Search results

1

Materia nasienia a dziedziczenie cech jednostkowych w De generatione animalium Arystotelesa

100%

Sowa J.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 3: Filologia klasyczna

67-90

PL

Choć zgodnie z teorią reprodukcji, przedstawioną przez Arystotelesa w traktacie De generatione animalium, zadaniem samca w procesie rozrodu jest zawsze przekazywanie formy, natomiast samica dostarcza materii, w przypadku zwierząt krwistych również samce spełniają swoją funkcję za pomocą materialnego narzędzia, zwanego nasieniem bądź płynem nasiennym. Arystoteles opisuje go jako rodzaj piany, złożonej z wody, ziemi i pneumy, która, będąc nośnikiem ciepła życiowego, czyni nasienie płodnym. Ponieważ płyn nasienny wytwarzany jest z krwi – ostatniej formy pożywienia, przeznaczonej to tego, aby stać się budulcem dla wszystkich części organizmu zwierzęcia, którego serce ją wytwarza – jest on wyposażony w ten sam ruch (lub raczej zestaw ruchów), za pomocą którego rośnie ciało danego zwierzęcia. W procesie reprodukcji ruchy te nie tylko więc przekazują potomstwu samą zasadę ruchu i formę gatunkową, lecz również dążą do odtworzenia w ciele potomka indywidualnych cech ojca. Z tej właśnie przyczyny samce, które nie wytwarzają nasienia, nie są w stanie spłodzić potomstwa podobnego do siebie. W artykule staram się również wykazać, że przekazywanie cech jednostkowych zależy nie tylko od zawartej w nasieniu pneumy, lecz również „ziemistego elementu” tworzącego jej otoczkę, ponieważ, poprzez zachowywanie i intensyfikowanie życiowego ciepła, przyczynia się on do zwiększenia efektywności wspomnianych ruchów.

EN

Although, according to Aristotle’s theory of reproduction, in the process of generation a male always transmits form and a female provides matter, in the blooded animals males perform their function with the use of a material tool known as semen or a seminal fluid. Aristotle describes it as a kind of foam consisting of water, earth and pneuma; the last one, being a vehicle of vital heat, causes semen to be fertile. As a seminal fluid is produced from blood – the final stage of useful nourishment, intended to turn into each of body parts of the particular animal whose heart produces it – it is endowed with the same movement or, rather, the same set of movements as that in virtue of which the animal’s body grows. In the process of reproduction these movements not only transmit to the offspring the principle of movement and specific form, but they also attempt to recreate in the offspring’s body individual features of the particular father. For this reason, males which do not emit semen fail to generate offspring that look like themselves. In this paper I also try to demonstrate that the transmission of individual hereditary characteristics depends not only on pneuma enclosed in the semen, but also on „an earthy element” which forms the envelope, because by preserving and increasing the vital heat it improves the efficiency of the movements.

2

Płeć jako arche, czyli czy według Arystotelesa możliwa jest zmiana płci?

100%

Sowa J.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2016

|

vol. 32

|

issue 1

73-95

EN

According to Aristotle’s views presented in his logical works and Metaphysics, sex appears to be an essential attribute of the genus animal, and maleness and femaleness are a pair of contrary qualities, although it is not quite clear what sort of contrariety Aristotle understands the contrariety of sex to be. As qualities admit of variation of degree, and in the case of contraries there are possible changes from one into the other, in this article I address the question if the sex of an individual animal can also be changed into the opposite one. In De generatione animalium Aristotle describes sex as arche - arche of generation, but also arche of every animal’s external appearance and generative ability. Aristotle applies this term to two body parts, which he presents as factors determining sex: the heart as an origin of natural heat, and, above all, the genitals. In the case of males, destruction of the latter, i.e. castration, is depicted as a sex change, because the male becomes like the female in respect of external form and lack of generative power. As change in the other direction is impossible, we can conclude that the contrariety of sex seems to be, according to Aristotle, an opposition of possession and privation.

3

Czy kobieta jest potworem? Płeć żeńska w De generatione animalium Arystotelesa

71%

Sowa J.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 3: Filologia Klasyczna

029-050

PL

Postawione w tytule pytanie jest skrótowym ujęciem kwestii miejsca kobiety – jak również, bardziej ogólnie, płci żeńskiej – w Arystotelesowskiej biologii rozrodu i rozwoju, przedstawionej w dziele O rodzeniu się zwierząt (De generatione animalium). Ożywioną dyskusję na ten temat wywołały w ostatnich dziesięcioleciach publikacje feministycznych badaczek myśli Arystotelesa, oskarżających filozofa o to, że w swoich pracach, nawet z zakresu biologii, nie kierował się obiektywną obserwacją faktów, lecz podporządkowywał swoje rozumowanie i wyciągane wnioski „męskiemu szowinizmowi” i typowej dla jego epoki mizogynii. W swoim artykule staram się wykazać, że choć Stagiryta bez wątpienia podzielał wiele poglądów typowych dla współczesnego mu społeczeństwa, jego opinie na temat płci żeńskiej pozostają przede wszystkim pod wpływem jego teorii filozoficznych. Osobniki żeńskie, które w swoich pismach biologicznych łączy z pojęciami materii i braku, nie są więc „potworami” – porażką celowości – lecz uosobieniem jednej z pierwszych zasad, których równowaga zapewnia trwanie widzialnego wszechświata; jako takie zaś są nie tylko koniecznym rezultatem działania przyczyny materialnej, ale również celowej.

EN

In recent years there have been published many critical feminist studies of Aristotle, especially concerning philosopher’s views on females. According to feminist scholars Aristotle’s claims about female sex, even in his biological writings, are the result not of honest science, but of “male bias” and misogynist ideology typical of ancient Greek men: the female is for Stagirite a“deficient male,” a teleological failure, a kind of “monster” whose birth results from pure material necessity. In this paper I admit that Aristotle’s account of the female sex provides some kind of rationalization of Greek social attitudes, but I also try to argue that his conclusions about females are, above all, influenced by his philosophical theories. In may opinion, the female, which in Aristotle’s biological writings—particularly in his embryology—is related to the matter and privation, is not a “monster,” but embodies one of the principles maintaining the existence of the whole universe, and, as such, is necessary not only accidentally, but also teleologically.

4

O tajemniczych „ruchach” w De generatione animalium IV, 3. Płeć żeńska w arystotelesowskiej teorii dziedziczenia

71%

Sowa J.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 3: Filologia klasyczna

31-52

PL

Przedmiotem artykułu jest rola płci żeńskiej w Arystotelesowskiej teorii dziedziczenia, wyłożonej przez Stagirytę w szeroko dyskutowanym rozdziale trzecim księgi IV traktatu O rodzeniu się zwierząt. Chociaż według najbardziej znanego poglądu Filozofa, przedstawionego w księgach I-III, samiec przekazuje formę i zasadę ruchu, natomiast samica tylko materię, w rozdziale IV 3 dowiadujemy się o tym, że kształtujące potomka „ruchy” (kineseis) pochodzą od obojga rodziców. „Ruchy” te zawarte są w „nasionach” (spermata) i pochodzą od różnych „potencjałów” (dynameis) organizmu; ich funkcją jest przekazanie tych „potencjałów”, czyli cech rodziców lub przodków, kształtującemu się organizmowi potomka w akcie reprodukcji. W artykule tym staram się wykazać, że użyty w rozdziale IV 3 termin spermata odnosi się do wydzielin rozrodczych obu płci, a dostarczana przez samicę materia (katamenia) zawiera potencjalnie duszę wegetatywną z zestawem „ruchów” odpowiadających nie tylko za przekazanie płci żeńskiej oraz jednostkowych, akcydentalnych cech odziedziczonych po matce i jej rodzinie, ale również cech ogólnych, wspólnych dla danego gatunku zwierząt.

EN

In this paper I discuss the problem of the role of female in Aristotle’s theory of inheritance described in De generatione animalium, book IV, chapter 3. Although in the books I-III Aristotle presents his well-known view that the male contributes form and the principle of movement whereas the female only matter, in the much discussed chapter IV 3 we are told that the offspring is shaped by the „movements” (kineseis) of both parents; these „movements”, contained in the „semens” (spermata) are derived from various potentials (dynameis) of organism’s nature, and function as specialised vehicles for transmitting the parts of the parent’s heritable form during the act of reproduction. In the paper I try to prove that the term spermata in this chapter denotes both male and female reproductive residues, and the matter contributed by the female (katamenia) contains potentially the nutritive soul with a set of „movements” responsible not only for the development of the female sex and the inherited accidental, material features, but also of the universal, i.e. the common form of the species.

Refine search results

3 Roczniki Humanistyczne

1 Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

4 Sowa J.

1 2019

2 2016

1 2014

Materia nasienia a dziedziczenie cech jednostkowych w De generatione animalium Arystotelesa

Płeć jako arche, czyli czy według Arystotelesa możliwa jest zmiana płci?

Czy kobieta jest potworem? Płeć żeńska w De generatione animalium Arystotelesa

O tajemniczych „ruchach” w De generatione animalium IV, 3. Płeć żeńska w arystotelesowskiej teorii dziedziczenia