Search results

1

Średniowieczne demony: Perchta i inne

100%

Mejor M.

Pamiętnik Literacki

|

2020

|

vol. 111

|

issue 2

7-28

PL

Wzajemne wpływy kultury intelektualistów i kultury ludowej tworzyły charakterystyczną dla średniowiecza „kulturę folklorystyczną”. Składały się na nią zarówno utwory wysokiej kultury pisemnej, jak i sztuki wizualne oraz opowieści przekazywane drogą ustną. Świat wyobrażeń ludowych pozostający w obrębie pamięci popularnej, zasadniczo poza obrębem kultury pisemnej, jest dla nas tylko częściowo dostępny dzięki wytworom sztuki i nielicznym świadectwom pisanym. Kaznodzieje, inkwizytorzy, autorzy penitencjałów byli zainteresowani głównie wykorzenieniem pogańskich wierzeń i zwyczajów, w swych opisach zatem nie wnikali w ich istotę. Poza tym pogańska mitologia i demonologia przetrwała tylko szczątkowo, m.in. dzięki włączeniu jej elementów w pamięć liturgiczną, chrześcijański cykl kalendarzowo-liturgiczny, a także – w szerszym stopniu – dzięki temu, że wiara w te istoty i wykonywanie różnych czynności apotropaicznych przeszły do folkloru wiejskiego. W krajach germańskich i ościennych szerzyła się wiara w odwiedziny w okresie Dwunastu Dni (tj. od Bożego Narodzenia do Trzech Króli) żeńskich demonów, którym przewodziła w świadectwach XV-wiecznych Perchta. Było to bóstwo o ambiwalentych cechach: niekiedy groźna strzyga, w innych okolicznościach uważana za dobrotliwą panią, czarownicę przynoszącą grzecznym dzieciom prezenty. Nieliczne w kulturze polskiej świadectwa zwyczajów towarzyszących Dwunastu Dniom są dowodem swoistej osmozy kulturowej, związanej z wielowiekowym napływem ludności niemieckiej i z upowszechnieniem się jej wierzeń.

EN

Mutual relation of the culture of the intellectuals and of the folk one produced a “folkloristic culture” characteristic of the Middle Ages. The aforementioned culture was composed of pieces of both the high literate culture, and visual arts and stories transmitted orally. The world of folk imagery that remains in the sphere of common memory and, essentially, outside of the literate culture sphere is accessible to us only from cultural products and scanty written records. Preachers, inquisitors, and penitential writers focused their interest mainly on eradicating pagan beliefs and practices, thus in their descriptions failed to gain insights into them. Apart from that, pagan mythology and demonology survived only fragmentarily, due to, inter alia, inclusion of their elements into liturgical memory, Christian calendar-liturgical cycle, and also—to a greater degree—because belief in such creatures and their apotropaic rituals entered the rural folklore. In Germanic and adjacent countries a belief in the visit within the period of Twelve Days (i.e. from Christmas to Epiphany) of female demons, led by Perchta (Berchta), was spread. Perchta was a goddess having ambivalent features: sometimes a dangerous lamia, and sometimes a good-natured woman—a witch delivering presents to obedient children. In Polish culture, scarce evidence of the customs accompanying Twelve Days is an effect of a rare cultural osmosis connected with centuries-old immigration of Germans and with the spreading of the beliefs that the Germans brought with them.

2

The Germanic Hero Wade and Wat's Dyke, Wales

100%

Breeze A.

Language. Culture. Politics. International Journal

|

2023

|

vol. 1

|

issue 1

117-128

EN

Wat's Dyke is an earthwork running along the border of England and Wales, like its western neighbour Offa's Dyke. But it is the shorter of the two, stretching a mere thirty-eight miles (62 kilometres) from the coast of the Dee Estuary to the environs of Old Oswestry, an Iron Age fortress in Shropshire, England. Although Wat's Dyke is now dated to the early ninth century (some decades later than Offa's Dyke), its name has remained obscure. A solution is yet possible. It can be related to the legendary Germanic hero Wade, who figures in Old and Middle English verse (including that of Chaucer), Old Norse, Middle High German, and even (as 'Wat') medieval Welsh. Wat's Dyke thus has unexpected links with poetry in Wales and beyond. There is another surprise: for Wade will be the mysterious warrior appearing on Maen Achwyfan, a tenth-century cross near Whitford, a Welsh village neighbouring the Dyke. The arguments for all this can be set out in four parts. We start with accounts of Wat's Dyke; move on to Chaucer and others on Wade; discuss the 'Wat' praised by Welsh bards; and end with Wade as the hero of both Maen Achwyfan and a lost monument to the west of it at Meliden (near Prestatyn) recorded by Edward Lhuyd (1660-1709), pioneer Oxford archaeologist. Plenty to say, then, on the past (Celtic, Anglo-Saxon, Scandinavian) of this region, where north-east Wales borders the English counties of Cheshire and Shropshire.

3

Germańskie tabu. Obecność ozdób i brak broni w pochówkach gockich

86%

Kowalski A. P.

Rocznik Antropologii Historii

|

2014

|

issue 1(6), Semiotyka historii

171–178

XX

The article is an attempt at interpreting a peculiar burial practice noted by archaeologists in the Wielbark culture, attributed to the Germanic Goths. In the first centuries AD on the territories of present-day northern and eastern Poland, graves contained jewellery, while weapons and tools were avoided. The visible contrast between silver jewellery and iron objects may correspond to certain social and mythological classifications. The author, using an anthropological structuralist analysis, puts forward the hypothesis that there was a taboo that stemmed from identifying the signs of masculinity, warlike spirit, and using weapons with life and openness. Objects associated with femininity, such as jewellery, may have been linked to the ‘other world’, the hidden funerary space. The contrast in question was an effect of political events involving Germanic tribes and a reflection of old mythical values concerning warriors, women, metallurgists, and objects associated with them.

4

O bóstwach żeńskich w mitologii germańskiej i hinduizmie

72%

Chomik P.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2018

|

issue 1(4)

137-153

PL

Przedmiotem niniejszego tekstu są miejsca i funkcje bóstw kobiecych w panteonach bogów germańskich i hinduistycznych. W mitologii germańskiej najważniejsze były podziały na siły symboliczne męskie i żeńskie, a nie modelowy podział bogów i ludzi na sfery władzy, wojny i dobrobytu. Wśród bóstw żeńskich mitologii germańskiej należy wymienić: Frigg, jako królową Asów i Asynii, Sagę, Eir, Gefjon, Fullę, Sif, Lofn, Vor, Vanr, Syn, Hlin, Snotrę i Gnę. oraz należąe do Wanów Nerthus i Freję. Wybuch wojny pomiędzy Asami a Wanami powoduje pojawienie się tajemniczej kobiety Gullveig. Spośród grup bogiń skandynawskich wyraźnie odrębne od męskiej części panteonu były Disy, boginie związane ze sferą płodności i śmierci. Tradycja Wielkiej Bogini jest w hinduizmie nie mniej ważna niż tradycje Wisznu i Śiwy. Niezliczone bóstwa żeńskie w tradycjach lokalnych są zazwyczaj przez Hindusów uznawane za personifikacje czy aspekty jedynej Wielkiej Bogini, której kult sięga najprawdopodobniej czasów prehistorycznych. W hinduizmie wszystkie boginie są tylko jakimś aspektem jednej Bogini, działającej w różny sposób zależnie od konkretnej sytuacji. Najważniejsze z nich to boginie Durga i Kali. W hinduizmie popularne są też związki par Bogów, które mają być przykładami idealnych związków pomiędzy kobietą a mężczyzną. Należą do nich związki Ramy i Sity, Kriszny i Radhy, Śiwy i Parwati czy Wisznu i Lakszmi.

EN

The purpose of this work is to present the hierarchy and the functions of female deities in the Germanic and Hindu pantheons. The most important in Germanic mythology were the divisions into the symbolic masculine and feminine strengths, unlike the model gods and humans separation basing on three areas: power, war and prosperity. Among several female deities of Germanic mythology, ones that shall be listed are: Frigg, the Queen of the Æsir and Asgard, Sága, Eir, Gefjon, Fulla, Sif, Lofn, Vör, Vanr, Syn, Hlín, Snotra and Gná as well as belonging to the Vanir, Nerthus and Freyja. The war between the Æsir and the Vanir, causes Gullveig, a mysterious woman, to appear. From all of the Norse goddesses groups, distinctively separate from the masculine fraction of the pantheon were the dísir, goddesses connected with the fertility and the death. The tradition of Mother Goddess in Hinduism is just as important as the traditions of Vishnu and Shiva. Innumerable female deities in the local traditions are usually regarded by Hindus people as the personifications or some aspect derived from one and only Mother Goddess, the worship of whom, most likely dates back to prehistoric times. In Hinduism, all of the goddesses are just some kind of One Goddess’ aspect, who depending on the specific situation, acts in a different manner. The most important goddesses are Durga and Kali. What is also popular in above-mentioned religion, are relationships among the couples of Gods that are to be the examples of an ideal relationship between a woman and a man. These include relationships of Rama and Sita, Kriszna and Radha, Shiva and Parvati or Vishnu and Lakshmi.

5

Sprachliche ›Recycling‹strategie

58%

Sadziński R.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2015

|

issue 24

89-102

DE

Es werden so gut wie keine von Grund auf neuen Wortkörper aus dem Boden gestampft – sie haben in der Regel…ihre Geschichte. Sie werden meist aus bereits vorhandenen einheimischen und/oder fremden lexikalischen und Wortbildungsmorphemen gebildet, sodass sie oft einen hybriden Charakter angedeihen bekommen. Zu diesem Ziel werden nicht zuletzt mythologisch markierte Namen herangezogen. Im vorliegenden Beitrag wurde dies an der germanischen Mythologie veranschaulicht. Solche Begriffe, wie Walküre, Walhall(a), Tarnkappe oder Troll, aber auch Waberlohe bzw. Breidablik – um nur einige wenige zu nennen – werden entmythologisiert und in einen Ko(n)text gesetzt. Auch im naturgemäßen Alterungsprozess des Wortschatzes entstehen “(fossile) Ablagerungen“, die aufs Neue verwertet werden können. Als Beispiel kann man Testimonium heranziehen, das zugunsten des juristischen Fachwortes Zeugnis aufgegeben wurde, um als Testimonial wie ein Phönix aus der Asche in neuer Rolle aufzusteigen, und zwar als Lückenbüßer für die inzwischen –durch den technischen und zivilisatorischen Fortschritt bedingt – fällige Benennung für ‘zu Werbezwecken verwendetes Empfehlungsschreiben eines zufriedenen Kunden, bes. eines Prominenten’ (vgl. DUDEN 2000).

EN

New names are not created out of nothing, new names tend to have their ... history. They are created from existing native and/or foreign formative particles which causes them to appear as hybrids. Even mythological elements can be used for this purpose. This article presents an example of the Germanic mythology. Concepts like Walküre, Walhall(a), Troll, Tarnkappe and even Waberlohe and Breidablik - to use only a few examples - are subject of demythologization and function in the new circuit. Also the natural aging process of the vocabulary provides some material for reuse. An example can be the word Testimonium, which disappeared in the German language for the native word Zeugnis (,witness‘) to be reborn in a new constellation as Testimonial (,marketing recommendation of the satisfied (prominent) client‘) for filling the semantic gap resulting from technological advances.

PL

Nowe nazwy nie powstają z niczego, nowe nazwy mają z reguły swoją … historię. Tworzone są z istniejących już rodzimych i/lub obcych cząstek znaczeniowych i formantów słowotwórczych, co powoduje, że mają często charakter hybrydalny. Do tego celu wykorzystuje się nawet elementy mitologiczne. W artykule pokazano to na przykładzie mitologii germańskiej. Takie pojęcia jak Walküre, Walhall(a), Tarnkappe czy Troll, a nawet Waberlohe i Breidablik – żeby posłużyć się tylko kilkoma przykładami – poddawane są demitologizacji i funkcjonują w nowym obiegu. Również w procesie naturalnego starzenia się słownictwa odkłada się materiał do ponownego wykorzystania. Przykładem może być Testimonium, zanikłe w języku niemieckim na rzecz rodzimego terminu prawniczego Zeugnis ,zeznanie‘, by odrodzić się w nowej konstelacji jako Testimonial dla wypełnienia powstałej w wyniku postępu technologicznego luki znaczeniowej: ,rekomendacja marketingowa zadowolonego (prominentnego) klienta‘.

Refine search results

1 Colloquia Germanica Stetinensia

1 Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

1 Language. Culture. Politics. International Journal

1 Pamiętnik Literacki

1 Rocznik Antropologii Historii

1 Breeze A.

1 Chomik P.

1 Kowalski A. P.

1 Mejor M.

1 Sadziński R.

1 2023

1 2020

1 2018

1 2015

1 2014

Średniowieczne demony: Perchta i inne

The Germanic Hero Wade and Wat's Dyke, Wales

Germańskie tabu. Obecność ozdób i brak broni w pochówkach gockich

O bóstwach żeńskich w mitologii germańskiej i hinduizmie

Sprachliche ›Recycling‹strategie