Search results

1

„O powołaniu i obowiązkach młodzieży akademickiej”. Kazimierz Brodziński w obronie uniwersytetu

100%

Mycielski M.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 1

61-79

PL

Artykuł poświęcony jest analizie mowy „O powołaniu i obowiązkach młodzieży akademickiej”, wygłoszonej w 1826 roku przez Kazimierza Brodzińskiego (1791–1835), profesora literatury polskiej na Uniwersytecie Królewsko-Warszawskim. Mowa wyjaśniała młodzieży system studiów na uniwersytecie oraz zawierała rady dotyczące indywidualnej pracy studenta i podporządkowania się przepisom uniwersyteckim. Miała jednak drugą warstwę, nie zauważoną dotychczas przez badaczy – była głosem w sporach o przyszłość uniwersytetu. Wobec planów resortu oświaty związanych z rozbiciem uczelni na specjalistyczne szkoły, z których część miała być ulokowana poza Warszawą, Brodziński kładł nacisk na jedność nauczania na uniwersytecie i znaczenie takich przedmiotów ogólnych jak filozofia czy historia literatury. Wyraźnie też dystansował się od funkcjonującego wówczas systemu nadzorowania młodzieży akademickiej. Poglądy Brodzińskiego na dydaktykę uniwersytecką skonfrontowane zostały z koncepcjami radcy stanu Józefa Kalasantego Szaniawskiego (1764–1843), konserwatywnego polityka, kierującego edukacją w Królestwie Polskim.

EN

The paper is devoted to an analysis of a 1826 speech “O powołaniu i obowiązkach młodzieży akademickiej” (“On Vocation and Duties of University Students”) delivered by Kazimierz Brodziński (1791–1835), Polish literature professor at the Royal University of Warsaw. The speech intended to explain the students the system of studies and contained pieces of advice about the student’s individual work and conformation to the University’s rules and regulations. The paper additionally had another layer, unnoticed by scholars to this date, namely a voice in the dispute about the future of university. Facing the plans of the Department of Education that aimed to split the University into specialist schools, a part of which was to be located outside Warsaw, Brodziński stresses the unity of university teaching and the importance of general subjects as, for example, philosophy or literary history. Brodziński also kept clear distance from the then system of supervising university students. His views on university didactics are confronted with the conceptions of Józef Kasalanty Szaniawski (1764–1843), the State’s Councillor and a conservative politician, who was in charge of education of the Kingdom of Poland.

2

Z dziejów polskiego konserwatyzmu. Od Józefa Kalasantego Szaniawskiego do krakowskich stańczyków

84%

Menz M.

Galicja. Studia i materiały

|

2021

|

issue 7

218-237

EN

The article presents the political thought of the most important Polish conservative thinkers of the nineteenth century, starting with Józef Kalasanty Szaniawski and Józef Gołuchowski, through the so-called Kraków circle (Antoni Zygmunt Helcel, Paweł Popiel, Maurycy Mann), ending with Stańczycy political faction. The author devotes the most attention to the latter, focusing not only on the presentation of the faction’s political assumptions, but also on the phenomenon of this group, the name of which later became a synonym for the entire nineteenth-century Galician conservatism.

PL

Artykuł przedstawia myśl polityczną najważniejszych polskich myślicieli konserwatywnych wieku XIX, począwszy od Józefa Kalasantego Szaniawskiego i Józefa Gołuchowskiego, poprzez tzw. grono krakowskie (Antoni Zygmunt Helcel, Paweł Popiel, Maurycy Mann), na stańczykach kończąc. Tym ostatnim autor poświęca najwięcej uwagi, skupiając się nie tylko na prezentacji ich założeń politycznych, ale także pokazując fenomen tej grupy, której nazwa stała się później dla wielu synonimem całego dziwiętnastowiecznego konserwatyzmu galicyjskiego.

3

Wpływ wojen napoleońskich na wzrost niechęci wobec biurokracji w polskiej myśli administracyjnej w latach 1813–1815

67%

Gałędek M.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2019

|

vol. 22

85-106

EN

The author of the article focused on the issue of reorientation in views about administration, which occurred in the Polish political thought over a mere few years of existence of the Duchy of Warsaw, especially at the last stage of its existence in 1813–1815. This state entity created by Napoleon came into being on the wave of enthusiasm and faith in the national rebirth of Poles and in the Enlightenment belief about the agency of the government, capable of lifting the country from collapse and of setting it on a path of civilizational progress. Soon, however, it turned out that at the same time it became a state whose short-lived existence of only a few years would be marked by constant wars and a declining economic situation, negatively affecting the society’s assessments of the state structures, as well as kindling a yearning for the old political traditions. Extensively quoted statements of both a landowner from the Lublin region, Joachim Owidzki (a person widely known and respected in this region) as well as the former Jacobin Józef Kalasanty Szaniawski (an expressive representative of Polish intellectual and political elites) documented the change in the attitude to the bureaucracy; whereas the text of the School of Law professor Franciszek Ksawery Szaniawski could serve as a summary of this change. He noted that the total criticism of the “clerical state” resulted from a tendency to exaggeration.

PL

Autor artykułu skupił się na zagadnieniu reorientacji poglądów na administrację w polskiej myśli politycznej w ciągu zaledwie kilku lat istnienia Księstwa Warszawskiego, zwłaszcza w jego końcowym stadium (1813–1815). Utworzony przez Napoleona Bonapartego organizm państwowy powstał na fali entuzjazmu i wiary Polaków w odrodzenie narodowe i urzeczywistnienie oświeceniowej wiary w sprawczą siłę rządu, zdolnego do podźwignięcia kraju z upadku i wprowadzenia na drogę cywilizacyjnego postępu. Wkrótce jednak okazało się, że Księstwo Warszawskie stanie się państwem, którego kilkuletnie istnienie naznaczone będzie ciągłymi wojnami i pogarszającą się sytuacją gospodarczą, wpływającą na wzrost negatywnych ocen struktury państwowej oraz tęsknotę za dawną tradycją ustrojowo-prawną. O zmianie stosunku do biurokracji świadczą obszernie cytowane w tekście wypowiedzi zarówno ziemianina z Lubelszczyzny Joachima Owidzkiego, osoby powszechnie znanej i szanowanej w tym regionie, jak i byłego jakobina Józefa Kalasantego Szaniawskiego, wyrazistego przedstawiciela elity intelektualnej i politycznej. Natomiast za podsumowanie zmiany stosunku do urzędników, jaki dokonał się w tych czasach, może służyć tekst profesora Szkoły Prawa Franciszka Ksawerego Szaniawskiego, który zauważa, że totalna krytyka „stanu urzędniczego” wynika ze skłonności do przesady.

Refine search results

1 Galicja. Studia i materiały

1 Pamiętnik Literacki

1 Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

1 Gałędek M.

1 Menz M.

1 Mycielski M.

1 2022

1 2021

1 2019

„O powołaniu i obowiązkach młodzieży akademickiej”. Kazimierz Brodziński w obronie uniwersytetu

Z dziejów polskiego konserwatyzmu. Od Józefa Kalasantego Szaniawskiego do krakowskich stańczyków

Wpływ wojen napoleońskich na wzrost niechęci wobec biurokracji w polskiej myśli administracyjnej w latach 1813–1815