Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Interwar Poland
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Nauczyciel dla nauczycieli i wychowawców. Michał Friedländer jako popularyzator wiedzy o wychowaniu w latach międzywojennych

100%
Michalska I.
Studia Edukacyjne
|
2018
|
issue 48
133-149
EN
Michał Friedländer (1894-1942/1943?), a doctor of law by education, left his profession very quickly after his studies in Vienna. At the beginning, he conducted intensive educational project in Borysław and then, having moved to Krakow, became a teacher of German and induction to philosophy in the Private Co-Educational Gymnasium of the Jewish Society of Elementary and Secondary Schools [Żydowskie Towarzystwo Szkoły Ludowej i Średniej]. At the same time, he started cooperating with Polish and Jewish pedagogical and social magazines, where he published works dedicated mainly to the didactics of teaching modern languages and the education of children and teenagers. He was also the author of separate volumes and brochures dedicated to those issues. He sometimes also wrote about co-education, reading of children and teenagers, past and modern school reformers, and schools opened abroad as a result of new tendencies in education. He published information on functioning of out-of-school education in various European countries and held radio lectures, organized by the Ministry of Education, on the main assumptions of “new pedagogy”. Although he did not create new theories, his greatest services consisted in propagating thoughts and solutions resulting from various “new education” tendencies. He was probably one of few people in those years who consistently introduced teachers and educators to foreign reformist pedagogical ideas.
2
Publication available in full text mode
Content available

Kierunki zaangażowania Jana Korneckiego w prace zjednoczeniowe polskich towarzystw oświatowych w latach 1923-1935

100%
Michalski G.
Studia Edukacyjne
|
2018
|
issue 48
151-168
EN
After Poland regained independence in 1918, educational societies played an important role in the education of the society. Jan Kornecki was one of many community workers who continued activities in that area started during the times of national bondage. On behalf of the Polish Educational Society in Warsaw [Polska Macierz Szkolna], he became a member of a pioneer group trying to unify the actions and strengthen the cooperation between educational societies in various districts of Poland. After the establishment of the Liaison Commission of Polish Educational Societies [Komisja Porozumiewawcza Polskich Towarzystw Oświatowych], he accepted the position of the secretary of the Commission’s Executive Department and was responsible for initiating and maintaining permanent contacts between the societies forming the Commission. Apart from maintaining ongoing relationships with community workers in the places of their local activities, he prepared the First Polish Educational Congress, which was convened in December 1924 in Warsaw. J. Kornecki rendered great services in founding a new educational organization named The Union of Polish Educational Societies [Zjednoczenie Polskich Towarzystw Oświatowych], which was established in 1927 based on the experiences gathered by the Liaison Commission, which operated earlieroku He took the function of the manager of the Union’s Executive Department Office; his responsibilities included delegating and supervising tasks performed by clerks employed in the Office, managing the property and funds, and drawing up reports of activities. He moreover organized and convened annual and extraordinary meetings of delegates and implemented the resolutions adopted, prepared plans and programmes of quarterly off-schedule meetings of the Executive Department, represented the Union during external relations, mainly with state and local government institutions and first of all initiated and maintained regular relationships with separate associations and provided them with all kinds of aid, e.g. by organizing annual conferences for educational managers.
3
Publication available in full text mode
Content available

Polskie uczelnie wyższe lat międzywojennych i ich społeczności w relacji prasowej „Ilustrowanej Republiki”

88%
Michalska I.
Biuletyn Historii Wychowania
|
2018
|
issue 39
71-88
EN
“Ilustrowana Republika” was a daily published in Łódź in 1925–1939. Apart from the news, it published economic, social, cultural, educational, and sports information as well as materials on tertiary education. The issue of higher education was raised in over 440 articles and notes, which included information on the Łódź and other Polish universities. Journalists wrote about activities which aimed at making Łódź a university city and about more important events from the life of Polish universities. Fewer publications focused on academic issues; however, a great part of articles showed individual and atypical student conduct sometimes hard to accept such as suicidal attempts, conflicts with the law, organising anti-Semitic manifestations by right-wing students for almost the entire Interwar period. This work does not provide a complete picture of tertiary education or the academic community before WWII as it presents only facts and events described in the newspaper. However, it may be useful as a basic source for more comprehensive works concerning higher education in the past.
4
Publication available in full text mode
Content available

Pozycja finansowo-prawna Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego w Polsce międzywojennej

63%
Żurek K. M.
Przegląd Prawno-Ekonomiczny
|
2022
|
issue 4
157-173
EN
The paper aims at presenting the legal and financial position of the Latin Rite Catholic Church in Poland after the restoration of independence. Moreover, the study describes the path of legal changes that occurred as a result of the Concordat and land  reform. As evidenced by numerous publications, due to the concordat agreement signed on February 10th, 1925, an increase in the significance of the Catholic Church in Poland has been observed. The legal-dogmatic method has been applied  in the study. The results presented in the article might provide guidance for those interested in the issue of relations between the State and the Church, both on a legal and historical level.
PL
Celem głównym niniejszego artykułu jest zaprezentowanie pozycji finansowej i prawnej Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego w Polsce po odzyskaniu niepodległości oraz opisanie drogi zmian prawnych, jakie dokonały się w wyniku zawarcia Konkordatu i przeprowadzenia reformy rolnej. Za sprawą umowy konkordatowej podpisanej w dniu 10 lutego 1925 r. zaobserwować można wzrost znaczenia Kościoła katolickiego w Polsce, co poświadczają liczne publikacje. W opracowaniu posłużono się metodą dogmatyczno-prawną, zaś przedstawione w niniejszym artykule rezultaty mogą stanowić istotną wskazówkę dla osób interesujących się zagadnieniem relacji na linii państwo–Kościół, zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i historycznej.
5
Publication available in full text mode
Content available

Uniwersytety ludowe w II Rzeczypospolitej (zarys problemu)

63%
Jamrożek W.
Studia Paedagogica Ignatiana
|
2016
|
vol. 19
|
issue 2
193-209
PL
Zainteresowanie polskich środowisk oświatowych ideą uniwersytetu ludowego – placówki edukacji pozaszkolnej i przeznaczonej dla młodzieży wywodzącej się ze wsi i kształcącej na potrzeby tego środowiska przodowników pracy oświatowej i kulturalnej – wzmogło się wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. W Polsce międzywojennej ukształtował się wręcz żywy ruch uniwersytetów ludowych (obejmujący w sumie 27 placówek tego rodzaju). Szczególną rolę w jego rozwoju odegrały takie postacie, jak ks. Antoni Ludwiczak, Ignacy Solarz, Jadwiga Dziubińska. Otwarcie pierwszego polskiego uniwersytetu ludowego w Polsce międzywojennej nastąpiło z inicjatywy Towarzystwa Czytelni Ludowych, w Dalkach pod Gnieznem, 5 października 1921 roku. Jego dyrektorem został, stojący na czele Towarzystwa, wspominany ks. Antoni Ludwiczak. W placówce tej – podobnie jak w innych uniwersytetach założonych później przez TCL (w Zagórzu na Kaszubach – w 1926 roku i Odolanowie na południu Wielkopolski z przeznaczeniem dla młodzieży ze Śląska – w 1927 roku) – eksponowano wychowanie Polaka-katolika. Realizowany w niej program charakteryzował się wyraźną dominacją treści historyczno-literackich. Profil kształcenia w uniwersytecie w Dalkach nie satysfakcjonował jednak części młodzieży wiejskiej, radykalizującej się pod względem społecznym i ideowym oraz związanych z nią działaczy ludowych starszego pokolenia. W tych środowiskach uznawano, że jest on za mało „wiejski”. W konsekwencji powołano do życia nowy (wiejski) uniwersytet ludowy – w 1924 roku w Szycach – realizujący koncepcję tzw. „chłopskiej szkoły”, której głównym twórcą był Ignacy Solarz. Profil edukacji w tej placówce (kontynuowany później przede wszystkim w uniwersytecie ludowym w Gaci Przeworskiej) wynikał przede wszystkim z powiązań z ruchem młodochłopskim i z tendencji do wychowania młodzieży wiejskiej w ścisłej łączności z warstwą chłopską oraz jej dążeniami do przebudowy politycznej i społeczno-kulturalnej wsi i państwa. Na podstawach ideowych zbliżonych do głównych założeń koncepcji Solarza opierała się także działalność uniwersytetu ludowego w Sokołówku, założonego w 1927 roku i prowadzonego (dla dziewcząt wiejskich) przez Jadwigę Dziubińską. Realizował on jednak model uniwersytetu będącego z jednej strony instytucją pogłębiającą przygotowanie zawodowe (szczególnie w zakresie praktyki agronomicznej), z drugiej – stanowiącą ogólnokształcącą nadbudowę wykształcenia ogólnorolniczego na poziomie niższym (do uniwersytetu przyjmowano właściwie absolwentki ludowych szkół rolniczych).
EN
The interest on the part of educational communities of the idea of folk universities – an extracurricular educational venue aimed at the young from rural areas and providing leaders in educational and cultural work with education so as to fulfill the needs of their region – increased along with Poland regaining independence. In fact, in the interwar Poland, an active movement of folk universities was created (consisting of 27 institutions of the kind). Father Antoni Ludwiczak, Ignacy Solarz, Jadwiga Dziubińska were the people who played an exceptional role in its development. The first Polish folk university in the inerwar Poland was opened with the initiative of the People’s Libraries Societies (Polish: Towarzystwo Czytelni Ludowych) in Dalki near Gniezno, on 5th October in 1921. The above-mentioned Father Antoni Ludwiczak, who was in charge of the society, became the director of the university. In the institution, similarly to other universities established later by the society (in Zagórze in Kaszuby in 1926, in Odolanów in the south of Wielkopolska aimed at the young from Silesia – in 1927) the education of Catholic Poles was emphasised. The curriculum realised in the university was characterised by its distinctly dominant historic and literary content. The educational profile in the university in Dalki did not satisfy some of the young people from rural areas, who were becoming more radical in social and ideal terms as well as the peasant activists from the older generation associated with them. In these circles, it was claimed that it was not “rural” enough. As a consequence, a new (rural) folk university was established – in 1924 in Szyce – fulfilling the idea of the co-called “folk school”, the main founder of which was Ignacy Solarz. The educational profile of the institution (later continued, most of all, in the folk university in Gać Przeworska) resulted from its associations with the young peasant movement and with the tendencies to educate the young from rural areas in close cooperation with peasant social class and their attempts to reconstruct the Polish countryside politically, socially and culturally, as well as the country itself. The folk university in Sokołówek was established (for female students) in 1927 and was directed by Jadwiga Dziubińska based on ideological foundations similar to the main assumptions of the concept of I. Solarz. However, it realised the model of university as an institution which, on the one hand, improved vocational preparation (especially in terms of agronomic practice) and, on the other hand – was a general expansion of general agricultural education on a lower level (the university enrolled graduates from folk agricultural schools).
6
Publication available in full text mode
Content available

Katolicka, katolicko-narodowa i narodowa prasa dla kobiet w Polsce międzywojennej: cechy czasopiśmiennictwa światopoglądowego

51%
Maj E.
Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
|
2021
|
issue 1(10)
71-96
PL
Celem artykułu jest rekonstrukcja strategii komunikacyjnej przygotowanej dla czasopiśmiennictwa światopoglądowego adresowanego do kobiet w Polsce międzywojennej. Powstanie i rozwój tego typu prasy były zdeterminowane przez decyzje podejmowane przez Kościół katolicki, który zmierzał do pogłębienia wpływu na środowiska kobiece. Pod pojęciem prasy katolickiej, katolicko-narodowej i narodowej znalazły się periodyki, w których deklarowano więź z katolicyzmem, przetwarzano informacje o sytuacji Kościoła katolickiego, prezentowano wiedzę o doktrynie religijnej, a także pogłębiano tożsamość i jedność narodową. Prasotwórczą funkcję pełniły społeczne zrzeszenia katoliczek, w tym stowarzyszenia mające aspiracje polityczne. Głosiły idee komplementarnego ujmowania spraw konfesyjnych i etnicznych. Korzystały z archetypu kobiecości wkomponowanego w wizję Polki katoliczki i Matki-Polki.
EN
The aim of the article was to reconstruct the means of communication in Interwar Poland’s worldview press for women. The origins and development of such periodicals was determined by the decisions made by the Catholic Church, which wanted to gain more influence on Polish women. Catholic, National Catholic and National press declared their affiliation with the Catholic faith, informed about the state of the Church, presented the doctrine and deepen the National identity and unity. These periodicals were created by the Catholic women’s associations, including those with political aspirations. To achieve their goals, they were using archetypes of Polish Mother and Polish women as Catholics.
7
Publication available in full text mode
Content available

Problemy Kościoła prawosławnego w Polsce w okresie międzywojennym

45%
Sawicki D. k.
Rocznik Teologiczny
|
2014
|
vol. 56
|
issue 2
75-106
PL
W 1918 r. po ponad 120 latach niewoli Polska powróciła na mapy Europy. Wraz z odradzaniem się państwa wielkie przemiany sięgnęły Kościoła prawosławnego w Polsce. Przed I wojną światową był on częścią Patriarchatu Moskiewskiego, który decydował o jego kadrach, statucie, życiu liturgicznym, obrzędowości, itp. Teraz cerkiew w Polsce została oderwana od rosyjskiej. Z jednej strony władze Rzeczypospolitej pragnęły jak najmocniej zerwać z przeszłością niewoli. Dążyły więc do kościelnej niezależności polskiego prawosławia. Z drugiej strony Rosja ogarnięta pożogą Rewolucji Październikowej zamknęła się w kręgu wewnętrznych problemów. Patriarchat zmuszony był walczyć o przetrwanie. Sprawy cerkwi w Polsce siłą rzeczy miały dla niego drugorzędne znaczenie. W kraju tymczasem brakowało biskupów i duchownych. Co gorsza powracający na rodzinną ziemię przedwojenni hierarchowie i kapłani posiadali rosyjskie obywatelstwo. Ukształtowani też byli w duchu rosyjskich szkół teologicznych, z których się wywodzili i w duchowości rosyjskiego Prawosławia. Nie sprzyjało to normalizacji stosunków państwo – cerkiew. Władze nieprzychylnie patrzyły na Kościół prawosławny widząc w nim relikt zaborów. Od hierarchów wymagano pełnej lojalności włącznie z podpisywaniem deklaracji lojalności. Społeczność kapłańską podzielono na uznawaną przez państwo i nieuznawaną. Ta druga nie mogła liczyć na objęcie etatowych placówek duszpasterskich, zatrudnienie jako katecheta w szkołach publicznych, czy też uzyskanie obywatelstwa (w każdej chwili mogli być – i bywali – wydaleni poza granice Ojczyzny). Wystarczyło tylko sprzeciwiać się polonizacji cerkwi, zwalczać neounię, czy też krytykować plany autokefalii Kościoła by znaleźć się w tej grupie kapłanów „drugiej kategorii”. Władze dążyły również do ograniczenia ilości czynnych placówek duszpasterskich. Czyniono to na trzy sposoby. Po pierwsze wielu dawnym parafiom nie przyznano prawa samodzielności degradując je do rangi filii nieetatowej (nawet jeśli posiadały kilka tysięcy wiernych). Po drugie od razu po zakończeniu wojny rozpoczęła się rewindykacja prawosławnego mienia. Jeśli w przeszłości jakieś prawosławne grunta lub świątynia, choć przez kilka dni należały do Kościoła rzymskokatolickiego lub unickiego, mogły teraz być odebrane czy to w ramach wyroku sadowego czy też samowolnej akcji nieprawosławnej społeczności. Cerkiew pozbawiono kilkuset świątyń i dziesiątków tysięcy hektarów ziemi uprawnej oraz lasów. Trzecim sposobem destabilizacji życia parafialnego były akcje burzenia świątyń. Propagowane, jako rozbiórka opuszczonych świątyń w bardzo złym stanie technicznym były barbarzyńskim, zaplanowanym programem zniszczenia cerkwi w Polsce. Wysadzano, palono, rozbierano profanując, bijąc i poniżając nielicznych obrońców domów bożych. Jednocześnie z tym „fizycznym niszczeniem” państwo prowadziło „wojnę prawną”. Przez długie lata posługiwało się carskim ustawodawstwem cerkiewnym pozwalającym mu penetrować wewnętrzne życie cerkwi. Konstytucja marcowa z 1921 r. potwierdziła uprzywilejowaną rolę Kościoła rzymskokatolickiego. Tymczasowe przepisy o stosunku rządu do Kościoła prawosławnego w Polsce, jako jednostronny akt rządowy nie uwzględniały specyfiki Prawosławia. Nie rozwiązywały też najważniejszych spraw. Episkopat coraz bardziej skłaniał się, wobec zaistniałej sytuacji politycznej (niezbyt przyjazne państwo i utrudniony kontakt z kanoniczną zwierzchnością w Moskwie), w stronę starań o uzyskanie statutu autokefalii z Konstantynopola, do którego należeliśmy do XVII w. Po wieloletnich zabiegach w Moskwie i Konstantynopolu ogłoszenie autokefalii nastąpiło w 1925 r. Niezależność sprzyjała reorganizacji i rozwojowi działalności edukacyjno – wydawniczej, normalizacji struktur w terenie, ujednoliceniu życia liturgiczno – obrzędowego, organizacji duszpasterstw specjalnych (w tym wojskowego ordynariatu), działalności młodzieżowej (bractwa cerkiewne), normalizacji zagadnień narodowościowych, itp. Oczywiście pozbawiała Kościół zewnętrznej opieki i patronatu. Zyski wydają się jednak dużo większe niż straty. Tych ostatnich było całkiem sporo. Państwo ograniczało rozwój prawosławnego monastycyzmu. Dążyło do narzucenia cerkwi nowego kalendarza (gregoriańskiego) i języka polskiego jako urzędowego i liturgicznego. Nie zaprzestało, a w 1938 r. nasiliło, proceder burzenia świątyń. Czteromilionowa prawosławna społeczność (11-15% obywateli) wielokrotnie zastanawiała się czym zasłużyła sobie na tak niesprawiedliwe traktowanie. Pokonała wszystkie te problemy, choć przyszło się jej złożyć daninę łez i krwi. Pamiętajmy, że wszystko to działo się w przededniu II wojny światowej. Rzeczpospolita zamiast jednoczyć się wewnętrznie wobec śmiertelnego zagrożenia prowadziła zgubną politykę szowinizmu, ksenofobii i nietolerancji.
EN
In 1918, after over 120 years of captivity, Poland appeared once again on the map of Europe. Great changes also affected the Orthodox Church in Poland at the time of the re-emergence of the state. Before the First World War, the Orthodox Church was a part of the Moscow Patriarchate, which made decisions about its personnel, statutes, liturgical life, rites, etc. The church in Poland now has been detached from the Russian Church. On the one hand, the Republic’s authorities wanted to sever itself from the captivity of the past as much as possible. They strived for ecclesiastical independence for Polish Orthodoxy. On the other hand, Russia was overcome by the horrors of the Russian Revolution and was therefore confined to the sphere of domestic problems. The Patriarch was forced to struggle to survive. For him, the church’s situation in Poland was inevitably of secondary importance. At the time, there was a lack of bishops and priests in Poland. What’s worse, the pre-war hierarchs and priests, who were returning to their homeland possessed Russian citizenship. They were also shaped by Russian spirit of theological schools, from which they graduated, and by Russian Orthodox spirituality. This was not favourable for normalizing church-state relations. The authorities regarded the Orthodox Church in an unfavourable way, as they saw it as a relic of the partitions. The hierarchs were required to be fully loyal and to sign a declaration of loyalty. The community of priests were divided into two groups: those who were recognized by the state and those who were not. The latter could not count on receiving full-time pastoral positions, employment as catechists in public schools or obtaining citizenship (at any time they could be, and in some cases were, deported from their homeland). It was enough to oppose the polonization of the church, to fight the neo-union or criticise the plans for an Autocephalous church to find oneself in the “second category” of priests. The authorities also strived to limit the number of operational places for pastoral care. This was done in three ways. Firstly, several former parishes were not granted the right to independence, thus degrading them to the ranks of dependant parishes (even if they were made up of several thousand faithful). Secondly, immediately after the ending of the war, the process of revindication of Orthodox property commenced. If, in the past, any Orthodox land or church, even it belonged to the Roman Catholic or Uniate Church for merely a couple days, could now be re-possessed either by court ruling or by arbitrary action on the part of the non-Orthodox community. The Orthodox church was deprived of several hundred church buildings, tens of thousands of hectares of cultivated land and forests. The third way of destabilizing parish life were campaigns to destroy churches. What was propagated as dismantling abandoned churches in very poor technical condition was in fact a barbarian and planed program of destroying the Orthodox church in Poland. These churches were exploded, burned and dismantled and the few who defended the temples were mocked, beaten and humiliated. Simultaneously with the “physical destruction”, the state also waged a “legal war.” For many years, the Tsar’s church legislation, which allowed the state to penetrate into the internal life of the church was applied. The March Constitution of 1921 reaffirmed the privileged role of the Roman Catholic Church. The Provisional Regulations Concerning the Government’s Relation to the Orthodox Church in Poland as a unilateral governmental act did not take the specific nature of Orthodoxy into consideration. It also failed to resolve the most important issues. The episcopate was more and more inclined, in the face of the existing political situation (a hostile state and difficulties in contacting the canonical leader in Moscow), to strive for obtaining autocephalous status from Constantinople, to which we belonged until the 17th century. After several years of intervention in Moscow and Constantinople, autocephaly was announced in 1925. Independence allowed for the reorganization and development of education and publishing, normalization of structures within the territory, standardization of liturgical and ceremonial life, organization of specific areas of pastoral care (including the military ordinariate), youth activities (church brotherhoods), normalization of issues of nationality, etc. This, of course, deprived the Church of external protection and patronage. The gains seem to be much greater than the losses. There was a great amount of the latter. The state limited the development of Orthodox monasticism. It strived to impose on the Church the new (Gregorian) calendar and Polish as the official and liturgical language. These efforts did not cease, and in 1938 they intensified, now taking the form of destroying churches. The Orthodox community, which was composed of four million people (11-15% of citizens), repeatedly wondered why they deserved such unfair treatment. The community overcame all of these problems, but only after paying a tribute of blood and tears. Let us remember that all of this took place just before the outbreak of the Second World War. The Republic, instead of uniting itself internally in the face of the deadly threat of war, chose to pursue a fatal policy of chauvinism, xenophobia and intolerance.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.