Search results

1

Oddział Samoobrony AK „Szerszeń” ppor./por. cichociemnego Feliksa Perekładowskiego ps. „Przyjaciel” i jego działalność na Podhalu w 1945 roku

100%

Golik D.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2023

|

vol. XXIV (LXXV)

|

issue 4(286)

123-163

EN

With the end of the German occupation and the entry of the Red Army into Poland, a new period regarding the functioning of the Polish independence underground began. The best example of which concerns the final months of the Home Army’s (Armia Krajowa, AK) activity, the process of its liquidation after January 1945, and the attempts to create completely new structures aimed at fighting the communists. One of the elements characteristic of this period was the creation of the so-called AK Self-Defence Units, such as the group codenamed „Szerszeń” that operated in Podhale from spring to summer 1945, commanded by second lieutenant/lieutenant Feliks Perekładowski „Przyjaciel” of the Silent Unseen. The group’s actions were a significant manifestation of the resistance to the „new government” in southern Małopolska, and also provided the catalyst for further underground activities by individuals associated with the resistance movement. For others, it turned out to be the last stage of the fight before they decided to leave the country and head to the west.

DE

Mit dem Ende der deutschen Besatzung und dem Einmarsch der Roten Armee in Polen begann eine neue Periode des polnischen Unabhängigkeitsuntergrunds, die am besten durch die abnehmenden Monate der Tätigkeit der Heimatarmee (Armia Krajowa, AK), den Prozess ihrer Auflösung nach Januar 1945 und die Versuche zur Schaffung völlig neuer, Strukturen zur Bekämpfung der Kommunisten veranschaulicht wird. Eines der charakteristischen Elemente dieser Periode war die Bildung der so genannten Heimatarmee-Selbstverteidigungseinheiten, wie z. B. die vom Frühjahr bis zum Sommer 1945 in der Region Podhale operierende Gruppe mit dem Codenamen „Szerszeń”, die von Cichociemny Unterleutnant/Leutnant Feliks Perekładowski „Przyjaciel” befehligt wurde. Sie war ein bedeutender Ausdruck des Widerstands gegen die „neuen Machthaber” im südlichen Kleinpolen und bildete für viele der Beteiligten den Ausgangspunkt für weitere Untergrundtätigkeiten. Für andere wiederum war es die letzte Etappe des Kampfes vor der Entscheidung, das Land zu verlassen und in den Westen zu gehen.

PL

Wraz z końcem okupacji niemieckiej i chwilą wkroczenia na tereny Polski Armii Czerwonej rozpoczął się nowy okres funkcjonowania polskiego podziemia niepodległościowego, czego najlepszym przykładem są schyłkowe miesiące działalności Armii Krajowej (AK), proces jej likwidacji po styczniu 1945 r. oraz próby tworzenia zupełnie nowych, poakowskich struktur nastawionych na walkę z komunistami. Jednym z charakterystycznych dla tego okresu elementów było powstawanie tzw. oddziałów samoobrony AK, takich jak działająca na Podhalu od wiosny do lata 1945 r. grupa o kryptonimie „Szerszeń” dowodzona przez ppor./por. cichociemnego Feliksa Perekładowskiego ps. „Przyjaciel”. Stanowiła ona znaczący na terenie południowej Małopolski przejaw oporu wobec „nowej władzy”, była też punktem wyjścia do dalszej działalności podziemnej dla wielu związanych z nią ludzi. Dla innych z kolei okazała się ostatnim etapem walki przed decyzją o opuszczeniu kraju i przedostaniu się na Zachód.

2

Sąd Obywatelski Polski Walczącej w II Rejonie VII Obwodu „Obroża” Armii Krajowej

86%

Szyprowski B.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

vol. XXIII (LXXIV)

|

issue 1 (279)

114-151

EN

The article details the creation and functioning of the Civil Court of Fighting Poland, established at the beginning of January 1944 in Region II „Celków” of Warsaw District VII „Obroża” of the Home Army, which was in operation until July 1944. The court was a judicial institution that dealt with criminal offenses of a lesser quality that did not fall under the jurisdiction of the Special Military Court of the Home Army or the Special Civil Court of the Government Delegation for Poland. The existence of the above court was previously unknown to the vast majority of historians, because until recently there were no known documents related to the functioning of this court. The recently discovered source documents made it possible to take a closer look at the organizational rules of the court and its rulings. The author introduced the principles of the court’s functions and their assessments in legal terms and tried to present the profiles of its constituent and issued judgments, and the manner of their enforcement. The article also attempts to indicate that the establishment of the court was aimed at ensuring quick and effective penal punishment against people acting to the detriment of the local population and local military units, and that its location at the low level of the Home Army positively built public trust in the structures of the Polish Underground State.

DE

Die Studie stellt die Entstehung und Tätigkeit des Bürgergerichts der Widerstandsbewegung „Kämpfendes Polen” vor, das Anfang Januar 1944 im 2. Bezirk „Celków” des 7. Kreises „Obroża” des Warschauer Ablegers der Heimatarmee eingerichtet wurde und bis Juli 1944 tätig war. Es handelte sich dabei um eine gerichtliche Einrichtung, die für Fälle minderer Verbrechen zuständig war, die nicht in die Zuständigkeit des Sondermilitärgerichts der Heimatarmee oder des Sonderzivilgerichts der Regierungsdelegation für Polen fielen. Die Existenz dieses Gerichts war in weiten Historikerkreisen bisher unbekannt, da bis vor kurzem keine Dokumente über den Umfang der Tätigkeit dieses Gerichts zugänglich waren. Kürzlich entdeckte Quellendokumente ermöglichten einen genaueren Blick auf die Organisationsprinzipien des Gerichts und die von ihm getroffenen Entscheidungen. Der Autor hat die Grundsätze der Arbeitsweise des Gerichts und ihre Bewertung aus rechtlicher Sicht dargestellt und versucht, die Profile der Gerichtsangehörigen, die ergangenen Urteile und die Art und Weise ihrer Vollstreckung darzustellen. Der vorliegende Aufsatz versucht ebenfalls aufzuzeigen, dass die Einrichtung des beschriebenen Gerichts darauf abzielte, eine zügige und wirksame strafrechtliche Verfolgung von Personen zu gewährleisten, die zum Nachteil der lokalen Bevölkerung und der lokalen Einheiten der Streitkräfte in Polen handelten. Darüber hinaus handelt es sich um einen Versuch darzustellen, dass die Ansiedlung des Gerichts auf einer niedrigen Ebene der Heimatarmee eine positive Wirkung auf den Aufbau des öffentlichen Vertrauens in die Strukturen des polnischen Untergrundstaates hatte.

PL

Prezentowane opracowanie przedstawia powstanie i działalność Sądu Obywatelskiego Polski Walczącej, utworzonego na początku stycznia 1944 r. w II rejonie „Celków” VII Obwodu „Obroża” Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, który działał do lipca 1944 r. Był on instytucją sądową przeznaczoną do rozpoznawania spraw o mniejsze gatunkowo czyny przestępne, które nie były zastrzeżone do właściwości Wojskowego Sądu Specjalnego AK lub Cywilnego Sądu Specjalnego Delegatury Rządu na Kraj. Istnienie powyższego sądu było dotychczas bliżej nieznane szerszemu ogółowi historyków, bowiem do niedawna brak było dokumentów z zakresu działania tego sądu. Odkryte w ostatnim czasie materiały źródłowe pozwoliły na bliższe przyjrzenie się zasadom organizacyjnym sądu oraz wydanym przez niego orzeczeniom. Autor przybliżył zasady działania sądu i ich ocenę pod kątem prawnym, a także starał się przybliżyć sylwetki wchodzących w jego skład oraz wydanych wyroków i sposobu ich egzekwowania. Artykuł stara się również wskazać, że powołanie opisywanego sądu zmierzało do zapewnienia szybkiej i skutecznej represji karnej wobec osób działających na szkodę miejscowej ludności oraz terenowych jednostek Sił Zbrojnych w Kraju, a jego umiejscowienie na niskim szczeblu terenowym AK z pozytywnym skutkiem budowało zaufanie społeczne do struktur Polskiego Państwa Podziemnego.

3

Pion łączności radiowej w ramach Okręgu Białystok Armii Krajowej-Armii Krajowej Obywateli

86%

Świerbutowski A.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

vol. XXIII (LXXIV)

|

issue 2 (280)

162-194

EN

This article deals with the functions and activity of the radio communication division of the Home Army in the Białystok District. The history of this department is presented, starting from its creation in March 1944 (after the dissolution of the Home Army in the Białystok Area), to its disintegration as a result of a manhunt conducted by the Public Security Office in July 1945. During more than a year’s activity, the Białystok District sent dozens of dispatches – both to the Polish authorities in London and to Command Headquarters. These dispatches concerned various and sometimes very important matters, which included reports outlining the prevailing situation in the Białystok region, in particular the extent of the Soviet occupation.

DE

Der Aufsatz befasst sich mit der Funktionsweise und Tätigkeit der Funkabteilung des bürgerlichen Bezirks Białystok der Heimatarmee. Sie analysiert die Geschichte dieser Division von ihrer Gründung im März 1944 (nach der Auflösung des regulären Białystok-Bezirks der Heimatarmee) bis zu ihrer Auflösung im Zuge der Fahndung des Amtes für öffentliche Sicherheit im Juli 1945. Im Laufe der mehr als einjährigen Tätigkeit der Division hat der Bezirk Białystok mehrere Dutzend Depeschen an die polnischen Behörden in London und an das Hauptquartier versendet. Sie präsentierten verschiedene wichtige Informationen, während andere die vorherrschende Situation in der Region Białystok, insbesondere das Bild der sowjetischen Besatzung, darstellten.

PL

Artykuł porusza zagadnienie sposobu funkcjonowania i działalności pionu łączności radiowej Okręgu Białystok AK. Analizuje dzieje tego pionu, począwszy od jego utworzenia w marcu 1944 r. (po rozwiązaniu Okręgu Białystok AK), po jego rozbicie w wyniku obławy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w lipcu 1945 r. W trakcie ponadrocznej działalności pionu Okręg Białystok nadał kilkadziesiąt depesz – skierowanych zarówno do polskich władz w Londynie, jak i Komendy Głównej. Prezentowały one różne informacje, czasami bardzo ważne, inne natomiast nakreślały panującą na Białostocczyźnie sytuację, w szczególności obraz okupacji sowieckiej.

4

„Kontrrewolucjonista i sabotażysta”. Major dr Franciszek Michał Amałowicz ps. „Tatar” – lekarz, oficer Wojska Polskiego i Armii Krajowej w obozach sowieckich

58%

Rogut D.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2023

|

vol. XXIV (LXXV)

|

issue 4(286)

186-216

EN

Franciszek Michał Amałowicz „Tatar” was born on 28 September 1903, in Lviv. As a 15-year-old volunteer Amałowicz fought against the Ukrainians in 1918 in defence of his city, after which he participated in the Polish-Soviet War of 1919– 1920 and the Third Silesian Uprising in 1921. Amałowicz then studied medical science at the Sanitary Training Centre and the Central Institute of Physical Education, graduating in 1929. As a Doctor of Medical Science and a Major in the Polish Army he fought in the ranks of the 55th Infantry Regiment of the 14th Infantry Division of the „Poznań” Army during the Polish campaign of 1939 against the Germans. In 1940, he joined the Home Army (Armia Krajowa), and in November 1942, he became the commander of the 3rd region „Dęby” of the „Obroża” District (Rembertów). On 9 November 1944, as a victim of Soviet repression, he was sent to a special camp of the Main Directorate of Information of the Polish Army in Skrobowo near Lubartów, he was then deported to the Народный комиссариат внутренних дел (NKVD) POW camp No. 388 in Stalinogorsk (now Novomoskovsk), and later to the NKVD control and filtration camp No. 283 in Stalinogorsk. Convicted as a „particularly dangerous criminal”, he was sent to various camps as a political prisoner, including the correctional labour camp at Viatsky, Special Camp No. 1 Mineralny (Минеральный-Минлаг) near Inta, and camp No. 476 of the USSR Ministry of Internal Affairs in the city of Asbiest. He was returned to Poland in 1954. At the beginning of 1970, Major Amałowicz was operationally investigated by the Security Service. He died in Józefów near Warsaw on 16 April 1975, at the age of 72.

DE

Franciszek Michał Amałowicz „Tatar” wurde am 28. September 1903 in Lemberg geboren. Als 15-jähriger Freiwilliger kämpfte er 1918 bei der Verteidigung seiner Stadt gegen die Ukrainer, im polnisch-bolschewistischen Krieg 1919–1920 und dann 1921 im Dritten Schlesischen Aufstand. Sein Medizinstudium absolvierte er am Sanitätsschulungszentrum und am Zentralinstitut für Leibeserziehung. Der promovierte Mediziner war Major der polnischen Armee im Polenfeldzug 1939 und kämpfte im 55. Infanterieregiment der 14. Infanteriedivision der Armee „Poznań” gegen die Deutschen. 1940 trat er in die Reihen der Heimatarmee (Armia Krajowa) ein und wurde ab November 1942 Kommandeur der 3. Distrikts „Dęby” des Bezirks „Obroża” (Rembertów). Am 9. November 1944 kam er als Opfer der sowjetischen Repressionen in das Speziallager der Hauptinformationsdirektion der polnischen Armee in Skrobów bei Lubartów und wurde dann in das Народный комиссариат внутренних дел (NKWD)-Kriegsgefangenenlager Nr. 388 in Stalinogorsk (heute Nowomoskowsk) und später in das NKWD-Kontroll- und Filtrationslager Nr. 283 in Stalinogorsk gebracht. Als „besonders gefährlicher Straftäter” verurteilt, wurde er als politischer Häftling u. a. in das Korrektionslager Wjatskij, des Speziallagers Nr. 1 Mineralny (Минеральный-Минлаг) in der Nähe von Inta und das Lager Nr. 476 des Innenministeriums der UdSSR in der Stadt Asbiest geschickt. Erst 1954 kehrte er nach Polen zurück. Ab Anfang 1970 wurde Major Amalovich vom Sicherheitsdienst operativ unterwandert. Er starb am 16. April 1975 im Alter von 72 Jahren in Józefów bei Warschau.

PL

Franciszek Michał Amałowicz „Tatar” urodził się 28 września 1903 r. we Lwowie. Jako 15-letni ochotnik walczył z Ukraińcami w 1918 r. w obronie swojego miasta, w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920, a następnie 1921 r. w III powstaniu śląskim. Ukończył studia medyczne w Wojskowej Szkole Sanitarnej, a także pracował w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego. Doktor wszechnauk medycznych, mjr WP w kampanii polskiej 1939 r., walczył z Niemcami w szeregach 55 Pułku Piechoty 14 Dywizji Piechoty Armii „Poznań”. W 1940 r. wstąpił w szeregi konspiracji Armii Krajowej (AK), a od listopada 1942 r. został dowódcą III Rejonu „Dęby” Obwodu „Obroża” (Rembertów) AK. 9 listopada 1944 r. jako ofiara sowieckich represji znalazł się w obozie specjalnym Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego w Skrobowie koło Lubartowa, następnie został wywieziony do obozu jenieckiego Народный комиссариат внутренних дел (NKWD) nr 388 w Stalinogorsku (obecnie Nowomoskowsk), a później do obozu kontrolno-filtracyjnego NKWD nr 283 w Stalinogorsku. Skazany jako „szczególnie niebezpieczny przestępca” trafił jako więzień polityczny m.in. do Wiatskiego исправительно-трудовые лагеря (ITŁ), Obozu Specjalnego nr 1 Mineralny (Минеральный-Минлаг) w okolicach Inty, obozu Министерство внутренних дел (MWD) nr 476 w mieście Asbiest. Do Polski powrócił dopiero w 1954 r. Z początkiem 1970 r. mjr Amałowicz był rozpracowywany operacyjnie przez Służbę Bezpieczeństwa. Zmarł w Józefowie koło Warszawy 16 kwietnia 1975 r. w wieku 72 lat.

Refine search results

4 Przegląd Historyczno-Wojskowy

1 Golik D.

1 Rogut D.

1 Szyprowski B.

1 Świerbutowski A.

2 2023

2 2022

Oddział Samoobrony AK „Szerszeń” ppor./por. cichociemnego Feliksa Perekładowskiego ps. „Przyjaciel” i jego działalność na Podhalu w 1945 roku

Sąd Obywatelski Polski Walczącej w II Rejonie VII Obwodu „Obroża” Armii Krajowej

Pion łączności radiowej w ramach Okręgu Białystok Armii Krajowej-Armii Krajowej Obywateli

„Kontrrewolucjonista i sabotażysta”. Major dr Franciszek Michał Amałowicz ps. „Tatar” – lekarz, oficer Wojska Polskiego i Armii Krajowej w obozach sowieckich