Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 15

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Józef Elsner
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Nieznany polonez Józefa Elsnera z 1821 roku

100%
Chachulski J.
Muzyka
|
2023
|
vol. 68
|
issue 2
127-141
EN
The subject of this report is a Polonaise in C Major, a work unknown until recently, composed by Józef Elsner in 1821 for the name day of Warsaw merchant Józef Dyzmański, for performance by his then eleven-year-old daughter Józefa Dyzmańska, and published by the Warsaw printing house of Ludwik Letronne. Its only copy known to date was purchased for the National Library of Poland in Warsaw in 2016 as part of a large collection of sheet music printed in 1820–29 in Warsaw, bearing the handwritten property note ‘Josephine’. The thus discovered polonaise is one of Elsner’s five late works in this genre (the others were dedicated to Emilia Gumińska and Konstancja Tymowska). They were written after nearly a decade’s break during which the composer did not exhibit interest in this genre. With the other four, the Polonaise in C Major shares such qualities as influences of the stile brillante, as well as a somewhat different approach to the dynamics of form, evident in the blurring of the tripartite structure of the main section, which brings it closer to binary form. 
PL
Przedmiotem komunikatu jest nieznany do niedawna Polonez C-dur Józefa Elsnera, skomponowany w 1821 roku na imieniny warszawskiego kupca Józefa Dyzmańskiego dla wykonania przez jego jedenastoletnią wówczas córkę, Józefę Dyzmańską, i wydany drukiem w warszawskiej oficynie Ludwika Letronne’a. Jedyny znany dziś egzemplarz poloneza wszedł w skład zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie w 2016 roku, zakupiony jako część obszernego zbioru warszawskich druków nutowych z lat 1820-1829 opatrzonych wpisem własnościowym „Josephine”. Odnaleziony utwór jest piątym, obok dedykowanych Emilii Gumińskiej i Konstancji Tymowskiej, z grupy późnych polonezów Elsnera powstałych po niemal dziesięcioletnim okresie braku zainteresowania tym gatunkiem, i dzieli z nimi takie cechy jak wpływy stylu brillant czy nieco inne podejście do dynamiki formalnej, widoczne w zacieraniu trójdzielnej budowy głównej części poloneza przybliżającej ją ku binarnej koncepcji formy.
2
Publication available in full text mode
Content available

„Zły smak i gminna przesada”. Kilka uwag o muzyczno-dramatycznej konstrukcji opery Sułtan Wampum Józefa Elsnera na tle oryginalnego libretta Augusta von Kotzebue

100%
Chachulski J.
Muzyka
|
2019
|
vol. 64
|
issue 4
3-36
EN
The paper discusses Józef Elsner’s opera Sultan Wampum with texts by Wojciech Bogusławski and Augustyn Gliński, analysed here as an adaptation of the German libretto by August von Kotzebue. I have questioned the Warsaw reviewer’s opinion of 1815 (quoted in the title), in which he criticised the Polish translators for inserting ‘common’ and unnecessary elements in the text. Instead, I present those added sections as a result of Elsner and Bogusławski’s consistent concept for the adaptation of Kotzebue’s peculiar type of singspiel and transforming it into a fully-fledged comic opera. Te additions thus mainly stemmed from the consideration of musical-dramatic form and their choice of genre. I examine changes in the structures of acts, and the character of the added solo numbers. I also discuss in detail the extensive fnales, which are the main point at which the Warsaw authors interfered with the original libretto. Te changes they introduced distorted the coherent vision of the German librettist and led to internal discrepancies in the Warsaw version, which, nevertheless, proved to be a successful adaptation of the work to the tastes of the wide audience that frequented Warsaw’s theatres.
PL
Przedmiotem artykułu jest opera Sułtan Wampum Józefa Elsnera z tekstem Wojciecha Bogusławskiego i Augustyna Glińskiego, rozpatrywana jako adaptacja niemieckiego libretta Augusta von Kotzebuego. Zakwestionowane zostaje stanowisko cytowanego w tytule warszawskiego recenzenta z 1815 r., zarzucającego tłumaczom wprowadzenie zbędnych i „gminnych” dodatków, zamiast tego dodane fragmenty ujęte są jako warunkowane spójną koncepcją adaptacyjną Elsnera i Bogusławskiego dotyczącą muzyczno-dramatycznego kształtu dzieła, której głównym elementem była transformacja gatunkowa specyficznego singspielu Kotzebuego w pełnoprawną operę komiczną. Omówiona zostaje zmiana struktury aktowej i charakter dodanych numerów solowych. Szczegółowo omówione są obszerne finały, stanowiąca zasadniczą ingerencję warszawskich twórców w oryginalny kształt libretta. Dokonane zmiany rozpoznane zostają jako rozbijające konsekwentną wizję niemieckiego autora i skutkujące wewnętrznymi niekonsekwencjami warszawskiej wersji opery, lecz zarazem z powodzeniem dostosowujące dzieło do gustu szerszych mas warszawskiej publiczności teatralnej.
3
Publication available in full text mode
Content available

„Echo w lesie” Józefa Elsnera i Wojciecha Pękalskiego – późny pogłos włoskiego intermezza na warszawskiej scenie narodowej?

100%
Chachulski J.
Muzyka
|
2020
|
vol. 65
|
issue 2
105-146
EN
The paper presents Józef Elsner’s one-act opera Echo w lesie [The echo in the wood] to a text by Wojciech Pękalski in the context of the generic term ‘intermezzo’, originally applied by both its authors to this work, similarly as to several other pieces by Elsner, written in 1808–10 and now considered lost. Most of these compositions were written for performance by Jan Nepomucen Szczurowski and Joanna Szczurowska, a married couple of actors-singers. The historical context justifies the interpretation of this term as an intentional reference to late 18th-century Italian intermezzi buffi. I therefore analyse fragments of The Echo, revealing the associations between its textual content and the 18th-century opera buffa, the presence of stylistic qualities and composition techniques characteristic of that repertoire, as well as of elements of musical allusion, parody, and other intertextual references which are typical of the opera buffa. Furthermore, I discuss the existing sources and their problems, such as the major discrepancies between the libretto manuscript of 1808 and the surviving copy of the score, made after 1835. These differences, along with conclusions from my analysis, suggest that the version of the work now known to us is the original (and the only) one, though in the current state of knowledge the opposite hypothesis might also be true.
PL
Przedmiotem artykułu jest jednoaktowa opera Echo w lesie Józefa Elsnera z tekstem Wojciecha Pękalskiego, rozpatrywana w kluczu określenia gatunkowego „intermezzo” nadanego jej oryginalnie przez obu twórców, podobnie jak kilku innym – dziś zaginionym – utworom Elsnera powstałym w latach 1808–1810, w większości z myślą o małżeństwie aktorów-śpiewaków Janie Nepomucenie i Joannie Szczurowskich. Tło historyczne uzasadnia uznanie tego określenia za sygnalizujące  intencje nawiązania dla włoskich intermezzów buffa z końca XVIII w.; pod tym kątem zanalizowane zostają fragmenty opisywanego utwóru, ujawniając zarówno treściowe powiązania z osiemnastowieczną opera buffa, obecność cech stylistycznych i technik kompozytorskich charakterystycznych dla tego obszaru repertuarowego, jak i typowych dla opery buffa elementów muzycznych aluzji, parodii i innego typu nawiązań intertekstualnych. Omówione zostają także kwestie zachowanych źródeł, tj. istotne odmienności zachodzące pomiędzy rękopisem libretta z 1808 r. a zachowanym odpisem partytury powstałym po 1835 roku. Różnice te, wespół z wnioskami z analizy utworu, wskazują raczej na to, iż znana nam postać utworu jest wersją pierwotną (i jedyną), choć hipotezy przeciwnej przy obecnym stanie wiedzy także nie da się odrzucić.
4
Publication available in full text mode
Content available

Józef Elsner. Utwory fortepianowe / Piano Works, wyd. Jerzy Morawski, Warszawa 2016 (= Monumenta Musicae in Polonia, seria/ series E: Opera selecta), Instytut Sztuki Polskiej akademii Nauk, ss. 512. ISBN 978-83-65630-12-4

100%
Poniatowska I.
Muzyka
|
2018
|
vol. 63
|
issue 1
140-143
5
Publication available in full text mode
Content available

Józef Elsner, Król Łokietek, czyli Wiśliczanki. Opera w dwóch aktach. Libretto Ludwik Adam Dmuszewski, wyd. Grzegorz Zieziula, Warszawa 2019 (= Monumenta Musicae in Polonia. Seria E: Opera selecta) Instytut Sztuki PAN, ss. 527. ISBN 978-83-65630-84-1

100%
Woźna-Stankiewicz M.
Muzyka
|
2021
|
vol. 66
|
issue 2
193-198
6
Publication available in full text mode
Content available

Na pograniczu liturgii i ceremonii. W poszukiwaniu specyfiki muzycznego opracowania hymnu Te Deum w twórczości Józefa Elsnera

98%
Pośpiech R.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 12
87-102
EN
Published in 1815 and dedicated to Tsar Alexander I, Te Deum by Józef Elsner illustrates the trend of religious texts, the function of which can be considered in the context of liturgical celebrations as well as secular ceremonies. On the one hand, this composition is part of the rich traditions of Silesian church music, which the composer was associated with by birth and education. On the other hand, it reflects the state of the development of the 19th century musical culture in Poland, which the greater part of his life was associated with. The compositions mentioned in the article, intended for solo voices, mixed choir and orchestra, consist of five contrasted parts, and are stylistically maintained in the trend of the religious creativity characteristic of Central Europe at the turn of the eighteenth and nineteenth centuries, which can also be seen in a number of other works by Elsner.
PL
Opublikowane w 1815 r. i zadedykowane carowi Aleksandrowi I Te Deum Józefa Elsnera ilustruje nurt opracowań tekstów religijnych, których funkcję rozpatrywać można zarówno w kontekście liturgicznych celebracji, jak i świeckich ceremonii. Kompozycja ta wpisuje się z jednej strony w bogate tradycje muzyki kościelnej Śląska, z którą kompozytor był związany z racji urodzenia i wykształcenia, z drugiej natomiast odzwierciedla stan rozwoju XIX-wiecznej kultury muzycznej w Polsce, z którą związał większą część swojego życia. Analizowana kompozycja, przeznaczona na głosy solowe, chór mieszany oraz orkiestrę, składająca się z pięciu skontrastowanych części, stylistycznie utrzymana jest w nurcie twórczości religijnej charakterystycznej dla terenów Europy Środkowej przełomu XVIII i XIX stulecia, które zaobserwować możemy także winnych dziełach Elsnera.
7

Spór o polską „poezję muzykalną”. Królikowski – Elsner

85%
Seweryn A.
Pamiętnik Literacki
|
2020
|
vol. 111
|
issue 1
19-31
PL
Tematem artykułu są wypowiedzi teoretycznoliterackie Józefa Elsnera i Józefa Franciszka Królikowskiego, dotyczące wzajemnych relacji poezji i muzyki. Autorka, zaznaczając liczne zbieżności w poglądach estetycznych obu autorów, koncentruje się jednakże na wątkach polemicznych. Zwraca uwagę przede wszystkim na te aspekty myśli Królikowskiego, które pozwalają widzieć w nim przeciwnika postrzegania związków literatury i muzyki przez pryzmat ścisłych odpowiedniości pomiędzy sztukami oraz wskazuje na Elsnera jako ich rzecznika. W tym ujęciu refleksja autorów postanisławowskich, skoncentrowana w znacznej mierze wokół sposobów kształtowania „wierszy do śpiewania”, nie tylko poprzedza współczesny dyskurs poświęcony polskiemu sylabotonizmowi, ale też zapoczątkowuje na gruncie polskim dyskusję wokół „muzyczności” poezji pojmowanej w kontekście precyzyjnych analogii oraz correspondance des arts.
EN
Józef Elsner’s and Józef Franciszek Królikowski’s literary theoretical statements about the reciprocal relationships between poetry and music form the subject of the article. Marking the numerous convergences in the aesthetic views expressed by the two figures, the author of the paper also concentrates on the polemical threads. She first and foremost focuses on such aspects of Królikowski’s thought that allow to view him as an opponent of perceiving the music-literature relationship through the prism of strict conformity between the arts, and she points at Elsner as at an advocate of those views. In this approach, the reflection of Warsaw pseudo-classicist authors concentrated mainly on the modes of forming “poems for singing” not only precedes the modern discourse on the Polish syllabic-accentual verse, but also commences a Polish discussion on the “musicality” of poetry understood in the context of close analogies and correspondance des arts.
8
Publication available in full text mode
Content available

Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku

80%
Gurgul W.
Muzyka
|
2022
|
vol. 67
|
issue 1
65-95
EN
This article discusses the surviving Polish sources containing music for the English guitar, a plucked chordophone popular in the second half of the eighteenth century, mainly in the British Isles. Eighteen such sources have been preserved in Poland, scored for English guitar in G major (whereas a C major tuning prevailed in the West). Using these sources, as well as numerous verbal accounts from the period, the author attempts to show the place this instrument held in the Polish audiosphere of the late eighteenth and early nineteenth century. A large proportion of the surviving sources are related to the activity of Józef Elsner, who observed the popularity of the English guitar in the salons of the Polish gentry and bourgeoisie. Elsner’s Warsaw prints appeared in 1803 (arrangements of fve arias from an opera by Peter Winter, one of the first music publications in nineteenth-century Warsaw) and 1805 (settings of selections from operas popular in the city, published in the series “Wybór pięknych dzieł muzycznych i pieśni polskich” [A selection of beautiful musical works and Polish songs]). These are the only printed sources of music for this instrument in Poland. Other Elsner-related materials include an English guitar part in his opera “Leszek Biały” [Leszek the White] and a manuscript kept at the Jagiellonian Library in Kraków containing a setting of the vaudeville from Elsner’s opera “Siedem razy jeden” [Seven times one]. Nine other handwritten sources can be found at the same library, including a concise handbook of English guitar technique, a set of variations by Carlamotti, numerous solo miniatures, and settings of selections from then popular operas. The two latest sources, compiled in the 1810s and now kept at the Diocesan Library in Sandomierz, reflect the changes in the instrument’s construction taking place in western Slavic countries. Those changes were related to the introduction of the G major tuning characteristic of the Polish literature for English guitar and to the early history of another instrument – the Russian guitar.
PL
Niniejszy artykuł poświęcony jest zachowanym polskim źródłom muzycznym przeznaczonym na gitarę angielską, chordofon szarpany popularny w drugiej połowie XVIII wieku głównie na Wyspach Brytyjskich. W Polsce zachowało się osiemnaście źródeł muzycznych przeznaczonych na gitarę angielską w stroju G-dur (na Zachodzie dominował strój C-dur). Autor starał się przez pryzmat zachowanych źródeł muzycznych oraz licznych świadectw słownych z epoki ukazać, jakie miejsce zajmował instrument w ówczesnej audiosferze Polski przełomu XVIII i XIX wieku. Duża część zachowanych źródeł związana jest z działalnością Józefa Elsnera, który dostrzegł popularność gitary angielskiej w polskich salonach szlacheckich i mieszczańskich. Warszawskie druki Elsnera ukazały się w roku 1803 (Pięć arii z opery Wintera, jedna z pierwszych dziewiętnastowiecznych warszawskich publikacji muzycznych) oraz 1805 (opracowania fragmentów popularnych w Warszawie oper wydane w ramach serii Wybór pięknych dzieł muzycznych i pieśni polskich); są jedynymi drukowanymi źródłami na gitarę angielską w Polsce. Uzupełnieniem elsnerianów jest partia gitary angielskiej w operze Leszek Biały oraz rękopis z Biblioteki Jagiellońskiej, zawierający opracowanie wodewilu z opery Elsnera Siedem razy jeden. Prócz wodewilu w Bibliotece Jagiellońskiej znajduje się dziewięć innych rękopiśmiennych źródeł, w tym krótka szkoła gry na gitarze angielskiej, cykl wariacji Carlamottiego, wiele miniatur solowych oraz opracowania wyjątków z popularnych wówczas oper. Dwa najpóźniej powstałe źródła, pochodzące z Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu i powstałe w drugiej dekadzie XIX w., wiążą się z przemianami konstrukcyjnymi gitary angielskiej, które przebiegały na ziemiach zachodnich Słowian, na pograniczu Europy wschodniej i zachodniej. Owe zmiany związane są szczególnie z charakterystycznym dla polskiej literatury na gitarę angielską strojem G-dur i łączą się z początkami innego instrumentu – gitary rosyjskiej.
9
Publication available in full text mode
Content available

Odpis hymnu Nurakina „O ty! Co równie znędzniałym” z melodramatu „Iskahar, król Guaxary” Józefa Elsnera odnaleziony w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej

80%
Jagosz M.
Muzyka
|
2020
|
vol. 65
|
issue 1
119-125
EN
Having arrived in Lwów (now Lviv) in 1792, Józef Elsner began to collaborate with the librettist Wojciech Bogusławski. The first Polish-language stage work for which Elsner wrote music was the melodrama Iskahar, King of Guaxara, which was performed more than ten times, making it one of the most popular works then shown at the Lwów theatre. Bogusławski himself praised Elsner’s music and all the aspects of this work. Nurakin’s hymn (aria) from Act III, also known as the ‘song to the sun’, is said to have become particularly popular and was sung throughout Galicia. Iskahar also enjoyed popularity in Warsaw, and Nurakin’s aria was known far and wide. Despite the great popularity of this music around the turn of the nineteenth century, no surviving music sources are known except for the recently discovered copy of this single song. The preserved manuscript is bound together with other materials in a volume kept at the Jagiellonian Library in Kraków (most likely part of Jan Oberbek’s donation to this library). The collection also contains other numbers from stage works popular during that period. This copy was probably made from a print of the hymn published under Elsner’s own imprint in his own music press in 1802/1803. Comparing the various known records of the aria’s verbal text, we can conclude that the copy was made before 1823, when the libretto was printed in volume 7 of Bogusławski’s Dzieła Dramatyczne [Dramatic works], in a version diverging from the Lwów original. Researchers claim that Iskahar is important to the study of Polish music history, particularly with regard to stage works. Zbigniew Raszewski and Jerzy Got emphasise the political import of the libretto and the artistic value of the impressive stage design. The work is also distinguished by the role it played in Józef Elsner’s career. From that time on, he began to compose works of melodrama, a new genre on the Polish theatrical scene. He also consistently wrote music to Polish texts.
PL
Po swoim przybyciu do Lwowa w 1792 r., Józef Elsner nawiązał współpracę z librecistą Wojciechem Bogusławskim. Pierwszym dziełem scenicznym w języku polskim, do którego kompozytor stworzył muzykę, był melodramat Iskahar, król Guaxary. Doczekał się on łącznie kilkunastu realizacji, co czyniło go jednym z najpopularniejszych dzieł prezentowanych wówczas na scenie teatru lwowskiego. Sam Bogusławski z uznaniem wypowiadał się o stworzonej przez Elsnera muzyce, jak i o całym anturażu dzieła. Wyjątkową popularność miał zdobyć hymn (aria) Nurakina z III aktu melodramatu, znany też jako „pieśń do słońca”; jak pisał Bogusławski, śpiewany był w całej Galicji. Również w Warszawie Iskahar cieszył się dużą popularnością, a melodia arii Nurakina znana była szerokiemu gronu odbiorców. Pomimo wielkiej popularności muzyki na przełomie XVIII i XIX w., nie są znane żadne źródła muzyczne, z wyjątkiem niedawno odkrytego odpisu pieśni. Zachowany rękopis stanowi część współoprawnej kolekcji przechowywanej w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie (najprawdopodobniej jest ona częścią daru Jana Oberbeka dla biblioteki). Razem z kopią hymnu, w zbiorze znalazły się też inne numery z dzieł scenicznych popularnych w tamtym czasie. Prawdopodobnie odpis sporządzony został na podstawie druku hymnu wydanego nakładem Elsnera w jego autorskiej sztycharni nut na przełomie lat 1802/1803. Porównując różne znane dzisiaj przekazy samego tekstu słownego arii, można z kolei wnioskować, że odpis powstał przed rokiem 1823, kiedy to libretto w zmienionej w stosunku do oryginału lwowskiego wersji ukazało się drukiem w VII tomie Dzieł Dramatycznych Bogusławskiego. Według badaczy, Iskahar stanowi ważny materiał w badaniach nad historią muzyki polskiej, a w szczególności dzieł scenicznych; Zbigniew Raszewski czy Jerzy Got podkreślają polityczną wagę libretta oraz wartość imponującej scenografii. Dzieło to należy wyróżnić także ze względu na rolę, jaką odegrało w karierze Józefa Elsnera – od tego momentu zaczął komponować melodramaty, które na polskiej scenie były gatunkiem nowatorskim, oraz konsekwentnie tworzył także do polskich tekstów.
10
Publication available in full text mode
Content available

Fragment zaginionego singspielu Józefa Elsnera

80%
Chachulski J.
Muzyka
|
2019
|
vol. 64
|
issue 3
99-109
EN
A manuscript kept at the National Library in Warsaw, labelled as ‘Hussein’s part from the opera Sultan Wampum’, contains – apart from the said role – also the score notation of a tenor aria designated with the name ‘Nuradin’. This has so far been interpreted as an additional aria sung in the same opera by the eponymous figure. However, the fragmentary German text found in the aria makes it possible to identify it as belonging to the part of Nouradin in Elsner’s German-language opera Der verkleidete Sultan, now considered lost; hence the designation of the aria in the score. Taking this discovery into account, an attentive reading of the text of the other, Polish aria proves that it was not meant for Sultan Wampum, but for Elsner’s previous opera, The Amazons. Initial analysis of the surviving aria, along with information contained in the preserved libretto, allow us to dispute the claim made by Alina Nowak-Romanowicz, who suggested that Elsner’s opera was inspired by Wolfgang Amadeus Mozart’s Die Entführung aus dem Serail. The domination of ensemble scenes over solo numbers, and the much more modest treatment of the surviving aria (one of the climactic moments in that opera) as compared to the corresponding numbers of Mozart’s work – demonstrates that Elsner’s approach to the singspiel genre was significantly different.
PL
Przechowywany w Bibliotece Narodowej w Warszawie rękopis oznaczony jako „Rola Husseina w operze Sułtan Wampum” poza wspomnianą partią zawiera także partyturowy zapis arii tenorowej opatrzonej imieniem „Nuradin“, dotychczas uważany za dodatkową arię noszącej to imię postaci rzeczonej opery. Umieszczony w arii fragmentaryczny tekst niemiecki pozwala jednak zidentyfikować arię jako należącą do partii Nouradina z uważanej za zaginioną niemieckojęzycznej opery Elsner Der verkleidete Sultan – z niej pochodzi więc także oznaczenie roli w zapisie; po wyjaśnieniu tego faktu dokładne odczytanie polskiego tekstu arii pozwala stwierdzić, iż polska wersja arii nie była przeznaczona do Sułtana Wampuma, lecz do poprzedniej opery Elsnera,  Amazonek. Wstępna analiza zachowanej arii w połączeniu z informacjami zawartymi w zachowanym libretcie opery pozwala wejść w dyskusję z hipotezą Aliny Nowak-Romanowicz dopatrującą się w dziele Elsnera inspiracji Uprowadzeniem z seraju Wolfganga Amadeusza Mozarta. Przewaga ansambli nad numerami solowymi i znacznie skromniejsze niż w analogicznych numerach utworu Mozarta potraktowanie zachowanej arii (będącej jednym z kulminacyjnych numerów utworu) dowodzi istotnie odmiennego podejścia do gatunku singspielu.
11
Publication available in full text mode
Content available

„Którą nasi wojacy z Hiszpanii przynieśli...” – o pojawieniu się sześciostrunowej gitary hiszpańskiej na ziemiach polskich

80%
Gurgul W.
Muzyka
|
2024
|
vol. 69
|
issue 1
41-62
EN
This article deals with the emergence of the six-string Spanish guitar in Polish territories around the turn of the eighteenth and nineteenth centuries. Previous studies devoted to the earliest history of that instrument in Poland and its gradual popularisation are discussed. The various currently available sources are presented in chronological order and used as the basis for a new periodisation of the spread of different types of guitars (English, five- and six-string Spanish) in Polish lands.
PL
W artykule podjęte zostały wątki dotyczące pojawienia się sześciostrunowej gitary hiszpańskiej na ziemiach polskich na przełomie XVIII i XIX wieku. Przedstawione zostały istniejące dotąd opracowania poruszające temat początków gitary w Polsce i jej stopniowej popularyzacji w tym okresie. Przybliżono w porządku chronologicznym znane obecnie, różnorodne źródła, by na ich bazie na nowo ustalić periodyzację obecności na ziemiach polskich odmiennych typów gitary (angielskiej, hiszpańskiej pięciostrunowej, hiszpańskiej sześciostrunowej).
12
Publication available in full text mode
Content available

Agenor i Strabon, Papageno i Sarastro: Lwowskie meandry operowej biografii Wojciecha Bogusławskiego

80%
Chachulski J.
Pamiętnik Teatralny
|
2022
|
vol. 71
|
issue 2
83-112
EN
This article refers to Zbigniew Raszewski’s findings regarding Wojciech Bogusławski’s acting roles in Lviv productions of the opera Amazonki (Amazons), the first joint work of Boguławski as librettist and the composer Józef Elsner. Based on incomplete information from Bogusławski’s Dzieła dramatyczne (Dramas), Raszewski concluded that the librettist played the Greek king Agenor. The analysis of the musical and literary elements of the opera generally confirms this, but it also suggests significant fluctuations in the author’s casting ideas. The aim of the article is to identify Bogusławski’s personal traces in the roles of both Agenor and Strabo. Hypotheses are also put forward regarding the moment in time and the reasons for changing the casting concept. The article expands the research on Bogusławski’s creative biography as an author, actor, and singer, using textual criticism (musical and literary sources), analyzing the cast in light of relevant operatic conventions, and employing analytical and interpretative tools of musicology and literary criticism, as well as comparative studies, to link fragments of the opera with Mozart’s The Magic Flute. An important methodological premise is the hitherto neglected possibility of using musicological tools in research on Bogusławski’s work and creative biography as a man of opera.
PL
Artykuł nawiązuje do ustaleń Zbigniewa Raszewskiego na temat aktorskiego udziału Wojciecha Bogusławskiego w lwowskich wystawieniach opery Amazonki, pierwszego wspólnego dzieła Bogusławskiego – jako librecisty – i Józefa Elsnera. Na podstawie niepełnych informacji z Dzieł dramatycznych librecisty Raszewski stwierdził, że Bogusławski występował w roli greckiego króla Agenora. Analiza muzycznego i literackiego współczynnika opery, zasadniczo potwierdzając to ustalenie, pozwala domyślać się istotnych fluktuacji w kształtowaniu się autorskich intencji obsadowych. Celem artykułu jest identyfikacja „osobistych” śladów Bogusławskiego obecnych zarówno w roli Agenora, jak i Strabona; postawione zostają także hipotezy dotyczące momentu i przyczyn zmiany koncepcji obsadowej. Artykuł rozwija badania nad biografią twórczą Bogusławskiego jako autora, aktora i śpiewaka, wykorzystując krytykę tekstu (źródła muzyczne i literackie), analizę obsady w świetle odpowiednich konwencji operowych, muzykologiczne i literaturoznawcze narzędzia analityczne i interpretacyjne, a także komparatystykę – by połączyć fragmenty opery z Czarodziejskim fletem Mozarta. Istotnym założeniem metodologicznym jest wykorzystanie zaniedbywanej dotąd możliwości odwołania się do narzędzi muzykologicznych w badaniach twórczości i biografii twórczej Bogusławskiego jako człowieka opery.
13
Publication available in full text mode
Content available

Archives and blank spots: scholarly perspectives for recovering Polish music (1794–1945)

57%
Gmys M.
Interdisciplinary Studies in Musicology
|
2019
|
issue 19
95-105
EN
In this article, the author tries to present the issue of blank spots in the history of Polishmusic since 1794 (the world premiere of Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale [The supposedmirtacle, or Cracovians and highlanders] composed by Jan Stefani to the libretto of Wojciech Bogusławski is regarded as a symbolic beginning of national style in Polish music) up to the end of the SecondWorld War. It was a great period in history when Poland twice did not exist as a state (between1795 and 1918 and between 1939 and 1945).At the beginning the attention is drawn to the Polish music in the nineteenth century. Author describes new discoveries such as the Second Piano Quintet in E flat Major (with double bassinstead of second cello) by Józef Nowakowski (Chopin’s friend), and String Quartets op. 1 and monumentaloratorio Passio Domini Nostri Jesu Christi by Józef Elsner who was Chopin’s teacher in the Conservatory of Music in Warsaw (Elsner’s Passio discovered at the end of the twentieth century isregarded now as the most outstanding religious piece in the history of Polish music in the nineteenth century). Among other works author also mentions romantic opera Monbar (1838) by Ignacy Feliks Dobrzyński and first opera of Stanisław Moniuszko Die Schweitzerhütte (about 1839) written to the German libretto during composer’s studies at Singakademie Berlin.  Addressing the issue of Polish music of the first half of the twentieth century author draws attention to the composer Eugeniusz Morawski regarded as the leading Polish author of programme music next to Mieczysław Karłowicz (unfortunately Morawski is still forgotten figure in the Polish musical life).  Among others the importance of symphonic heritage of Feliks Nowowiejski, an author ofextremely popular in Europe during the second decade of twentieth century oratorio Quo vadis, is mentioned. At the end of article, the author takes up the problem of the enigmatic figure of Adolf Gużewski.The whole musical output of Gużewski, whose opera Dziewica lodowców [The Ice Maiden] was applauded in Warsaw and Russian opera houses in the second decade of the twentieth century, is now considered lost.
14
Publication available in full text mode
Content available

Valentino Fioravanti i duet z opery „Echo w Lesie” Wojciecha Pękalskiego i Józefa Elsnera

57%
Chachulski J.
Muzyka
|
2022
|
vol. 67
|
issue 1
151-163
EN
One of the six numbers in the one-act opera Echo w lesie [An echo in the woods], previously considered to be the work of Józef Elsner, actually uses music (in a virtually unaltered form) from Valentino Fioravanti’s opera Il furbo contra il furbo (the duet ‘Con un aria schizzinosa’). The borrowing, although acknowledged on the poster for the work’s premiere, has remained unidentified until now. This discovery invalidates some of the theses of my own paper titled ‘Echo w lesie Józefa Elsnera i Wojciecha Pękalskiego – późny pogłos włoskiego intermezza na warszawskiej scenie narodowej?’ [Józef Elsner and Wojciech Pękalski’s An Echo in the Woods: a late reference to Italian intermezzi in the repertoire of Warsaw’s National Theatre?] (Muzyka, 65/2, 2020), but at the same time contributes new arguments in favour of recognising the preserved score of Echo as that used for the work’s premiere.
PL
Jeden z sześciu numerów jednoaktowej opery Echo w lesie, dotychczas uznawanej za dzieło Józefa Elsnera, w rzeczywistości wykorzystuje muzykę duetu „Con un aria schizzinosa”  z opery Il furbo contra il furbo Valentina Fioravantiego, w praktycznie niezmienionej postaci. Zapożyczenie, choć sygnalizowane na premierowym afiszu, dotąd nie zostało zidentyfikowane. Odkrycie to przekreśla niektóre tezy stawiane przeze mnie w artykule „Echo w lesie Józefa Elsnera i Wojciecha Pękalskiego – późny pogłos włoskiego intermezza na warszawskiej scenie narodowej?” (Muzyka 65 (2020) nr 2), choć zarazem dodaje nowe argumenty za uznaniem premierowego pochodzenia zachowanej partytury Echa.
15
Publication available in full text mode
Content available

Wybrane polskie podręczniki do nauki gry na fortepianie z I poł. XIX wieku a perspektywa społecznej historii muzyki

51%
Bruliński M.
Muzyka
|
2020
|
vol. 65
|
issue 4
40-68
EN
In this article, I analyse the possibility of using Polish handbooks and schools of piano playing as sources for research into the social history of that instrument, in the strict and the broad sense. The first part of the article consists of a synthesising survey of the rather scant subject literature and an outline of the role of the piano in nineteenth-century Polish culture. I then briefly describe the system of piano teaching in Polish lands during the early decades of the nineteenth century (under the Partitions), which was based on three main pillars: institutional education, private lessons (metra) and handbooks of piano playing. This is followed by an interdisciplinary analysis of selected Polish piano schools from the first half of the nineteenth century (Karol Kurpiński’s Wykład systematyczny zasad muzyki na klawikord (‘A systematic presentation of the principles of music for the clavichord’), 1818; Ignacy Platon Kozłowski’s Szkoła teoretyczna i praktyczna na fortepiano (‘A school of theory and practice for the pianoforte’), 1832; Jan Nowiński’s Nowa szkoła na fortepian (‘A new school for the piano’), 1839; Józef Nowakowski’s Szkoła na fortepian podług celniejszych autorów (‘A school for the piano after the leading authors’), 1840; Ignacy Feliks Dobrzyński’s Szkoła na fortepian poświęcona Rodakom (‘A school for the piano dedicated to my compatriots’), 1842). I focus mainly on the narrative sections of the source materials. This survey made it possible for me to reconstruct the model structure of a piano handbook during the period under discussion. I study this information in the context of our current knowledge about the phenomenon of the piano, as represented in the press, correspondence, memoirs and fiction. I conclude my paper with a few observations concerning the social aspects of the piano in Polish lands during the first half of the nineteenth century and the evolution of those aspects, as well as models of musical education and the external and internal fluctuations of Polish pianism at that time.
PL
W niniejszym eseju autor podjął refleksję nad możliwością wykorzystania polskich podręczników i szkół do gry na fortepianie w badaniach nad społeczną historią instrumentu sensu stricto i sensu largo. W pierwszej części pracy dokonany został syntetyczny przeglądu skromnej literatury przedmiotu. Została również szkicowo scharakteryzowana rola fortepianu w kulturze polskiej dziewiętnastego stulecia. Następnie autor krótko opisał system kształcenia pianistycznego na ziemiach polskich w pierwszych dziesięcioleciach XIX wieku, który opierał się na trzech podstawowych filarach: edukacji instytucjonalnej, metrach oraz podręcznikach do gry na instrumencie. W kolejnej części artykułu przeprowadzona została interdyscyplinarna analiza wybranych polskich szkół gry na fortepianie z I poł. XIX wieku (Karol Kurpiński – Wykład systematyczny zasad muzyki na klawikord, 1818 r.; Ignacy Platon Kozłowski – Szkoła teoretyczna i praktyczna na fortepiano, 1832 r.; Jan Nowiński – Nowa szkoła na fortepian, 1839 r.; Józef Nowakowski – Szkoła na fortepian podług celniejszych autorów, 1840 r.; Ignacy Feliks Dobrzyński – Szkoła na fortepian poświęcona Rodakom, 1842). Autor skupił uwagę przede wszystkim na narracyjnych ustępach materiału źródłowego. Dokonanie powyższego zestawienia umożliwiło stworzenie modelowego schematu formy podręcznika do gry na fortepianie w badanym okresie. Uzyskane dane osadzone zostały w kontekście aktualnej wiedzy o fenomenie fortepianu, rekonstruowanej przede wszystkim na fundamencie źródeł prasowych, epistolograficznych, pamiętnikarskich i beletrystycznych. W ramach wniosków końcowych autor przedstawił kilka obserwacji związanych ze społecznym obrazem fortepianu na ziemiach polskich w pierwszej połowie XIX wieku oraz dynamiką jego zmian, a także z modelami edukacji muzycznej oraz zewnętrznymi i wewnętrznymi fluktuacjami ówczesnego polskiego świata pianistycznego.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.