Search results

1

(...) klasztor ubogi tuteczny pogorzaly, zubożały, spustoszały (...) − uwagi o najstarszym katalogu przeorów klasztoru dominikanów w Oświęcimiu

100%

Szymborski W.

Folia Historica Cracoviensia

|

2019

|

vol. 25

|

issue 1

EN

The aim of this essay was to present the catalogue of priors of the Dominican Monastery in Oświęcim. The subject of analysis was the oldest preserved catalogue of priors, kept in the collections of Dominican archive in Cracow – this particular catalogue was set down at the beginning of the 17th century. The other most important sources concerning the history of the Oświęcim Dominicans were also discussed, works that can be found in archives in Cracow, Wrocław, Lviv and Rome. Among the Oświęcim priors, one can find Father Mikołaj Ursinus, who was behind the plan to divide the Polish province into two. One can also find royal confessors, preachers at Wawel Cathedral, and figures who likewise served as prior of Cracow’s Dominican monastery. One of the priors was Father Leonard Niezabitowski, who, according to Dominican tradition, translated the Bible into Polish.

PL

Celem niniejszego eseju jest przestawienie katalogu przeorów Klasztoru Dominikanów w Oświęcimiu. Przedmiotem analizy był najstarszy zachowany katalog przeorów, przechowywany w zbiorach archiwum Dominikanów w Krakowie, który został utworzony na początku XVII w. Omawiane są również inne ważne źródła dotyczące historii oświęcimskich dominikanów – dzieła znajdujące się w archiwach w Krakowie, Wrocławiu, we Lwowie i w Rzymie. Wśród oświęcimskich przeorów znajdujemy m.in. ojca Mikołaja Ursinusa, który był pomysłodawcą planu podzielenia polskiej prowincji zakonu na dwie części, a także królewskich spowiedników, kaznodziejów z Katedry Wawelskiej oraz zakonników, którzy służyli również jako przeorzy w krakowskim klasztorze Dominikanów. Jednym z tych przeorów był ojciec Leonard Niezabitowski, który, jak głosi dominikańska tradycja, przetłumaczył na język polski Biblię.

2

The Dominicans of Opole as promoters of rosary prayer (on the example of the Book of the Rosary Confraternity of Krapkowice of the 18th century)

84%

Pobóg-Lenartowicz A.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2023

|

vol. 30

|

issue 2

182-193

PL

Artykuł ma na celu pokazanie roli dominikanów opolskich w promocji modlitwy różańcowej w XVIII wieku. Podstawą rozważań jest Księga Bractwa Różańcowego z parafii pw. św. Mikołaja w Krapkowicach (obecne woj. opolskie). Nie była ona do tej pory przedmiotem zainteresowania badaczy. Bractwo zostało założone za sprawą dominikanów opolskich w 1728 roku i funkcjonowało do roku 1810 (1812). W tym okresie zapisało się do niego ponad 2800 osób z ponad stu pięćdziesięciu miejscowości leżących na terenie Śląska. Przyczyniło się do utrwalenia katolicyzmu wśród mieszkańców tej części Śląska.

EN

The article aims to show the role of the Dominicans of Opole in promoting of rosary prayer in the 18th century. The basis for considerations is the Book of the Rosary Confraternity from the parish of St. Saint Nicholas at Krapkowice (currently Opole voivodeship). It has not been the subject of interest to researchers so far. The confraternity was founded by the Dominicans of Opole in 1728 and functioned until 1810 (1812). During this period, over 2,800 people from over one hundred and fifty towns and villages in Silesia enrolled. It contributed to the consolidation of Catholicism among the inhabitants of this part of Silesia.

3

Dzieje sanktuarium Matki Bożej w Gidlach w świetle akt z Archiwum Dominikanów w Krakowie

84%

Cholewiński Ł.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

vol. 62

|

issue 4: Historia Kościoła

85-103

EN

The purpose of this paper is to present and to familiarize the history of the Shrine of Our Lady of Gidle. Until now, it did not live his monograph. This work is a contribution to the full monograph. The author relied on the Dominican Archives in Krakow, available sources and literature. It discusses the history of the sanctuary to 1914. Particular attention is paid to build the temple. Discusses the stages of its construction. In the text the author draws attention also to the cult of the Mother of God in Gidle. It is characterized by problems that came pilgrims. Together form a picture of the sanctuary in the period from the sixteenth to the twentieth century.

PL

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie i przybliżenie historii Sanktuarium Matki Bożej w Gidlach. Temat ten nie doczekał się jak do tej pory swojego opracowania. Artykuł może stać się przyczynkiem do napisania pełnej monografii. Autor oparł swoje badania na materiałach zgromadzonych w Archiwum Dominikanów w Krakowie. Wykorzystał także dostępną literaturę przedmiotu. W swojej pracy omówił dzieje klasztoru do 1914 r. Szczególna uwaga skierowana została na kwestię budowy świątyni, gdzie umieszczono cudowną figurkę Matki Bożej. W artykule poruszone zostały także kwestie związane z rozwijającym się ruchem pątniczym. Elementy te złożyły się na historiograficzną wizję dziejów sanktuarium od XVI do XXwieku.

4

Z DZIEJÓW SZKÓŁ KATOLICKICH W PŁOCKU I W POLSCE DO XVII WIEKU

59%

Kuźniewska Z.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2019

|

issue 2(259)

3-10

PL

Szkoły parafialne w Polsce pojawiły się już w XI w. Więcej informacji na temat szkolnictwa prowadzonego przez Kościół pochodzi dopiero z XVI w. Również w Płocku pierwsze wiadomości o szkole parafialnej pochodzą z ok. 1085 r. Była to szkoła katedralna. Oprócz niej znajdowało się tu jeszcze wiele innych szkół: W XII w. szkoła kolegiacka św. Michała, znajdująca się pod opieką kanoników regularnych w Czerwińsku. Istniała także szkoła parafialna przy kościele św. Bartłomieja. Również benedyktyni posiadali tu swoją szkołę, ale w XIII w. już przestała istnieć. Szkołę konwentualną posiadali również Dominikanie. Siostry Norbertanki prowadziły szkołę dla dziewcząt. W roku 1607 biskup płocki Marcin Szyszkowski sprowadził do Płocka Jezuitów. Prowadzili oni swoją szkołę aż do 1773 r. W 1710 r. biskup płocki Ludwik Załuski erygował w Płocku Seminarium Duchowne. W XVII w. pod wpływem przemian, jakie się w tym czasie pojawiły w Polsce, sytuacja szkół znajdujących się pod opieką Kościoła zaczęła się zmieniać.

EN

The parish schools in Poland appeared in the 11 th century. More informations about parish education comes from the 16 th century. In Płock the first information about the parish school comes from about 1085. It was a school at the cathedral of Płock. In Płock were many schools: at the collegiate church of St. Michael existed schools in the XIIth century. It was under the care of Regular Canons in Czerwińsk. In Płock was a parish school at the church of St. Bartolomew too. The Benedictines had school here too, but in the 13th century it wasn’t exist. The Dominicans have conventual school. The Norbertine had a convent school for girls. In 1607 Bishop marcin Szyszkowski brought the Jesuits to Płock. They had a school in Płock until 1773. In 1710 Bishop Ludwik Załuski erected the Seminary in Płock. In the 17th century, the situations of schools under the protection of the Church began to change under the influence of changes that appeared in Poland at that time.

5

[Rev.:] Mowy kościelne Fabiana Birkowskiego o świętym Jacku / Orationes Ecclesiasticae Fabiani Bircovii Hyacinthinae, przełożyła Beata Gaj, opracowała Maria Rowińska-Szczepaniak, Uniwersytet Opolski, Instytut Filologii Polskiej, Opole 2007, 52 [2] s., il.

51%

Tytko M. M.

Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education

|

2013

|

issue 3(3)

151-152

PL

Książka Mowy kościelne Fabiana Birkowskiego o świętym Jacku (Orationes Ecclesiasticae Fabiani Bircovii Hyacinthiae) w przekładzie z łaciny na język polski dokonanym przez Beatę Gaj oraz w opracowaniu Marii Rowińskiej-Szczepaniak – wprowadza na nowo do kultury polskiej łacińskojęzyczne dzieło kaznodziei królewskiego sprzed czterystu lat. Dominikanin Fabian Birkowski (1566-1636), bakałarz i magister Akademii Krakowskiej, wykładowca literatury greckiej i rzymskiej w tejże Akademii, znany był z mów pogrzebowych z okazji zgonu sławnych osób (np. Jana Zamoyskiego, ks. Piotra Skargi, Jana Karola Chodkiewicza, Bartłomieja Nowodworskiego, króla Zygmunta III Wazy) oraz tzw. ‘mów obozowych’, kierowanych m.in. do rycerstwa w związku z jakąś ważną dla Rzeczypospolitej bitwą. F.Birkowski uczestniczył w wyprawie królewicza Władysława IV pod Chocim ‘na Turka’ oraz wcześniej w jego wyprawie ‘na Moskala’. Żył więc w czasach zajęcia Moskwy przez Polaków na pocz. XVII w., czyli wydarzenia historycznego dotąd bez precedensu. Trzeba przypomnieć, że tylko Polakom w latach 1610-1612 i Napoleonowi Bonapartemu w 1812 r. udało się zająć Moskwę. Fabian Birkowski zwycięstwo chocimskie uczcił kazaniem pt. Panu Bogu podziękowanie za uspokojenie Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego (1621), był autorem Kazania obozowego o Bogarodzicy (1623). Kazania na niedziele i święta (1628) i Orationes Ecclesiasticae (1622) stanowią zbiory jego mów kościelnych. Dzięki tłumaczeniu Beaty Gaj na jezyk polski czytelnik może się po prawie czterystu latach od powstania dzieła – zapoznać się z treścią wyboru Mów kościelnych w polskim języku literackim. W istocie jest to ważne wydarzenie kulturalne i edytorskie. Książka pt. Mowy kościelne Fabiana Birkowskiego o świętym Jacku (2007) składa się z czterech części. W części pierwszej Maria Rowińska-Szczepaniak w studium pt. Święty Jacek – Patron Królestwa Polskiego (s.VII-XXX) analizuje osobę i dzieło tego polskiego świętego także kontekście trzech mów Fabiana Birkowskiego. Studium zawiera skróconą bibliografię przedmiotu. W części drugiej zaprezentowano faksymile (fotoreprodukcje) tekstu łacińskiego z oryginalnego wydania pt. Fabiani Bircovii, Orationes ecclesiasticae z 1622 r. Są to trzy mowy Birkowskiego po łacinie: 1) Hyacinthina prima, sive de votis religiosis S. Hyacinthi (s. [196-211]), 2) Hyacinthina secunda, sive de itineribus aeternitatis (s. [211-225]), 3) Hyacinthina tertia, sive de ornamentis religiosorum (s. [225-234]). W części trzeciej pt. Fabiana Birkowskiego, Mowy kościelne zawarte też same trzy mowy w tłumaczeniu na język polski: 1) Pierwsza mowa ku czci św. Jacka, czyli o zakonnych ślubach św. Jacka (s. 4-19), 2) Druga mowa ku czci św. Jacka, czyli o drogach do wieczności (s. 19-33), 3) Trzecia mowa ku czci św. Jacka, czyli o zbroi zakonnej (s. 33-42). W części czwartej autorstwa Beaty Gaj pt. „Łaciński” święty Jacek Fabiana Birkowskiego, czyli kilka słów od tłumaczki (s. 43-52) zawarto pogłębioną analizę tłumaczonego dzieła łacińskiego, m.in. kontekstu kulturowego i chwytów retorycznych. Artykuł Beaty Gaj z odniesieniami do kultury antycznej i staropolskiej ukazuje we właściwym świetle historycznym pięknie przyswojone polszczyźnie dzieło F.Birkowskiego. Przekład jest zrozumiały, zadbano o uwspółcześnienie językowe tłumaczonego tekstu, co także jest zasługą Beaty Gaj.

6

Забельскі рукапісны зборнік: праблемы атрыбуцыі і тэксталогіі

51%

Хаўстовіч М.

Acta Albaruthenica

|

2021

|

issue 21

53-69

PL

Artykuł omawia historię zabialskiego zbioru rękopisów, problemy z odczytaniem jednego z jego tekstów – słynnej Komedii autorstwa Kajetana Moraszewskiego. Stawiane są pytania: czy klasztor Dominikanów Zabielskich miał kolegium – instytucję edukacyjną dla dzieci zamożnej szlachty – i teatr? Naszym zdaniem w Wołyńcach znajdowało się skryptorium – rodzaj centrum przygoto¬wania i przepisywania „ćwiczeń” do szkolenia duchownych Zakonu Domini¬kanów. Uważnie analizując zabialski rękopis z 1787 r. doszliśmy do wniosku, że nie może to być ani autograf K. Moraszewskiego, ani autograf M. Ciecierskiego. Kolejne pytanie, na które historycy literatury będą musieli odpowiedzieć sobie: czy Wolność w niewoli i Komedii to utwory K. Moraszewskiego lub teksty, które on przygotował (zebrał, komponował, przerabiał itp.) na zajęcia ze studentami z poetyki lub retoryki?

BE

У артыкуле разглядаецца гісторыя забельскага рукапіснага зборніка, праблемы расчытання аднаго з ягоных тэкстаў – славутае Камедыі, аўтарам якое лічыцца Каятан Марашэўскі. Ставіцца пытанне: ці існаваў пры Забель-скім дамініканскім кляштары калегіум – навучальная ўстанова для дзяцей заможнае шляхты – і тэатар? На нашую думку, у Валынцах “дзейнічаў” скрыпторый – своеасаблівы асяродак па падрыхтоўцы і перапісванні “прак-тыкаванняў” дзеля навучання клерыкаў дамініканскага ордэна. Уважліва прааналізаваўшы забельскі рукапіс 1787 г., мы прыйшлі да высновы, што ён не можа з’яўляцца ні аўтографам К. Марашэўскага, ні аўтографам М. Цяцер-скага. Чарговае пытанне, на якое неабходна будзе адказаць гісторыкам літаратуры: Вольнасць у няволі і Камедыя – гэта ўласныя творы К. Марашэўскага ці тэксты, якія ён падрыхтаваў (сабраў, склаў, перапрацаваў і інш.) дзеля заняткаў са студэнтамі на лекцыях паэтыкі альбо рыторыкі?

EN

The article examines the history of the Zabelsky manuscript collection, the problems of reading one of its texts – the famous Comedy, authored by Kayatan Marashevsky. The question is: did the Zabelsky Dominican Monastery have a college – an educational institution for the children of the wealthy nobility – and a theatre? In our opinion, in Walyncy there was a scriptorium – a kind of center for the preparation and rewriting of "exercises" for the training of clerics of the Dominican Order. Carefully analyzing the Zabel manuscript of 1787, we came to the conclusion that it can be neither an autograph of K. Marashevsky nor an autograph of M. Tetersky. Another question that will have to be answered by literary historians: Are Liberty in Captivity and Comedy are K. Marashevsky's own works or texts that he prepared (collected, composed, reworked, etc.) for classes with students in lectures on poetry or rhetoric?

Refine search results

1 Acta Albaruthenica

1 Folia Historica Cracoviensia

1 Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

1 Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education

1 Roczniki Teologiczne

1 Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

1 Cholewiński Ł.

1 Kuźniewska Z.

1 Pobóg-Lenartowicz A.

1 Szymborski W.

1 Tytko M. M.

1 Хаўстовіч М.

1 2023

1 2021

2 2019