Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Grodzieńszczyzna
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Niektóre aspekty tradycyjnej kultury muzycznej mniejszości polskiej na Grodzieńszczyźnie

100%
Niakrasava A.
Łódzkie Studia Etnograficzne
|
2018
|
vol. 57
EN
The article is devoted to the issues of the traditional musical culture of Poles living in the western part of the Republic of Belarus, in Grodno region. Based on the analysis of the repertoire recorded during her own field research, the author distinguishes the most important of her musical characteristics. The musical culture of the studied community is captured from the perspective of the remembered repertoire and currently practiced. Part of the traditional repertoire with its depositaries goes to the world of the past, while the surrounding reality determines thefunctioning of the musical culture and the forms of its presentation.
PL
Artykuł jest poświęcony zagadnieniom tradycyjnej kultury muzycznej Polaków mieszkających w zachodniej części Republiki Białorusi, na Grodzieńszczyźnie. Na podstawie analizy zarejestrowanego w trakcie własnych badań terenowych repertuaru, autorka wyróżnia najważniejsze jego cechy muzyczne. Kultura muzyczna badanej społeczności zostaje ujęta z perspektywy repertuaru pamiętanego oraz obecnie praktykowanego. Część repertuaru tradycyjnego wraz z jej depozytariuszami odchodzi do świata minionego, z kolei otaczająca rzeczywistość warunkuje współczesne funkcjonowanie kultury muzycznej oraz formy jej prezentacji. Wyniki ankiety dźwiękowej oraz przeprowadzonych wywiadów etnograficznych posłużyły próbie opisania obrazu własnej kultury, funkcjonującej w świadomości białoruskich Polaków.
2
Publication available in full text mode
Content available

Granice pogranicza. Studium przypadku dawnej parafii usnarskiej na Grodzieńszczyźnie

100%
Konczewska K.
Poradnik Językowy
|
2024
|
vol. 810
|
issue 1
89-108
EN
This article presents a synthesis of the sociolinguistic situation of the Polish–Belarusian borderland, on the territory of the former parish of Usnar. Field studies were conducted systematically in the years 2015–2020 and irregularly in the years 2021–2023. The author employed an original method based on using museum fund. The paper focuses on the influence of the border (the state one, as well as other types of borders) on the sociolinguistic situation of the microarea. Particularly noteworthy is the persistent division into settlements of the petty nobility and villages, along with the corresponding language codes.
PL
Przedmiotem artykułu jest sytuacja socjolingwistyczna pogranicza polsko-białoruskiego, na terenie dawnej parafii usnarskiej. Badania były prowadzone systematycznie w latach 2015–2020 i sporadycznie w latach 2021–2023. Do badań terenowych wykorzystano autorską metodę przeprowadzenia terenowych badań socjolingwistycznych na podstawie obiektów muzealnych i materiałów archiwalnych. Artykuł skupia się na zagadnieniach wpływu granicy – zarówno państwowej, jak też innych granic – na sytuację socjolingwistyczną badanego mikroareału. Przy opisie tej sytuacji zwrócono uwagę na wciąż występujący podział na okolice szlacheckie i wsie włościańskie i występujące w nich kody językowe.
3

Zróżnicowanie gwar polskich Grodzieńszczyzny. Polszczyzna „szlachty zaindurskiej”

100%
Konczewska K.
Język Polski
|
2016
|
vol. 96
|
issue 3
43-57
PL
Artykuł przedstawia wyniki badań prowadzonych latem 2105 roku na terenie ścisłej Grodzieńszczyzny. Na podstawie źródeł historycznych autorka wytypowała skupiska dawnych osad szlacheckich koło Grodna. Szczególna uwaga została poświęcona tak zwanej „szlachcie zaindurskiej” zamieszkującej tereny nad rzeką Swisłocz za miasteczkiem Indura, m.in. współczesnej sytuacji socjolingwistycznej regionu i podstawowym cechom fonetycznym i gramatycznym miejscowej polszczyzny.
EN
The paper presents the results of the linguistic research carried out at the very Grodno region in the summer 2015. Through the investigation of the old historical documents and other sources the author identified the areas of concentration of the Polish nobility old settlements near Grodno. The special interest is devoted to the language of the Indura city nobility living on the river Swisłocz. The sociolinguistic characteristics; phonetic and grammatical features of the language, as well as the glossary of the local population are discussed and presented in the article.
4

Świadomość językowa Polaków na Grodzieńszczyźnie na początku odrodzenia narodowego

100%
Konczewska K.
Język Polski
|
2018
|
vol. 98
|
issue 3
97-107
PL
Artykuł przedstawia postawy grodzieńskich Polaków wobec języka polskiego na początku odrodzenia narodowego na Białorusi, w latach 90. XX wieku. Jako materiał źródłowy do ekscerpcji posłużyły archiwalne numery pierwszej polskojęzycznej gazety grodzieńskich Polaków „Głos znad Niemna”. Przedstawione po raz pierwszy w literaturze przedmiotu dane pozwolą na lepsze zrozumienie dynamiki zmian w zakresie funkcjonowania języka polskiego na przedstawionym obszarze.
EN
The article represents the attitudes of Poles in the Grodno region towards Polish language at the beginning of the national revival in Belarus, in the 1990s of the 20th century. Archival issues of the first Polish newspaper of Poles in the Grodno region “Głos znad Niemna” were the source material for the exploration. The data presented for the first time in the literature of the subject will allow for a better understanding of the dynamics of changes in the functioning of the Polish language in the area depicted.
5
Publication available in full text mode
Content available

Współczesna sytuacja socjolingwistyczna na Grodzieńszczyźnie

100%
Konczewska K.
Socjolingwistyka
|
2015
|
issue 29
149-169
PL
Artykuł przedstawia współczesną sytuację socjolingwistyczną na Grodzieńszczyźnie z uwzlędnieniem specyfiki regionu i ukazaniem podstawowych jej elementów. Temat został podjęty przez autorkę w związku z tym, że prace badaczy białoruskich dotyczące sytuacji socjolingwistycznej na Białorusi uwzględniają przeważnie wyłącznie opcję język rosyjski/białoruski i rzadko kiedy dotyczą Grodzieńszczyzny, zaś poświęcone temu regionowi prace badaczy polskich koncentrują uwagę przede wszystkim na sytuacji języka polskiego. Autorka artykułu przedstawia najważniejsze społeczne elementy sytuacji językowej w badanym regionie oraz sfery użycia podstawowych języków komunikacyjnych, uwzględniając powiązanie faktów językowych i społecznych. Przedstawione w artykule materiały są wynikiem badań opartych na: najnowszych danych statystycznych Narodowego Komitetu Statystyki Białorusi z ostatniego spisu ludności, obserwacji biernej i uczestniczącej, wywiadach, w tym biograficznych, z przedstawicielami różnych grup społecznych, danych o działalności organizacji społecznych, a także faktach znanych z autopsji.
EN
The article presents contemporary sociolinguistic situation of the Grodno region and try to emphasize on its basic elements. The topic has been taken by the author due to the fact that the Belarusian researchers, who focus on the sociolinguistic situation in Belarus usually include only Russian/Belarusian option and rarely refer to Grodno. On the other hand, Polish researchers pay attention primarily to the situation of the Polish language. The article presents the main elements of social language situation, as well as using the key areas of languages and communication taking into accounts the link between language and social facts. Theses presented in this article are the result of extensive research based respectively on: the latest statistics of the National Statistics Committee of Belarus from the last census, passive and participatory observation, several interviews (including biographical) with representatives of various social groups, information on the activities of civil society organizations, as well as known life experience.
6
Publication available in full text mode
Content available

Dzieje Cerkwi prawosławnej na terenie diecezji grodzieńskiej do roku 1900

80%
Pytel A.
Rocznik Teologiczny
|
2016
|
vol. 58
|
issue 3
339-376
PL
Artykuł przedstawia historię dziejów Cerkwi prawosławnej na Grodzieńszczyźnie od czasów pojawienia się Prawosławia na terenach współczesnej Białorusi. Prezentowany tekst ma formę przekroju prawie tysiącletniej tradycji Prawosławia na Rusi ze szczególnym uwzględnieniem terenów Wileńszczyzny i Grodzieńszczyzny. W artykule omówione zostały plemiona zamieszkujące dawniej te tereny oraz okres pojawienia się chrześcijaństwa w obrządku wschodnim w Grodnie. Artykuł przedstawia podział historyczny, politykę poszczególnych państw i losy wiernych prawosławnych zamieszkujących tereny, które w latach 1900–1915 należały do diecezji grodzieńskiej. Znamiennym okresem historycznym w egzystencji Prawosławia i zarazem godzącym w jego niezachwiany status religii dominującej na terenach Kresów Wschodnich okazuje się być katolizacja oraz Unia Brzeska (1596 r.). Była propagowana z różnym nasileniem dzięki zmieniającej się w tym czasie władzy przez 243 lata, do ostatecznej jej kasaty w 1839 roku na Soborze w Połocku. Zabór rosyjski sprawił, iż granice Grodzieńszczyzny i Wileńszczyzny znalazły się pod panowaniem prawosławnej Rosji. Wiek XIX to przede wszystkim wpływ Imperium na restytucję Prawosławia na tych terenach oraz ich gwałtowny rozwój gospodarczy, ekonomiczny i konfesyjny. Grodno, stając się stolicą guberni, podnosiło status administracyjny swych terenów. Po powrocie unitów do Prawosławia Grodzieńszczyzna staje się ważnym zapleczem ekonomicznym diecezji wileńsko-litewskiej. Skutkiem tego jest ubieganie się wiernych o utworzenie samodzielnej diecezji Grodzieńskiej z siedzibą biskupa w Grodnie, co ostatecznie ma miejsce w 1900 roku.
EN
The article shows history of the Orthodox Church in Grodno region from times of the appearance of the orthodox faith in the areas of contemporary Belarus. The presented text has a form of the diameter of almost a thousand year of tradition of the orthodox faith on Rus’ with particular reference of the areas of Vilnius region and Grodno region. The article describes the tribes dwelling on these areas before and period of the appearance of the Eastern Orthodox Christianity rite in Grodno. The article describes also historical periods, the politics of individual countries and fates of the dwelling orthodox faithful on these areas which belonged to the diocese of Grodno in 1900-1915. The conversion to Catholicism and the Brest Union (1596) are the characteristic historical period in existence of the orthodox faith and which at the same time are striking to its unswerving status of the dominant religion on the areas of the Eastern Borderlands. The Brest Union was propagated with variable intensity was propagated, thanks to the changing government during 243 years to its final dissolution in 1839 on the Council in Polotsk. The Russian annexation made that the borders of Grodno region and Vilnius region were under the rule of the orthodox Russia. The nineteenth century means primarily the influence of Empire on the reconstruction of the Orthodox Church in this areas and their rapid economic and confessional development. Grodno when became the capital of the province raised the administrative status of their land. After return of the Union members to Orthodoxy, Grodno region becomes the important economic facilities of Vilnius and Lithuania diocese. The result of this are efforts of faithful to create an independent diocese of Grodno with the bishop settlement in Grodno which finally take place in 1900.
7
Publication available in full text mode
Content available

Kształtowanie kompetencji językowych i świadomości językowej za pomocą konkursów polonistycznych (na przykładzie konkursów na Białorusi)

80%
Anufryieva M.
Łódzkie Studia Teologiczne
|
2018
|
vol. 27
|
issue 4
131-145
EN
The article presents reflections on the role of Polish language competitions in shaping appropriate language competence and increasing linguistic awareness among their participants (mostly Polish youth). Below you will find selected Polish language competitions in Belarus. For the sake of clarity, the contests were organized in a thematic way. Each contest is discussed in terms of language skills that are needed to achieve the best possible result. When discussing the issue, attention was also paid to the relevance of the competitions. Competitions have also been discussed in terms of promoting moral attitudes because in this way contests facilitate linguistic and national self-awareness of the participant.
8
Publication available in full text mode
Content available

Ludność polska w wieloetnicznych regionach Litwy, Łotwy i Białorusi

80%
Kowalski M., Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN
Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
|
2013
|
vol. 2
EN
The aim of the paper was to compare the situation of the Polish minority in the three bordering countries: Lithuania, Latvia and Belarus. Despite similar historical circumstances contemporary groups of Polish minority in the lands of former Grand Duchy of Lithuania and Polish Livonia living in the different socio-economic and political conditioning. This situation affecting their relations with other ethnic groups and state authorities. All of the researched areas – Vilnius region in Lithuania, Latgale region in Latvia, Hrodna region in Belarus – are multicultural. In all, owing to special circumstances of Eastern Slavic-Baltic ethnic borderland, a compact Polish ethnic area was formed. Despite the deportation and postwar emigration of Poles and despite that areas inhabited by them belong to three different states, the Polish population still represents a significant proportion of the population, affecting the local socio-cultural and political life. The analysis of census data and maps indicates the progressive decrease of the Polish population and retreat of Polish ethnic area. However, recent censuses show the vary – depending on the region – processes. In Lithuania the stabilization of the ethnical structure of the population is observed. Despite the hostile attitude of Lithuanian nationalists and state authorities that often remain under their influence, Polish population takes advantage of the civil rule of law to consolidate its assets. In Belarus further melting of Polish ethnic area is observed, associated with a decrease in the number of Poles, both in absolute and relative terms. This can be combined with both the difficult situation of the Polish population in the Soviet period (no schools and other Polish institutions), and the current socio-political situation in Belarus. Under Lukashenka’s dictatorial rule the Polish minority action is merely tolerated. Government support the policy of the tsarist and Soviet authorities, under which local Poles were considered as regional (Catholic) branch of the Belarusian people. Paradoxically, the relatively best situation concern the Polish population in Latvia, where Polish community is the least numerous, both in absolute and relative terms. The clear revival of Polish socio-cultural, and even increasing participation of Poles in some areas, can be observed. The Latvian authorities are positively oriented to the Polish socio-cultural initiatives, seeing the Polish movement as a counterweight to the demographic dominance of East Slavic population (Russians, Belarusians, and Ukrainians) in the south-eastern part of the country.
PL
Pomimo podobnych uwarunkowań historycznych mniejszość polska, zamieszkująca tereny dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego i Inflant Polskich, w zależności od miejsca zamieszkania (Litwa, Łotwa, Białoruś) znajduje się w odmiennej sytuacji społeczno-gospodarczej i polityczno- -ustrojowej. Odciska się to na relacjach mniejszości polskiej z innymi grupami etnicznymi oraz władzami państwowymi. Analiza sytuacji sugeruje, iż pod wieloma względami najlepsze warunki dla pielęgnowania swojej odrębności (pomimo niewielkiej liczebności) ma mniejszość polska na Łotwie. Na przeciwległym krańcu, choć najliczniejsza, znajduje się mniejszość polska na Białorusi.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.