Search results

1

SPÓR O PRZEMYSKI KARMEL. RELACJE ŚWIADKÓW HISTORII (POD REDAKCJĄ JERZEGO BARTMIŃSKIEGO)

100%

Bartmiński J., Budzyński Z., Bartmiński S. k.

Rocznik Przemyski

|

2015

|

vol. 51

|

issue 2(19): Literatura i Język

125-214

EN

This issue discusses several accounts devoted to the dispute between Catholics and Greek Catholics of Przemyśl, which concerned the handing over of the former Carmelite church to the Uniates. The dispute over the church in spring 1991 was in fact an argument between the Poles and the Ukrainians over the status of Greek Catholicism. Eventually the church remained in the hands of Roman Catholics, whereas Greek Catholics received a post-Jesuit church in Przemyśl on the grounds of Pope John Paul II’s decision (during his visit to Przemyśl in June 1991). What is important, the Catholic protesters were excommunicated. From 1996 the former post-Jesuit church became the cathedral of the Ukrainian Catholic Archeparchy of Przemyśl-Warsaw as the Cathedral of St. John the Baptist. The published accounts present the stands of both hierarchs of Przemyśl, Bishops Ignacy Tokarczuk and Jan Martyniak, and of several high representatives of the Bishops’ Curia and other RC offices involved directly in solving the dispute over the Carmelite church. All in all, in this issue half of the accounts come from the church circles. The Ukrainian side is represented by three accounts. However, there seem to be too few reports from politicians and high-ranking state officials, especially the defenders of the Carmelite church in Przemyśl themselves. There is also a separate report by a historian Stanisław Stępień, an active observer of and participant in the events in Przemyśl.

2

Ojcowie bazylianie i ich posługa w Starym Kurowie jako przykład pracy greckokatolickich duchownych w obrządku łacińskim.

75%

Woźniak S.

Studia Zachodnie

|

2014

|

vol. 16

143-152

PL

Działalność zakonu oo. bazylianów na terenach Ziemi Lubuskiej jest co najmniej dziwne, jeżeli nie zaskakujące. Jest to zgromadzenie działające w obrządku greckokatolickim. Z tego też tytułu powinno być związane z ziemiami południowo-wschodnimi Polski. Jednak powojenna historia sprawiła, iż działalność Kościoła greckokatolickiego w Polsce nie była tolerowana. Dlatego też bazylianie, aby przetrwać, musieli zacząć pracować w obrządku rzymskokatolickim. Na Ziemie Lubuską przybyli, aby wspomóc duchowieństwo świeckie na terenach organizującej się diecezji gorzowskiej. Na trwałe związali się z małą miejscowością położoną na północny-wschód od Gorzowa Wielkopolskiego – Stare Kurowo. Zgromadzenie oo. bazylianów pracując w tej miejscowości wypełniała wzorowo swe obowiązki. Posługa zakonników miała miejsce w latach 1947-1978. Działalność oo. bazylianów w Starym Kurowie jest przykładem na to, w jaki sposób duchowieństwo greckokatolickie przystosowało się do norm pracy w obrządku rzymskokatolickim. Jest to swoiste studium przypadku świadczące o ogóle.

EN

Activity of Basilians in Ziemia Lubuska, is peculiar, if not surprising. It is a gathering in the Greek Catholic rite. Which is why, it should be associated with the southeastern part of Poland. However, the post-war history caused that the Greek-Catholic Church activity in Poland was not tolerated. So Basilians, in order to survive, had to start operating in the Roman Catholic rite. They arrived to Ziemia Lubuska, so to support the secular clergy, in the area of Gorzów diocese. They permanently settled in a small town – Stare Kurowo, which is situated on the northeast of Gorzów Wielkopolski. The Basilians were working in this town and they did fulfil their obligations, perfectly. Their service continued from 1947 to 1978, and this activity is the example of the way in which, Greek Catholic clergy adjusted to the labour standards in the Roman Catholic rite. This is a case study, which denotes the totality.

3

Inicjatywy Kościoła greckokatolickiego w województwie pomorskim na rzecz dzieci i młodzieży w celu pogłębiania ich tożsamości religijnej i narodowej w pierwszym dwudziestoleciu transformacji ustrojowej w Polsce

63%

Burzyńska-Wentland L.

Przegląd Religioznawczy

|

2018

|

issue 3/269

EN

After the war was over, the situation of the Greek Catholic Church was particularly difficult, because the state authorities refused to recognize its legal personality and equal rights along with other churches. There has been issued a permit for its functioning to a limited extent, in condition of being represented by the Roman Catholic Church. Erection of each new GreekCatholic temple was possible only after obtaining permission from the Denomination Office. Limitations in access to religious practices, lasting for years, caused the worshippers to move to the Roman Catholic Church or to abandon the faith.The situation of the Greek Catholic Church could improve only after political transformation in Poland in the year 1989. After many years of limited pastoral activity, the hierarch started intensive actions in favour of the children and the youth to build and deepen their religious and national identity. In the first 20 years of political transformation there have been numerous events organized for the children and the youth, just as “Sareptas”, “Little Sareptas”, Festival of Children’s Sacral Art in Biały Bór and Górowo Iławeckie. In many Pomeranian parishes there have emerged children and youth artistic groups, musical bands and choirs, presenting their repertoire at various reviews and festivals in diocesan level, as well as elsewhere in the country. The Greek Catholic Church made also efforts to bring forward Ukrainian language, tradition and rituals in ways attractive for the childrenand the youth, for example: by organising football competitions, Christmas and Easter card contests, thematic workshops, Ukrainian Easter egg school oricon painting classes.

PL

Sytuacja wyznaniowa mniejszości ukraińskiej w Polsce po zakończeniu działań drugiej wojny światowej była szczególnie trudna. Ówczesne władze państwowe w Polsce, podobnie jak w Związku Radzieckim, odmawiały Kościołowi greckokatolickiemu uznania jego osobowości prawnej i równouprawnienia z innymi Kościołami. Władza państwowa wydała jedynie zgodę na jego funkcjonowanie w ograniczonym zakresie i pod warunkiem reprezentowania go przez Kościół katolicki. Zadbano również o to, aby każdorazowa erekcja świątyni greckokatolickiej była możliwa jedynie po uprzednim uzyskaniu zezwolenia Urzędu do Spraw Wyznań.

4

„Ksiądz” Jan Lewiarz – organizator i odnowiciel Cerkwi prawosławnej w południowo-wschodniej Polsce

63%

Misiołek P.

Dzieje Najnowsze

|

2020

|

vol. 52

|

issue 1

PL

Celem artykułu jest przedstawienie działalności Jana Lewiarza jako organizatora i odnowiciela Cerkwi prawosławnej w południowo-wschodniej Polsce. Nie wiadomo, czy faktycznie przyjął święcenia kapłańskie, mimo to stał się jedną z najważniejszych osób w Kościele prawosławnym w Polsce. Jego aktywność – połączona ze ścisłą współpracą z władzami państwowymi – doprowadziła do przejmowania wielu pounickich majątków, w tym świątyń, które stały się podstawą do tworzenia nowych parafii prawosławnych w południowo-wschodniej Polsce.

EN

The purpose of the article is to present the activities of Jan Lewiarz as the organiser and restorer of the Orthodox Church in south-eastern Poland. There are several versions of the biography of Jan Lewiarz, which do not make it possible to say whether he actually was ordained a priest. However, he became one of the most important people in the Orthodox Church in Poland. His activity, joined with close cooperation with state authorities, led to the taking over of many properties and temples which belonged to the Greek Orthodox Church. Many of them became the basis for the creation of new Orthodox parishes in south-eastern Poland.

5

Katalog alumnów Seminarium Diecezji Chełmskiej obrządku greckokatolickiego studiujących w latach 1778-1833

63%

Kania J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1990

|

vol. 59

247-404

EN

-

6

Troska metropolity Szeptyckiego o ukraińskich emigrantów w Ameryce Północnej i Południowej

51%

Kubasik A.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2016

|

vol. 1

250-262

XX

At the turn of the nineteenth and twentieth century a large group of Galician Ruthenians emigrated to North America and the United States and Canada, South America - mainly to Argentina and Brazil. Sheptytsky visited North America in 1910. He met with Ukrainian Greek Catholic immigrant communities in the United States and Canada. In 1921, he visited the USA and Canada again. In 1922 he arrived to Argentina and Brazil. He did not conduct open political agitation. However, some of his speeches have an anti-Polish character.

7

Виселені, але з почуттям своєї гідності. Приклад української спільноти з Валча

51%

Трохановський А.

Studia Ucrainica Varsoviensia

|

2019

|

vol. 7

161-171

PL

The Ukrainians were displaced in 1947. The number of 2734 people were displaced to the the vicinity of Wałcz. The Greek Catholic church was considered illegal in Poland. The Greek Catholic parish in Wałcz, which was established only in 1959, played an important role in shaping religious and national consciousness among Ukrainians on the Land of Wałcz. In 1959 Teodor Markiw, priest begins his pastoral work. The Greek Catholic parish was a pillar in the ﬁ ght against national and religious assimilation for the displaced Ukrainian population from the “Vistula” campaign. The Ukrainian community was going through various stages of its existence, among others: a period without speciﬁ c forms of religious worship – the believers without a parish, pastoral activity and integration of a dispersed community. The Greek Catholic parish helps break down various stereotypes. The Ukrainian community in Wałcz keeps in close contact with Ukraine. The article shows the presents activity of the parish on two levels: religious and national.

8

Relacje księży Karola Dębińskiego i Feliksa Majewskiego z wizytacji duszpasterskich biskupa lubelskiego Franciszka Jaczewskiego jako źródło do badań architektury sakralnej w diecezji lubelskiej na początku XX wieku

51%

Bartko-Malinowska A.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 1

237-251

EN

Pastoral visits of parishes, typically conducted on an annual basis, constitute a fundamental duty of Catholic bishops. Such visits serve as occasions for addressing the concerns and needs of the faithful, while also providing an opportunity to assess the state of parish churches. However, the religious policies enforced by the Russian government in the Kingdom of Poland imposed restrictions on the ability of the bishops of Lublin and Siedlce to visit parishes situated in regions inhabited by the Uniate population. The decree on religious tolerance of April 17/30, 1905 enabled former Uniates to return to the Catholic Church and expanded the scope of activities for the Catholic clergy. Bishop Franciszek Jaczewski of the Lublin Diocese promptly availed himself of this newfound opportunity and made the inaugural visit to the the south-eastern part of the Lublin Diocese on May 13 of the same year. In 1905 alone, the bishop visited a total of 56 parishes and continued his visits in 1906 and 1907. The first visit, which was of immense significance, was meticulously documented by Father Karol Dębiński, while the subsequent visit, conducted one year later, was chronicled by Father Feliks Majewski. These accounts provide insights into the historical background of the visited localities, the genesis of the parishes, and the architectural features of the ecclesiastical structures, including their external façades, state of preservation, and interior furnishings. Significantly, these narratives are complemented by rich photographic material. It is worth noting that these accounts often convey the subjective viewpoints and impressions of the authors, which, nevertheless, does not impinge on their informative value. Given the authors’ assiduousness, these reports are an invaluable source for investigating the objects visited by the bishop, especially considering that some have undergone alterations or have not survived till the present day. The meticulous descriptions of the ecclesiastical edifices, offered by first-hand witnesses, are of considerable historiographic significance, particularly for scholars of art history specialising in the sacred architecture of the Lublin region.

PL

Wizytacje duszpasterskie parafii stanowią jeden z obowiązków biskupów katolickich i powinny odbywać się corocznie. Każda wizytacja jest okazją zarówno do spojrzenia na problemy i potrzeby wiernych, jak i zapoznania się ze stanem zachowania świątyń parafialnych. Polityka wyznaniowa rządu carskiego prowadzona w Królestwie Polskim uniemożliwiała biskupom lubelskim i siedleckim odwiedzanie parafii leżących na terenach zamieszkiwanych przez ludność unicką. Wprowadzenie 17/30 kwietnia 1905 roku ukazu o tolerancji religijnej dało możliwość byłym unitom powrotu do Kościoła katolickiego, a duchowieństwu katolickiemu pozwoliło na szerszą działalność. Biskup lubelski Franciszek Jaczewski niezwłocznie skorzystał z tej sposobności i już 13 maja tego samego roku rozpoczął pierwszą wizytację południowo-wschodniej części diecezji lubelskiej. Tylko w 1905 roku biskup odwiedził 56 parafii, kolejne wizytacje prowadzone były w latach 1906 i 1907. Pierwsza podróż, będąca wydarzeniem wysokiej rangi, została opisana przez ks. Karola Dębińskiego, kolejna, przeprowadzona rok później, przez ks. Feliksa Majewskiego. Obie relacje z podróży dostarczają informacji na temat historii odwiedzanych miejscowości, historii parafii oraz kościołów, opisując ich wygląd zewnętrzny, stan zachowania oraz wyposażenie. Zawierają także bogaty materiał fotograficzny. Relacje te nierzadko prezentują poglądy i wrażenia piszących, co jednak nie umniejsza wartości zawartych w nich informacji. Dzięki rzetelności autorów relacje te są bardzo dobrym źródłem do badań nad odwiedzonymi przez biskupa obiektami, zwłaszcza że niektóre zostały przebudowane, a inne nie dotrwały do naszych czasów. Opisy świątyń są relacjami naocznych świadków i dla historyka sztuki zajmującego się architekturą Lubelszczyzny stanowią cenne źródło historyczne. Pierwsza podróż, będąca wydarzeniem ogromnej rangi, została opisana przez ks. Karola Dębińskiego, kolejna, przeprowadzona rok później przez ks. Feliksa Majewskiego. Obie relacje z podróży dostarczają informacji na temat historii odwiedzanych miejscowości, historii parafii oraz kościołów opisując ich wygląd zewnętrzny, stan zachowania oraz wyposażenie. Zawierają także bogaty materiał fotograficzny. Relacje te nierzadko prezentują poglądy i wrażenia piszących, co jednak nie umniejsza wartości zawartych w nich informacji. Dzięki rzetelności autorów, relacje te są bardzo dobrym źródłem do badań nad odwiedzonymi przez biskupa obiektami, zwłaszcza, że niektóre zostały przebudowane, a inne nie dotrwały do naszych czasów. Opisy świątyń są relacjami naocznych świadków i dla historyka sztuki zajmującego się architekturą Lubelszczyzny stanowią cenne źródło historyczne.

9

Biblioteka bazylianów w Białej Podlaskiej

51%

Wereda D.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2019

|

vol. 112

419-437

EN

The Basilian monastery in Biała Podlaska was founded in 1690 by Katarzyna Radziwiłłowa, née Sobieska. The monks from the above-mentioned monastery were obliged to raise the level of the religious life of the people who lived in the Radziwiłł family’s lands in Biała Podlaska. The monks, who conducted pastoral and missionary work, preached sermons and looked after pilgrims, and used the monastic library, including the collections of sermons, theological, historical, medical and art history books, dictionaries and prints popularizing Marian cult, as well as occasional panegyrics commemorating events related to the Radziwiłł family. The books kept in the library were bought by monks and donated by the founders, the priests of the Latin rite and Basilian monks working in Biała Podlaska and other places. The surviving collection of the library in Biała Podlaska shows the extensive contacts and interests of the monks. The monastic library had the books published in a number of publishing houses in Poland and Western Europe. The books were bought by the monks who studied in Rome, on their way back to Poland. The surviving collection of the Basilian library in Biała is evidence of the users’ high intellectual culture and their openness to inspirations from different intellectual backgrounds. The analysis of the collection confirms the great role of the congregation as a liaison between Latin and Byzantine cultures. Using knowledge in pastoral work contributed to the adaptation of the ideas included in the books to the level of the reader, who is often excluded from the circles of the writing culture. The Basilian book collections were an essential tool for establishing new boundaries between cultures.

PL

Bazyliański klasztor w Białej Podlaskiej został ufundowany w 1690 roku przez Katarzynę z Sobieskich Radziwiłłową. Zakonnicy z bialskiego klasztoru zostali zobowiązania do podniesienia poziomu życia religijnego poddanych w bialskich dobrach Radziwiłłów poprzez działalność misyjną. Wsparciem dla pracy duszpasterskiej, kaznodziejskiej, misyjnej, obsługi pielgrzymów była biblioteka klasztorna gromadząca zbiory kazań oraz książki o tematyce teologicznej, historycznej, medycznej, z zakresu historii sztuki, słowniki, druki popularyzujące kult maryjny oraz okolicznościowe panegiryki upamiętniające wydarzenia związane z rodem Radziwiłłów. Książki do biblioteki były kupowane przez zakonników oraz przekazywane jako dary od fundatorów, duchownych obrządku łacińskiego oraz zakonników pracujących w bialskiej lub innych placówkach bazyliańskich. Zachowana część zasobu bialskiej biblioteki wskazuje na rozległe kontakty i zainteresowania zakonników. W klasztornym księgozbiorze znajdowały się książki opublikowane w wielu krajowych ośrodkach wydawniczych i typografiach kilkudziesięciu miast Europy Zachodniej. Książki były kupowane przez zakonników studiujących w rzymskich placówkach oświatowych, w drodze powrotnej do kraju zaopatrujących się w tamtejszych księgarniach. Zachowana część księgozbioru klasztoru bazylianów w Białej jest świadectwem wysokiej kultury intelektualnej jego użytkowników i otwartości na inspiracje z różnych środowisk intelektualnych. Analiza księgozbioru potwierdza ogromną rolę zgromadzenia jako pośredników pomiędzy kulturą łacińskiego i bizantyjskiego kręgu kulturowego. Wykorzystanie wiedzy w pracy duszpasterskiej przyczyniało się do przetwarzania idei zawartych w książkach do poziomu odbiorcy często wykluczonego z kręgów kultury piśmienniczej. Księgozbiory bazyliańskie były istotnym narzędziem do wytyczania nowych granic kręgów kulturowych.

10

The practice of faith in everyday life based on the metrical books of various denominations in the period of Galician autonomy (as illustrated by Rzeszów)

51%

Rejman S.

Galicja. Studia i materiały

|

2023

|

issue 9

118-138

PL

Niniejszy artykuł ma na celu ukazanie aspektów życia religijnego w świetle akt metrykalnych. Przedmiotem badań są wspólnoty wyznaniowe w Rzeszowie: rzymskokatolicka parafia Farna, żydowski okręg metrykalny i greckokatolicka parafia w Zalesiu. We wszystkich terminu ślubu wybierano zgodnie z rozkładem świąt i postów w roku liturgicznym. Urodzenia pozamałżeńskie dowodziły, że relacje typowe dla małżeństwa nawiązywano też przed ślubem. Urodzenia pozamałżeńskie zanotowano u Żydów z powodu małżeństw zawieranych tylko rytualnie. Więcej było ich też w parafii Farnej o miejskim charakterze, inaczej w wiejskiej parafii greckokatolickiej, gdzie udział procentowy urodzeń pozamałżeńskich był najniższy. Na religijność wskazywały również zapisy o zaopatrzeniu umierającego sakramentami.

EN

This article aims to highlight aspects of religious life based on metrical records. The research focuses on religious communities in Rzeszów: the Roman Catholic parish of Farna, the Jewish metrical district, and the Greek Catholic parish in Zalesie. In all of these communities, the choice of wedding dates was in accordance with the liturgical calendar, including holidays and fasting periods. Illegitimate births indicated that relationships typical of marriage were also established before the formal wedding ceremony. Illegitimate births were more common among Jews due to marriages concluded only according to their own ritual. Illegitimate births were also more prevalent in the urban-like Farna parish compared to the rural Greek Catholic parish, where their percentage was the lowest. Records of administering sacraments to the dying were also indicative of religiousness.

Refine search results

SPÓR O PRZEMYSKI KARMEL. RELACJE ŚWIADKÓW HISTORII (POD REDAKCJĄ JERZEGO BARTMIŃSKIEGO)

Ojcowie bazylianie i ich posługa w Starym Kurowie jako przykład pracy greckokatolickich duchownych w obrządku łacińskim.

Inicjatywy Kościoła greckokatolickiego w województwie pomorskim na rzecz dzieci i młodzieży w celu pogłębiania ich tożsamości religijnej i narodowej w pierwszym dwudziestoleciu transformacji ustrojowej w Polsce

„Ksiądz” Jan Lewiarz – organizator i odnowiciel Cerkwi prawosławnej w południowo-wschodniej Polsce

Katalog alumnów Seminarium Diecezji Chełmskiej obrządku greckokatolickiego studiujących w latach 1778-1833

Troska metropolity Szeptyckiego o ukraińskich emigrantów w Ameryce Północnej i Południowej

Виселені, але з почуттям своєї гідності. Приклад української спільноти з Валча

Relacje księży Karola Dębińskiego i Feliksa Majewskiego z wizytacji duszpasterskich biskupa lubelskiego Franciszka Jaczewskiego jako źródło do badań architektury sakralnej w diecezji lubelskiej na początku XX wieku

Biblioteka bazylianów w Białej Podlaskiej

The practice of faith in everyday life based on the metrical books of various denominations in the period of Galician autonomy (as illustrated by Rzeszów)