Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Historia Polski
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
W atmosferze zaostrzenia w zaborze pruskim w ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku polityki germanizacyjnej, w kręgach polskiej myśli politycznej, zwłaszcza rodzącego się obozu narodowo-demokratycznego, nastąpiło nasilenie działań mających na celu intensyfikację polskich poczynań narodowych oraz krystalizację programów walki o uzyskanie postępu w rozwiązywaniu sprawy polskiej. W tym czasie nastąpił również wzrost zainteresowania Pomorzem i jego przyszłymi losami. Dostrzeżenie znaczenia walki o Pomorze oraz nieodzowność jego wejścia w skład przyszłego zjednoczonego państwa polskiego szły w parze z przyjęciem na początku XX wieku i upowszechnianiem przez obóz narodowo-demokratyczny tezy, iż główne niebezpieczeństwo zagraża narodowi polskiemu ze strony Niemiec. Wraz z odbudową Polski po pierwszej wojnie światowej oraz uzyskaniem przez nią części Pomorza jednym z czołowych zadań, jakie stanęły przed społeczeństwem polskim, było umocnienie jej gospodarczej i militarnej pozycji na Bałtyku. Działania te realizowano między innymi poprzez budowę niezależnego od Gdańska własnego portu morskiego w Gdyni oraz tworzenie Polskiej Marynarki Wojennej. Ważną rolę w upowszechnianiu problematyki pomorskiej oraz znaczenia dla Polski dostępu do morza odegrała również wielokierunkowa działalność organizacji i instytucji tzw. frontu zachodniego. Wśród nich miejsce szczególne zajmowała działalność Związku Obrony Kresów Zachodnich (od 1934 r. Polskiego Związku Zachodniego), Ligi Morskiej i Rzecznej (od 1930 r. Ligi Morskiej i Kolonialnej) oraz wielu organizacji młodzieżowych (np. ZHP, kombatanckich i paramilitarnych).
PL
Przyjmuje się powszechnie, że Jadwiga Andegaweńska, królowa Polski i święta Kościoła Katolickiego, urodziła się 18 lutego 1374 r. Data ta została wydedukowana ze (skorygowanej) notatki w kalendarzu katedry krakowskiej, podającej, że tego właśnie dnia w r. 1386 Jadwiga zawarła związek małżeński z Władysławem Jagiełłą, odwoławszy uprzednio zaręczyny z księciem Wilhelmem Austriackim, z którym ją, czteroletnią, związali rodzice. Odwołać takie zaręczyny mogła tylko sama zainteresowana w ciągu 3 dni po ukończeniu 12 lat, na tym więc oparto hipotezę, że dzień ślubu Jadwigi był rocznicą jej urodzin, i że w tym dniu ogłosiła ona odwołanie zaręczyn. W opublikowanym artykule, po drobiazgowej analizie językowej kalendarzowej notatki, zestawianej z Annales Długosza, wykazano, że rocznica urodzin Jadwigi przypadała na dzień 14 lutego. Potwierdzają tę datę – pośrednio – akt krewski, wystawiony 14 sierpnia 1385, na 6 miesięcy przed osiągnięciem przez Jadwigę oficjalnej maturitas, oraz akt budziński, w którym matka Jadwigi wyznacza 14 sierpnia jako termin, przed którym ma zostać dopełnione dziecięce, ale nie dające się odwołać matrimonium z Wilhelmem. Dało się zebrać świadectwa, że Jagiełło świętował tę rocznicę i że po śmierci Jadwigi, w katedrze wawelskiej w dniu 14 VIII zostało odprawione uroczyste nabożeństwo za duszę królowej. Wzmianka o nim znikła z polskiej edycji Długosza wskutek elementarnego błędu w przekładzie i horrendalnego komentarza. W artykule zostały też omówione i poprawione błędne przekłady kilku bardzo ważnych miejsc w aktach krewskim i budzińskim
EN
It is generally believed that Queen Jadwiga Of Poland, a saint of the Catholic Church, was born on February 18 in 1374. This date has been deduced from a (corrected) note in a calendar of the cathedral of Cracow, stating that on that day in 1386 Jadwiga married Władysław Jagiełło, having cancelled her engagement to William of Austria to whom she had been betrothed by her parents. Since the engagement could be cancelled only by Jadwiga herself within three days after her twelfth birthday, it is speculated that the day of Jadwiga’s wedding was an anniversary of her birthday, and that it was that day when she cancelled the engagement. In the present article, after a detailed linguistic analysis of the calendar note, juxtaposed with Długosz’s Annales, it is proved that the anniversary of Jadwiga’s birthday was on February 14. This date is confirmed by – indirectly – the Union of Krewo made on August 14 in 1385, six months before Jadwiga officially became mature, as well as the Act of Buda, in which her mother set August 14 as a day before which Jadwiga’s infantile but impossible to cancel matrimonium with William was supposed to happen. There are testimonies that Jagiełło celebrated this anniversary, and that after Jadwiga’s death a solemn mass for the Queen’s soul was said on August 14 in the cathedral in Cracow. The notice of this mass disappeared from the Polish edition of Długosz’s records due to an elementary mistake in translation, and a horrendous comment. The article also discusses and corrects mistakes in translations in a few very important places in the Union of Krewo and the Act of Buda
PL
W okresie ostatniego bezkrólewia, od zgonu króla Augusta III Sasa do wysunięcia przez dwory rosyjski i pruski kandydatury Stanisława Poniatowskiego na króla, „Gazeta Leydeyska” bardzo obszernie przekazywała informacje o rozwoju sytuacji w Rzeczypospolitej. Były one wiarygodne, a redaktorzy gazety bezbłędnie rozłożyli akcenty, punktując kwestie najbardziej istotne. Niezwykle też umiejętnie wypunktowali, nie opatrując z oczywistych względów szerszym komentarzem, związki Stanisława Poniatowskiego i „Familii” Czartoryskich z Rosją i bezpośrednio z carycą Katarzyną II. Ukazali też rolę, jaką w okresie bezkrólewia w Rzeczypospolitej odegrała armia rosyjska. Redaktorom gazety, na pewno korzystającym z różnych źródeł informacji, udało się niezwykle sprawnie przesegregować napływające do nich informacje i uniknąć poważniejszych wpadek, jakie mogło spowodować zamieszczenie błędnych danych. Gazeta przeznaczona była dla wyrobionego intelektualnie czytelnika, który orientował się w informacjach z reguły unikających kontrowersyjnych komentarzy.
EN
During the last interregnum, from the death of King August III to the nomination of the Russian and Prussian candidate for king Stanisław Poniatowski, the "Gazeta Leydeyska" gave very extensive information about the development of the situation in the Polish-Lithuanian Commonwealth. The reports were credible and the editors of the newspaper emphasized the most important issues. They also skillfully point out, without obviously providing a wider commentary, the relationships between Stanisław Poniatowski and the Czartoryski "Family" with Russia and directly with Tsarina Catherine II. They also showed the role of the Russian army in the Polish-Lithuanian Commonwealth during the interregnum. The editors of the newspaper, certainly benefiting from various sources of information, managed to efficiently sort out the incoming information to them and to avoid serious mishaps that could result in the inclusion of incorrect data. The newspaper was intended for an intellectually-minded reader who was aware of information but who usually avoided controversial commentary.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.