Search results

1

Motywy i motywacje duchowe w Mistrzu i Małgorzacie Michaiła Bułhakowa w polskich źródłach periodycznych i zwartych po roku 1989

100%

Korcz K.

Roczniki Humanistyczne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 7

155-169

EN

This article is an attempt to look at Mikhail Bulgakov’s The Master and Margarita from the perspective of the novel’s relationship with the spiritual aspect of human life. The analysis includes press and magazine texts, as well as non-serial publications in which we could find references to the religious life of the writer or the moral status of his most famous work. Differing views of representatives of various scientific fields are also presented; not only those of theologists and scholars of religion, but also those of cultural experts, philologists, literary critics, commentators and journalists. The main goal is to present the new trends in the reception of the book which can be observed in Poland since 1989, and the article has been structured with that aim in mind. The preliminary part of the text focuses on the reception of the novel in the context of Christian ethics in the 1970s and 80s, and the changes introduced by the different socio-historical conditions after the fall of Communism. The following parts analyse the image of Bulgakov himself. At the time, the author was an important role model, seen as a continuation of the image presented by the character-symbols of his novels. The article also presents the problem of the evolution of various interpretations and evaluations of The Master and Margarita that have drifted towards their compatibility with the truth of the Gospel. Attention is also paid to the book as seen from a theological perspective, especially those of the Roman Catholic Church and the Orthodox Church. Its reception was also influenced by other forms of spirituality – Manichaeism, gnosticism and esotericism. All of the above have led to a presentation of its influence on modern human spiritual pursuits, and its importance in the cultural dimension.

PL

Artykuł stanowi próbę przyjrzenia się Mistrzowi i Małgorzacie Michaiła Bułhakowa z perspektywy związków powieści z duchowym aspektem życia człowieka. Analizie poddane zostały teksty prasowe i czasopiśmiennicze oraz druki zwarte, w których pojawiają się odniesienia do życia religijnego pisarza czy moralnego statusu jego najsłynniejszego dzieła. Zaprezentowane zostały stanowiska przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, nie tylko teologów czy religioznawców, ale także kulturoznawców, filologów, krytyków literackich publicystów i dziennikarzy. Podstawowym celem jest wyróżnienie nowych tendencji w recepcji książki, jakie można zaobserwować w Polsce po roku 1989. Temu właśnie podporządkowano strukturę artykułu. Na wstępie nakreślone zostały sposoby odbioru powieści w kontekście etyki chrześcijańskiej w latach 70. i 80. XX, następnie zaś zmiany spowodowane odmiennością warunków społeczno-historycznych po transformacji ustrojowej. W dalszej części szkicu przeanalizowano wizerunek Bułhakowa, który w okresie wcześniejszym stanowił ważny wzorzec osobowy, będąc niejako przedłużeniem obrazu powieściowych bohaterów-symboli. W szkicu podjęto także kwestię ewoluowania interpretacji i ocen Mistrza i Małgorzaty w kierunku zgodności z literą Ewangelii oraz rozpatrywania dzieła Bułhakowa w perspektywie teologicznej (zwłaszcza w ujęciu Kościoła katolickiego i prawosławnego) Nie mniej istotne dla recepcji książki okazały się także inne formy duchowości – m.in. manicheizm, gnoza czy ezoteryka. Wszystko to pozwoliło na ukazanie jej wpływu na duchowe poszukiwania współczesnego człowieka oraz uchwycenie ich wymiaru kulturowego.

2

Translating Semiotic “Polyphony” of Texts as a Culture-Formative Creation.Based on the Example of Bulgakov’s The Master and Margarita

89%

Squillace C.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2021

|

vol. 6

|

issue 2

158-169

PL

Powieść „Mistrz i Małgorzata” jest powszechnie uważana za arcydzieło literackie Michaiła Bułhakowa. Jest ona mieszanką gatunków literackich, motywów, tematów, obrazów i odniesień intertekstualnych. Wszystkie elementy, o których wyżej mowa współdziałają w tworzeniu powieści „polifonicznej”, w ujęciu Bachtina, nie tylko gdy chodzi o odmienny charakter i „głos” pojedynczych postaci, ale także o odniesienie do „wielopoziomowej” konstrukcji samego tekstu. Artykuł zilustruje cechy charakterystyczne powieści Bułhakowa oraz semiotyczny charakter tego utworu, w tym jego zdolność do generowania znaczeń, a więc „semiozy” zdefiniowanej m.in. przez C. S. Peirce’a jako „moc” znaczeniotwórcza niektórych procesów semiotycznych. Autorka niniejszej pracy postara się też znaleźć odpowiedzieć na pytanie, dlaczego powieść ta była wielokrotnie tłumaczona na język polski i włoski od 1967 roku, kiedy to pierwsze wydanie powieści ukazało się w Europie Zachodniej. Ze względu na bardzo specyficzną konstrukcję fabuły i formalne aspekty powieści tłumacze musieli zmierzyć się ze znaczną liczbą problemów „nieprzekładalności”, które mogli rozwiązać jedynie wykorzystując swój potencjał twórczy. Roman Jakobson omawiając kwestię nieprzekładalności stwierdził, że dla tego, co nieprzetłumaczalne – na przykład poezji – „możliwa jest tylko twórcza transpozycja”. Dzięki kreatywności tłumacze mogli także odkryć dalsze interpretacje literatury Bułhakowa, tworzyć i wykonać akt kulturotwórczy, ponieważ ich wysiłki oferują nowy punkt widzenia na rzeczywistość i jej postrzeganie, szerszą wiedzę o życiu społecznym nie tylko, gdy chodzi o czasy radzieckie, ale w bardziej uniwersalnej perspektywie. Ponadto mogli stworzyć także nowe modele tekstu i literackości. Dlatego powieść Bułhakowa była tłumaczona tak wiele razy i nadal jest tłumaczona na dwa wybrane przez autorkę artykułu języki (włoski i polski). I jest to również powód, dla którego można nadal uznać „Mistrza i Małgorzatę” za dzieło tekstotwórcze i kulturotwórcze, mimo że jego pierwsze wydanie ukazało się w 1940 roku.

EN

“The Master and Margarita” is generally considered Mikhail Bulgakov’s literary masterpiece. It is a “melting pot” of literary genres, motives, themes, imagery and intertextual references. All these elements cooperate in creating a “polyphonic” novel, in Bakhtin’s sense of the word, not only when it comes to the different nature and “voice” of single characters but also with reference to the “poly-structured” construction of the text itself. The paper will illustrate the peculiarity of Bulgakov’s novel and the semiotic and semiosic character of his creation. The adjective “semiosic” derives from “semiosis” as defined, among others, by C.S. Peirce, who stresses the meaning-making “power” of some semiotic processes. The paper aims also at answering the question why this novel has been translated several times into Polish and Italian since 1967 (when the first edition of the novel was published in Western Europe). Due to the very specific construction of the plot and of the formal aspects of the novel, translators had to deal with a significant number of problems of “untranslatability” that they could solve only by using their creative potential. It was Roman Jakobson who through his linguistic analysis reached the conclusion that for the untranslatable-poetry for example-“Only creative transposition is possible”. Using creativity translators were also able to discover further interpretations of Bulgakov’s literary work and to perform a culture-formative act as their efforts offer new points of view on reality and its perception, wider knowledge of the social life not only in Soviet times but in a more universal perspective as well as new models of text and literariness. That’s why a novel like Bulgakov’s masterpiece has been translated so many times and it is still translated in the two languages selected for the purposes of this research and all over the world. And this is also the reason why it can be considered a meaning-generative and culture-formative text even if its first edition appeared in 1940.

3

МИХАИЛ БУЛГАКОВ И СЛАВЯНСКАЯ МИФОЛОГИЯ

89%

Jabłokow J.

Przegląd Rusycystyczny

|

2019

|

issue 3

PL

Artykuł pokazuje, że w mitologicznym podtekście dzieł Bułhakowa najważniejsze miejsce zajmują motywy słowiańskiej mitologii (zarówno w wersji pogańskiej, jak i chrześcijańskiej). Jako przykład rozważane jest funkcjonowanie dyskursu "wąż-kurczak" w powieści "Fatalne jaja", opowiadaniach i dramatach. Analiza mitologicznych aluzji znacząco wpływa na interpretację dzieł Bułhakowa i pozwala wyjaśnić strukturę jego artystycznego świata.

EN

Evgeny Yablokov MIKHAIL BULGAKOV AND SLAVIC MYTHOLOGY Summary The article examines the mythological subtext of Bulgakov's works. The author assumes that motifes of Slavic mythology (both in pagan and Christian versions) occupy an important place in this subtext. The functioning of the "snake-and- chicken"'s discourse in Bulgakov’s novel "Fatal Eggs", stories ("Towel with a Rooster", "The Steel Windpipe "), plays ("Zoyka's Apartment", "Flight ") is considered. The analysis of mythological allusions clarify the interpretation of the writer's works and let specify the structure of his artistic world.

RU

Евгений Яблоков МИХАИЛ БУЛГАКОВ И СЛАВЯНСКАЯ МИФОЛОГИЯ В статье показано, что в мифологическом подтексте булгаковских произведений мотивы славянской мифологии (как в языческом, так и в христианском вариантах) занимают важнейшее место. В качестве примера рассмотрено функционирование «змеино-куриного» дискурса в повести «Роковые яйца», рассказах («Полотенце с петухом», «Стальное горло»), пьесах («Зойкина квартира», «Бег»). Анализ мифологических аллюзий существенно влияет на интерпретацию произведений Булгакова, позволяет уточнить структуру его художественного мира.

4

Bułhakow zmanipulowany, czyli o „fachowym i wybitnym” przekładzie "Mistrza i Małgorzaty"

71%

Wawrzyńczak A.

Przegląd Rusycystyczny

|

2019

|

issue 3

RU

Статья посвящена анализу нового, изданного в 2018 году, перевода на польский язык знаменитого романа Михаила Булгакова Мастер и Маргарита. Данный перевод, сделанный Барбарой Дохналик сопровождается двумя послесловиями переводчицы. Оба текста изобилуют спорными, не имеющими подтверждения в документах сведениями о жизни писателя и судьбе его романа, также предложенные Б. Дохналик интерпретации некоторых мотивов являются очень сомнительными. Однако, наиболее серьезные вопросы вызывает сам перевод, в котором присутствуют фрагменты никогда не написанные самим Булгаковым, и вероятнее всего, введенные самой переводчицей с целью доказать собственную интерпретацию романа. В статье оговорены самые курьезные примеры вмешательства в текст романа, которые позволяют назвать перевод Б. Дохналик скандальной манипуляцией.

EN

The main aim of this article is the analysis of the new translation into Polish the Mikhail Bulgakov’s masterpiece, The Master and Margarita, which was made by Barbara Dochnalik and published at 2018. This edition also includes two interpreter’s afterwards. Both texts are full of controversial facts about the writer’s biography, even more, the majority of them are not covered with the documents about Bulgakov’s life and the story of the creation of his novel. Some of interpretation of several motifs of The Master and Margarita, made by B. Dochnalik, are questionable, too. But the main doubts are caused by the way of translation and its quality. The translation made by Dochnalik includes some fragments, which wasn’t created by Bulgakov and highly likely were putted into the polish text of the novel by the translator, probably because of her aim to prove her own interpretation of The Master and Margarita. This article let to know the most ridiculous samples of the translator’s manipulations with the Bulgakov’s novel, which could be called scandalous.

PL

Artykuł prezentuje krytyczną analizę najnowszego, wydanego w 2018 roku przekładu powieści Michaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata na język polski. Przekładowi dokonanemu przez Barbarę Dohnalik towarzyszą dwa posłowia samej tłumaczki. Oba zawierają wiele spornych i niepotwierdzonych dokumentalnie informacji o życiu pisarza i losie jego powieści, również zaproponowane przez Dohnalik interpretacje niektórych motywów występujących w utworze budzą wiele kontrowersji. Jednak najpoważniejsze wątpliwości budzi sam przekład, w którym występują fragmenty nigdy nie napisane przez Bułhakowa, a najprawdopodobniej wprowadzone zostały przez samą tłumaczke w celu udowodnienia jej własnej interpretacji utworu. W artykule omówione zostały najbardziej kuriozalne przykłady ingerencji w tekst powieści, które pozwalają uznać przekład Dohnalik za skandaliczną manipulację

5

Mogarycz i inni. Dramatyczne losy kanonu tekstowego Mistrza i Małgorzaty

71%

Przebinda G.

Przegląd Rusycystyczny

|

2019

|

issue 3

RU

Отправной точкой размышлений, основная цель которых заключается в обращении внимания исследователей и читателей на вопрос текстовой каноничности, или неканоничности Мастера и Маргариты, стала проблема наличия, или отсутствия известного фрагмента о Могарыче в тринадцатой главе романа. Автор исследования предпринял попытку доказать, что как наличие вышеуказанного фрагмента в первом переводе романа на польский язык, выполненном Иреной Левандовской и Витольдом Домбровским, так и отсутствие того же фрагмента во втором польском переводе, выполненном Анджеем Дравичем, является вполне объяснимым с текстологической точки зрения. Причина - в использовании переводчиками в качестве основы разных оригинальных версий романа Булгакова. Данное исследование - лишь первое из запланированного большого цикла работ - завершается рассмотрением последней на сегодняшний день текстологической редакции Мастера и Маргариты, предложенной в 2014–2015 годах Еленой Колышевой, неутомимой исследовательницей архивов Булгакова.

EN

The starting point for my reflections, which ultimately aim to bring researchers and readers closer to the issue of the textual canon of The Master and Margarita, is the problem of the presence or absence of the famous passage about Mogarych in Chapter Thirteen of the novel. I have tried to demonstrate that the presence of this passage in the first Polish translation by Irena Lewandowska and Witold Dąbrowski, as well as its omission in the second translation by Andrzej Drawicz, are textologically justified. This is due to the fact that translators used different original editions as the basis of their work. My study, which is the first of the planned longer cycle, ends with a discussion of the most recent version of the text of The Master and Margarita, put forward in 2014–2015 by the indefatigable researcher of Bulgakov archives - Elena Kolysheva.

PL

Punktem wyjścia dla rozważań, których celem jest przybliżenie badaczom i czytelnikom kwestii kanonu tekstowego "Mistrza i Małgorzaty", jest problem obecności lub braku słynnego fragmentu o Mogaryczu w rozdziale trzynastym powieści. Starałem się wykazać, że obecność tego fragmentu w pierwszym polskim tłumaczeniu Ireny Lewandowskiej i Witolda Dąbrowskiego, a także jego pominięcie w drugim tłumaczeniu Andrzeja Drawicza, są tekstologicznie uzasadnione. Wynika to z faktu, że tłumacze wykorzystywali różne wydania oryginalne jako podstawę swojej pracy. Moje opracowanie, które jest pierwszym z planowanego dłuższego cyklu, kończy się omówieniem najnowszej wersji tekstu "Mistrza i Małgorzaty", zaproponowanej w latach 2014–2015 przez niestrudzoną badaczkę archiwum Bułhakowa – Jelenę Kołyszewą.

6

Michaiła Bułhakowa droga do filmu

71%

Przebinda I.

Studia Pigoniana

|

2022

|

vol. 5

|

issue 5

43-60

EN

This article attempts to sketch a picture of Mikhail Bulgakov’s literary works (prose and drama), together with their historical and political background, as a prelude to his own adventure with film and the later, already posthumous, screen adaptations of his works – led by The Master and Margarita. Viewed in this way, Bulgakov’s transition from prose (The White Guard) to drama (Turbine Days) may appear to be only the first step towards his adventure with film. It seems that the path from novel through drama to film is much easier than the direct path from novel to film. The theatrical contexts of Bulgakov’s works are outlined, as well as musical contexts, including opera and musicals. Bulgakov’s scripts for the screen adaptations of Gogol’s The Government Inspector and The Dead Souls, which were never made, are also briefly described. The role of the space of Kiev and Moscow is emphasized as well as two of the writer’s most significant mythical cities, along with Jerusalem, Rome and Paris. The article emphasizes the cinematic nature of Bulgakov’s works. In this film-theatrical context the research opinions of such authors as Konstantin Paustovsky, Andrzej Drawicz, Marietta Chudakova, Alexey Varlamov, Eugene Zamiatin, Miron Petrovsky, Alicja Helman and Joanna Wojnicka are recalled. The urban dimension of The Master and Margarita is outlined, as the apotheosis of the city and the achievements of civilization, which will also translate to later screen adaptations of this masterpiece.

PL

W niniejszym artykule podjęta została próba naszkicowania obrazu twórczości literackiej (prozatorskiej i dramaturgicznej) Michaiła Bułhakowa, wraz z jej tłem historyczno-politycznym, jako wstępu do jego własnej przygody z filmem oraz późniejszych, już pośmiertnych, ekranizacji jego dzieł – na czele z Mistrzem i Małgorzatą. Przy takim ujęciu przejście Bułhakowa od prozy (Biała Gwardia) do dramaturgii (Dni Turbinów) może się jawić jako dopiero pierwszy krok ku jego przygodzie z filmem. Wydaje się bowiem, że droga od powieści przez dramat do filmu jest znacznie łatwiejsza niż bezpośrednia droga od powieści do filmu. Zarysowane zostały tu zatem zarówno konteksty teatralne Bułhakowa, jak i konteksty muzyczne, z uwzględnieniem przedstawień operowych i musicalowych. Opisano także zwięźle autorskie scenariusze Bułhakowa do niezrealizowanych ostatecznie ekranizacji Rewizora i Martwych dusz Gogola. Została podkreślona rola przestrzeni Kijowa i Moskwy, jako dwóch z kilku najistotniejszych, obok Jerozolimy, Rzymu i Paryża, mitycznych miast pisarza. W artykule uwypuklona została kinematograficzna natura dzieł Bułhakowa. Przywołane zostają w tym filmowo-teatralnym kontekście opinie badawcze takich autorów jak – Konstanty Paustowski, Andrzej Drawicz, Marietta Czudakowa, Aleksy Warłamow, Eugeniusz Zamiatin, Miron Pietrowski, Alicja Helman, Joanna Wojnicka. Zarysowany wstępnie zostaje również urbanistyczny wymiar powieści Mistrz i Małgorzata, jako apoteozy miasta i osiągnięć cywilizacji, co także przełoży się na późniejsze ekranizacje tego arcydzieła.

Refine search results

3 Przegląd Rusycystyczny

1 Półrocznik Językoznawczy Tertium

1 Roczniki Humanistyczne

1 Studia Pigoniana

1 Jabłokow J.

1 Korcz K.

1 Przebinda G.

1 Przebinda I.

1 Squillace C.

1 Wawrzyńczak A.

1 2023

2 2021

3 2019

Motywy i motywacje duchowe w Mistrzu i Małgorzacie Michaiła Bułhakowa w polskich źródłach periodycznych i zwartych po roku 1989

Translating Semiotic “Polyphony” of Texts as a Culture-Formative Creation.Based on the Example of Bulgakov’s The Master and Margarita

МИХАИЛ БУЛГАКОВ И СЛАВЯНСКАЯ МИФОЛОГИЯ

Bułhakow zmanipulowany, czyli o „fachowym i wybitnym” przekładzie "Mistrza i Małgorzaty"

Mogarycz i inni. Dramatyczne losy kanonu tekstowego Mistrza i Małgorzaty

Michaiła Bułhakowa droga do filmu