Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Benedykt Chmielowski
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Kapłan oświecony. Uwagi na marginesie „Nowych Aten” Benedykta Chmielowskiego

100%
Kufel S.
Wiek Oświecenia
|
2020
|
vol. 36
11-25
PL
The article is a fragment of a larger study, entitled Polish Project. Enlightenment in the First Republic of Poland (in preparation). Benedict Chmielowski’s New Athens is an extremely important text for the development of Polish culture in the eighteenth century, revealing the essence of the functioning of the “enlightened unenlightenment”. This term, which is more and more often used, is employed to denote the phenomena previously described as “enlightened Sarmatism”. New historical research makes it necessary to change the previous understanding of Sarmatism in a quite significant way, limiting the use of this concept when describing cultural phenomena of the eighteenth century. New Athens is a good example of the application of the method of cultural “enlightened unenlightenment”, and the article tries to bring closer the basic determinants of this method. This is important, especially since shortly after the publication of Chmielowski’s work, in 1769, Stanisław Konarski created the final theoretical form of the Polish Enlightenment, different from the unenlightenment, but also from European practices.
2
Publication available in full text mode
Content available

Swój i obcy czy swój-obcy – o poznawaniu nieznanego i wyobcowywaniu już poznanego

89%
Kozakowski K.
Laboratorium Kultury
|
2012
|
vol. 1
146-158
PL
Twierdzenie, iż istnienie obcego i niepoznanego jest podstawą i budulcem antropologii oraz współczesnego kulturoznawstwa zostaje w artykule poparte dziesiątkami przykładów z kręgu kultury polskiej i amerykańskiej. Rozważania na temat przekształceń znaczeniowych związanych z obcym skupiają się w końcu wokół Smutku tropików, gdzie Lévi-Strauss prowadzi narrację ustanawiającą odmienność przestrzenną i czasową w centrum zainteresowań badawczych. Tekst bada jednak przede wszystkim transformacje, niekonsekwencje i zmiany wyobrażeń związanych z figurami konkretnych Obcych. Stara się na przykład wykazać, że początkowo Indianie uznawani byli przez Europejczyków za istoty niegodne miana ludzi, lecz tendencja ta uległa całkowitemu przekształceniu, aż po kreację mitu dobrego, szlachetnego i mistycznego autochtona.
EN
An analysis of the meeting appears together with deliberations considering the dialog philosophy and usually regards interpersonal relations: “man – man” or “God – man”. The most important trend of this reflection have its root in thinkers like Martin Buber or Franz Rosenzweig and later in Emmanuel Levinas. Their contemplation, confronted with the content of Tristes Tropiques and ethnographic procedures of Lévi-Strauss, creates surprising contexts. A similarities emerge, mainly in the ethic field, in the attitude of the researcher and in some elements of meetings, where different relations between their entities appear. It turns out that unveiling the structure and the mechanism doesn’t have to be identified beforehand with taking away an object of the research, with insight. Speech and free will of the other let them speak to me and become silent.
3
Publication available in full text mode
Content available

Bizarna, pokrętna encyklopedia? Nowe Ateny Benedykta Chmielowskiego w Księgach Jakubowych Olgi Tokarczuk

88%
Brenskott K.
Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media
|
2019
|
vol. 3
|
issue 1
175-194
EN
The aim of this paper is to examine intertextual relations between Olga Tokarczuk’s The Books of Jacob and New Athens by Benedykt Chmielowski which are interesting due to the ongoing debate about (un)encyclopedic and (un)scientific nature of „the oldest polish encyclopedia”. Both the author of New Athens and the book itself are used by Polish Nobel Laureate as symbols of the soon-to-be gone pre-Enlightenment era, and they are contrasted with the work of Johann Heinrich Zeler or Denis Diderot. It is worth noting that this particular image of New Athens is determined by edition used by Tokarczuk. Author of Flights was familiar with and influenced by the famous edition of New Athens made by Maria and Jan Józef Lipscy. Interferences in the structure of the original text, highly subjective and tendencious selection of included material and addition of satirical images by Szymon Kobyliński shaped perception of New Athens as curious and bizarre work, alien to ideals of 18th century encyclopedists. This edition perpetuated the „black legend” of the so-called „first polish encyclopedia”. Polish Nobel Prize laureate – by using this particular edition – unwillingly and unknowingly took part in a centuries long debate about the work of Chmielowski. This entanglement leads to interesting problems and asks serious questions: how choice of sources can influence one’s perception of text? How different would be usage of this encyclopedia and its role in the novel if Tokarczuk would not be familiar with Lipscy edition? In this paper the author compares three different New Athens: the original ones, written by Benedykt Chmielowski, famous edition made by Józef and Maria Lipscy and fictional New Athens described in The Books of Jacob.
4
Publication available in full text mode
Content available

Refleksje o przemijaniu i o pamięci przeszłości. Staropolski dialog z tradycją antyczną (na podstawie „Nowych Aten” ks. Benedykta Chmielowskiego)

75%
Wichowa M., Uniwersytet Łódzki W. F.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
|
2015
|
vol. Zeszyt specjalny 2015
PL
Przedmiotem badań jest refleksja o przemijaniu, naturze czasu i o pamięci przeszłości starożytnej w „Nowych Atenach” B. Chmielowskiego jako element tradycji antycznej kultywowany w pierwszej polskiej encyklopedii. Autor dzieła podkreślał ciągłość i wysoką rangę tradycji, obserwował proces twórczego rozwoju tych wartości, które nam przekazała przeszłość. Uważał, że jesteśmy naśladowcami i inwentorami, doskonalącymi dobra kultury wytworzone przez antyk. Chmielowski zamieścił w tomie III swego dzieła dyskurs na temat: „Który wiek, stary czy nowy polerowniejszy?” i wykazał wyższość starożytności. Uważał, że czerpiemy pełnymi garściami z tradycji antycznej, doceniamy wielkość dokonań starożytnych intelektualistów i twórców, nie przerośliśmy ich pod żadnym względem, przetwarzamy tylko to, co oni nam przekazali jako dziedzictwo. Encyklopedysta był przekonany, że współczesna mu kultura całkowicie oparła się na tradycji antycznej.
EN
The paper investigates the reflection on the passing of time, time’s nature and on the memory of the Antiquity presented in “New Athens” by Rev. Benedykt Chmielowski, as part of an ancient tradition cultivated in this first Polish encyclopaedia. The writer emphasized continuity and high importance of tradition and observed the process of creative development of the values bequeathed by the past. He believed modern people to be followers and inventors, perfecting the cultural goods produced by the antiquity. In Volume III of his work Chmielowski published a discourse on the following topic: ‘Which age, the old or the new one, is more polished?’ and demonstrated the superiority of the antiquity. He believed that his contemporaries drew abundantly on the ancient tradition and appreciated the greatness of the achievements of ancient intellectuals and artists, but did not surpass them in any way, simply processing what they received as inheritance. The encyclopaedist was convinced that the culture of his epoch relied completely on the ancient tradition.
5
Publication available in full text mode
Content available

Ksiądz Benedykt Chmielowski-życie i dzieło Diogenesa Firlejowskiego

38%
Paszyński W.
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
|
2015
|
vol. 124
105-136
PL
Celem artykułu jest przybliżenie sylwetki księdza Chmielowskiego, autora pierwszej polskiej encyklopedii powszechnej, znanej jako Nowe Ateny. We wstępie oraz rozdziale pierwszym zwrócono uwagę na istnienie czarnej legendy na temat twórczości Chmielowskiego oraz skąpych danych biograficznych. Rozdział drugi przedstawia możliwe okoliczności nadania imienia, niebagatelne wobec obranej drogi życiowej. W rozdziale trzecim sprostowano błędną atrybucję herbową zaś w czwartym nieścisłości w lokalizacji miejsca narodzin Chmielowskiego, które pokutują w literaturze. Kolejne dwa rozdziały (5-6) omawiają korzenie duchownego i lata edukacji lwowskiej. W rozdziale pt. Na dworze Jabłonowskich poznajemy początki drogi świeżo wyświęconego księdza zaś w rozdziale Firlejów jego codzienne życie – już jako proboszcza. W rozdziale dziewiątym ukazano zmienne koleje fortuny kariery duchownej, by w dziesiątym przedstawić schyłek życia księdza.
EN
This article intends to bring into focus the figure of father Chmielowski who au-thored the first Polish Universal Encyclopedia commonly known as Nowe Ateny (New Athens). The biography depicts his deeply troubled life – highs and lows of his cleri-cal career, his zest for research and finally his zeal in living a parish priest’s life to the fullest. What emerges from the sources scrutinized is a picture of a highly ambitious person endowed with an unusual humility, true vocation and a great deal of creative energy. The article summarizes the state of research on life and legacy of Benedict Chmielowski. Many data and conclusions (such as those referring to birthplace and family coat of arms) had to undergo verification and correction. The aim of the article was therefore to shed new light on this person, as well as to debunk some persisting stereotypes and misconception, thus drawing a picture of a man of flesh and blood.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.