jahrhunderts

100%
Kuzminykh K.
Glottodidactica
|
2020
|
vol. 47
|
issue 2
121-135
DE
The article begins with an overview of the childhood conceptions found in literature for children’s and young people. The conception of childhood in the Enlightenment is directed towards the future. The characters are serious and strive to become better people. They are an example for the recipients. Romanticism, on the other hand, tries to undermine this idea, and evokes a golden age of childhood. The first type dominated Soviet literature for children and young people. This changed in the 21st century. The analysis of Sabitova’s, Emec’s, Wostokows’s, Krjukova’s, Murašova’s and Verkin’s novels shows how these childhood myths are successfully combined in modern books for children and young adults.
2

Hier ruhen die Ungeheuer der Göttin sicher. Anmerkungen zur Spannung zwischen Kaiserinnentreue und Aufklärungsbestrebungen in der Peripherie am Beispiel der „Societas eruditorum incognitorum in terris Austriacis“ (1746–1751) und ihrer Zeitschrift Monathliche Auszüge Alt, und neuer Gelehrten Sachen (1747–1748)

89%
Voda Eschgfäller S.
Germanica Wratislaviensia
|
2018
|
vol. 143
489 - 500
DE
Der Beitrag setzt sich mit einem bislang kaum beachteten Phänomen der österreichischen Aufklärung auseinander. Die Geschichte und Aktivitäten der Olmützer „Societas incognitorum eruditorum in terris Austriacis“ werden im Rahmen ihres Entstehungskontextes erklärt und gezeigt, wie sie in der deutschen bzw. europäischen Aufklärung verankert ist. Näher eingegangen wird auf den Aspekt der Treue zum Kaiserhaus, den die Olmützer Intellektuellen bzw. die Mitglieder der Gelehrtengesellschaft an den Tag legten und am Beispiel der „Theresiade“ von Scheyb illustriert.
EN
The article deals with a little known phenomenon of the Austrian Enlightenment. The history and activities of the Olomouc-based “Societas incognitorum in terris Austriacis” is explained regarding its genesis and it is shown how the society is positioned between the German and resp. European Enlightenment. The article also offers an analysis of the aspect of loyalty to the dynasty by the members of the “Societas incognitorum”, illustrated by a literary example, Scheyb’s Theresiada.
3
Publication available in full text mode
Content available

Rola Oświecenia chrześcijańskiego w kulturze wieku XVIII

89%
Janeczek S.
Kultura i Wartości
|
2015
|
issue 15
DE
Der Artikel bespricht im Geiste der Geschichte der intellektuellen Kultur die Proble­matik der ideellen Eigenart der Kultur des 18. Jahrhunderts. Entgegen einflussreichen Überzeugungen vieler Historiker, die den dominierenden Charakter der Säkularisie­rungsprozesse der Kultur der Aufklärung unterstreichen, weist der Artikel darauf hin, dass das Christentum trotz unzweifelhafter Anwesenheit von rationalistischen Motiven ein integraler Bestandteil der Kultur dieser Epoche geblieben sei. Die Untersuchungen, die auf dem Boden der Wissenschaftskultur und des Bildungswesens, also den fundamen­talsten Werkzeugen der Verbreitung der zeitgenössischen Kultur, durchgeführt wurden, lassen sogar die Feststellung zu, dass die christliche Inspiration nicht nur ein wesentli­cher, sondern sogar ein elementarer Bezugspunkt der Kultur des 18. Jahrhunderts geblie­ben sei. Daher bildet die sog. religiöse Aufklärung, allen voran die christliche Aufklärung im Sinne der durch die gegenwärtige Historiographie betonten langen Dauer (longue durée) nicht nur eine kulturelle Tatsache, sondern sie konstituiert eine dominierende Strömung (mainstream Enlightenment). Ins Deutsche übersetzt von Anna Pastuszka
EN
This paper has been written in the spirit of the history of intellectual culture, and it discusses the problems of the specific ideological culture of the eighteenth century. Contrary to the influential views held by many historians who stress the dominant pro­cess of secularization in the culture of the Enlightenment, the paper indicates that despite rationalist elements Christianity remained an integral element of the culture of this epoch. By virtue of analyses conducted on the grounds of scientific culture and educa­tion, therefore the most fundamental tools of popularization of the then culture, we are entitled even to state that Christians inspiration was not only an essential, but actually basic point of reference for eighteenth-century culture. Thus in the spirit of the so-called long duration (longue durée), underlined by contemporary historiography, the so-called religious enlightenment, above all Christian Enlightenment is not only a cultural fact, but it does make up the mainstream Enlightenment. Summarised by Stanisław Janeczek
PL
Artykuł w duchu historii kultury intelektualnej omawia problematykę specyfiki ideowej kultury wieku XVIII. Wbrew wpływowym przekonaniom wielu historyków, podkreślających dominujący charakter proces sekularyzacji kultury Oświecenia, wskazuje, że mimo niewątpliwej obecności wątków racjonalistycznych chrześcijaństwo pozostało integralnych elementem kultury tej epoki. Analizy na gruncie kultury naukowej i szkolnictwa, a więc najbardziej fundamentalnych narzędzi upowszechniania ówczesnej kultury upoważniają nawet do stwierdzenia, że chrześcijańska inspiracja pozostała nie tylko istotnym, ale wręcz podstawowym punktem odniesienia kultury wieku XVIII. Stąd, w duchu tzw. długiego trwania (longue durée), podkreślanego przez współczesną historiografię, Oświecenie religijne, nade wszystko Oświecenie chrześcijańskie jest nie tylko faktem kulturowym, ale nawet stanowi nurt dominujący (mainstream Enlightenment). 
4

Die Christianisierung als politisches Argument in der livländischen Publizistik der Frühen Neuzeit

89%
Hormuth D.
Zapiski Historyczne
|
2011
|
vol. 76
|
issue 4
43-61
XX
Inflanty jako pewna wewnętrznie powiązana całość polityczna powstała w efekcie procesu chrystianizacji na obszarze dzisiejszych państw Estonii i Łotwy. Wspólna chrystianizacja i polityczna dominacja Niemców określiły kształt i przestrzeń Inflant w średniowieczu i wczesnej nowożytności. Artykuł poświęcony jest zbadaniu wykorzystania argumentacyjnego chrystianizacji w kronikach i publicystyce oświeceniowej w XVI-XVIII w. Jako wspólną bazę badanych pism uchwycono fakt, że chrystianizacja oraz zdobycie panowania przez Niemców były widziane jako dwie strony tego samego medalu. Do tego należy dodać, że badani autorzy widzieli w chrystianizacji dopiero początek istnienia Inflant. Chrystianizacja była propozycją identyfikacyjną, która powinna była umożliwić czytelnikowi przejęcie stanowiska pisarza jako własnego. Obok konstytutywnej funkcji chrystianizacji dla politycznej struktury Inflant były jednak jej następstwa i jej znaczenie przedmiotem sporu wśród autorów epoki wczesnonowożytnej. Sekretarz rycerstwa estońskiego Gustav von Lode argumentował na przykład, że właśnie nie powstały Inflanty, lecz kilka politycznych jednostek, przy czym obszarowi, z którym był związany, czyli Estonii, przyznawał pierwszeństwo przed Inflantami, wskazując na rzekomą starszość chrześcijaństwa tamże. Inny autor schyłku XVIII w. usprawiedliwiał niemieckie zdobycie władzy w Inflantach wskazując na czasową słabość Rosji, która właściwie jest uprawniona do panowania nad tym krajem. Z biegiem czasu dopasowywano pamięć o chrystianizacji do konkretnych okoliczności danej epoki. Można więc znaleźć wypowiedzi krytykujące negatywnie odbierane zjawiska związane z chrystianizacją, jak na przykład krwawe krucjaty albo wynikające ze zdobycia kraju poddaństwo Łotyszy i Estończyków. W tym przypadku wykorzystywano między innymi argumentację konfesyjną i owe negatywne zjawiska przypisywano wyznaniu katolickiemu. Inflanccy historycy epoki wczesnonowożytnej szukali w chrystianizacji jako w ogólnie uznawanym akcie założycielskim Inflant albo legitymizacji, albo odrzucenia własnego im współczesnego porządku politycznego. Odwołanie się do chrystianizacji Inflant służyło im jako argument polityczny.
5
Publication available in full text mode
Content available

Was leistet die Kälte des Schauspielers bei LESSING und DIDEROT?

62%
Kaul S.
Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen
|
2019
31-46
PL
W artykule przedstawiona jest debata dotycząca zasad gry aktorskiej, prowadzona w XVIII w. Brali w niej udział m.in. DIDEROT i LESSING. Spór dotyczył pytania, czy aktor powinien przekazywać autentyczne emocje i identyfikować się z przedstawianą postacią czy też powinien grać w sposób zdystansowany i opanowany, bez stapiania się z rolą. DIDEROT podawał wiele argumentów na rzecz ,chłodnego’ aktora, natomiast LESSING był zwolennikiem połączenia ognia i chłodu. Teza artykułu dotyczy funkcji ,gorącej’ lub ,chłodnej’ gry: chłód służy w wypowiedziach LESSINGA oświeceniowemu Common Sense Moral. Jest to teoria bliska tezom Adama Smitha. DIDEROT natomiast broni chłodu w imię wartości estetycznych, służących poziomowi artystycznemu przedstawienia. Spojrzenie w pooświeceniową przyszłość wiąże wnioski z tez o chłodnych i gorących uczuciach ze współczesnymi teoriami o emocjach.
EN
This article presents the debate on theatre theory that arose in the 18th century and in which DIDEROT and LESSING participated. The conflict revolved around the question whether an actor should convey authentic emotions and identify with the character he/she plays or whether he/she should act in an unemotional and controlled way without becoming absorbed in the role. While DIDEROT delivers many arguments for “the cold actor”, LESSING pleads for a mix of “fire” and “coldness”. The thesis of this article is that LESSING’S “coldness” is justified by an Enlightenment common sense morality that can be seen as akin to Adam Smith’s ideas, while DIDEROT defends the “cold” way of acting in the name of aesthetic values which serve to assure a high artistic level of performance. The article looks at how some implications of these statements about “cold” and “hot” feelings are critically related to contemporary emotion theories.
DE
In diesem Beitrag geht es um eine schauspieltheoretische Debatte, die im 18. Jahrhundert aufgekommen ist und an der sich auch DIDEROT und LESSING beteiligt haben. Soll ein Schauspieler seine ganze Leidenschaft in eine Rolle legen und sein, was er darstellt, oder soll er distanziert und beherrscht die Rolle spielen, ohne darin aufzugehen? Während DIDEROT viele Gründe für den kalten Schauspieler ins Feld führt, plädiert LESSING für eine Mischung aus Feuer und Kälte. Die These dieses Beitrags ist, dass die Kälte bei LESSING im Dienste einer aufklärerischen Common Sense Moral steht, die in der Nähe zu Adam Smith gesehen werden kann, während DIDEROTS Verteidigung der Kälte ästhetisch begründet ist und allein der Kunstfertigkeit der Darstellung dienen soll. In einem Ausblick werden einige Implikationen dieser Statements über kalte und heiße Gefühle kritisch mit der Emotionstheorie der Gegenwart in Beziehung gesetzt.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.