Search results

1

Is phenomenology metaphysics?

100%

Krokos J.

Studia Philosophiae Christianae

|

2011

|

vol. 47

|

issue 2

13-30

EN

The question whether phenomenology is metaphysics is an extremely difficult one. The most common expression used to refer to metaphysics is ‘the fundamental philosophical science concerned with being as being’. Metaphysics is the first philosophy in the order of things, and being. Aristotelian "first philosophy" was supposed to precede "second philosophy", i.e. physics. Husserl's phenomenology, being a science about the essence of pure consciousness, was supposed to precede eidetic formal sciences, eidetic material sciences and all sciences concerning facts, including metaphysics. Thus, in his declarations, Husserl distinguished phenomenology, including transcendental phenomenology, from metaphysics. Husserl claimed that the question about the reason for being, its ratio, should not be the starting point in philosophy. In his opinion, the question that ought to introduce one to philosophy is the question of how every sense is constituted in consciousness, in subjectivity, or in the subject. Thus, Husserl's phenomenology, including transcendental phenomenology, is not metaphysics understood as the study of being qua being. It is not a contemplation of being, but a meditation on processes involved in consciousness, in which the sense of being is constituted.

PL

Problem, czy fenomenologia jest metafizyką, jest trudny do rozstrzygnięcia. Najczęściej pojawia się określenie metafizyki jako podstawowej nauki filozoficznej, rozważającej byt jako byt. Metafizyka jest filozofią pierwszą w porządku rzeczowym i bytowym. Arystotelesowska „filozofia pierwsza” wskazuje, że ma ona poprzedzać jakąś „filozofię drugą”, a mianowicie – fizykę. Fenomenologia Husserla jako nauka o istocie czystej świadomości miała poprzedzać eidetyczne nauki formalne, eidetyczne nauki materialne oraz wszystkie nauki o faktach, w tym metafizykę. W deklaracjach zatem Husserl odróżniał fenomenologię, w tym fenomenologię transcendentalną, od metafizyki. Husserl zanegował pytanie o rację bytu jako wyjściowe pytanie filozofii. Według niego pytaniem, które winno wprowadzać w filozofię, jest pytanie o to, jak wszelki sens konstytuuje się w świadomości, w subiektywności czy też w podmiocie. A zatem fenomenologia Husserla, w tym fenomenologia transcendentalna, nie jest metafizyką pojmowaną jako badanie bytu jako bytu. Fenomenologia nie poszukuje bowiem bytowych racji bytu, nawet jeśli przedmiotu badań metafizycznych nie ograniczymy do bytu realnego.

2

"Philosopie als Strenge Wissenschaft" a Husserlowski projekt odrodzenia filozofii

84%

Krokos J.

Studia Philosophiae Christianae

|

2012

|

vol. 48

|

issue 2

27-47

EN

The article "Philosopie als strenge Wissenschaft" ("Philosophy as a Rigorous Science") by Edmund Husserl published in 1911 at the request of the editors of "Logos" is a specific manifesto of phenomenology. The article combines Husserl’s early philosophy, the so–called eidetic phenomenology, with transcendental phenomenology. Also, it presents an outline of the project of philosophical, scientific and cultural revival. This project is a return to the classical ideal of philosophy as theoretical cognition that constitutes the ultimate reason. Philosophy so understood gives priority to the thing itself, and its aim is truth as an absolute value. The project of philosophical revival as outlined by Husserl was born in a particular intellectual situation of the 19th century. This situation was marked by two great philosophical traditions: Kantism and positivism. The former was the formalism a priori, the latter – the empiricism (however it restricted the object of possible experience to the material world). Both of them eventually departed from the thing itself, either considering it unknowable or accepting its depiction proposed by natural sciences. It resulted in agnosticism, scepticism, scientism and psychologism. The remedy for such a state of things lay in building a new philosophy of the absolute beginning. This philosophy was supposed to be a rigorous science in the form of phenomenology as the science of pure consciousness.

PL

Artykuł Edmunda Husserla z 1911 r. "Philosopie als strenge Wissenschaft", napisany na prośbę readaktorów czasopisma "Logos", jest swoistym manifestem fenomenologii. Artykuł ten łączy wczesną filozofię Husserla, tzw. fenomenologię ejdetyczną, z fenomenologią transcendentalną i przedstawia zarys projektu odrodzenia filozofii, nauki i całej kultury. Projekt ten jest powrotem do klasycznego ideału filozofii jako teoretycznego poznania, sięgającego ostatecznych uzasadnień. W tak rozumianej filozofii pierwszeństwo należało się rzeczy samej, a celem była prawda jako wartość absolutna. Projekt odnowy filozofii, jaki zarysował Husserl, zrodził się w określonej sytuacji intelektualnej XIX wieku. Sytuację tę wyznaczały dwie wielkie tradycje filozoficzne: kantyzm i pozytywizm. Pierwszy był apriorycznym formalizmem, drugi – empiryzmem, lecz ograniczającym przedmiot możliwego doświadczenia do świata materialnego. Jeden i drugi ostatecznie odsunął się od samej rzeczy, uznając ją albo za niepoznawalną, albo za taką, jak zostaje ujęta przez przyrodoznawstwo. Zaowocowało to agnostycyzmem czy sceptycyzmem, scjentyzmem i psychologizmem. Remedium na taki stan rzeczy było zbudowanie nowej filozofii absolutnego początku, która byłaby nauką ścisłą. Filozofią tą miała być fenomenologia jako nauka o istocie czystej świadomości.

3

Refleksja w Husserlowskiej teorii świadomości

84%

Maciejczak M.

Studia Philosophiae Christianae

|

2014

|

vol. 50

|

issue 2

69-83

EN

The paper takes into account Husserl’s theory of consciousness and presents it in the light of the theory of autopietic system. Consciousness is able to organize its elements, processes, levels and structure into a system only when is capable of reflection. Reflection is essential for unity and efficacy of consciousness.

PL

Świadomość jest podstawą świata ludzkiego życia we wszystkich jego aspektach, również w aspekcie osobowym. Szczególną postacią świadomości jest refleksja. Ma ona największe znaczenie dla jedności, jednolitości, złożoności i efektywności systemu, jakim jest świadomość. Z punktu widzenia historii fenomenologii, kolejne jej przekształcenia – realistyczna, transcendentalna i genetyczna są etapami refleksji rozumianej jako „spojrzenie niezaangażowanego obserwatora”. Skoro rdzeniem metody fenomenologicznej i warunkiem możliwości fenomenologii jest refleksyjność świadomości, nic dziwnego, że fenomenologia nie ma żadnej z góry ustalonej logiki i metodologii, ponieważ swoją metodę i sens może uzyskać poprzez wciąż ponawiany namysł nad sobą.

4

Zarys fenomenologii solidarności: O genezie konstytuowania się grup

84%

Płotka W.

Studia Philosophiae Christianae

|

2018

|

vol. 54

|

issue 4

27-51

EN

The article is an attempt at a phenomenology of solidarity as a social phenomenon. The author differentiates subjective and intersubjective solidarization, and he emphasizes that the latter concerns the process of the constituting of a group. The article is divided into three main parts. In the first part, so-called bridge problem is analysed. The problem concerns a justificatory transition of the analysis from subjective solidarization to the intersubjective one. A point of departure are here theories of Ingarden and Father Tischner. Next, the author presents a description of the structure and elements of solidarity as elements of a complex act. At this basis, the author formulates an outline of an alternative approach to solidarity, namely as the constituting groups, and as a relation to the world as a common world.

PL

Artykuł jest próbą sformułowania fenomenologii solidarności jako zjawiska społecznego. Autor odróżnia solidaryzację subiektywną od intersubiektywnej, podkreślając, że w tym drugim przypadku ma się do czynienia z konstytucją grup. Artykuł jest podzielony na trzy zasadnicze części. W pierwszej z nich analizuje się tzw. problem mostu, czyli prezentuje się zasadność przejścia od analizy solidaryzacji subiektywnej do intersubiektywnej. Punktem wyjścia są przy tym teorie Ingardena i Tischnera. Następnie prezentuje się opis struktury i elementów solidarności jako aktu złożonego. Na tej podstawie autor formułuje zarys alternatywnego ujęcia solidarności jako konstytucji grup i odniesienia się do świata jako wspólnego.

5

Pojęcie przesądu w filozofii krytycznej Kanta i fenomenologii Husserla

67%

Łaciak P.

Studia Philosophiae Christianae

|

2015

|

vol. 51

|

issue 4

123-149

PL

W artykule poddano badaniu pojęcie przesądu w teoriach Kanta i Husserla. Według Kanta, przesądy należy odróżnić od sądów tymczasowych, które można nazwać antycypacjami lub maksymami wszelkiego badania. Wydajemy sąd tymczasowy o jakiejś rzeczy, zanim poznamy ją za pomocą sądu określającego. Z kolei przesądy są sądami tymczasowymi (lub mniemaniami) błędnie uznanymi za sądy określające, to znaczy sądami, które przyjmujemy jako zasady bez badania warunków ich prawdziwości. Kanta pojęcie przesądu ma zatem konotacje negatywne a celem filozofii krytycznej jest przezwyciężenie wszelkich przesądów. W przeciwieństwie do Kanta, Husserl rozróżnia przesądy pozytywne i negatywne: pozytywny przesąd jest rozumiany jako przed-sąd w formie presumpcyjnej przedwiedzy i odpowiada Kantowskiemu pojęciu antycypacji, która jest właściwa sądowi tymczasowemu, podczas gdy obiektywistyczna (naturalistyczna) naiwność okazuje się przesądem negatywnym. Celem fenomenologii jest zawieszenie wszystkich przesądów i to zawieszenie umożliwia badanie ich źródeł. W artykule autor wykazuje, że Husserlowska koncepcja przesądu jako przed-sądu jest analogiczna do Gadamerowskiej rehabilitacji przesądów jako przed-rozumienia. Dlatego też można wskazać podobieństwa między Kanta pojęciem sądu tymczasowego, Husserla ideą przedwiedzy i Gadamera koncepcją przed-rozumienia.

EN

This article examines the concept of prejudice (Vorurteil) in Kant’s and Husserl’s theories. According to Kant, prejudices must be distinguished from provisional judgments that may be called anticipations or maxims for all inquiry. We form a provisional judgment (vorläufiges Urteil) of a thing before we recognize it with definitive judgment (bestimmendes Urteil). Prejudices, by contrast, are provisional judgments (or opinions) wrongly taken as definitive judgments, namely judgments which are adopted as principles without research of the conditions of their truth. Thus, Kant’s notion of prejudice has the negative connotations and the aim of the critical philosophy is to overcome all prejudices. In contrast to Kant, Husserl makes distinction between positive and negative prejudices: positive prejudice is understood as a pre-judgment (Vor-Urteil) in the form of presumptive pre-knowledge (Vorwissen) and corresponds to Kant’s concept of anticipation belonging to provisional judgment, while objectivistic (naturalistic) naïveté appears to be negative prejudice. The aim of phenomenology is to suspend all prejudices and this suspension makes it possible to research of their origins. In the article author shows that Husserl’s conception of prejudice as a pre-judgment is similar to Gadamer’s rehabilitation of prejudice as a pre-understanding. Therefore, it is possible to indicate similarities between Kant’s concept of provisional judgment, Husserl’s idea of pre-knowledge and Gadamer’s conception of pre-understanding.

6

Obraz szukajacy prawdy – „realizm metafizyczny” jako realizacja filmowej ontologii fenomenologicznej

60%

Sarbiewska J.

Kwartalnik Filmowy

|

2011

|

issue 75-76

68-85

EN

Sarbiewska considers the relation between the film image, phenomenological subject and the ontology of reality. She puts forward the notion of phenomenological ontology in film, which she calls “metaphysical realism”. The starting point for the proposed complex of meanings is, following André Bazin, the importance of ontological nature of film, which permits a very particular contact with reality. Using the notion of Edmund Husserl’s phenomenological reduction, Sarbiewska takes the film camera (a subjective act of perception), to be the equivalent of an act of pure, intentional awareness, that is directed towards revealing the “ineffable” essence of things (the truth of being). At the same time she emphasizes that the type of contemplative viewing, open in film vision, permits one to go beyond clear dualism of subject and object and that through per visibilia ad invisibilia leads the way for phenomenological intuition in film. In her analysis the author uses the work of Werner Herzog, and in particular the ontology and aesthetics contained in his films.

Refine search results

5 Studia Philosophiae Christianae

1 Kwartalnik Filmowy

2 Krokos J.

1 Maciejczak M.

1 Płotka W.

1 Sarbiewska J.

1 Łaciak P.

1 2018

1 2015

1 2014

1 2012

2 2011

Is phenomenology metaphysics?

"Philosopie als Strenge Wissenschaft" a Husserlowski projekt odrodzenia filozofii

Refleksja w Husserlowskiej teorii świadomości

Zarys fenomenologii solidarności: O genezie konstytuowania się grup

Pojęcie przesądu w filozofii krytycznej Kanta i fenomenologii Husserla

Obraz szukajacy prawdy – „realizm metafizyczny” jako realizacja filmowej ontologii fenomenologicznej