Search results

1

Pochód szkieletów. Jeszcze o Powstaniu Warszawskim

100%

Łozowska K.

Annales Neophilologiarum

|

2009

|

issue 3

51-71

EN

The Polish independence movement ended during the Warsaw Uprising. One can say that it was an honourable defeat. Still, it was a defeat. And it must be clearly stated. People need to understand that one can be right, noble, great – and still lose. It is not difficult to understand the war effort at home and abroad. But it is diffi cult to understand one’s own defeat. The judgement of this greatest national rebellion in the Polish history is dominated by the spirit of martyrdom. It is so despite the fact that the modern world, heading for more rationalism, strives for peace and rejects nationalisms. Heroic attitude of the soldiers of the Polish underground is still strongly contrasted with the myopia of its commanders. It should be remembered, however, that we were a part of the powerful coalition army, which was at the threshold of victory in 1944. We celebrate consecutive anniversaries of the Warsaw Uprising, but in the European context it has a fairly archaic dimension. We need to consider this event in a broader context; asking not only about the responsibility of the revolt leaders for the death of thousands of people, for its tragic outcome, but honestly discussing whether it was necessary or not. The Warsaw Uprising failed, but the reasons and consequences of this state were diffi cult to predict. The unequivocal, explanatory answer is necessary: will the Uprising finally become an equal battle in Polish and German history, or will it remain a true but unsaid story about our history? Will the ruined Warsaw become a warning? How to free oneself from myths, when on the Polish Foreign Affairs Offi ce website in the German-language version, for at least six months the text concerning the Warsaw Uprising of 1944 was illustrated with the photographs of… the Warsaw Ghetto Uprising, which was put down by the Germans a year before.

PL

Polski ruch niepodległościowy skończył się w Powstaniu Warszawskim. Można powiedzieć, że to była honorowa klęska. Ale była to klęska. I trzeba to wyraźnie powiedzieć. Ludzie muszą rozumieć, że można mieć rację, być szlachetnym, wspaniałym i przegrać. Wysiłek wojenny w kraju i za granicą nietrudno jest zrozumieć. Ale zrozumieć własną klęskę jest trudno. W ocenie tego największego w polskiej historii zrywu narodowego od kilkunastu lat dominuje duch martyrologii, mimo że współczesny świat, zmierzając ku większemu racjonalizmowi, dąży do pokoju i odrzuca nacjonalizmy. Wciąż ukazuje się heroiczną postawę żołnierzy polskiego podziemia silnie skontrastowaną z krótkowzrocznością jego dowódców zapominając, że byliśmy przecież częścią potężnej armii koalicjantów, która w 1944 roku stała już u progu zwycięstwa. Celebrujemy kolejne rocznice powstania, ale w kontekście europejskim ma to już wymiar cokolwiek archaiczny. Potrzebne jest bowiem rozpatrywanie tego zdarzenia w szerszym kontekście; nie tylko pytanie o odpowiedzialność przywódców zrywu za śmierć tysięcy ludzi, za jego tragiczny bilans, ale przede wszystkim rzetelna dyskusja nad tym, czy było ono potrzebne, czy też nie. Powstanie upadło, jednak przyczyny i konsekwencje tego stanu były trudne do przewidzenia. Konieczna jest więc jednoznaczna odpowiedź wyjaśniająca, czy powstanie stanie się wreszcie równoprawną bitwą w polsko-niemieckiej historii, czy raczej pozostanie prawdziwą acz przemilczaną opowieścią o naszych dziejach? Czy spustoszona Warszawa, zrzucając „płaszcz Konrada” stanie się przestrogą? Jak uwolnić się od mitów, kiedy przez co najmniej pół roku na stronach internetowych polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych w niemieckiej wersji językowej tekst dotyczący powstania Warszawskiego z 1944 roku opatrzony był zdjęciami z... powstania w gettcie, stłumionego przecież przez Niemców rok wcześniej. O tym właśnie jest ten tekst.

2

O konieczności powstania warszawskiego. „Kinderszenen” i „Widma”

100%

Kobielska M.

Pamiętnik Literacki

|

2013

|

vol. 104

|

issue 4

89-11

PL

W artykule badana jest pamięć kulturowa o powstaniu warszawskim przejawiająca się w „Kinderszenen” Jarosława Marka Rymkiewicza i w „Widmach” Łukasza Orbitowskiego. W pierwszej części autorka analizuje sposób konstruowania pamięci o powstaniu przez Rymkiewicza oraz rozbiera strukturę retoryczną jego wywodu. Interpretacja prowadzi do wniosku, że strategią prezentacji powstania jest tu hiperbolizacja, a w efekcie ukazanie go jako decydującego dla afirmowanej polskiej wspólnoty. W drugiej części, dotyczącej Orbitowskiego, analizowane są sposoby i skutki ukształtowania powieści jako historii alternatywnej; autorka proponuje lekturę „Widm” jako tekstu metapamięciowego, który ukazuje niezbędność powstania warszawskiego w polskiej pamięci kulturowej. Końcowe porównanie obu pisarskich strategii pokazuje, jak zbiegają się one we wspólną figurę powstania-hiperboli, koniecznego elementu naszej rzeczywistości.

EN

The article studies the cultural memory on the Warsaw Uprising as present in Jarosław Marek Rymkiewicz’s “Kinderszenen” and in Łukasz Orbitowski’s “Widma (Specters).” In the first part, the author of the article analyses Rymkiewicz’s mode of construction of memory on the Warsaw Uprising and dismantles the rhetoric structure of his argument. The interpretation leads to the conclusion that the hyperbole is a strategy of the uprising presentation and in effect Kobielska sees it as a deciding factor in Rymkiewicz’s affirmation of the Polish community. In the second part, which refers to Orbitowski, she analyses the ways and effects of building the novel as an alternative history. Kobielska suggests a reading of “Widma” as a metamemory text which shows indispensability of the Warsaw Uprising to Polish cultural memory. The final comparison of the two writing strategies shows the convergence of the two modes into a common figure of the uprising-hyperbole, a necessary element of our reality.

3

Prekursorzy Rymkiewicza

89%

Potkański J.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2020

|

issue 10 (13)

369-383

EN

Artykuł opisuje zależność historycznych esejów Jarosława Marka Rymkiewicza od twórczości znaczących dla pisarza poprzedników, analizowaną zgodnie z Harolda Blooma teorią „lęku przed wpływem”. Obok źródeł oczywistych, takich jak dzieła Marii Janion, wskazane są tu również te słabiej pamiętane, jak eseistyka Jerzego Łojka, a także zaskakujące zrazu, jak filozofia i biografia Michela Foucaulta. Interpretacja tych związków rozwija psychoanalityczne inspiracje Blooma, problematyzując je wszakże zestawieniem ze „schizoanalizą” zaproponowaną w Anty-Edypie Gillesa Deleuze’a i Félixa Guattariego.

PL

The article describes how the historical essays of Jarosław Marek Rymkiewicz depend on the works of his important predecessors. This dependency is analysed in accordance with Harold Bloom’s “anxiety of influence” theory. I bring up well-known sources, such as the works of Maria Janion, less-remembered sources, such as the essays of Jerzy Łojek, as well as sources that may initially come as a surprise, such as the philosophy and biography of Michel Foucault. In interpreting these connections I develop Bloom’s psychoanalytical inspirations, but I also problematise them by juxtaposing them with the “schizoanalysis” proposed by Gilles Deleuze and Félix Guattari in Anti-Oedipus.

4

„Opowieść się opowiedziała. Tylko to było jej i moim celem [...]”. O „tetralogii polskiej” Jarosława Marka Rymkiewicza

89%

Czardybon M.

Pamiętnik Literacki

|

2023

|

vol. 114

|

issue 3

155-168

PL

Kolejne tomy „tetralogii polskiej” Jarosława Marka Rymkiewicza budziły kontrowersje, które dalece wykraczają poza standardową debatę krytycznoliteracką. Odbiór cyklu, również ze względu na jawne poparcie autora dla opcji narodowo-katolickiej na polskiej scenie politycznej, był naznaczony przez ostry podział na afirmatorów, widzących w poecie nowego wieszcza narodowego, oraz często motywowanych politycznie krytyków nacjonalistycznej (krwawej) wizji polskości. Temu sporowi towarzyszyła dyskusja dotycząca tego, czy pisarstwo Rymkiewicza – kunsztowne, a zarazem pełne sygnałów ironii – rzeczywiście poddaje się wykładniom politycznym, czy takie odczytania jego opowieści nie powodują pewnej symplifikacji. Powołując się na prace Haydena White’a, badacz dowodzi, że właśnie literackość stanowi o politycznym potencjale tetralogii.

EN

Subsequent volumes of Jarosław Marek Rymkiewicz’s “Polish tetralogy” have raised controversies that reach far beyond the standard literary-critical debate. The reception of the cycle, also due to its author’s open support for national-catholic wing on the Polish political stage, was marked by sharp distinction into affirmers, who saw in the poet a new national poet-prophet, and politically-motivated critics of nationalist (bloody) vision of Polishness. The dispute was accompanied by a discussion concerning whether Rymkiewicz’s writing—inventive and abound in irony—is indeed subject to political interpretations, and whether or not such readings of his stories lead to certain simplifications. Referring to Hayden White’s papers, the researcher shows that it is literariness that makes up the tetralogy’s political potential.

5

Mowa przejęta nicością: retoryczne postawy wobec Nietzscheańskiego żywiołu nicości w poetyce Wallace’a Stevensa i Jarosława Marka Rymkiewicza

75%

Bartczak K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2017

|

vol. 40

|

issue 2

33-75

EN

This essay compares the poetic philosophies of Wallace Stevens and Jarosław Marek Rymkiewicz, Stevens’s first Polish translator. In the first part, I trace a deep affinity in the way both poets engage with the Nietzschean-Dionysiac element in language. The Nietzschean dynamism creates a rich conceptual background against which it is possible to understand the process of poetic language merging with nothingness. Both Stevens’s and Rymkiewicz’s early poems are reactions to such conceptual environment: Stevens’s Harmonium and Rymkiewicz’s Co to jest drozd present a way of engaging with nothingness in which the absence of logos becomes a source of the poems’ figurative power. As they attain this power, the poems arrive at a form of self-consciousness. I trace this affinity through the deconstructive figure of catachresis, as it has been applied to Stevens by his deconstructive critic J. Hillis Miller. In the second part, I change the method. Here, I show how the later poetries of Stevens and Rymkiewicz can be approached by replacing Miller’s deconstructive catachresis, with Harold Bloom’s metalepsis. This Bloomian reading allows me to identify a vital difference between the later phases in the two poets. Discussing Stevens’s “Auroras of Autumn” next to Rymkiewicz’s Do widzenia Gawrony, I show how Rymkiewicz diverts sharply from his American Romantic/Modernist counterpart in the way his poetry reads Nietzsche’s trope of the eternal recurrence of the same. For Stevens, this concept is realized in the form of metalepsis, which, as Bloom shows, is a figure allowing the poem to retain its figurative capability while steering its course away from any notion of essence or necessity. In contrast, for Rymkiewicz, the eternal recurrence of the same paves way to an essentialist understanding, and affirmation, of human history as eternal cycle of creation-destruction, a cycle presided over by a mixture of pain, cruelty, and ecstasy. Consequently, I argue that while Stevens’s late poetry remains faithful to figurativeness as the poem’s self-reliance – that is, the poem’s refusal to join forces with any sort of concept or process conceived of as independent from the poem’s re-descriptive capability – Rymkiewicz’s late poems find their visionary power in precisely such joining of forces.

6

Sadyzm w Nagim sadzie. Perwersja jako struktura polskości

65%

Jazienicki Z., Potkański J.

Praktyka Teoretyczna

|

2016

|

vol. 22

|

issue 4

152-170

EN

The first part of the article investigates perspective of perversion employed in the analysis of the Polish collective psychology in its pathologies identified in books of Jan Sowa, Andrzej Leder and Jarosław Marek Rymkiewicz. The category of perversion itself is reconstructed chiefly after works of Jacques Lacan and Gilles Deleuze. In our opinion, the cultural model of Pole is the pervert. Depending on the social class, he is a sadist or a masochist, as opposed to a psychotic or a classical Oedipal neurotic. The category of perversion allows for the explanation of an ambivalent relationship between the Polishness and the State; the relationship which is neither a simple rejection (such as a psychosis) nor an unequivocal affirmation (such as a neurosis).The second and the third part are case-studies: in a collective psychology of the heroes of Rymkiewicz’s essays and in an individual psychology of the heroes of The Nude Orchard (pol. Nagi sad) by Wiesław Myśliwski. This juxtaposition shows the difference in perception of the same phenomenon, i.e. sadism – the difference between the point of view from within the mind affirmatively indentifying with the perverse attitude (Rymkiewicz) and the distanced point of view of a neurotic (Myśliwski). It also allows for grasping the isomorphism of structures behind these twoperceptions.

PL

Pierwsza część artykułu poświęcona jest perspektywie zastosowania psychoanalitycznej kategorii perwersji – zrekonstruowanej głównie na podstawie pism Jacques’a Lacana i Gillesa Deleuze’a – do analizy patologii polskiej zbiorowej psychiki, jakie wytykają w swoich książkach Jan Sowa, Andrzej Leder i Jarosław Marek Rymkiewicz. Naszym zdaniem kulturowy model Polaka to właśnie perwert, zależnie od pozycji klasowej – sadysta albo masochista, nie zaś psychotyk albo edypalny neurotyk. Kategoria perwersji pozwala wyjaśnić dwuznaczną relację polskości do państwa i prawa, która nie jest ani ich prostym odrzuceniem (jak psychoza), ani jednoznaczną afirmacją (jak nerwica). Struktura perwersji – rozpiętej zewnętrznie między nerwicą a psychozą, a wewnętrznie między masochizmem a sadyzmem – pozwala modelować dynamikę współczesnych polskich konfliktów ideologicznych i politycznych, w tym napięcie między akcentowaniem narodowej suwerenności a postkolonialnym odwoływaniem się do wzorów obcych. Części druga i trzecia to studia przypadków: zbiorowej psychiki bohaterów prozy eseistycznej Rymkiewicza oraz indywidualnej – Nagiego sadu Wiesława Myśliwskiego. Zestawienie to pozwala ukazać odmienność postrzegania tego samego fenomenu – sadyzmu – z wnętrza psychiki, która z pozycją perwersyjną afirmatywnie się identyfikuje (Rymkiewicz), oraz ze zdystansowanej perspektywy neurotyka (Myśliwski), zarazem jednak uchwycić izomorfizm struktur, które kryją się za tymi tak odmiennymi przedstawieniami.

7

Jak podchodzić do „poezji jako rodzaju uwagi”?

63%

Gumbrecht H. U.

Forum Poetyki

|

2016

|

issue 3

42-53

EN

Szkic z pogranicza historii literatury i krytyki przekładu koncentruje się na Poetry – programowym wierszu wybitnej amerykańskiej modernistki Marianne Moore. Zasygnalizowane w nim zostają najważniejsze interpretacyjne zagadki utworu, w tym podjęta przez autorkę próba zobrazowania „niewyrażalnej” z natury rzeczy istoty poezji i fenomenu jej działania. Tajemnica poezji i wiersza Moore zostaje zilustrowana krytyczną analizą przekładów Poetry autorstwa polskich tłumaczy: Jarosława Marka Rymkiewicza, Jana Prokopa, Julii Hartwig, Stanisława Barańczaka i Ludmiły Marjańskiej, które są wraz z oryginałem przytoczone w aneksie.

PL

Publikujemy jeden z ważniejszych tekstów poetologicznych Hansa Ulricha Gumbrechta, w którym pokazał, jak pewne formalne aspekty poezji umożliwiają nieoczekiwane doświadczenia temporalne. Oto podczas lektury konkretnego wiersza pod wpływem prozodii czas staje w miejscu, a przeszła chwila staje się na nowo obecna. Gumbrecht łączy swoje rozpoznanie z sytuacją współczesnych czytelniczek i czytelników literatury, którzy, jak zauważa, zamieszkują od jakiegoś czasu osobliwą, rozszerzającą się teraźniejszość. Doświadczenia takie jak lektura wiersza dają punkt zaczepienia ich życiu, stając się „czymś małym, pozwalającym (…) utrzymywać się w świecie powszechnej przygodności, czasowej mobilizacji i przestrzennej nieostrości.

8

Ta niedorzeczność, poezja – arspoetyka momentalna Marianne Moore w polskich przekładach

55%

Rajewska E.

Forum Poetyki

|

2016

|

issue 3

54-63

EN

This essay combining literary history and translation criticism focuses on “Poetry,” the programmatic poem by outstanding American modernist poet Marianne Moore. It draws the reader’s attention to the most important interpretative issues in the work, including the poet’s attempt to enunciate the basically “inexpressible” essence of poetry and phenomenon of its functioning. The mystery of poetry and of Moore’s poem are illustrated through a critical analysis of Polish translations by the following translators: Jarosław Mark Rymkiewicz, Jan Prokop, Julia Hartwig, Stanisław Barańczak, and Ludmiła Marjańska, which are provided in an appendix together with the original.

PL

Szkic z pogranicza historii literatury i krytyki przekładu koncentruje się na Poetry – programowym wierszu wybitnej amerykańskiej modernistki Marianne Moore. Zasygnalizowane w nim zostają najważniejsze interpretacyjne zagadki utworu, w tym podjęta przez autorkę próba zobrazowania „niewyrażalnej” z natury rzeczy istoty poezji i fenomenu jej działania. Tajemnica poezji i wiersza Moore zostaje zilustrowana krytyczną analizą przekładów Poetry autorstwa polskich tłumaczy: Jarosława Marka Rymkiewicza, Jana Prokopa, Julii Hartwig, Stanisława Barańczaka i Ludmiły Marjańskiej, które są wraz z oryginałem przytoczone w aneksie.

Refine search results

2 Forum Poetyki

2 Pamiętnik Literacki

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

1 Annales Neophilologiarum

1 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

1 Praktyka Teoretyczna

2 Potkański J.

1 Bartczak K.

1 Czardybon M.

1 Gumbrecht H. U.

1 Jazienicki Z.

1 Kobielska M.

1 Rajewska E.

1 Łozowska K.

1 2023

1 2020

1 2017

3 2016

1 2013

1 2009

Pochód szkieletów. Jeszcze o Powstaniu Warszawskim

O konieczności powstania warszawskiego. „Kinderszenen” i „Widma”

Prekursorzy Rymkiewicza

„Opowieść się opowiedziała. Tylko to było jej i moim celem [...]”. O „tetralogii polskiej” Jarosława Marka Rymkiewicza

Mowa przejęta nicością: retoryczne postawy wobec Nietzscheańskiego żywiołu nicości w poetyce Wallace’a Stevensa i Jarosława Marka Rymkiewicza

Sadyzm w Nagim sadzie. Perwersja jako struktura polskości

Jak podchodzić do „poezji jako rodzaju uwagi”?

Ta niedorzeczność, poezja – arspoetyka momentalna Marianne Moore w polskich przekładach