Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Bośnia
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Hercegowina na styku narodów, religii i języków

100%
Krysieniel K.
Border and Regional Studies
|
2013
|
vol. 1
|
issue 1
83-90
PL
Hercegowina, wprawdzie mniejsza pod względem powierzchni i liczby ludności od Bośni, posiada wiele cech odróżniających ją od większego sąsiada, z którym tworzy obecnie wspólne państwo. Wcześniej niż Bośnia wymieniana w literaturze, o bogatej i nierzadko dramatycznej historii, jest typowym obszarem pogranicza, gdzie stykają się ze sobą różne narody, kultury czy religie. Przez wieki silnie związana, głównie poprzez kontakty handlowe, z pobliskim wybrzeżem Adriatyku, a szczególnie z Dubrownikiem, przejęła wiele ze zwyczajów i tradycji śródziemnomorskich, będąc jednocześnie przez długi czas podporządkowana władcom tureckim, a do tego zamieszkana po części przez liczną grupę prawosławnych Serbów. Wszystkie te czynniki powodują, iż – pomimo braku wytyczonych, powszechnie akceptowanych granic – Hercegowina posiada swoją specyfikę, odróżniającą ją od sąsiednich prowincji. Niestety, jest ona współcześnie ze względów politycznych często negowana, podobnie zresztą jak sama nazwa, nieraz pomijana przy opisie tego jakże interesującego regionu.
EN
Herzegovina, although smaller in terms of area and population from Bosnia, has many features that distinguish it from the larger neighbour, with which it forms now a common state. Herzegovina has been mentioned earlier in the literature than Bosnia, it has a rich and often dramatic history. It is a typical frontier area where different nations, cultures and religions come to contact with each other. For centuries, Herzegovina has been strongly connected, mainly through commercial contacts, with the nearby Adriatic coast, and especially to Dubrovnik. It took over many of the customs and traditions of the Mediterranean, while being for a very long time under Turkish rule, and being inhabited by a large group of Orthodox Serbs. All these factors cause that despite the lack of commonly accepted boundaries, Herzegovina has its own characteristics, which distinguishes it from the neighbouring provinces. Unfortunately, this uniqueness is nowadays often denied due to political reasons, just like its name, which is often overlooked in the description of this very interesting region.
2
Publication available in full text mode
Content available

Postjugosłowiańskie interpretacje orientalizmu Ivo Andricia: niejednoznaczność osmańskiego dziedzictwa w Bośni i Hercegowinie

100%
Bartulović A.
Łódzkie Studia Etnograficzne
|
2017
|
vol. 56
PL
W sprzecznych wyobrażeniach o przeszłości bośniacko-osmańskiej, w latach dziewięćdziesiątych XX wieku reinterpretowanej pragmatycznie przez pryzmat nacjonalizmu w krajach byłej Jugosławii, najsłynniejsze postacie w historii Bośni zazwyczaj przedstawiane są w bardzo różny sposób. W tym kontekście laureat Nagrody Nobla Ivo Andrić wyróżnia się jako jeden z najczęściej przywoływanych (i krytykowanych) pisarzy bośniackich. Rozpad republiki Jugosławii miał ogromny wpływ na ocenę Andricia i jego dzieł. Do twórczości Andricia rościli sobie prawa przede wszystkim Serbowie, a w mniejszym stopniu także i Chorwaci. Boszniacy natomiast starali się wręcz wymazać pisarza z kart historii, klasyfikując go jako zagorzałego zwolennika orientalizmu.Artykuł przedstawia prezentowany przez Andricia wariant orientalizmu, umiejętnie wkomponowany w jego twórczość literacką, widoczny także w jedynym napisanym przez niego dziele naukowym – pracy doktorskiej zatytułowanej Rozwój życia duchowego Bośni w czasach panowania tureckiego. W artykule znajduje się krótka analiza dyskursywna tej pracy; szczególny nacisk położono na omówienie sposobu, w jaki Andrić prezentował wpływy osmańskie widoczne w życiu społecznym, kulturalnym i politycznym Bośni. Analiza wykazuje, że poglądy Andricia na osmańską spuściznę początkowo ewoluowały jako dialog z orientalizmem habsburskim i austro-węgierskim, a także z ideologią formującego się Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (państwa jugosłowiańskiego). Napisane przez samego Andricia komentarze do pracy doktorskiej sugerują, że nie mamy tu do czynienia ze spójną i niezmienną perspektywą orientalistyczną, a raczej z wysoce wieloznacznym rozumieniem islamu i dziedzictwa osmańskiego. Artykuł ukazuje też, jak poglądy Andricia na osmańskie dziedzictwo są (błędnie) interpretowane w środowisku boszniackich intelektualistów oraz analizuje rolę Andricia w procesie tworzenia świadomości narodowej w powojennej Bośni i Hercegowinie.
EN
Conflicting understandings of the Ottoman and Bosnian past, which has been pragmatically reinterpreted through the nationalising gaze in the 1990s in the former Yugoslav space, tend to encompass different reinterpretations of the most prominent Bosnian (historical) figures. The Nobel Laureate Ivo Andrić stands out as one of the most politically (ab)used writers in Bosnian history. The dissolution of Yugoslavia deeply affected the reception of Andrić and his works. While both Serbs and, to a lesser extent, Croats claimed exclusive ownership of Andrić’s qualities, many Bosniaks made attempts to write him out of history, claiming that Andrić was a strong proponent of orientalism. The article traces a unique Andrić’s brand of orientalism, which is skilfully woven not only into Andrić’s literary works, but is also prominent in his only scientific work, a doctoral dissertation entitled The Development of Spiritual Life in Bosnia Under the Influenceof Turkish Rule. Hence, the article offers a short discursive analysis of Andrić’s dissertation, with special focus on his depiction of Ottoman influence on Bosnian social, cultural, and political life. An analysis indicates the early stages of Andrić’s thinking about the Ottoman legacy, developed in dialogue with the Habsburg or Austro-Hungarian orientalism and ideas of the new or still emerging Kingdom of Serbs, Croats, and Slovenians (Yugoslav state). Andrić’s reactions to his own dissertation suggest that, we cannot speak of an unchanging and coherent orientalist perspective, but rather of a highly ambivalent understanding of Islam and the Ottoman legacy. Current (mis)understandings of Andrić’s reading of Ottoman legacy among a circle of Bosniak intellectuals are also exposed, with the aim to explore the position of Andrić in the process of nation-building in post-war BH.
3
Publication available in full text mode
Content available

Growing up and upbringing in a traditional Bosnian-Herzegovinian family

100%
TUFEKČIĆ A.
Wychowanie w Rodzinie
|
2014
|
vol. IX (1/2014)
63-91
PL
W artykule zaprezentowano wyniki badań terenowych przeprowadzonych w grupie osiedli wiejskich na górze Majevica w północnowschodniej Bośni. Cel badań związany był z etnopedagogicznymi problemami i zagadnieniami procesu dorastania i wychowania w tradycyjnych rodzinach bośniacko-hercegowińskich w społeczeństwie wiejskim w pierwszej połowie dwudziestego wieku. W badaniach starano się uzyskać wgląd w procesy dorastania i najistotniejsze wzory wychowania po nich następujące, które zmieniły się i zostały częściowo utracone w drugiej połowie dwudziestego wieku. W badaniach wykorzystano metodę wywiadu intensywnego, a istotne dane zebrano w bezpośrednich kontaktach z narratorami (badanymi), którzy urodzili się w latach 1900–1945. Najważniejsze wyznaczniki wychowania w rodzinie w tradycyjnym wiejskim społeczeństwie zostały zaprezentowane w opisach codziennych zajęć związanych z narodzinami dziecka, podtrzymywaniem życia i zdrowia nowo narodzonego, wspieraniem jego duchowego i fizycznego rozwoju, pozycją w rodzinie, relacjami z rodzicami i innymi starszymi w środowisku, stosunkiem dzieci do rówieśników, wartości, pracy oraz własności. Co więcej, ukazano znaczenie dziecięcych obowiązków związanych z pracą, podobnie jak dziecięce zabawy, religijne wychowanie w rodzinie, jak i działania edukacyjne związane ze stosunkiem do sierot i dzieci pozamałżeńskich oraz opiekę nad duchowym i fizycznym zdrowiem dzieci i ich higieną osobistą.
EN
This paper will present the results of a field study that was conducted within a group of rural settlements on the Majevica Mountain in north-east Bosnia. The aim of the research was related to ethno-pedagogical problems and aspects of the process of growing up and upbringing in traditional Bosnian-Herzegovinian families in a rural society in the first half of the twentieth century. The research seeks to achieve insight into the processes of growing up and the most significant patterns of upbringing that followed these processes and which were modified and partially lost in the second half of the twentieth century. The method of intensive interviews has been used during the research and the relevant data was collected in direct contact with narrators (examinees) who were born between 1900 and 1945. The most important determinants of family upbringing in a traditional rural society are presented through descriptions of educational actions related to the birth of a child, preserving the life and health of a newborn and encouraging his spiritual and physical development, the position of the child within the family, the relationship with the parents and other elders in the environment, the children's attitude towards their peers, and attitudes towards values, work and property. In addition, the importance of the children’s work responsibilities is presented, their games and religious upbringing within the family upbringing, as well as the educational provision related to the attitude towards orphans and illegitimate children, and the taking care of the spiritual and physical health and personal hygiene of the children.
4
Publication available in full text mode
Content available

Stosunek muzułmanów bośniackich do wahhabizmu – propozycja badań

80%
Pilarska J.
Studia Religiologica
|
2013
|
vol. 46
|
issue 3
217–234
EN
This article tackles the issue of the attitudes of Bosnian Muslims towards wahhabism as a concept questioning the multi-confessional order in contemporary Bosnia-Herzegovina. The general outline of Bosnian Sunnism as well as the theological foundations of wahhabism, introduced to the world of values constituting the confessional identity of Bosnian Muslims, were subject to a pilot, qualitative study. The respondents not only reconstructed the basis of the values Bosnian Muslims identify with, but also revealed their attitudes towards the fundamental contents of the Bosnian Islamic discourse. Upon processing the gathered material, it was possible to formulate preliminary conclusions that are worthy of further empirical exploration.
5

Smrt kao dvostruki eksces u poeziji Darka Cvijetića

80%
Kos-Lajtman A.
Slavica Wratislaviensia
|
2019
|
vol. 168
565-579
EN
Death as a double excess in poetry of Darko Cvijetić The paper deals with the treatment of the theme of death in the poetry of the contemporary Bosnian author Darko Cvijetić. The author’s opus is full of motifs of death, it is a kind of “poetics of death” which generates not only a complex “poetic gallery of the dead”, but also a “gallery of the wounded”, through a dehumanized image of war and post-war Bosnia. A demonic face of the late 20th and early 21st century Balkans is the basic semantic framework for most of Darko Cvijetić texts, death and wounds are his central motif places. In this postmodern opus (with expressive neo-avantgarde poetic gestures), death takes on determinants of accident and incident of the world, but of language as well. These two categories present in Cvijetić’s poetics are paired on the principle of a clepsydra — the experiential signs of these two categories, however, are opposite to each other: accidental/violent death as a fact of maximum cognitive and emotional intensity in the poetic realization manifests as linguistically inferior or self-evident place devoid of rhetoric and pathos. The process of a mute language gesture sometimes goes to the level which is beyond reason; as such, it is in counterpoint to the semantics of signifier. The result of this tension is resolved as an implosion in the reader, while the text to the end remains rhetorically restrained.
PL
Śmierć jako podwójny eksces w poezji Darko Cvijeticia Praca porusza zagadnienia śmierci w poezji współczesnego bośniacko-hercegowińskiego autora Darko Cvijeticia. Śmierć jest kluczowym motywem całego zbioru Cvijeticia i można tu mówić o „poetyce śmierci”, która generuje nie tylko złożoną galerię martwych, lecz także galerię ranionych na podstawie zdehumanizowanego obrazu wojennej i powojennej Bośni. Demoniczna twarz Bałkanów na przełomie stuleci jest podstawową ramą semantyczną większości tekstów Cvijeticia, podczas gdy śmierć i rany są wiodącymi motywami miejscowymi. W tej postmodernistycznej twórczości (wyrażonej neoawangardowymi szkicami) śmierć staje się wyznacznikiem przypadkowości i ekscesu — zarówno świata, jak i języka. Dwie ostatnie kategorie w poezji Cvijeticia łączą się na zasadzie klepsydry — ich empiryczne oznaki są jednak przeciwne: przypadkowa/gwałtowna śmierć jako fakt maksymalnego poznawczo-emocjonalnego nasilenia w poetyckiej realizacji manifestuje się jako językowo gorsze lub oczywiste miejsce pozbawione retoryki i patosu. Proces wyciszania językowych gestów czasami sięga do krawędzi rozumu i jako taki staje w kontrapunkcie z semantyką oznaczonego. Efekt przytoczonych napięć rozwiązuje się jako implozja w czytelniku, podczas gdy tekst do końca pozostaje retorycznie ograniczony.
6
Publication available in full text mode
Content available

Bośnia Ivo Andricia: przemiany w rozwoju historycznym jako przedmiot interpretacji artystycznej

80%
Naumova A.
Acta Humana
|
2016
|
vol. 7
EN
The article focuses on the works of a Serbian writer, Nobel Prize winner, Ivo Andrić. Many of his works are dedicated to the history of his native land –Bosnia and Herzegovina. There is an original artistic concept of this region in his work. The article deals with a number of research interpretations of Ivo Andrić’s concept ofBosnia. The author refers to the controversial issue of the interpretation of the images of Bosnian Muslims in the writer’s works. The suggestion is to analyze them in terms of Andrić’s vision of history of the region. The concept of the historical past ofBosniain the writer’s novels can be considered as a system of changes and contrasts which has influenced the development of collective identity and determined certain conflicts in the history of the region. The author also refers to the work of a British scientist Arnold Toynbee as a historical and philosophical justification of the role of various changes and different interventions in an established cultural system. Ivo Andrić’s doctoral thesis is also considered in terms of assessing the impact of cultural demolition which occurred on theterritoryofBosniabecause of its conquest by the Turks.
PL
W centrum uwagi autora artykułu znajduje się dorobek serbskiego pisarza, noblisty Ivo Andricia, który wiele swoich utworów poświęcił historii ojczystego kraju – Bośni i Hercegowiny. W jego twórczości ukazana została oryginalna wizja artystyczna tego regionu. Artykuł przedstawia szereg interpretacji badawczych koncepcji Bośni w dziełach Ivo Andricia. Zwraca się uwagę na problem niejednoznacznych interpretacji obrazów bośniackich muzułmanów w utworach pisarza, proponując ujmować je przez pryzmat ogólnego rozumienia przez Ivo Andricia historii kraju bośniackiego. Koncepcję przeszłości historycznej Bośni w powieściach pisarza przedstawia się jako system zmian i przeciwieństw, które wpłynęły na konstytuowanie się tożsamości społecznej i spowodowały pewne konflikty w historii kraju. W celu historiozoficznego uzasadnienia roli różnych ingerencji do ukształtowanego systemu kulturowego i innych zmian, autor artykułu sięga do pracy angielskiego badacza Arnolda Toynbeego. Analizie zostaje poddana także rozprawa habilitacyjna Ivo Andricia, z punktu widzenia oceny konsekwencji przełomu kulturowego, który dokonał się na terytorium Bośni w wyniku jej podboju przez Turków.
RU
В центре внимания автора данной статьи находится творчество сербского писателя, Нобелевского лауреата Иво Андрича, который многие из своих произведений посвятил истории родного края – Боснии и Герцеговины. В его творчестве заключена оригинальная художественная концепция данного региона. В статье рассматривается ряд исследовательских трактовок концепции Боснии у Иво Андрича. Автор статьи обращается к неоднозначному вопросу интерпретации образов боснийских мусульман в произведениях писателя. Предлагается толковать их с точки зрения общего видения Андричем истории данного края. Концепцию исторического прошлого Боснии в романах писателя можно рассматривать как систему перемен и противопоставлений, повлиявших на становление коллективной идентичности и обусловивших определенные коллизии в истории края. Автор статьи также обращается к труду английского ученого Арнольда Тойнби как историко-философскому обоснованию роли различных вмешательств в устоявшуюся культурную систему и другого рода перемен. Также рассматривается докторская диссертация Иво Андрича с точки зрения оценки последствий культурного слома, произошедшего на территории Боснии в результате ее завоевания турками.
7
Publication available in full text mode
Content available

Kontrowersje wokół podboju i islamizacji Bośni. Przyczynek do krytyki tzw. “polityki historycznej”

80%
Wróbel P.
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
|
2012
|
vol. 19
85-93
EN
The statement is a reference to the article Islamization of Bosnia in the XV-XVIth century, published last year in “Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” vol. XVIII. A critical analysis of sources and a confrontation of studies made by different historians shows that the process of conquest and Islamization of Bosnia was similar (but not identical, of course!) as in the case of the other Balkan countries. The reasons for the extraordinary religious situation in contemporary Bosnia, therefore, should be sought in the events of later periods. Overview of the opinions on issues of Islamization and the Turkish conquest suggests that there is an amazing difference among historians. In the author’s opinion largely it results from causes not substantive and is rather politically motivated. Such events of the medieval past as: the history of the Bosnian Manicheans, Ottoman conquest of Bosnia or the process of Islamization become the building blocks of modern national identity of Bosnian Muslims, ie. Bošnjaks. These problems have become a part of the so-called. “Historical Politics” that resulted in very bad consequences. Author notes that the compromises, the selection of facts under a given hypothesis or to formulating opinions in the “name of higher reason” immediately brings fatal consequences and is counterproductive. The so-called “Historical Politics”, even in its mildest version, entails an instrumental treatment of the history. Such practices should always be condemned by scholars and teachers.
8
Publication available in full text mode
Content available

Nowe formy instytucjonalizacji pamięci na Bałkanach i w Polsce (komparatystyczne studium trzech przypadków)

41%
Bogusławska M.
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
|
2017
|
vol. 24
155-170
EN
The subject of the article is the characteristics of modern forms of memory institutionalization – the kind of commemorative practices and the related production and dissemination of knowledge in the public space. This topic seems especially important but also controversial in post-socialist countries, in which a major process of revision of the past is continues. This process becomes a part of the political pluralization of the public sphere and the expression of the emancipation of various previously marginalized groups. Using the example of the three museum: Museum of the Macedonian Struggle for Sovereignty and Independence, War Childhood Museum in Sarajevo and „Polin” Museum of the History of Polish Jews, the author discusses: – the articulation and afirmation of subjectivity by means of museum as an institution – the mechanism for shaping the authority of institutions so as to legimitize the interpretation of the past – the relationship between the particular, often fragmented registers of the memory and the dominant power discourses.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.