Search results

1

Przepisy wyznaniowe w Konstytucji RP (uwagi porządkujące)

100%

Szymanek J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

5-23

PL

Konstytucyjne przepisy wyznaniowe, które należy postrzegać jako swoisty podzbiór w obrębie szeroko ujmowanych praw i wolności człowieka, stanowią grupę tych przepisów które albo explicite, albo implicite regulują sytuację konfesyjną jednostki. Przepisy, które wprost określają położenie jednostki z uwagi na jej wyznanie i prezentowany światopogląd można przy tym określić mianem przepisów sensu stricto wyznaniowych. Obejmują one, z jednej strony, indywidualną wolność sumienia i wyznania, z drugiej zaś wolność kolektywną, odnoszoną do społeczności religijnych jakimi są kościoły i inne związki wyznaniowe. Ta wąska grupa przepisów wyznaniowych nie jest jednak jednolita. W jej ramach można bowiem odnaleźć przepisy generalnie odnoszące się do wolności sumienia i wyznania (art. 25, 53 Konstytucji) i przepisy, które podejmują kwestie szczegółowe (art. 48, art. 35 ust. 2 i art. 85). Obok grupy przepisów wyznaniowych sensu stricto można również wskazać inne przepisy, które pośrednio można skorelować z konfesyjną dziedziną życia jednostki. Tę grupę przepisów można nazwać przepisami sensu largo wyznaniowymi. Pośród nich najważniejszym jest przepis gwarantujący generalne prawo decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47 Konstytucji). Pokazuje on wszak iunctim wolności sumienia i wyznania z prawem do prywatności, które jest dzisiaj najważniejszym prawem jednostki poręczonym jej w ustawie zasadniczej, a zarazem pewnego rodzaju „wstępem” i „początkiem” wszystkich, a przynajmniej większości praw i wolności. Wolność sumienia i wyznania, jak i cała dziedzina konfesyjna jest przecież nierozerwalnie związana z ochroną życia prywatnego (osobistego), względem którego państwo i jego organy muszą zachować postawę désintéressement. Temu też służą coraz bardziej rozbudowane i uszczegółowione unormowania wyznaniowe konstytucji, które niezależnie od wszelkich podziałów i klasyfikacji zawsze stanowią jedynie pochodną praw i wolności jednostki. Konstytucyjna materia konfesyjna i konstytuujący ją przepis wyznaniowy jest wszak zawsze formą poręczenia niezbywalnych praw jednostki, które swoje aksjologiczne (ale i prawne) źródło znajdują w konstytucyjnej zasadzie godności. Ta ostatnia jest przykładem swoistego „spotkania się” normy na swój sposób religijnej (czy kanonicznej) i normy prawa państwowego. W obu systemach norm godność człowieka jest wszak wartością najwyższą i niezbywalną, i w obu stanowi rację innych wartości i praw.

EN

The constitutional provisions on denomination, which should be seen as a specific subset within the widely recognized human rights and freedoms, comprise a collection of provisions that either explicitly or implicitly regulate the matters of the religious persuasion of any individual. The provisions that explicitly relate to the position of the individual because of his or her religion and outlook can be referred to as denominational in the strict sense. These include, on the one hand, individual freedom of conscience and religion, and on the other hand, collective freedom related to the religious communities such as churches and other religious organizations. This narrow set of denominational provisions is not uniform. It covers both the general rules regarding freedom of conscience and religion (Articles 25 and 53 of the Constitution) and provisions tackling more specific issues (Article 48, Article 35(2) and Article 85). Besides denominational provisions sensu stricto, also others can be singled out that may be directly tied to the religious aspect the individual's life. This set can be referred to as denominational provisions sensu largo. Among them, the most important provision is the one ensuring the general right to decide about one's personal life (Article 47 of the Constitution). It shows the iunctim, after all, of freedom of conscience and religion with the right to privacy, which today is the most important individual right guaranteed in the Constitution, and also a kind of 'prelude' to and 'beginning' of all, or at least most of the rights and liberties. Freedom of conscience and religion, and the whole denominational area alike, is after all inextricably linked to the protection of private (personal) life, which the state and its bodies must approach with désintéressement. The increasingly complex and detailed denominational regulations contained in the Constitution seem to accommodate this requirement; irrespective of any divisions and classifications, they are but a derivative of individual rights and freedoms. The constitutional denominational substance together with its constituting denominational provision is after all a form of guarantee of inalienable individual's rights that have their axiological (but also legal) source in the constitutional principle of dignity. The latter is an example of the 'encounter' of the, in a way, religious (or canonical) standard and the standard of state law. In both systems of standards, human dignity is indeed the highest and inalienable value, and in both provides the reason for other rights and values.

2

Prawo wewnętrzne gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce a normy ustawowe

100%

Zieliński T. J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

25-45

PL

Prawo wewnętrzne, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, budzi szczególne zainteresowanie zważywszy na nietypową na tle innych ustaw wyznaniowych strukturę organizacyjną związku wyznaniowego podlegającego tej ustawie. Jest ono dodatkowo wzmocnione przez okoliczność udziału żydowskich osób wyznaniowych w szeroko zakrojonym procesie regulacji spraw dotyczących mienia żydowskiego. Z analizy Prawa Wewnętrznego z dnia 15 stycznia 2006 r. czynionej na tle wskazanej ustawy wynika, iż prawodawca wyznaniowy przyjął w wydanych przez siebie przepisach koncepcję ustroju związku wyznaniowego odmienną od koncepcji wyrażonej w przedmiotowej ustawie. Wykreował byt pod nazwą Wyznaniowa Wspólnota Żydowska, obejmujący jednostki organizacyjne określone w Ustawie oraz jednostki przez siebie ustanowione (w tym oddziały Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich). W szczególności umożliwił osobom wyznania mojżeszowego posiadanie członkostwa poza gminami żydowskimi (bezpośrednio w Związku Gmin), wyposażając tych członków w węższy katalog uprawnień niż przysługujący członkom gmin. System organów Związku Gmin ukształtowany został w taki sposób, iż przedstawiciele gmin stanowią tylko część składu ciał kolegialnych decydujących o kluczowych aspektach działalności związku wyznaniowego.

EN

The Internal Law referred to in Article 3(2) of the Act of 20 February 1997 on the relationship between State and Jewish religious communities in the Republic of Poland garners special attention given the unusual - compared with other acts regulating religious affairs - organizational structure of the religious association covered by this act. It is reinforced by the fact that Jewish religious persons take part in the broad process of resolving the issues pertaining to Jewish property. The analysis of the Internal Law of 15 January 2006 against the backdrop of the mentioned act shows that in the proposed provisions the religious legislator had adopted a concept of the system governing its religious association that is materially different from the concept prescribed in the act. It created an entity known as the Religious Jewish Community, made up of organizational units defined in the act and independently established units (including the branches of the Union of Jewish Religious Communities). In particular, it enabled the people of Mosaic persuasion to have the membership outside the Jewish communities (directly in the Union), thus vesting lesser rights in such members than in any members of the communities. The system of the Union bodies was designed in such a way that the representatives of the communities constitute only a fraction of the collective bodies deciding on the key issues of the religious association's activity.

3

Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej. Rezolucja nr 1763 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 7 października 2010 roku

100%

Pawlikowski J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

313-338

PL

Celem opracowania jest przedstawienie okoliczności powstania rezolucji nr 1763 zatytułowanej Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej przyjętej przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w dniu 7 października 2010 roku. Projekt rezolucji opracowany został przez posłów z ugrupowań socjalistycznych i lewicowych, a jego celem było ograniczenie prawa do sprzeciwu sumienia przez pracowników służby zdrowia i zwiększenie dostępności pacjentów do zalegalizowanych, ale kontrowersyjnych moralnie świadczeń medycznych, przede wszystkim aborcji. Prace nad dokumentem rozpoczęły się w dniu 14 października 2008 roku złożeniem przez grupę posłów wniosku zawierającego projekt rezolucji. Projekt został następnie oddany pod obrady Komisji ds. Społecznych, Zdrowia i Rodziny oraz Komisji ds. Równości Kobiet i Mężczyzn. Przyjęcie dokumentu poprzedzone zostało burzliwą debatą wokół charakteru prawa do sprzeciwu sumienia oraz jego zakresu przedmiotowego i podmiotowego w odniesieniu do systemu opieki medycznej i prawa do ochrony zdrowia. W wyniku przyjętych poprawek ostateczny tekst dokumentu odbiegał istotnie od jego pierwotnej wersji. Zdecydowanie podkreślono w nim fundamentalny charakter prawa do wolności sumienia, w tym prawa do sprzeciwu sumienia, ale również odpowiedzialność państwa za zapewnienie pacjentom dostępu do legalnych świadczeń medycznych. Na końcu opracowania przedstawione zostało polskie tłumaczenie rezolucji nr 1763.

EN

This paper elaborates on the origin of Resolution 1763 The right to conscientious objection in lawful medical care, adopted by the Parliamentary Assembly of the Council of Europe on 7 October 2010. The draft resolution was prepared by the socialist and leftist MPs and aimed to curtail the right to conscientious objection by medical personnel and to increase the availability of legal, yet morally controversial, medical services, especially abortion. The work on the document began on 14 October 2008 when a group of MPs put forward a motion containing the draft resolution. The draft was later submitted to deliberations of the Committee on Social, Health and Family Affairs and the Committee for Equality between Women and Men. Adoption of the document was preceded by a stormy debate on the nature of the right to conscientious objection and its subjective and objective scope as regards the medical care system and the right to health protection. The adopted amendments significantly altered the original text. The final draft laid a strong emphasis on the fundamental nature of the right to freedom of conscience, including the right to conscientious objection, but also stressed the responsibility of the state for providing patients with access to lawful medical services. The Polish translation of Resolution 1763 has been attached at the end of the paper.

4

Realizacja tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie

100%

Michalik P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

47-78

PL

Trudno nie zgodzić się z przyjętą przez większość badaczy tezą o funkcjonowaniu tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie, angielskiej kolonii złożonej w Ameryce w 1634 r. przez katolika Cecila Calverta, Lorda Baltimore. Wystarczy przypomnieć, iż przysięga gubernatora kolonii z 1648 r. była pierwszym amerykańskim aktem prawnym zawierającym słynną klauzulę swobodnej praktyki (free exercise of religion), a uchwalony w Marylandzie w 1649 r. An Act Concerning Religion pierwszą amerykańską ustawą gwarantującą przedmiotową swobodę wszystkim chrześcijanom. Badania zaprezentowane w niniejszym artykule pozwalają jednak postawić tezę, iż dla lordów Baltimore ostatecznym celem realizowanej w XVII-wiecznym Marylandzie tolerancji religijnej było wprowadzenie rozdziału kościoła od państwa w kolonii. Powyższe założenie pozwala na właściwe zrozumienie zarówno marylandzkich regulacji prawno-wyznaniowych jak i polityki tolerancji religijnej lordów Baltimore. Tytułem przykładu wskazać można na przeprowadzone przez władze Marylandu prześladowanie kwakrów, którzy z pobudek konfesyjnych odmawiali składania przysięgi wierności na rzecz Lorda Baltimore. Prześladowanie to pozostaje w sprzeczności z faktem, iż żaden z kwakrów, a nawet Żyd otwarcie przeczący boskości Chrystusa, nie zostali ukarani za bluźnierstwo przeciwko Trójcy Świętej, za który to czyn de iure groziła w XVII-wiecznym Marylandzie kara śmierci. Sprzeczność ta okaże się być jednak tylko pozorna, jeśli za podstawę powyższej polityki przyjmiemy realizację zasady rozdziału kościoła od państwa, gwarantującej świecki porządek w kolonii.

EN

For many historians it is certain that in the seventeenth century Maryland, an English colony founded in America in 1634 by a Catholic, Cecil Calvert, Lord Baltimore, there was religious toleration. It is difficult to disagree with this statement. The oath of the Governor of Maryland from 1648 was the first American legal document which used the famous free exercise clause. Furthermore, An Act Concerning Religion enacted in Maryland in 1649, was the first American legislative act which guaranteed the free exercise of religion to all Christians. However, as far as this paper is concerned, it was not religious toleration that Lords Baltimore finally wanted to achieve. Their real idea was the separation of the church and state. This is the most convincing explanation not only of the seventeenth century Maryland religious laws, but also of the politics of the Lords Baltimore in the field of religious toleration. For instance, the Maryland government persecuted Quakers, after on the base of their religion they refused to take an oath of fidelity to the Lord Baltimore. In contrast to that, not one Quaker or even Jew, who openly denied the divinity of Christ, was punished for blasphemy against the Holy Trinity, which was by the law a capital crime in the seventeenth century Maryland. The reason behind this confusing policy was the realization of the idea of the separation of church and state which guaranteed the secular order in the colony.

5

Prawo do nauki religii w publicznych szkołach i przedszkolach a zasada równouprawnienia związków wyznaniowych

100%

Abramowicz A. M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

235-254

EN

Religious denominations of regulated legal situation have a right to organize lessons of religion in kindergartens and public schools. The abovementioned right of religious denominations is confirmed by the right of parents to raise their children according to their own conceptions of religious character. Furthermore the fulfillment of the right of religious denominations to organize lessons of religion in public schools must be compliant with the constitutional principle of equality of religious denominations. In ecclesiastical law jurisprudence there are many charges raised against the conformity of legal solutions concerning the manner, in which lessons of religion are organized by the religious denominations in public schools with the principle of equality of religious denominations. These are as follows: description of the teacher of lessons of religion, description of religious education programs as a school subject, the limit of students necessary to organize lessons of religion and the right to release students attending in lessons of religion in order to participate in Lenten retreat. The principle of equality of religious denominations is pursuant to the jurisdiction of the Polish Constitutional Tribunal the exemplification of the principle of equality. Pursuant to guidelines of Polish Constitutional Tribunal the principle of equality means the equal treatment of similar entities characterized by the same particular relevant feature, which are in the similar situation. After analysis of particular legal solutions related to the right of religious denominations to organize lessons of religion in public schools from their compliance with the principle of equality of religious denominations point of view it should be stated that this constitutional principle is not being restricted in relation to fulfillment of the right.

PL

Związki wyznaniowe o uregulowanej sytuacji prawnej mają prawo do organizowania lekcji religii w przedszkolach i szkołach publicznych. Kształt tego uprawnienia związków wyznaniowych potwierdza prawo rodziców do wychowania swoich dzieci zgodnie ze swoim światopoglądem o charakterze religijnym. Ponadto realizacja uprawnienia związków wyznaniowych do organizowania lekcji religii w szkole publicznej musi być zgodna z konstytucyjną zasadą równouprawnienia związków wyznaniowych. W doktrynie prawa wyznaniowego pojawia się wiele zarzutów poddających w wątpliwość zgodność z zasadą równouprawnienia związków wyznaniowych poszczególne rozwiązania prawne dotyczące sposobu organizowania lekcji religii przez związki wyznaniowe w szkole publicznej. Do takich należy zaliczyć: sposób określenia kwalifikacji nauczycieli religii, określenie programów nauczania religii jako przedmiotu szkolnego, limity uczniów konieczne do zorganizowania lekcji religii oraz prawo do zwolnienia uczniów uczęszczających na lekcje religii na odbycie rekolekcji wielkopostnych. Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych jest zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego egzemplifikacją zasady równości. Zgodnie ze wskazówkami Trybunału Konstytucyjnego zasada równouprawnienia oznacza konieczność równego traktowania podobnych podmiotów charakteryzujących się daną cechą szczególną, relewantną, które znajdujących się w podobnej sytuacji. Po dokonaniu analizy poszczególnych rozwiązań prawnych dotyczących prawa związków wyznaniowych do organizowania lekcji religii w szkole publicznej z perspektywy ich zgodności z zasadą równouprawnienia związków wyznaniowych należy stwierdzić, że ta konstytucyjna zasada nie doznaje ograniczeń w zakresie realizacji tego prawa.

6

Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce

100%

Czelny M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

241-268

PL

Odpowiednia ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce rodzi wiele pytań i kontrowersji. Niniejszy artykuł odpowiada na pytania: kto jest administratorem danych osobowych w Kościele katolickim, jakie ma on obowiązki i jaką ma odpowiedzialność karną za niewłaściwą ochronę tychże danych. Pojęcie administratora danych osobowych w jednostkach organizacyjnych Kościoła katolickiego w Polsce ma swoje źródło w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Administratorem danych osobowych jest podmiot decydujący o celach i środkach przetwarzania danych osobowych, a więc w tym przypadku Kościół katolicki, przy czym administrator danych osobowych może upoważnić inny podmiot do przetwarzania tych danych. Opracowanie uwzględnia obowiązki informacyjne, rejestrowe i zabezpieczające dane osobowe, którymi winien się kierować administrator danych osobowych. Ponadto, artykuł opisuje obowiązki wynikające bezpośrednio z Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. i Instrukcji wydanej przez Konferencję Episkopatu Polski w dn. 23 września 2009 r. nt. Ochrony danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce.

EN

Adequate protection of personal data in the activity of the Roman Catholic Church in Poland raises many questions and arouses controversy. This article addresses the following questions: who is the administrator of personal data in the Catholic Church; what are his responsibilities; what is his liability for failing to protect such data. The idea of the personal data administrator in the organizational units of the Catholic Church in Poland goes back to the Act of 29 August 1997 on the Protection of Personal Data. The administrator of personal data is an entity, in this case the Catholic Church, that determines the purposes and means of processing personal data; such an administrator may also authorize another entity for such processing. The paper discusses the requirements as to the disclosure, registration and security of personal data, which should be met by the administrator. In addition, the author touches upon the relevant obligations arising directly from the 1983 Code of Canon Law and the Instruction of 23 September 2009 on the protection of personal data in the activity of the Roman Catholic Church in Poland issued by the Polish Episcopal Conference.

7

Działalność katolickich środków masowego przekazu przejawem pluralizm i gwarancją demokracji

88%

Lis W.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

275-290

EN

The man as a social being functioning simultaneously in different communities. One of them consists of churches and religious associations that have the right to establish and hold their own the mass media. Through them, they may pursue their mission and participate in public life, influencing the life of the faithful and the entire state. Due to the number of people declared Catholics, the Catholic mass media have the greatest impact. The possibility of the establishment and ownership of the mass media by a duly organized various social groups is a manifestation of pluralism and guarantee of democracy. Democratic system, based on the respect for human rights and liberties in its individual and collective dimension, presupposes freedom of expression and freedom of the press, allowing each person the freedom to express their opinions, to acquire and disseminate information on every topic. Their viewers and listeners may not agree with them, but their existence testifies to the freedom of expression and freedom of the press, without which there can be no question of the existence and development of a fully democratic state and civil society.

PL

Człowiek jako istota społeczna funkcjonuje jednocześnie w różnych wspólnotach. Jedną z nich są kościoły i związki wyznaniowe, które mają prawo do zakładania i posiadania własnych środków masowego przekazu. Za ich pośrednictwem realizują swoją misję oraz uczestniczą w życiu publicznym, wpływając na kształt życia swoich wiernych i całego państwa. Z uwagi na liczbę osób deklarujących się jako katolicy, największą siłę oddziaływania posiadają katolickie środki masowego przekazu. Możliwość zakładania i posiadania środków masowego przekazu przez różne grupy społeczne odpowiednio zorganizowane stanowi przejaw pluralizmu i gwarancję demokracji. System demokratyczny, oparty na poszanowaniu wolności i praw człowieka w wymiarze jednostkowym i zbiorowym, zakłada bowiem swobodę wypowiedzi i wolność prasy, umożliwiając każdemu wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji na każdy temat. Ich odbiorcy mogą się z nimi nie zgadzać, ale ich istnienie świadczy o swobodzie wypowiedzi i wolności prasy, bez której nie może być mowy o istnieniu i rozwijaniu się w pełni demokratycznego państwa i obywatelskiego społeczeństwa.

8

Nadzór państwa nad punktami katechetycznymi na przykładzie działań administracji w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego

88%

Mazurkiewicz D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

111-139

PL

Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej władze komunistyczne przystąpiły do ograniczania wpływu Kościoła na środowisko szkolne. Pomimo zobowiązania do nieutrudniania nauczania religii w szkołach, podjętego w „Porozumieniu” z 1950 r., przystąpiły do zmniejszania godzin lekcji religii i usuwania katechetów. W związku z tym, już w roku szkolnym 1952/1953, Kościół przystąpił do organizowania punktów katechetycznych. Chwilowa zmiana nastąpiła na fali „odwilży” w roku 1956, kiedy to szkoły stały się na nowo miejscem nauczania religii. Stan ten trwał jednak tylko do roku 1961, bowiem wtedy wraz z ustawą z dnia 15 lipca ostatecznie usunięto katechezę ze szkoły, a wszelką działalność oświatowo – wychowawczą poddano nadzorowi Ministerstwa Oświaty. Na jej podstawie wydane zostało zarządzenie w sprawie prowadzenia punktów katechetycznych i instrukcja w sprawie ich rejestracji. Stały się one podstawą do uzurpowania sobie przez władze komunistyczne prawa do wizytowania i kontrolowania zajęć prowadzonych w punktach katechetycznych. W parafiach Kościoła gorzowskiego znajdujących się na terenie województwa zielonogórskiego władze wyznaniowe i oświatowe próbowały zmusić księży do podporządkowania się wydanym przepisom, jednak zdecydowana postawa Kurii gorzowskiej powodowała, że jedynie nieliczni księża rejestrowali punkty katechetyczny i pobierali wynagrodzenie za nauczanie religii. Również niewielu księży godziło się na wizytowanie lekcji religii odbywających się w pomieszczeniach kościelnych i składanie sprawozdań z nauczania. Widząc nieskuteczność zarówno działań administracyjnych, jak i bezprawnych nacisków polegających na zastraszaniu, szantażowaniu i karaniu księży nauczających w punktach katechetycznych, w połowie lat 70-tych władze państwowe praktycznie zrezygnowały z nadzoru nad punktami katechetycznymi, a w październiku 1981 r. uchyliły krzywdzące Kościół przepisy uznając przy tym, że katecheza parafialna jest wewnętrzną sprawą kościołów i związków wyznaniowych.

EN

Immediately after World War 2, the communist authorities began to curb the Church's influence on the educational environment. Despite the commitment not to obstruct religious education in schools, undertaken in the Church-State Agreement of 1950, the authorities decided to reduce the number of religion classes and expel the instructors. In response, already in the school year 1952/1953, the Church initiated the establishment of religious instruction centres. A temporary change occurred during the political 'thaw' in 1956, when religion was re-established as a school subject. This condition, however, lasted no longer than until 1961; according to the newly enacted law of 15 July 1961, religious instruction was ultimately removed from educational establishments, and the supervision over the entire educational activity was to be exercised by the Ministry of Education. The provisions of the new law provided for the management of religious instruction centres and instructed on their official registration. Consequently, the communist authorities were vested with special powers to visit and monitor the activities of such centres. In the parishes of the Gorzow Church located in the Zielona Gora region, the authorities responsible for handling denominational and educational affairs tried to make priests comply with the regulations, but the unyielding stance of the Gorzow Curia resulted in merely few priests registering their religious instruction classes and accepted remuneration for the teaching. Also, few priests consented to the authorities visiting religion classes held in the church premises and reporting on the instruction. Confronted with the ineffectiveness of both administrative action and unlawful pressure involving intimidation, blackmailing and punishing the priests conducting religion classes in the centres, in the mid-1970s, the authorities practically abandoned the control of such establishments, and in October 1981 repealed the unfair regulations recognizing that any religious instruction in parishes is an internal matter of churches and religious associations.

9

Francuski zakaz noszenia symboli religijnych w szkołach publicznych przed ETPC. Kontrowersje, uwagi, oceny

88%

Falski J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

79-109

PL

Artykuł stanowi próbę podsumowania i oceny francuskiej ustawy, regulującej w oparciu o zasadę laickości noszenie symboli lub ubiorów uzewnętrzniających przynależność religijną w szkołach, gimnazjach i liceach publicznych, z perspektywy ponad 7 lat obowiązywania. Analiza opiera się na wnioskach płynących z praktyki administracyjnej, orzeczniczej, a także uwag doktryny. Szczególnie interesujące, rozszerzające kontekst problemu, jest orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Organ ten uznaje laicki model państwa za idealną okoliczność, umożliwiającą korzystanie na równych zasadach z pełnej wolności wyznania. Kwestie dotyczące laickości są we Francji wciąż żywotne, aktualne i dyskutowane, rządząca partia UMP (Union pour un Mouvement Populaire) zainicjowała w marcu 2011 wielką batalię o laickość. Fakt, że po drugiej stronie barykady znajduje się bardzo liczna mniejszość muzułmańska, nadaje temu konfliktowi, w którym kwestia noszenia chust jest na czołowym miejscu, cywilizacyjny wymiar.

EN

The article attempts to re-examine and evaluate the French secularism-driven law on conspicuous symbols or clothing manifesting religious affiliation in state elementary, junior and high schools after more than 7 years since it became effective. The analysis is based on the conclusions from the administrative practice, case law and comments made in the doctrine. Of particular interest, and at the same time broadening the context of the problem, is the case law of the European Court of Human Rights. This body considers the secular model of the state as an ideal circumstance, permitting the exercise of full religious freedom in the conditions of equality. The issues of secularism in France are invariably vital, relevant and debated; the ruling party UMP (Union pour un Mouvement Populaire) launched a new pro-secularism campaign in March 2011. The fact that the other side of the barricade is lined by a large Muslim minority makes this conflict, with its scarf ban issue being the top sticking point, raise to become a civilization clash.

10

Przystosowanie i opór żeńskich zgromadzeń zakonnych wobec władz komunistycznych w Polsce. Zarys problemu

76%

Mirek A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

217-233

EN

From 1944 when Poland was under the communism rule two kind of attitudes existed in polish society – adaptation and resistance. Affirmation, adjustment, resistance and opposition – those attitudes were appearing at the same time and were related to each other. Anti-communist resistance in People’s Republic of Poland applied to every class and group of society. The resistance was especially directed into a restrict feature limiting a freedom to profess religion, damaging a value of national tradition or limiting a freedom to speech and beliefs. In August 1949 “ A decree of protection of freedom of conscience and denomination” was issued. Technically this document, was meant to create a lawful guarantee of freedom of denominations in Poland. In reality some of the regulations were used by the different authorities to both make Church’s life more difficult and to repress clergy and secular people. The Catholics in Poland were treated as a second category citizens ( limited with their capability to get promotion, even if they kept a loyal attitudes) but nuns were treated even worst as a third category citizens, being continuously pushing to the dregs of social live, without not only any chance to get promotion but also without the fundamental rights and freedom guarantee to every Poles by the Constitution. In further perspective the communist government planned to gradually limited congregations work, created closed enclaves and aimed to completely liquidate nuns work. The right person for the Church happened to be a cardinal Stefan Wyszyński a Primate of Poland. Thanks to an inflexible attitudes of cardinal Wyszyński and his Non possumus the authorities were unable to fulfill the program of “loyality” in Catholic Church in Poland. The Primate tried to show nuns a new perspective of work and was looking for methods to defend and kept monastic life in Poland. The Episcopal was protecting monastic live. It was aware that battle with religious orders was a part of a main repertoire among most of the regime which at any time undertake a battle with Church. The history of People’s Republic of Poland might be describe as a process of struggle between the authorities and society where both sides were changing under influence of this struggle.

PL

W okresie reżimu komunistycznego w Polsce we wszystkich praktycznie obszarach życia istniały dwie postawy społeczne: przystosowanie i opór. Zewnętrznym przejawom przystosowania, towarzyszyło zachowanie suwerenności wewnętrznej i zdolności do stawiania oporu, przynajmniej wobec niektórych cech systemu czy kierunku działania władz. Antykomunistyczny opór dotyczył wszystkich warstw i grup społecznych. Podejmowany był nie tylko przez zbrojne podziemie ale także przez znaczną część polskiego społeczeństwa. Był ukierunkowany przede wszystkim na kwestie wolności wyznawania religii, naruszania wartości tradycji narodowej, czy wobec ograniczania wolności przekonań i wypowiedzi. Walka z zakonami należała do głównych celów większości reżimów, które kiedykolwiek walczyły z Kościołem. Katolicy byli traktowani jako obywatele drugiej kategorii, zakonnice natomiast jak obywatele trzeciej kategorii, nieustannie spychane na margines życia społecznego, pozbawiane nie tylko możliwości awansu społecznego, ale przede wszystkim podstawowych praw i swobód obywatelskich gwarantowanych przez Konstytucję. Systematycznie pozbawiano siostry prowadzenia działalności apostolskiej i swobodnego podejmowania pracy zawodowej, odmawiano możliwości zdobycia wykształcenia, korzystania z świadczeń socjalnych takich jak ochrona zdrowia, ubezpieczenia społeczne czy świadczenia emerytalne, instrumentalnie wykorzystywano przepisy podatkowe. Planowa ateizacja dotknęła wszystkie obszary działalności wspólnot zakonnych. Przyjmowała ona charakter rozwiązań instytucjonalno-prawnych. Walka z działalnością zakonów dokonywana była „w majestacie prawa”. W okresie od 1949 do 1967 zlikwidowano ponad 80 szkół zakonnych, 263 domy dziecka, 680 przedszkoli, 73 świetlice, 46 żłobków. Z 276 szpitali, w których siostry pracowały do roku 1967 zostały tylko w 93. Szpitale zakonne upaństwowiono. W celu skutecznej obrony zakonów, z inicjatywy Prymasa Wyszyńskiego zapoczątkowano instytucjonalne formy współpracy zgromadzeń zakonnych. Narzędziem represyjnej polityki państwa, prowadzonej w stosunku do zgromadzeń zakonnych była Ustawa o przejęciu „dóbr martwej ręki” z 20 marca 1950 r. mająca na celu ograniczenie bazy materialnej zakonów, wprowadziła stan prawny, w którym zgromadzenia zakonne traciły własne ziemie i gospodarstwa, będące podstawą utrzymania wielu wspólnot zakonnych, a zwłaszcza nowicjatów i domów formacyjnych. Afirmacja, przystosowanie, opór, opozycyjność – wszystkie te postawy występowały jednocześnie i we wzajemnym powiązaniu. Zakonnice, tak jak całe społeczeństwo, zmuszone do milczenia i respektowania narzuconych reguł, przystosowały się do nich, jednocześnie broniły pewnego zakresu autonomii i próbowały ją poszerzać. Dzieje PRL można przedstawić jako proces zmagania się między aparatem władzy a społeczeństwem, w którym to zmaganiu zmieniają się obie strony.

11

Kilka uwag o bezstronności władz publicznych na kanwie wniosku o usunięcie krzyża z sali posiedzeń Sejmu RP

76%

Sobczyk P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

137-155

EN

On 9 November 2011, a group of MPs requested, pursuant to Article 10(1)(13) of the Rules of Procedure of the Polish Sejm, that the Speaker “issues an order to remove the Latin cross overlooking the sessions chamber of the parliament from the wall.” The submitted justification indicated that the presence of the cross in the sessions chamber of the Sejm does not fall within the provision of Article 25(2) of the Constitution, which lays down the principle of impartiality of public authorities in matters of religious, personal or philosophical persuasion. The author poses a question of whether this view is tenable. In search for answers, the author addresses the following problems: public authorities as an entity of impartiality, impartiality as neutrality in the open sense and case-law concerning the exposure of the cross in the session rooms of local self-government bodies. The author concludes that both the doctrine and the existing case-law shows no contradiction between the constitutional principle of impartiality of public authorities and the exposure of the cross in public authority assembly rooms.

PL

Grupa Posłów na Sejm RP VII kadencji w dniu 9 listopada 2011 r. zwróciła się w trybie art. 10 ust. 1 pkt. 13 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej do Marszałek Sejmu „o wydanie zarządzenia nakazującego usunięcie krzyża łacińskiego, który znajduje się w sali posiedzeń Sejmu RP”. Wnioskodawca wskazał w uzasadnieniu, iż obecność krzyża łacińskiego w sali posiedzeń Sejmu jest niezgodna przede wszystkim z art. 25 ust. 2 Konstytucji RP, w którym została sformułowana zasada bezstronności organów władzy publicznej w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych. W artykule autor stawia pytanie: czy należy podzielić pogląd wnioskodawców? Szukając na nie odpowiedzi autor omawia następujące zagadnienia: organy władzy publicznej jako podmiot bezstronności, bezstronność jako neutralność w sensie otwartym oraz orzeczenia sądów powszechnych dotyczące ekspozycji krzyża w salach posiedzeń organów samorządu terytorialnego. Konkludując stwierdza, iż większość przedstawicieli doktryny oraz dotychczasowe orzecznictwo sądów powszechnych wskazuje na brak sprzeczności między konstytucyjną zasadą bezstronności organów władz publicznych a ekspozycją krzyża w salach obrad organów władzy publicznej.

Refine search results

11 Studia z Prawa Wyznaniowego

1 Abramowicz A. M.

1 Czelny M.

1 Falski J.

1 Lis W.

1 Mazurkiewicz D.

1 Michalik P.

1 Mirek A.

1 Pawlikowski J.

1 Sobczyk P.

1 Szymanek J.

1 Zieliński T. J.

4 2012

7 2011

Przepisy wyznaniowe w Konstytucji RP (uwagi porządkujące)

Prawo wewnętrzne gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce a normy ustawowe

Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej. Rezolucja nr 1763 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 7 października 2010 roku

Realizacja tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie

Prawo do nauki religii w publicznych szkołach i przedszkolach a zasada równouprawnienia związków wyznaniowych

Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce

Działalność katolickich środków masowego przekazu przejawem pluralizm i gwarancją demokracji

Nadzór państwa nad punktami katechetycznymi na przykładzie działań administracji w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego

Francuski zakaz noszenia symboli religijnych w szkołach publicznych przed ETPC. Kontrowersje, uwagi, oceny

Przystosowanie i opór żeńskich zgromadzeń zakonnych wobec władz komunistycznych w Polsce. Zarys problemu

Kilka uwag o bezstronności władz publicznych na kanwie wniosku o usunięcie krzyża z sali posiedzeń Sejmu RP