Search results

1

Bolesław Prus i wątpliwy blask postępu

100%

Litwinowicz-Droździel M.

Pamiętnik Literacki

|

2015

|

vol. 106

|

issue 2

70-93

PL

Industrializacja, koncentracja ośrodków miejskich, postęp techniczny i upowszechnienie jego rezultatów, procesy emancypacyjne dotyczące grup i stanów społecznych do tej pory wykluczonych z dominującego dyskursu, narodziny i rozwój burżuazji – wszystkimi tymi kwestiami zajmował się Bolesław Prus, nieustannie „przymierzając” społeczeństwo polskie do wymienionych zjawisk i kategorii. Rozpoznanie zwykle było niekorzystne: Polacy znajdują się w stanie cywilizacyjnego zapóźnienia, mogą być jedynie konsumentami albo naśladowcami zjawisk przychodzących z Zachodu, są społeczeństwem modernizacji peryferyjnej. Postęp przecież nieść miał rozmaite korzystne zmiany. Jednak wydaje się, że w pisarstwie Prusa dotyczącym dobrodziejstw modernizacji – obok nuty przeświadczenia (tak charakterystycznego dla epoki) o nieuchronnym szczęściu, które stanie się udziałem ludzi dzięki maszynie parowej, kolei, telegrafowi oraz wszystkim innym odkryciom i wynalazkom – odzywają się lęk i zwątpienie. W jego pisarstwie obcujemy przede wszystkim z dramatem komunikacyjnym, rozgrywającym się w społeczeństwie, w którym międzyludzkie więzi właśnie przestają istnieć.

EN

Industrialisation, cities concentration, technical progress and disseminating its results, emancipation processes of groups and social classes to date excluded from the dominating discourse, birth and development of the bourgeoisie – Prus touched upon all those issues continuously “testing” Polish society for the phenomena and categories listed above. The examination was usually unfavourable: Poles are in a state of civilisational backwardness and may become either mere consumers or followers of Western experiences, a society of peripheral modernisation. The progress was supposed to bring about various valuable changes. However, as it seems, Prus’ writing about the benefits of modernisation, along with a conviction (quite characteristic of the epoch) about inescapable happiness to which steam engine, railroad, telegraph and other discoveries and inventions contribute, fear and doubt are awakened. The creativity is primarily marked by a communicational drama taking place in the society in which interpersonal bonds now cease to exist.

2

Wizja Boga w Faraonie Bolesława Prusa – analiza lingwistyczna określeń jednowyrazowych

85%

Machnicka V.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2013

|

vol. LIX

107-121

PL

W artykule starano się omówić Prusowską wizję religii, zwłaszcza Boga, zawartą w powieści o starożytnym Egipcie. Tekst składa się z dwóch zasadniczych części: 1) „Geneza Faraona”, 2) „Religie w Faraonie. Jednowyrazowe określenia Boga/bóstw”. Autorka przybliża czytelnikowi przede wszystkim zawartość semantyczno-stylistyczną leksemu Bóg/bóg, uwarunkowaną rzeczywistością historyczną i powieściową, a także sposobem prezentacji, uzależnionym od rodzaju narracji (narrator XIX-wieczny i starożytny). Analizie poddano również inne, jednowyrazowe określenia Boga/bogów, zwłaszcza imiona poszczególnych postaci boskich. Tekst zamyka konkluzja o monoteistycznym obrazie Boga w Faraonie, przy czym ów monoteizm obejmuje dwie niezupełnie tożsame istoty – jedną z nich jest Bóg ogólnoludzki, najbliższy Prusowi, drugą zaś Bóg żydowski, traktujący swój lud w sposób wyjątkowy, jako naród wybrany. Politeistyczną wizję bogów ukazanych w Faraonie tłumaczą głównie względy wychowawczo-polityczno-ekologiczne.

EN

The article intends to outline Prus’ vision of religion, and of God in particular, included in the novel on ancient Egypt. The text comprises two basic parts: 1) “Genesis of Faraon”, 2) “Religions in Faraon”. One-word terms relating to God/gods. Essentially, the author discusses the semantic and stylistic content of the lexeme God/gods conditioned by the historical and literary reality as well as its discursive presentation which, in turn, depends on the type of narration (a 19th century narrator and an ancient one). Moreover, other one-word terms relating to God/gods are analysed, vitally the names of particular divine forms. The paper’s conclusion is that Faraon offers a monotheistic picture of God albeit the monotheism incorporates two beings which cannot be fully identified with each other. One of them is God in the general sense, with whom Prus seems closely affiliated, and the other one is the Jewish God who treats his followers as the chosen people. The polytheistic vision of gods pictured in Faraon can be accounted for primarily by educational, political and ecological factors.

3

Świat roślin w twórczości Bolesława Prusa – przegląd zagadnień

85%

Czachorowska M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2011

|

vol. 10

59-69

EN

The following sketch is the first attempt to address the issue that will enhance the knowledge about the specific vocabulary used in the creation of one of the famous representatives of Polish literature late 19th and early 20th centuries. Until now studies about works of Bolesław Prus were mostly carried out by experts in the analysis of literature regarding the interpretation of individual works or specific literary forms practiced by the writer’s assumptions influence philosophical thought and the events of his life in the shape of the poetic imagination and creativity. The works of Bolesław Prus ware not described from the lexical, hence my interest in this issue and the intention to fill the gap in this area of knowledge about the work of the writer. This time the concern was addressed by floral vocabulary, used by the writer.

4

Uwagi na temat dziennikarskiego stylu Bolesława Prusa na podstawie kronik o Ogrodzie Saskim (wybrane cechy)

85%

Czachorowska M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2019

|

vol. 18

43-54

EN

The journalistic output of Bolesław Prus is so vast that it requires adetailed analysis. Therefore, the present article is not acomprehensive study of the writing technique of the Warsaw chroni-cler, and neither is it afull presentation of his journalistic idiostyle; instead, it is supposed to depict the most typical features of his style. Two indicators of his journalistic internal style – the genre fluency and stylistic easiness – have been discussed at length; both features indicate an exceptional character of the style of Aleksander Głowacki. The characteristic elements of his idiostyle have been taken from 16 texts of different lengths, which are joined by the common topic, the Ogród Saski, apublic garden in central Warsaw.

PL

Niniejszy szkic nie ma za zadanie kompleksowej analizy idiostylu Bolesława Prusa, realizowanego w tekstach publicystycznych (jest to niemożliwe ze względu na ogrom dorobku dziennikarskiego pisarza), wskazuje jedynie na pewne charakterystyczne elementy warsztatu pisarskiego kronikarza Warszawy. Omówiono dwa wyznaczniki wewnętrzne stylu dziennikarskiego – płynność gatunkową i swobodę stylistyczną. Obie cechy wskazują na wyjątkowość kronikarskiego pióra Aleksandra Głowackiego. Charakterystyczne elementy idiostylu zaczerpnięte zostały z 16 tekstów różnej długości, które łączy wspólny temat: park miejski w centrum miasta – Ogród Saski. Analizie poddane zostały m.in. takie środki stylistyczne, jak peryfraza, metafora, metonimia, neologizmy czy paralelizmy składniowe.

5

O warszawskich ogrodach Bolesława Prusa uwag kilka

85%

Bachórz J.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2011

|

issue 1(4)

269-281

EN

Prus always liked and appreciated natural landscapes. He considered them to be a part of the miracle of life. Repeatedly in his writings Prus expressed his admiration for every living creature and fought against wanton cruelty of people towards animals and plants. Prus’ attitude to nature could be compared to the stand ecologists take nowadays, but he was aware of the fact that when defending nature compromise solutions must be taken into account. Warsaw parks were the subject of his interest both in his journalistic work and in his novels. In the second half of his life he willingly visited the health resort in Nałęczów to rest and recruit his health in the parks. Warsaw Saski Garden was the subject of Prus’ early work, a scenic draft which belongs to the already forgotten so called “physiologies” i.e. reporter monographs of places and professions. Saski Garden together with the biggest park of Warsaw city centre, Łazienki, were also often described by Prus in weekly chronicles. Some of the main motifs in The Doll are set in Łazienki Park. Prus’ descriptions of gardens are full of humour e.g. the water in Saski Garden pond is often so murky “as if European politics has been bathed in it”. Prus notes down amusing behaviours as well as hooligans’ actions and even, once, the presence of muggers. However, in the picture of reality painted by Prus, which is often marked with bitterness and covered with sadness, the parks of the city belong to the area of desired peace from the troubles of everyday life.

6

Stylistyka listów Bolesława Prusa do żony

85%

Czachorowska M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2021

|

vol. 20

21-33

EN

The linguistic shape of the letters depends on the role that the writer plays when writing them to his wife. When he writes from distant Germany, Switzerland, and France, he is a traveler who wants to bring his beloved closer to his views and impressions, hoping to visit wonderful, unknown places together. When he rests in Nałęczów, he verifies or supplements known facts, events, landscapes, talks about new acquaintances, describes the lazily passing days recording even the smallest details. The letters written from the room next door are a language joke, an exercise for a hand hitting the keys of a typewriter. The epistolographic works described above are the best illustration of Stefania Skwarczyńska’s claim that the letter “is a phenomenon in its genesis most strongly associated not only with the person of the author, but also with the person of the addressee who, through his silent participation, grows to the dignity of a co-author”.

PL

Kształt językowy listów zależy od roli, w jaką wciela się pisarz, przesyłając listy żonie. Gdy pisze z dalekich Niemiec, Szwajcarii, Francji jest podróżnikiem, który pragnie ukochanej przybliżyć widoki i wrażenia, z nadzieją na wspólne ponowne odwiedziny cudownych, nieznanych miejsc. Gdy odpoczywa w Nałęczowie, weryfikuje lub uzupełnia znane fakty, zdarzenia, krajobrazy, opowiada o nowych znajomych, relacjonuje upływające leniwie dni, rejestrując nawet najdrobniejsze szczegóły. Listy pisane z pokoju obok są żartem językowym, ćwiczeniem dla niewprawnej dłoni uderzającej w klawisze maszyny do pisania. Opisane dzieła epistolograficzne są najlepszą ilustracją twierdzenia Stefanii Skwarczyńskiej, że list „to zjawisko związane najmocniej u swojej genezy nie tylko z osobą twórcy-autora, ale i z osobą adresata, który urasta przez swój niemy współudział do godności współautora”.

7

Kuglarstwo, szarlataneria czy doświadczenie świata nadprzyrodzonego: słownictwo spirytystyczne w "Emancypantkach" Bolesława Prusa

85%

Czachorowska M., Guzek M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2015

|

vol. 14

71-82

EN

The article brings up the issues of nineteenth-century mesmerism in the works of Bolesław Prus. It describes the coming out of the phenomenon, views of its rationalization and democratisation both from global and Polish perspective. Moreover, it draws attention to those components of the author’s biography, such as the acquaintance and cooperation with Julian Ochorowicz, which influenced the shape of his outlook on the spiritualism enthusiasts movement, quite popular at that times. The writer’s attitude towards the new phenomenon was ambiguous and traces of his internal dilemmas are easily found in the language of “The New Woman”. The analyzed language which creates spiritualistic discourse is represented by general names i.e. names of the doctrine created by Allan Kardec or the reality it concerned; names of the rituals – meetings of people and spirits as well as the names of people and beings, directly or indirectly engaged in those rituals.

8

Trzy figury służącego w Lalce Bolesława Prusa

85%

Czachorowska M.

Prace Językoznawcze

|

2020

|

issue XXII/3

59–71

PL

Bolesław Prus wypracował w Lalce trzy sposoby przedstawiania i opowiadania o osobach drugiego planu, mimo pozornego lekceważenia znaczenia służby w życiu miasta i jego mieszkańców. Pisarz opisuje starą służbę, pozostającą tłem niewidocznym i nastawioną wyłącznie na dogadzanie zachciankom chlebodawcy, i dwa nowe typy służącego, domagające się uznania własnej podmiotowości, własnej wartości, szczególnie na tle zdegenerowanej arystokracji. Różnice te są widoczne także na poziomie językowym. Służba tradycyjna posługuje się skonwencjonalizowanym językiem, a charakterystyka postaci sprowadza się do kilku określeń przymiotnikowych, zwyczajowo stosowanych przy opisach tego typu bohatera. Służący drugiego rodzaju posługuje się zindywidualizowanym językiem. Autor częściej oddaje mu głos, więc, choć nie otrzymujemy wyczerpującego opisu bohatera, można o charakterze takiej postaci wnioskować z jej wypowiedzi. Najpełniejszy opis zyskał służący trzeciego rodzaju. Prus nie tylko scharakteryzował tę postać, ale i wyposażył ją w umiejętność posługiwania się poprawnym językiem, maniery i pewność siebie, które bardziej odpowiadają pracodawcy niż służbie. Służba w Lalce najczęściej stanowi element świata przestawionego, czasami komentuje poczynania głównych bohaterów, wyjątkowo znajduje się w centrum zainteresowania.

EN

Despite seeming disregard for the importance of servants in the life of the city and its residents, in The Doll Bolesław Prus developed three techniques of presenting these secondary characters. He showed old servants, who remained the invisible background devoted only to pleasing their masters, and two new types of servants, demanding that their identity and their own value be recognised, especially in contrast with the degenerated aristocracy. These differences are visible at the linguistic level as well. Traditional servants use conventionalized language and their presentation is reduced to some adjectival expressions customarily used in descriptions of this kind of characters. Servants of the second category use individualized language. The author gives them the floor more frequently, so although we do not receive a comprehensive description of their character, it can be concluded from their statements. Servants of the third category are presented with a most detailed description. Prus not only portrayed their personality but also equipped them with the competence to use the correct language, manners, and self-confidence. These are the features which suit more masters than their servants. Servants in The Doll are most often part of the presented world, sometimes commenting on the actions of the main characters, and really rarely placed in the center of attention.

9

„Długie ogony kobiecych sukien” – językowe wyznaczniki opisu wizytowych sukien kobiecych w Kronikach tygodniowych Bolesława Prusa

85%

Grabowska P.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2018

|

vol. 17

119-132

PL

W artykule poddano analizie sposób opisywania trenów damskich sukien wizytowych na podstawie 16 cytacji wyekscerpowanych z trzech pierwszych tomów Kronik Bolesława Prusa. Celem badań było określenie wyznaczników językowych opisu tzw. ogonów kobiecych oraz intencji, które skłaniały autora do wielokrotnego poruszania tego problemu w felietonach na przestrzeni lat 1874–1878. W tym okresie panujące zwyczaje obligowały damy do noszenia powłóczystych sukien, również w trakcie spacerów. Na podstawie słownika Lindego oraz słownika warszawskiego stwierdzono, że metaforyczne zastosowanie rzeczownika ogon w odniesieniu do trenu było znane w polszczyźnie XIX wieku. Wybrane cytaty podzielono ze względu na nacechowanie: ironiczne, szydercze oraz pozytywne i neutralne. Dominujące okazały się emocje negatywne, które uwidaczniają się w ostrej i często wyolbrzymionej krytyce. Bolesław Prus zastosował wiele środków językowych, by zobrazować absorbujący go problem: metafory, porównania, epitety, animizacje, wyliczenia, pytania retoryczne, apostrofy. Stwierdzono, że jego głównym celem jest uświadomienie niepraktyczności trenów i ich szkodliwego wpływu na warunki panujące w warszawskim Ogrodzie Saskim, gdzie wzmagały zanieczyszczenie powietrza. Korzystając z praw przysługujących felietoniście, Prus zobrazował problem w sposób humorystyczny, z zastosowaniem licznych środków stylistycznych, co zostało zaprezentowane na przykładach.

EN

The article contains an analysis of the ways of describing women’s formal dress trains on the basis of the sixteen quotations excerpted from the first three volumes of ‘Weekly Chronicles’ by Bolesław Prus. The purpose of the research is to determine the language description indicators of the so called ‘women’s trains’ and to discover the reasons why the author so often mentioned them in his Chronicles in the years 1874–1878. At that time according to traditional customs ladies were obliged to wear sweeping dresses, even while strolling. Both the Polish Language Dictionary of S.B. Linde and the Warsaw dictionary state that the metaphorical usage of the noun ogon [‘tail’] in the meaning of ‘women’s train’ had been known in the Polish language of the 19th century. The quotations are divided according to how they have been marked: ironically, sneeringly, positively or neutrally. Negative emotions have turned out to be the dominant ones and they are expressed in the form of harsh and exaggerated criticism. Bolesław Prus used many language means in order to portray the problem that he was absorbed by: metaphors, similes, epithets, animalisation, enumeration, rhetorical questions, and apostrophes. The writer wanted to highlight how impractical women’s trains were and what negative impact they had on the conditions in the Warsaw Saxon Garden (Ogród Saski), where they contributed to the deterioration of air pollution. As a columnist Prus portrayed the problem in a humorous way using numerous stylistic means, which have been presented with examples.

10

Językowa kreacja życia dzieci wiejskich w wybranych nowelach Bolesława Prusa

85%

Seniów A.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2010

|

vol. 9

235-255

DE

Die in dem Beitrag analysierten Novellen von Bolesław Prus präsentieren zwei verschiedene Kindheitsbilder. Die realistische Beschreibungsweise vom Leben der Helden ist frei von poetischen Vergleichen, symbolischen Darstellungen oder Anhäufung bildhafter Attribute, und weist eher einen berichtenden Charakter auf. Die Naturschilderungen muten dagegen poetisch an, weil der Autor in ihnen zahlreiche Personifi kationen, farbige Epitheta und Metaphern anwendet; die Natur widerspiegelt psychische Zustände der Helden, wird der romantischen Konzeption entsprechend gestaltet. In der Beschreibung der Relationen Kind-Erwachsene bedient sich Prus vor allem des Dialogs als einer Form, die die Individualisierung von der Sprache der Helden ermöglicht. Kommentare gibt es nur wenige, auch der Standpunkt des Autors, außer dem letzten Satz in Antek, wird nicht direkt zum Ausdruck gebracht. Als Mittel der künstlerischen Darstellung, mit denen der Autor seine Ansichten signalisiert, treten hier Ironie, Humor, Karikatur und der den Unterschied zwischen der Welt von Eltern und Kindern hervorhebende Kontrast in Erscheinung. In beiden Novellen geht Prus auf das Problem der Erziehung von Kindern sowie der Bemühung um deren intellektuelle Entwicklung ein, was als eine wichtige Aufgabe der positivistischen Literatur betrachtet wird.

11

Prus zdegradowany. Rec.: Monika Piątkowska, Prus. Śledztwo biograficzne. Kraków 2017

80%

Martuszewska A.

Pamiętnik Literacki

|

2018

|

vol. 109

|

issue 3

217-238

PL

Recenzja omawia książkę Moniki Piątkowskiej "Prus. Śledztwo biograficzne", w której przeżycia fikcyjnych bohaterów utworów pisarza (są to przede wszystkim postacie z tendencyjnie wybranych humoresek) zostały utożsamione ze zjawiskami zachodzącymi w jego psychice. Ta ostatnia z zasady jest deprecjonowana, m.in. analizy rękopiśmiennych notatek Prusa o kompozycji, często błędnie odczytanych przez Piątkowską, prowadzą ją do postawienia tezy, że są one efektem zaburzeń psychicznych pisarza. Przy tym obok nieznajomości arcydzieł Prusa (szczególnie "Emancypantek") wiele razy spotykamy w książce brak uczciwości badawczej – dla uzasadnienia przekonania o niewielkich walorach jego twórczości Piątkowska niekiedy operuje zmanipulowanymi cytatami, a porównywanie twórczości Prusa z innymi pisarzami prowadzi niemal zawsze do jego deprecjacji, m.in. do oskarżenia go o brak patriotyzmu.

EN

The review discusses Monika Piątkowska’s book “Prus. Śledztwo biograficzne (Prus. A Biographical Investigation)” in which the experience of fictional characters from the writer’s pieces (mainly protagonists from humorous tales selected in a biased way) are identified with the processes taking place in his mind. Prus’ mind, as a matter of principle, is depreciated, and e.g. the analyses of Prus’ handwritten notes on composition often mistakenly understood by Piątkowska lead her to formulating a thesis that they are effects of the writer’s mental disorder. Regardless of it, alongside to ignorance of Prus’ masterpieces (especially “Emancypantki ”) we oftentimes face academic dishonesty; in order to support her view on low value of the writing, Piątkowska at times uses manipulates quotes, and her comparison of Prus’ works to these of other writers almost always leads to the former’s depreciation, e.g. to accusations of lack of patriotism.

12

Felieton, gazeta, powieść – o pewnym genologicznym kontekście „Lalki” Bolesława Prusa

80%

Pietrzak P.

Pamiętnik Literacki

|

2015

|

vol. 106

|

issue 4

27-44

PL

Artykuł dotyczy związków między powieścią "Lalka" Bolesława Prusa a kontekstem publicystycznym, reprezentowanym głównie przez „Kurier Codzienny”, gdzie w latach 1887–1889 ukazywał się w odcinkach pierwodruk utworu. Autorowi nie chodzi o fabularną strukturę właściwą tzw. powieści w odcinku, dobrze już przebadaną także przez polskich literaturoznawców. Interesuje go to, co wynika z wpisania tekstu literackiego w obszar gazetowej strony. Skupia się na podobieństwach gatunkowych powieści i felietonu, na wszelkich aluzjach do wydarzeń bieżących odnotowywanych w sąsiednich działach informacyjnych. Zwraca uwagę na czasowy, geograficzny i społeczny wymiar powieści, porównując go z podobnym wymiarem informacyjnej gazety codziennej. Zdaniem autora rozprawy, to właśnie ten prasowy kontekst stanowił niezwykle ważne tło dla czytelnika Lalki w „Kurierze” i decydował o jej realistycznym odbiorze.

EN

The article refers to the relationships between "Lalka" ("The Doll") by Bolesław Prus and the publicist context represented mainly by “Kurier Codzienny” (“Daily Courier”) in which between 1887 and 1889 the first publication of the novel appeared in episodes. The author, however, does not mean a fictional structure related to so-called novel in episodes, well researched also by Polish literary scholars. He is interested in what results from setting a literary text against a newspaper page, focuses on literary genre similarities between the novel and the feuilleton, on every allusion to present affairs included into the neighboring informative sections. The author also pays attention to temporal, geographical and social dimension of the novel when he compares the aforementioned dimension with that of a daily. In his view, it was the press context that made an important background for The Doll's readers in “Daily Courier” and proved decisive in the novel’s realistic reception.

13

Nieznane (zapomniane?) opowiadanie Bolesława Prusa i „Jednodniówka” Wacławy Kiślańskiej

80%

Świerczyńska D.

Pamiętnik Literacki

|

2015

|

vol. 106

|

issue 4

171-176

PL

W artykule zamieszczono przedruk – po przeszło 100 latach – opowiadania "Ramię i głowa" Bolesława Prusa o tematyce hinduskiej, nie rejestrowanego dotąd w bibliografii pisarza, które potwierdza słuszność pozytywistycznego hasła „wiedza to potęga”. Pierwodruk znajduje się w „Jednodniówce” z 1906 roku, wydanej „Na gwiazdkę dla biednych dzieci”. Publikacja, przygotowana prawdopodobnie przez Wacławę Kiślańską, zapomnianą artystkę, literatkę, tłumaczkę i działaczkę społeczną, zawiera mało znane teksty ponad 10 autorów, m.in. Prusa, Sienkiewicza, Komornickiej, Antoniego M. Wysłoucha, Natalii Dzierżkówny, Wacławy Kiślańskiej.

EN

The article contains a reprint of a short story by Bolesław Prus "Ramię i głowa" ("Shoulder and Head") about Hindu subject matter, published after more than 100 years, unregistered to date in the writer’s bibliography, which admits right to a positivist buzzword “knowledge is power.” Its first edition is found in “Jednodniówka” (“Special Issue”) dated 1906 entitled At Christmas for poor children. The 1906 publication, prepared most probably by Wacława Kiślańska, a forgotten artist, woman of letters, translator and social activist, contains little known texts by over 10 authors, inter alia, by Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Maria Komornicka, Antoni M. Wysłouch, Natalia Dzierżkówna, Wacława Kiślańska.

14

Mesjasz czy Antychryst? Bolesława Prusa czytanie Darwina

80%

Karpowicz-Słowikowska S.

Świat i Słowo

|

2010

|

vol. 2010, nr 1(14)

75-86

EN

Prus’s reception of Darwin’s ideas took many years to last. In the 70-ties the columnist was fighting for recognition of the naturalist’s theses and against spreading superstitions. In the 80-ties he situated Darwin in the circle of progress promoters. In the 90-ties, in recognition of his services for expanding people’s knowledge, he inserted him in his peculiar classification in the sphere of domination of perfectness ideal. Prus regarded fight for living as an undeniable fact. However, he emphasized another and more common fact both in nature and in social life, i.e. the existence of mutual exchange of services. The writer owes Darwin, among other things, enriching his technique of describing a character on the basis of theories concerning physiological response to different stimuli.

15

Elementy etykiety językowej w listach Bolesława Prusa do Oktawii Rodkiewiczowej (Żeromskiej)

71%

Czachorowska M.

Język Polski

|

2023

|

vol. 103

|

issue 3

56-70

PL

W artykule analizie poddany został zbiór 36 listów, które Bolesław Prus napisał do swojej przyjaciółki i żony przyjaciela Oktawii Rodkiewiczowej (Żeromskiej) w latach 1890–1904. Celem artykułu było wskazanie i językowe omówienie elementów listowej etykiety grzecznościowej (powitań, pożegnań, podziękowań, przeprosin, życzeń) wykorzystywanych przez Prusa w tej korespondencji. Oprócz wyrażeń i fraz szablonowych, konwencjonalnych, formuł skostniałych, używanych tradycyjnie w korespondencji między starszym mężczyzną a młodszą kobietą – wdową, mężatką, w listach znajdziemy akty grzecznościowe nieszablonowe, zindywidualizowane, jednostkowe, dowcipnie i pomysłowo inkrustowane komplementami.

EN

This article includes an analysis of the collection of 36 letters that Bolesław Prus wrote to his friend, and his friend's wife, Octavia primo voto Rodkiewiczowa Żeromska, in the years 1890–1904. The aim of the article was to indicate and linguistically discuss the elements of epistolary courtesy etiquette (greetings, farewells, thanks, apologies, wishes) used by Prus in this correspondence. In addition to standard expressions and phrases, conventional and outdated formulas traditionally used in correspondence between an older man and a younger woman – a widow, a married person, in letters we will find expressions that are out-of-the-box, personalized, unique, witty and ingeniously encrusted with compliments.

16

Bolesław Prus i pozytywistyczne „porno z Murzynkami”

71%

Szleszyński B.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2012

|

issue 18

155-173

EN

The article begins with stating a fact that in Bolesław Prus’s "Kroniki" there are many fragments (especially those, in which black women occur), which sound so obscene that, according to contemporary standards, they could be considered pornographic. This lead to a conclusion that the conviction about an absolute prudery of the contemporary official circles and a current image of Bolesław Prus has to be modified. The next part of the article is devoted to an attempt to find the reasons why exactly this topic of African women provoked the author of "Kroniki" to come up with erotic fantasies (one of them was a belief in the moral inferiority of African inhabitants widespread in the 19th century), and also to more detailed analysis of the most characteristic fragments of "Kroniki" containing all these fantasies (embedding the image of women, created by its author, in the context of other colonial narratives).

17

Jak przekazywać naukową wiedzę w Internecie. (Na marginesach kolekcji "PrusPlus" w Nowej Panoramie Literatury Polskiej)

71%

Szleszyński B., Kochańska A., Niciński K.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2015

|

issue 21: Sztuka tracenia, sztuka rezygnacji. Samoograniczenie i autocenzura

348-359

EN

Nowa Panorama Literatury Polskiej (The New Panorama of Polish Literature, NPLP.PL) is a platform for the presentation of research results in the digital environment. It is a part of the Digital Humanities Centre at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences. It consists of separate collections, each telling a different 'scientific story' and using a different form to present content. The interdisciplinary team of the New Panorama of Polish Literature, includes literary and culture researchers, graphic designers and typographers.

18

„Sąd oka”? O sposobach postrzegania świata w twórczości Bolesława Prusa

71%

Grabowska-Kuniczuk A.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2014

|

issue 20

138-151

EN

The article is an attempt to analyse and interpret the visual aspect of the work of Prus, and especially the impact of the writer’s diseases (including a deepening vision defect, agoraphobia) on the ability to perceive reality and the creation of the world presented in the works (based on the novels: "The New Women", "The Doll", "Dzieci") and on the construction of Prus’s characters in order to find an answer to the question: how do they look and what do they see? The text presents a portrait of Prus short-sighted (experienced also by a hyperopia); how the writer perceives and uses the descriptions of the colours; how he creates an image of the omnipresent four eyes-protagonist in his works; and finally – how he prepares to work, gathering materials in his notebooks, which can be described as his writing workshop. There are the author’s notes on the sight, its role and place among other senses. With time other sources of the world knowledge begin to dominate over the more and more imperfect observation: his experience, acquired knowledge, and above all – feeling.

19

Barwy w twórczości Bolesława Prusa

71%

Czachorowska M.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2014

|

vol. 13

51-65

EN

The world of Bolesław Prus, both real and fictional, feature, was divided into two spaces: the first – hostile, alien, unloved, vast and unknown and the second – secure, kind, accepted, limited and frequently visited by the writer. He tolerated the former, because he had to, because it existed, because it was the immanent part of the plot of a literary work and it was difficult for the writer to escape from setting at least one of his works in the countryside; the latter was treated as his kingdom, he liked to be there, felt confident so it is not surprising that his characters were placed there most eagerly. The unfamiliar terrain to the writer is a world of vast territories, expanded both horizontally and vertically. The area which was friendly to Prus was bordered with the walls of the flat – real or created or extended down the streets of a town, especially Warsaw. The caesura between these worlds was at the same time a colour perception border line in the life and works of Bolesław Prus. This article tackles the notion of the differences in perceiving colours in both of the worlds.

20

Świat w powiększeniu. Dziewiętnastowieczny mikroskop jako instrument i jako metafora (na przykładzie twórczości Bolesława Prusa)

71%

Bąbel A.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2014

|

issue 20

106-120

EN

The text is devoted to the invention of the microscope and its image in the literature of the nineteenth century. An outline of the history of this optical tool provides a background for presenting the nineteenth-century microscope as a sign of a certain cognitive attitude, or characteristics of a protagonist, and finally – of the way of seeing the world in selected texts by Bolesław Prus ("Słówko o krytyce pozytywnej", "Kroniki", "The Fungi of this World", "The Doll", "The New Women"), supplemented with examples derived from the “utility literature” and memoirs (Orgelbrand’s "Encyklopedia powszechna"), household guides or memories of one of the first female students in Krakow – Jadwiga Klemensiewiczowa from Sikorski’s family).

Refine search results

Bolesław Prus i wątpliwy blask postępu

Wizja Boga w Faraonie Bolesława Prusa – analiza lingwistyczna określeń jednowyrazowych

Świat roślin w twórczości Bolesława Prusa – przegląd zagadnień

Uwagi na temat dziennikarskiego stylu Bolesława Prusa na podstawie kronik o Ogrodzie Saskim (wybrane cechy)

O warszawskich ogrodach Bolesława Prusa uwag kilka

Stylistyka listów Bolesława Prusa do żony

Kuglarstwo, szarlataneria czy doświadczenie świata nadprzyrodzonego: słownictwo spirytystyczne w "Emancypantkach" Bolesława Prusa

Trzy figury służącego w Lalce Bolesława Prusa

„Długie ogony kobiecych sukien” – językowe wyznaczniki opisu wizytowych sukien kobiecych w Kronikach tygodniowych Bolesława Prusa

Językowa kreacja życia dzieci wiejskich w wybranych nowelach Bolesława Prusa

Prus zdegradowany. Rec.: Monika Piątkowska, Prus. Śledztwo biograficzne. Kraków 2017

Felieton, gazeta, powieść – o pewnym genologicznym kontekście „Lalki” Bolesława Prusa

Nieznane (zapomniane?) opowiadanie Bolesława Prusa i „Jednodniówka” Wacławy Kiślańskiej

Mesjasz czy Antychryst? Bolesława Prusa czytanie Darwina

Elementy etykiety językowej w listach Bolesława Prusa do Oktawii Rodkiewiczowej (Żeromskiej)

Bolesław Prus i pozytywistyczne „porno z Murzynkami”

Jak przekazywać naukową wiedzę w Internecie. (Na marginesach kolekcji "PrusPlus" w Nowej Panoramie Literatury Polskiej)

„Sąd oka”? O sposobach postrzegania świata w twórczości Bolesława Prusa

Barwy w twórczości Bolesława Prusa

Świat w powiększeniu. Dziewiętnastowieczny mikroskop jako instrument i jako metafora (na przykładzie twórczości Bolesława Prusa)