Search results

1

Relikty fortalicji Kretkowskich ukazane w archeologicznych badaniach ratowniczych w Zameczku koło Chodcza

100%

Mosiejczyk J., Wieczorek D. F.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica

|

2024

|

issue 39

63-89

EN

Archaeological investigations at the Podgórz-Zameczek site No. 1 were conducted in July and August 2023. The excavations were part of the conservation project for the eclectic villa, an existing residence from the early 20th century. The complex is situated on a naturally elevated hill above Mielneńskie Lake near the town of Chodecz in Kujawy. This locality was believed to be the medieval site of a fortified court, mentioned in historical documents as the “fortalice” of the Kretkowski family. This article reviews the current state of research and source studies, presenting the most recent research results. Archaeological research was carried out as part of nine excavations completed in the vicinity of the villa and two surveys conducted in the interior. Excavations positively verified the remains of a late medieval settlement in the area. They were revealed in many aspects. There was evidence of the anthropogenic nature of the motte-type conical hillfort. Fragments of late medieval pottery were found in the sand and clay embankments. Subsequently, the documentation of the stratigraphy, foundation structures, and trenches gave rise to the hypothesis that the fortified manor was located at the central point of the culmination. After its abandonment, a 20th-century complex was built on this site. In this context, the exposed stone foundation in the southern wing may be related to the earlier Gothic architecture existing in this place, as suggested by materials obtained from the fill of the revealed trenching (12c). Further remains were discovered in brick foundations exposed in the northern part, where, in addition to machine bricks, Gothic bricks were reused. The acquired material is chronologically very coherent. The examination of the remains of the vessels showed that the pottery predominantly dates back to the late medieval period, specifically the second half of the 15th–16th centuries, with approximately 10% of younger, early modern fragments. This corresponds to the date of historical descriptions, providing opportunities for a detailed development of a reference collection of ceramics for this part of Kujawy in the future. The suggested date of the court’s destruction and abandonment, associated with the Swedish cataclysm, is also supported by archaeological sources. In the layers (14b), burnt floor tiles and charred wood were found, which, together with fragments of stove tiles, indicate the last phases of the Gothic structure’s functioning, dating back to the mid-17th century. The picture of the sources of the history of material culture is complemented by archaeozoological analyses that show traces of the consumption of horned cattle and game. Finally, the research yielded answers regarding the architectural changes in the most recent phases of the existing villa, enabling the selection of appropriate conservation methods to permanently preserve the facility.

PL

W lipcu i sierpniu 2023 r. przeprowadzono badania archeologiczne w miejscowości Podgórze-Zameczek, gm. Chodecz. Wykopaliska były częścią projektu konserwatorskiego obejmującego remont eklektycznej willi z początku XX w., nazywanej od jej pierwszego właściciela willą Kleibacha. Stanowisko archeologiczne oznaczone jako Podgórz-Zameczek nr 1 (AZP 53-47/22) jest położone na wzgórzu wyniesionym ponad Jezioro Mielneńskie. Z uwagi na naturalne walory, przedmiotową miejscowość uważano za potencjalną lokalizację późnośredniowiecznego dworu obronnego, wzmiankowanego w źródłach historycznych jako fortalicium rodziny Kretkowskich h. Dołęga. Artykuł prezentuje najnowsze wyniki badań archeologicznych w świetle przeglądu opracowań historycznych oraz na tle analiz zabytków będących rezultatem pierwszych wykopalisk przeprowadzonych w 1993 r. przez pracowników łódzkiego ośrodka badawczego (Kajzer 1997). Zaprezentowano nową bazę źródeł materialnych weryfikujących dawne poglądy i hipotezy na temat historii budowlanej dworu obronnego Kretkowskich. Przedmiotowe badania archeologiczne przeprowadzono, pokrywając zakres planowanego remontu willi. Wykonano dziewięć wykopów (wykop 1–9) założonych po obwodzie istniejącego budynku, odsłaniając jego partie fundamentowe oraz dwa sondaże we wnętrzach (S1–S2). Łączna powierzchnia badawcza wyniosła 2,6 ara. Badania pozytywnie zweryfikowały pozostałości późnośredniowiecznego osadnictwa, które przejawiały się na wiele sposobów. Ukazane w podpiwniczeniu skrzydła południowego willi starsze struktury murowane w postaci muru kamiennego zostały uznane za pozostałości masywnej budowli z połowy XV w. Na poczet tego przywołano relacje stratygraficzne wkopów fundacyjnych i ich wypełnisk (12a–12c) wraz z pozyskanym materiałem ceramicznym. Kolejne dowody odkryto w ceglanych fundamentach odsłoniętych w części północnej, gdzie oprócz cegieł maszynowych wtórnie wykorzystano cegłę palcówkę. O dawnym, rezydencjonalnym charakterze stanowiska świadczą także różnorodne elementy pieców kaflowych oraz płytki posadzkowe (14b). Baza nowych źródeł archeologicznych wynosi około 500 ułamków naczyń. Pozyskany materiał jest bardzo spójny chronologicznie i w większości zawiera się w przedziale XV–XVI w. Ceramikę przeanalizowano pod kątem technologicznym. Odpowiada to chronologii funkcjonowania obiektu wynikającej ze źródeł historycznych. Sugerowana data zniszczenia i opuszczenia dworu, związana z działaniami w czasie wojen szwedzkich, jest również poparta źródłami archeologicznymi. W warstwach odkryto pokłady zwęglonych drewien, które wraz z fragmentami kafli piecowych wskazują na ostatnie fazy funkcjonowania późnogotyckiej budowli, datowane na połowę XVII w. Obraz źródeł dziejów kultury materialnej uzupełniają analizy archeozoologiczne, które wykazują ślady spożycia bydła rogatego i zwierzyny łownej. Wreszcie badania przyniosły odpowiedzi dotyczące zmian architektonicznych w najnowszych fazach istniejącej willi, co pozwoliło na dobór odpowiednich metod konserwatorskich w celu trwałego zachowania obiektu.

2

Roman's Journey - wojenne losy chodeckich Żydów na podstawie wspomnień Romana Haltera

70%

Szachewicz J.

Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie

|

2019

|

vol. 34

129-157

EN

Published in 2007 Roman’s Journey is an autobiography of Roman Halter. He was born in 1927 as the youngest of seven children into a Jewish family in Chodecz. His father was a timber marchant. At the time Chodecz was a multicultural population consisted of Poles, Jews and Germans. When war had started in 1939 Germans took over the town. Halters property was confiscated, they were moved to a small house on the outskirts of town. 12 year-old Roman worked in house of a german officer. In 1940 he had witnessed his Jewish schoolmates being rounded up and used for target practice by young German recruits into the SS. In the same year Jews from Chodecz were taken to the Lodz Ghetto. Roman worked in the ghetto’s metal factory. In 1942 both his father and grandfather died of starvation. Roman Halter, with rest of his family, were selected to be transported to the camp in Chelmno, on the river Ner. Roman had escaped from the transport and returned to the metal factory. In 1944 the Lodz ghetto was liquidated. Halter, was one of 500 metal workers selected for slave labour. Initially the Germans sent them to Auschwitz. They remained there for about 10 days. Next Germans sent them, via the Stutthof conxentration camp, to work in ammunition factory in Dresden. Halter and the others arrived in the city in November 1944 and worked there until Dresden was devastated by the allied air raids of February 1945. Jews were then sent on a forced death march to Theresienstadt. But with conditions becoming chaotic as the Allies closed in, Halter and others escaped. He was saved by german family who hide him till the end of the war. He returned to Chodecz but no one of his family had survived the war. After the war he moved to Britain and became an architect. Roman Halter died in 2012.

PL

Opublikowana w 2007 r. książka Roman’s Journey jest autobiografią Romana Haltera. Urodził się w 1927 r. w Chodczu jako najmłodsze z siedmiorga dzieci. Jego ojciec handlował drewnem. W tym Czasie Chodecz był wielonarodowym miastem zamieszkałym przez Polaków, Żydów i Niemców. Kiedy rozpoczęła się wojna w 1939 r. Chodecz został zajęty przez Niemcy. Majątek Walterów został skonfiskowany a cała rodzina została przeniesiona do małego domu na obrzeżach miasta. Dwunastoletni Roman pracował w domu niemieckiego oficera. W 1940 r. był świadkiem jak jego koledzy ze szkoły zostali użyci jako cele do ćwiczeń dla młodych niemieckich rekrutów do SS. W tym samym roku Żydzi z Chodcza zostali przeniesieni do getta w Łodzi. Roman pracował w fabryce zajmującej się obróbką metalu. W 1942 r. jego ojciec i dziadek zmarli z głodu. Roman z resztą jego rodziny został wyznaczony do transportu do obozu w Chełmnie nad Nerem. Uciekł z transportu i wrócił do fabryki. W 1944 r. łódzkie getto zostało zlikwidowane. Roman został wytypowany do grupy 500 pracowników przeznaczonych do pracy przymusowej. Początkowo Niemcy wysłali ich do Auschwitz. Pozostali tam przez około 10 dni. Następnie Niemcy wysłali ich, poprzez obóz Stutthof, do fabryki amunicji w Dreźnie. Walter i inni przybyli tam w listopadzie 1944 r. i pracowali do czasu zniszczenia Drezna w wyniku alianckich nalotów w lutym 1945 r. Żydzi zostali wówczas wysłani w marszu śmierci do Theresienstadt. W ogólnym chaosie spowodowanym zbliżającymi się aliantami, Halter i inni uciekli. Został uratowany przez niemiecka rodzinę, która ukrywała go do końca wojny. Wrócił do Chodcza, ale nikt z jego rodziny nie przeżył wojny. Po wojnie wyjechał do Wielkiej Brytanii i został architektem. Zmarł w 2012 r.

3

Tajne opinie o burmistrzach miast powiatu włocławskiego z 1934 r.

61%

Gołębiewski G.

Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie

|

2020

|

vol. 35

115-119

EN

In July 1934, the Security Department of the Warsaw Voivodship Office ordered the district governor to prepare and send a report on the loyalty to the Sanacja authorities of the mayors of Chodecz, Kowal, Lubień, Lubraniec and Przedecz. After a few days, the relevant report was sent to Warsaw. It is a valuable document containing the biographical data of mayors and showing the mechanisms of the Sanacja dictatorship.

PL

W lipcu 1934 r. Wydział Bezpieczeństwa Urzędu Wojewódzkiego Warszawskiego polecił staroście powiatowemu we Włocławku sporządzenie i przesłanie raportu, dotyczącego lojalności wobec władz sanacyjnych burmistrzów Chodcza, Kowala, Lubienia, Lubrańca i Przedcza. Po kilku dniach stosowny raport został przesłany do Warszawy. Jest to cenny dokument zawierający dane biograficzne burmistrzów oraz pokazujący mechanizmy funkcjonowania dyktatury sanacyjnej.

Refine search results

2 Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica

1 Gołębiewski G.

1 Mosiejczyk J.

1 Szachewicz J.

1 Wieczorek D. F.

1 2024

1 2020

1 2019

Relikty fortalicji Kretkowskich ukazane w archeologicznych badaniach ratowniczych w Zameczku koło Chodcza

Roman's Journey - wojenne losy chodeckich Żydów na podstawie wspomnień Romana Haltera

Tajne opinie o burmistrzach miast powiatu włocławskiego z 1934 r.