Search results

1

Ungarisch-preussische Handelsbeziehungen im Mittelalter

100%

Pósán L.

Zapiski Historyczne

|

2018

|

vol. 83

|

issue 4

115-145

EN

The aim of the article is to present trade contacts between Prussia and Hungary from the end of the 13th century to the mid-15th century. The problem has hitherto remained beyond the interest of researchers dealing with trade relations. On the basis of the Hanseatic, Polish and Hungarian sources the author analyses the structure of goods being traded, participants of the trade and trade routes. The author points out the connection between the development of trade contacts with political relations in East Central Europe. After the death of King Louis I of Hungary (1382) the trade conducted between Hungary and Prussia, which went through the Polish territories, became heavily dependent on the balance of power between the Teutonic Order, the Kingdom of Poland and the Kingdom of Hungary. The author underlines that the range of goods which were the subject of the trade started to grow at the end of the 13th century. Apart from metals (copper, iron, silver) Hungarian merchants sold to Prussian merchants wax, furs, wine, cheap cloth and southern products such as fruit, spice and condiments. In the 15th century Melnaterite (Kupferwasser), the mineral used in dyeing, was exported from Upper Hungary to the Baltic zone. Merchants from Prussian towns exported to Hungary goods imported from West Europe, mainly cloth. Until the mid-15th century the main role in Prussian trade with Hungary was played by merchants from Toruń, while in the second half of the 15th century their place was taken over by merchants from Gdańsk.

DE

Ziel des Artikels ist die Präsentation der Handelskontakte zwischen Preußen und Ungarn vom Ende des 13. bis zur Mitte de 15. Jahrhunderts. Diese Problematik stand in der bisherigen Forschung im Schatten des Interesses für die Handelskontakte zwischen Polen und Ungarn. Auf der Grundlage von Quellen der Hanse, aus Polen und Ungarn analysiert der Autor die Warenstruktur des Handels, seine Beteiligten und die Handelswege. Er zeigt Verbindungen zwischen der Entwicklung der Handelskontakte und den politischen Verhältnissen in Mittelosteuropa auf. Vor allem in der Zeit nach dem Tod von Ludwig I. (1382) geriet der Handel zwischen Ungarn und Preußen über polnisches Gebiet in starke Abhängigkeit vom Kräfteverhältnis zwischen dem Deutschen Orden, dem Königreich Polen und dem Königreich Ungarn. Der Autor zeigt auf, wie seit dem Ende des 13. Jahrhunderts das Warensortiment im Handel wuchs. Außer Metallen (Kupfer, Eisen, Silber) verkauften die Kaufleute aus Ungarn den Kaufleuten aus Preußen Wachs, Felle, Wein, billige Tuche und Waren aus dem Süden (Früchte, Wurzeln, Gewürze). Im 15. Jahrhundert wurde Melanterit (Kupferwasser, Eisenvitriol) aus Ungarn an die Ostsee ausgeführt, ein Mineral, das unter anderem im Färbergewerbe benutzt wurde. Kaufleute aus den preußischen Städten exportierten nach Ungarn Waren, die sie aus Westeuropa importiert hatten, vor allem Tuch. Bis zur Mitte des 15. Jahrhunderts spielten Kaufleute aus Thorn die bedeutendste Rolle im preußischen Handel mit Ungarn, in der zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts wurde ihr Platz von Kaufleuten aus Danzig eingenommen.

2

Das mittelalterliche Livland in polnischer Forschung

100%

Czaja R.

Zapiski Historyczne

|

2011

|

vol. 76

|

issue 4

107-113

PL

Celem artykułu jest przedstawienie badań polskich historyków na historią Inflant w średniowieczu. W II połowie XIX w. polska mediewistyka traktowała tematykę inflancką bardzo marginalnie, podejmowano ją tylko w związku z badaniami nad stosunkami Polski i Litwy z zakonem krzyżackim oraz w kontekście badań nad polityką Jagiellonów. Sytuacji tej nie zmieniło odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. Dopiero po zawarciu w 1934 r. traktatu między Polską a Niemcami pojawiły się w polskiej historiografii postulaty podjęcia badań nad historią Inflant. Ich realizację podjęli młodzi historycy z Warszawy (Marian Małowist) i Poznania (Leon Koczy), którzy prowadzili badaniach nad kontaktami handlowymi Rygi i Gdańska oraz nad porównawczą historią obu miasta. Bezpośrednie kontakty między historykami polskimi a łotewskimi zostały nawiązane w czasie zjazdu historyków bałtyckich w Rydze w 1937 r. Przy końcu lat 30. XX w. zaczęto także formułować postulat wyjścia poza badania porównawcze i podjęcia badań skoncentrowanych na historii Łotwy. Urzeczywistnieniu tych planów przeszkodził jednak wybuch II wojny światowej. Wprawdzie przy końcu lat 40. XX w. Karol Górski krytycznie ocenił dorobek polskiej mediewistyki w zakresie historii Inflant, jednak tematyka inflancka pojawiła się w pracach polskich historyków dopiero w latach 70. XX w. Marian Biskup postulował podjęcie badań porównawczych nad państwem zakonu krzyżackiego w Prusach i Inflantach. Pierwszym polskim mediewistą zajmującym się historią Inflant był Jan Kostrzak, który badał inflanckie zgromadzenia stanowe w średniowieczu. We współczesnej polskiej mediewistyce Autor wyróżnia trzy kierunki badań nad historią Inflant: badania porównawcze nad władztwem terytorialnym zakonu krzyżackiego w Prusach i Inflantach, badania nad historią miast inflanckich i pruskich prowadzone na tle historii Hanzy oraz badania poświęcone problemom początków misji w Inflantach oraz historii kościelnej miast inflanckich.

3

Zeit in Peters von Dusburg "Chronica terre Prussie" (1326). Chronologische Ordnung oder Mittel zum Zweck?

80%

Vercamer G.

Zapiski Historyczne

|

2011

|

vol. 76

|

issue 4

7-23

PL

W ramach artykułu podjęto próbę zbadania zagadnienia pojmowania czasu przez Piotra z Dusburga w jego dziele "Chronicon terre Prussie". Na wstępie ogólnie zauważono, że czas był dla późnośredniowiecznego człowieka elementem porządkującym dłuższe okresy (epoki w dziejach świata itd.), natomiast w przypadku krótszych odcinków nie odgrywał już takiej roli. Mając to na uwadze, przeprowadzono analizę koncepcji czasu, obecnej w kronice Piotra z Dusburga. Zaakcentowano przy tym, że w dwóch pierwszych księgach oraz ostatniej (de incidentibus) upływ czasu tworzy bezosobowy, lecz posiadający z perspektywy czasu wyraźną strukturę porządek. W najważniejszej części kroniki, a więc w trzeciej księdze, która obejmuje podbój Prus i konflikt z Litwą, zrezygnowano z tego bezosobowego dystansu, jak również stracił na znaczeniu porządek chronologiczny. Porządek koncepcyjny został całkowicie zakłócony na korzyść opisów pojedynczych losów. Jedyny centralny punkt czasowy tworzy rok 1283, wyznaczający koniec powstań Prusów i początek opisów konfliktów z Litwinami. Na pierwszy plan wypływają wówczas wojny i konflikty rycerzy krzyżackich oraz stojących później po ich stronie Prusów (po 1283 r. określanych mianem „sprzymierzeńców”). Morale braci zakonnych, skromne i prawe życie ich oraz ich pruskich poddanych zajmują w kronice istotną pozycję – nie miała ona za zadanie sformowania obrazu nieodwracalnie straconego czasu, lecz bracia zakonni mieli w przyszłości traktować pojedyncze losy jako aktualne i godne naśladowania. Konflikt jest czasowym kontinuum (czy też „powtarzalnym procesem”), w którym Piotr z Dusburga i współcześni mu bracia zakonni, w okresie redagowania kroniki (1326), sami się nadal osobiście znajdowali. Obserwowanie Prusów i Litwinów z perspektywy porównawczej dodatkowo to podkreśla. Obie bałtyckie grupy etniczne miały podobne obyczaje, ale w kronice Dusburga, Litwini byli znacznie silniej charakteryzowani z użyciem czarno-białych stereotypów niż spacyfikowane i teraz „sprzymierzone” pruskie plemiona, które częściowo zostają przedstawione bardzo pozytywnie. Według stworzonego przez Hugona ze św. Wiktora obrazu historii większe znaczenie miało „kto co robi”, niż „kiedy to się zdarzyło”: liczy się pojedynczy los, który bez trudności może zostać odniesiony do współczesności.

Refine search results

3 Zapiski Historyczne

1 Czaja R.

1 Pósán L.

1 Vercamer G.

1 2018

2 2011

Ungarisch-preussische Handelsbeziehungen im Mittelalter

Das mittelalterliche Livland in polnischer Forschung

Zeit in Peters von Dusburg "Chronica terre Prussie" (1326). Chronologische Ordnung oder Mittel zum Zweck?