Search results

1

Відображення національного руху та українсько-польських відносин у Галичині на сторінках преси українських громадівців на підросійській Україні (60-і рр. ХІХ – початок ХХ ст.)

100%

Райківський І.

Galicja. Studia i materiały

|

2015

|

issue 1

153-175

EN

This article concerns problems of the Ukrainian national movement, Ukrainian-Polish relations and socio-political life in Austrian Galicia viewed by the Ukraine-oriented (connected with the activity of the so-called gromady established by Ukrainian inteligentia) press of the Russian empire from the 60s of the 19th century to the beginning of the 20th century. It has been based on the analysis of the texts published in the Petersburg scientific-literary journal “Osnowa” – “Canvas” („Основа”, 1861–1862), newspaper “Kijowski Telegraf” – “Kiev Telegraph” („Киевский Телеграф”, 1875–1876) and a historic-ethnographic and literary journal “Kijowska Starina” („Киевская Старина”, 1882–1906). The author also raises the problem of Ukrainian national unity on both sides of the Russian-Austrian border and whether or not Galician Ruthenians to the Ukrainian nation. Publications concerning Galicia in Ukrainian periodicals in Russia were most frequently brief, their contents prove weak contacts among leaders of the Ukrainian movement in the Russian empire and Habsburg monarchy. Despite strong censorship on the part of the Russian authorities, the editorial boards of Ukrainian journals favorably commented the activity of Ukrainian national activists in Galicia. They criticized, however, the supporters of the Moscow-oriented fraction.

PL

Artykuł dotyczy problemów ukraińskiego ruchu narodowego, stosunków ukraińsko- -polskich oraz życia społeczno-politycznego w austriackiej Galicji w ujęciu ukrainofilskiej (powiązanej z działalnością tworzonych przez ukraińską inteligencję tzw. gromad) prasy Imperium Rosyjskiego od lat 60. XIX w. do początku XX w. Oparty został na analizie tekstów publikowanych na łamach petersburskiego naukowo-literackiego miesięcznika „Osnowa” („Основа”, 1861–1862), gazety „Kijowski Telegraf” („Киевский Телеграф”, 1875–1876) oraz pisma historyczno- etnograficznego i literackiego „Kijowska Starina” („Киевская Старина”, 1882–1906). Autor podnosi w nim też problem ukraińskiej jedności narodowej po obu stronach rosyjskoaustriackiej granicy i przynależności Rusinów galicyjskich do narodu ukraińskiego. Publikacje dotyczące Galicji na łamach ukraińskich periodyków w Rosji były najczęściej lakoniczne, ich treści świadczą o słabości kontaktów między przywódcami ukraińskiego ruchu w Imperium Rosyjskim i monarchii habsburskiej. Mimo silnej cenzury ze strony władz rosyjskich redakcje pism ukraińskich przychylnie komentowały działalność ukraińskich narodowców w Galicji, natomiast krytykowały zwolenników orientacji moskalofilskiej.

2

Система української громадської освіти у Східній Галичині (на прикладі Ставропігійської школи у Львові)

84%

Киричук О., Орлевич І.

Galicja. Studia i materiały

|

2015

|

issue 1

176-198

EN

Lvov Stauropigialne Brotherhood with its school and printing house was one of the more influential centers of Ukrainian national life. It gathered intellectualists around work in the field of culture, education and science. Along with the annexation of part of the Polish land by Austria the Uspienski Brotherhood was reorganized, the Stauropigialny Institute and stauropigialna school were established. Its activity may serve as an example of how Ukrainian public education functioned. The history of the school shows how educational patterns (religious, state and corporate ones) valid at the end of the 18th century changed under the influence of social transpositions (legal, economic and political ones). In the 19th century the stauropigialna school gained religious character – it served the purpose of teaching children the Church Slavonic and Ukrainian language as well as liturgy and sacral chanting. Until 1848 he stauropigialna school was the only public school with Ukrainian language of instru ction in Lvov, an institution in which Ruthenians could have obtained education related to their own cultural traditions. Revolutionary changes occurred at the beginning of the 20th century when the Russia-oriented members of the Stauropigialny Institute led to the loss of its popularity among the Ukrainians.

PL

Lwowskie Bractwo Stauropigialne z jego szkołą i drukarnią było jednym z bardziej wpływowych ośrodków ukraińskiego życia narodowego. Gromadziło intelektualistów wokół pracy na polu kultury, edukacji i nauki. Wraz z zajęciem części ziem Polski przez Austrię nastąpiła reorganizacja Bractwa Uspieńskiego, utworzono Instytut Stauropigialny i Szkołę Stauropigialną. Jej działalność może służyć jako przykład funkcjonowania ukraińskiej edukacji publicznej. Historia szkoły ukazuje, jak wzorce edukacyjne (religijne, stanowe i korporacyjne) obowiązujące pod koniec XVIII w. ulegały przemianom pod wpływem transpozycji społecznych (prawnych, gospodarczych i politycznych). W XIX w. Staurpigialna Szkoła nabrała charakteru religijnego – służyła do nauczania dzieci języka cerkiewnosłowiańskiego, ukraińskiego oraz liturgii i śpiewu religijnego. Do roku 1848 Szkoła Stauropigialna była jedyną szkołą publiczną z ukraińskim językiem nauczania we Lwowie, instytucją, w której Rusini mogli uzyskać edukację nawiązującą do własnych tradycji kulturowych. Zasadnicze zmiany nastąpiły z początkiem XX w., kiedy rusofilska orientacja członków Instytutu Stauropigialnego doprowadziła do utraty jego popularności wśród Ukraińców.

3

„Trud zmagań o utrzymanie tożsamości narodowej...”. Polacy Galicji Wschodniej w czasach Monarchii Habsburskiej (koniec XVIII w. – 1914 r.)

84%

Monolatii I.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2017

|

vol. 9

s. 377-421

PL

Impulsem, który sprzyjał aktywizacji polskiej grupy etnicznej, zamieszkującej ziemie Galicji, była coraz większa aktywność ściśle powiązana z przynależnością do ruchu irredentystycznego, dzięki czemu „galicyjskie” doświadczenie odegrało szczególną rolę w przygotowaniach Polaków, zmierzających do odzyskania niepodległości. Dzięki zmianom w gospodarce i strukturze socjalnej odbywała się krystalizacja kierunków politycznych i ruchów wśród Polaków w Galicji. Potęga polskich ruchów narodowych spowodowała łańcuchową reakcję odrodzenia etnicznego, zaktualizowała ich pragnienie do zachowania własnej tożsamości. Zmianie charakteru ukraińsko-polskiego współdziałania sprzyjały i inne czynniki, mianowicie etniczne odrodzenie Ukraińców i Polaków. Polityczna orientacja obu obozów narodowych na państwowo-polityczne przekształcenie cesarstwa i kształtowanie, w jego granicach, podstaw polskiej i ukraińskiej państwowości tworzyła bazę dla porozumienia Polaków i Ukraińców.

EN

The impulse which conduced to the activation of the Polish ethnic group inhabiting the lands of Galicia, was an increasing activity closely associated with adhesion to the irredent movement. Thus, „Galician” experience played a crucial role in the preparation of Poles pursuing independence. Owing to the changes in the economy and social structure, the political trends and movements among the Poles in Galicia underwent crystalisation. The power of Polish national movements spawned a chain reaction into ethnic revival, and rekindled their desire desire to preserve their own identity. Among other favourable factors that contributed to the change in the nature of Ukrainian-Polish cooperation, was ethnic revival of Ukrainians and Poles. The political orientation of both camps nation-state-political transformation of the Empire and the formation, within its borders of basic Polish and Ukrainian statehood formed the basis for the understanding of Poles and Ukrainians.

4

Aktywność narodowo-niepodległościowa Jana Gwalberta Pawlikowskiego (do 1921 roku)

84%

Sikorski T., Wątor A.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2018

|

issue 31

262-279

EN

This article is the first in Polish historiography to attempt to show the political activity of Jan Gwalbert Pawlikowski. Pawlikowski was a member of the Galician intellectual elite. He was a well-known economist, columnist, literary historian, cultural patron, climber, pioneer of nature conservation, but also a politician. Throughout his life he was consistently associated with the movement of the National Democracy as many associations, organizations and banks (e.g. Galician Economic Association, Land Reclamation Bank, Parcel Bank, Agricultural Wheel Association, Organization of National Unity, Society Poland). He sat on the Central Committee The National League, co-organized the National Democratic Party in Galicia (in the years 1907–1914 he was the president), sat in the General Council of the People’s and National Union. He participated directly in the most important political events in Eastern Galicia, and after 1918 he became actively involved in public activity in 2nd Polish Republic.

5

Powstanie oraz działalność żydowskich partii politycznych i organizacji obywatelskich w Galicji Wschodniej na przełomie XIX i XX w.

84%

Monolatii I.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2018

|

vol. 10

333-357

EN

An indispensable component of the ethno-political mobilization of the Jews of Eastern Galicia stemmed from the search for their own national-cultural identity in the diaspora. In particular, the Zionist context became the main dominant feature of Jewish political life. The political figures of the Jewish community defended the interests of the group in various spheres of social life and did not oppose the group intentions of others. A distinctive factor that fostered the political identification and party structuring of Jews was their assessment of diversified perspectives regarding the place of residence of the ethnic group. All Jewish parties that were institutionalized in Eastern Galicia were the protectors of national-individual autonomy (i.e. the unity of representatives of the Jewish nation not according to the territorial principle, but as a result of an individual agreement without taking into account the place of residence), and the condition to receive it was affiliation to commune (kahal). The Jewish community was not left behind the structuring of the party, a condition which became the imperative of the national renaissance of the Jews. This imperative, firstly, set the tasks of rebirth of the historical homeland in Eretz-Israel, and secondly, it demanded equality for the Jews of Eastern Galicia. The noticeable factors that further separated the Jewish masses were their social ideals. Thus, it was national, social and class dilemmas that became a barrier that divided Jewish society seeking answers to numerous questions in various political camps.

PL

Niezbędnym składnikiem mobilizacji etnopolitycznej Żydów Galicji Wschodniej były poszukiwania własnej identyczności narodowo-kulturalnej w diasporze. W szczególności kontekst syjonistyczny stał się dominantą żydowskiego życia politycznego. Polityczne osobistości wspólnoty żydowskiej broniły interesów grupy w różnych sferach życia społecznego i nie przeciwstawiały się grupowym zamiarom innych. Charakterystycznym czynnikiem, który sprzyjał politycznej identyfikacji i partyjnej strukturalizacji Żydów były rozbieżności w ich ocenie perspektyw wobec miejsca przebywania grupy etnicznej. Wszystkie partie żydowskie, które instytucjonalizowały się w Galicji Wschodniej, były obrońcami narodowo-indywidualnej autonomii (czyli zjednoczenia przedstawicieli narodu żydowskiego, nie według zasady terytorialnej, lecz na skutek indywidualnego porozumienia, bez uwzględnienia miejsca zamieszkania), a warunkiem jej otrzymania była przynależność do gminy (kahału). Wspólnota żydowska nie pozostawała z dala od partyjnej strukturalizacji, warunkiem której stał się imperatyw narodowego renesansu Żydów. Imperatyw ten, po pierwsze, wyznaczał zadania odrodzenia historycznej ojczyzny w Eretz-Izrael, po drugie, wymagał równouprawnienia dla Żydów Galicji Wschodniej. Odczuwalnymi czynnikami, które dalej rozdzielały żydowskie masy, były ich ideały społeczne. Tak więc to właśnie dylematy: narodowy, społeczny i klasowy stały się barierą, która dzieliła społeczeństwo żydowskie, poszukujące odpowiedzi na liczne pytania w różnych politycznych obozach.

6

Kształtowanie się świadomości ukraińskiej Cerkwi greckokatolickiej w Galicji Wschodniej

84%

Kubasik A.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2016

|

vol. 126

89-110

PL

Do połowy XIX wieku Kościół greckokatolicki był narodowo neutralny. Inteligencja, w tym księża, posługiwała się językiem polskim i modliła się po polsku. Rząd monarchii Habsburgów, który zajął Galicję Wschodnią opracował osobny projekt wychowania duchowieństwa ruskiego. Z pomocą specjalnie dobranych wykładowców starali się wywołać u studentów poczucie narodowej tożsamości i nienawiści do Polaków. W odpowiedzi na to rząd rosyjski wysłał wielu młodych ludzi do Wiednia: ich zadaniem było przekonanie galicyjskich studentów, że są Rosjanami. Aby przeciwdziałać rosyjskim planom, rząd austriacki postanowił utworzyć odrębną partię ruską, której nienawiść do Polaków byłaby powiązana z austriackim patriotyzmem. W rezultacie niektórzy ruscy kapłani nie uważali się ani za Polaków ani za Rosjan, ale za Ukraińców.

EN

Until the middle of the 19th cent., the Greek Catholic Church was nationally neutral. The intelligentsia, including priests, used the Polish language and considered themselves Polish. The Habsburg Monarchy government, which occupied Eastern Galicia, devised a project of raising separate Ruthenian clergy. With the help of specially selected lecturers, they tried to evoke in the students the feeling of national identity and hatred towards the Poles. In response, the Russian government sent many young people to Vienna: their task being to convince the Galician students that they were Russian. To counteract the Russian plans, the Austrian government decided to create a separate Ruthenian party, whose hatred towards the Poles would be linked with Austrian patriotism. In result, some Ruthenian priests started to emerge who did not consider themselves Poles or Russians, but Ukrainians.

7

Bezpieczeństwo mieszkańców Galicji Wschodniej w latach 1918–1921

84%

Roguski R.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2020

|

issue 2(15)

91-112

PL

Tematem artykułu jest stan bezpieczeństwa ludności Galicji Wschodniej w latach 1918– 1921 (od rozpoczęcia walk polsko-ukraińskich w listopadzie 1918 r. do zakończenia wojny polsko-sowieckiej w roku 1921). Autor porusza w nim zagadnienia stosunku Wojska Polskiego do ludności cywilnej regionu, dostępu do nielegalnej broni i analizuje wpływ sytuacji wewnętrznej Galicji Wschodniej na rozwój pospolitej przestępczości. Pod koniec 1918 r. i w roku 1919 Galicja Wschodnia była areną wojny polsko-ukraińskiej. W czasie kontrofensywy Armii Czerwonej latem 1920 r. Galicja Wschodnia znalazła się pod okupacją sowiecką, co w znacznym stopniu wpłynęło na postawy zamieszkującej ją ludności cywilnej. Część mieszkańców podjęła współpracę z Armią Czerwoną i bolszewikami, tworząc kolaboracyjną komunistyczną administrację. W tekście autor przedstawia wpływ toczących się w Galicji Wschodniej działań wojennych na codzienną egzystencję ludności cywilnej, życie na zapleczu frontu i migracje ludności. Skupia się przede wszystkim na wpływie stacjonujących tam jednostek wojskowych na region. Zwraca też uwagę na przypadki specyficznej przestępczości związanej z działaniami wojennymi, jaką była wzmożona działalność band rabunkowych. Autor nie opisuje przebiegu działań militarnych wojny polsko-ukraińskiej i wojny polsko-sowieckiej na obszarze Galicji Wschodniej, ponieważ do tych zagadnień istnieje obszerna literatura.

EN

The subject of this paper is the state of security of civilians in West Galicia in the years 1918–1921 (from the beginning of Polish-Ukrainian struggle in November 1918 to the end of the Polish-Soviet war in 1921). The author discusses the attitude of the Polish Army to the civilians in this region, access to illegal weapon by civilians, and the impact of the internal situation in the region on the increasing rate of common crime. During the Soviet counteroffensive in the summer 1920, East Galicia found itself under Soviet occupation, which had a considerable impact on the attitudes of civilians. Some started to cooperate with the Red Army and the Bolsheviks, and formed a collaborative communist civil administration. In the text, the author attempts to present the impact of hostilities in Eastern Galicia on the existence of civilians, life in the background of the front line and the movement of the population. He will focus on the impact of military units stationed in the region, and will pay attention to cases of specific crime related to warfare, which was the stronger activity of robber bands. The author does not describe the course of military operations of the Polish-Ukrainian war and the Polish-Soviet war in Eastern Galicia, because there is ample literature on these issues. He draws attention to selected aspects of the issues raised, which are the starting point for further research.

Refine search results

2 Galicja. Studia i materiały

2 Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

1 Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

1 Pamięć i Sprawiedliwość

1 UR Journal of Humanities and Social Sciences

2 Monolatii I.

1 Kubasik A.

1 Roguski R.

1 Sikorski T.

1 Wątor A.

1 Киричук О.

1 Орлевич І.

1 Райківський І.

1 2020

1 2019

1 2018

1 2017