Search results

1

Portret polsko-żydowskiej rodziny w amerykańskim wnętrzu. „Anya (In and Out of Focus)” Mariana Marzyńskiego

100%

Mikołaj J.

Kwartalnik Filmowy

|

2016

|

issue 95 Transnarodowość kina polskiego

125-136

PL

Zagadnienia dotyczące tożsamości narodowej zajmują istotne miejsce w całej twórczości Mariana Marzyńskiego, polskiego filmowca o żydowskich korzeniach od lat tworzącego dokumenty w USA. Jego autobiograficzny film „Anya (In and Out of Focus)” (2004), złożony z nagrań wideo dokumentujących 30 lat z życia jego córki, a także całej rodziny Marzyńskich, opisuje nieustanny proces „negocjowania” własnej tożsamości narodowej przez emigrantów z Polski w ciągu trzech dekad życia w USA. Film Marzyńskiego ogniskuje się wokół dwóch postaci – córki Anyi i samego reżysera. Dla Anyi Marzynski sprawa jej tożsamości narodowej wynika z faktu wzrastania w państwie emigrantów. Dla Mariana Marzyńskiego z kolei kwestia jego własnej tożsamości narodowej jest sprawą bardziej złożoną i wynika z osobistych przeżyć nierozłącznie powiązanych z dramatycznymi wydarzeniami z dziejów XX-wiecznej Polski: Holocaustu, odbudowy kraju po II wojnie światowej, antyżydowskiej nagonki z marca 1968 r., Polskiego Sierpnia ’80, a także życia na emigracji w Danii i USA. Reżyser zestawia w filmie oba losy, ukazując, jak skomplikowana może być odpowiedź na pytania: kim jesteś? jaka jest Twoja narodowość?

EN

Issues concerning national identity occupy an important place in the whole work of Marian Marzyński, a Polish documentary filmmaker of Jewish descent working in the United States for years. His autobiographical “Anya (In and Out of Focus)” (2004), consisting of videos documenting thirty years of the life of his daughter and the whole Marzyński family, describes a continuous process of “negotiating” the national identity by Polish immigrants during three decades of living in the USA. In his film Marzyński focuses on two persons – his daughter Anya and the director himself. For Anya Marzynski the question of her national identity stems from the fact of growing up in a country of immigrants. For Marian Marzyński the question of his personal identity is a more complex matter and stems from his personal experience inextricably linked to the dramatic events in the Polish history of the 20th century: the Holocaust, reconstruction of the country after World War II, anti-Jewish persecution in March 1968, Polish August ‘80, as well as life in exile in Denmark and the USA. The director of the film juxtaposes the two personal histories showing how complicated might be the answers to the questions: who are you? what is your nationality?

2

„To było miasteczko żydowskie”. Pamięć o Żydach w świetle wywiadów z mieszkańcami gminy Zakrzówek

100%

Małczyński J.

Przegląd Kulturoznawczy

|

2012

|

issue 1(11)

71-93

EN

The article deals with the Jewish Memory in Zakrzówek in the Lublin Voivodeship. Just prior to the Second World War, over 800 Jews lived there. The article is based on interviews with present inhabitants of the village and consists of five parts. The author makes an attempt to reconstruct the memories of interviewees about: landscape of the village before the war, Jews, Polish–Jewish relations, the Holocaust, hiding Jews and Jewish pits. This is a pretext for discussing distinctions between individual, cultural and collective memory, the notion used by Maurice Halbwachs.

3

Historia historii: studia polsko-żydowskie [History’s history: Polish-Jewish studies]

100%

Matyjaszek K., Tokarska-Bakir J.

Studia Litteraria et Historica

|

2017

|

issue 6

EN

Wstęp / Editorial

4

„Židovská otázka“ na Slovensku v prvých rokoch Československej republiky

100%

Szabó M.

Střed. Časopis pro mezioborová studia Střední Evropy 19. a 20. století. / Centre. Journal for Interdisciplinary Studies of Central Europe in the 19th and 20th Centuries.

|

2011

|

vol. 3

|

issue 2

59-81

EN

The study deals with the policy towards the Jewish minority in Slovakia during the first years of the interwar Czechoslovak Republic. In particular it examines the attitudes, semantics and everyday praxis of the members of the new political establishment. Whilst they attempted to solve the “Jewish question” as soon as on the turn of the 19th and 20th century by establishing cooperatives, after the World War I they used their new governmental authority for revising the so-called “liquor licenses” which were seen as a “Jewish privilege”. This emphasis on the “practical” or “humanitarian” antisemitism – significant for the Czech and Slovak populism since the late 19th century – merged in the postwar period with the aggressive campaign against the “Judeo-Bolshevism” which was alleged as a threat for the new Czechoslovak state.

5

Asimilace: kritika jednoho pojmu : výklady dějin Židů v českých zemích a v Polsku po druhé světové válce

100%

Čapková K., Varhaníková H.

Soudobé dějiny (Contemporary History)

|

2019

|

vol. 26

|

issue 1

9-31

EN

The article was originally published in English under the title “Beyond the Assimilationist Narrative: Historiography on the Jews of the Bohemian Lands and Poland after the Second World War” in the Polish journal Studia Judaica, Vol. 19, No. 1 (37) (2016), pp. 129–155. The authoress compares the historiographies of the postwar history of Jews in the Czech Lands and Poland, analyzing not only differences between, but above all similarities in paradigms of interpretations of the Jewish experience in these two regions. She first compares the institutional base, contents, and quantity of research of Jewish history in the Communist and post-Communist Czechoslovakia and Poland, drawing a conclusion that while dozens of publications on the post-war experience of Polis Jews were written in Poland in the 1980s and particularly in the 1990s, writing about the modern Jewish history (save for a few works on Theresienstadt) had been unacceptable in Czechoslovakia until the political changes in 1989, and even then the interest of Czech historians in the post-war life of Czech Jews (unlike that in their tragic fate during the war) did not show any substantial increase. At the same time, the authoress claims that it generally holds true (and not only for the Polish and Czech/Czechoslovak historiographies) that while the notion of assimilation has been broadly criticized and questioned with respect to the older period of the Jewish history, it still dominates in works dealing with the time after the 2nd World War. This means, in fact, that the post-war existence and experience of religious-minded Czech and Polish Jews has been either denied, or marginalized, and that the history of Jews, who are often perceived as a monolithic social group, has been misleadingly interpreted as a story of linear assimilation. To a substantial extent, the interpretation is a result of the unacceptable generalization/extrapolation of the situation in the center (Prague, Warsaw) to that in outlying regions. It must be noted that roughly a half of the post-war Jewish population in the Czech Lands were immigrant who had lived in Carpathian Ruthenia or eastern Slovakia before the war and who were forming up new communities based on different traditions; similarly, almost a half of the post-war Jewish population in Poland were living in Lower Silesia where they had been repatriated from the Soviet Union. Compared to the assimilation narrative burdened with nationalism and conforming to the official interpretation of the Communist era, the authoress offers alternatives respecting the complexity and plurality of the human society.

CS

Článek původně vyšel v anglické verzi pod názvem ,,Beyond the Assimilationist Narrative: Historiography on the Jews of the Bohemian Lands and Poland after the Second World War´´ v polském časopise Studia Judaica, roč. 19, č. 1 (37) (2016), s. 129-155. Autorka porovnává historiografii poválečných židovských dějin v českých zemích a v Polsku, přičemž analyzuje nejen vzájemné rozdíly, ale především podobnosti v paradigmatech interpretace židovské zkušenosti v těchto dvou regionech. Nejprve poměřuje institucionální základnu bádání o židovských dějinách, obsah tohoto výzkumu a kvantitu produkce v komunistickém a postkomunistickém Československu a Polsku a konstatuje, že zatímco v Polsku byly už v osmdesátých, a především v devadesátých letech napsány desítky publikací o poválečné zkušenosti polských Židů, v Československu bylo psaní o moderních židovských dějinách (kromě několika prací o Terezíně) až do politické změny v roce 1989 nepřípustné a ani poté se zájem domácích historiků o poválečný život českých Židů (na rozdíl od jejich tragického osudu ve válečných letech) příliš nezvýšil. Podle autorky přitom obecně (a nejen pro polskou a českou, respektive československou historiografii) platí, že zatímco koncept asimilace byl široce kritizován a zpochybněn pro starší období dějin Židů, v dílech o době po druhé světové válce tento přístup stále dominuje. V důsledku to znamená, že poválečná existence a zkušenost nábožensky založených českých a polských Židů je buď popřena, nebo marginalizována a historie Židů, často vnímaných jako monolitní sociální skupina, je zavádějícím způsobem vykládána jako příběh lineární asimilace. Děje se tak do značné míry na základě nepřípustného zobecňování situace v centru (Praze, Varšavě) na poměry v periferii. Přitom zhruba polovinu poválečných Židů v českých zemích tvořili imigranti, kteří před válkou žili na Podkarpatské Rusi nebo na východním Slovensku a kteří pak formovali nové komunity s pomocí odlišných tradic, a podobně téměř polovina poválečných Židů v Polsku žila v Dolním Slezsku, kam byli většinou repatriováni ze Sovětského svazu. Oproti asimilačnímu narativu, zatíženému nacionalismem a poplatnému oficiálnímu výkladu z dob komunistického režimu, nabízí autorka alternativy, které by respektovaly komplexnost a pluralitu lidské společnosti.

6

Between the Bank and the Theatre: Retrieving Social and Cultural History of Two Landmarks of Pre-World War One Jewish Lemberg

88%

Bechtel D.

Przegląd Humanistyczny

|

2015

|

vol. 59(4 (451))

105-121

EN

Artykuł ma na celu analizę nowych perspektyw badania historii żydowskiego miasta Lemberg/Lwowa sprzed pierwszej wojny światowej na przykładzie dwóch ważnych obiektów i instytucji kulturalnych: żydowskiego banku Sokal i Lilien i teatru jidysz Jakuba Gimpla. Dzięki kolekcjom świadectw, wspomnień, archiwów, artykułów prasowych, starych fotografii i źródeł ikonograficznych, nut, a nawet wczesnych nagrań w języku jidysz, polskim i ukraińskim, możliwe jest szczegółowe odtworzenie multimedialnej historii kultury żydowskiej w mieście. Oprócz historii budynków można poznać historię osób, które w nich mieszkały i pracowały, dzięki ich zdjęciom, słowom, wspomnieniom, a nawet taśmom zawierającymi nagrania ich mowy, śpiewu i rozrywek. Badania te prowadzą do interesujących wniosków wskazujących na znacznie większą różnorodność kulturową, niż dokumentują to współczesne źródła. Można było zauważyć wielorakie kontakty między różnymi wspólnotami etnicznymi i religijnymi we Lwowie, między kulturą wysoką i niską; widoczne było również wzajemne przenikanie się obszarów językowych, narodowych, religijnych, społecznych, kulturalnych i artystycznych. Transpokoleniowa historia żydowskich rodzin jest świadectwem także ogromnej przemiany tożsamości ludzi z pokolenia na pokolenie. Zbieranie multimedialnych śladów przeszłości miasta oraz odtwarzanie dźwięków z przeszłości może przyczynić się do powstania wspólnego internetowego projektu na ten temat.

7

Znikające ślady i cienie przeszłości

88%

Sokół L.

|

2018

|

vol. 72

|

issue 3(322)

294-300

PL

Poetyckie wspomnienia z Koprzywnicy – miasteczka, w którym autor spędził pierwsze lata życia. To miejsce o bogatej, dziś niemal zupełnie zapomnianej historii obecności Żydów. Lech Sokół tłumaczy: „Towarzyszyło mi wciąż to samo niepokojące uczucie próżni, która nie dała się niczym zapełnić ani usunąć z rzeczywistości realnej, gdyż pamiątki – to bodaj najlepsze słowo – na to nie pozwalały. Brakowało także żywych ludzi, po których ocalały miejsca i rzeczy, oni zaś nie ocaleli. Zdawali się istnieć w martwym czasie zaprzeszłym, któremu zaprzeczali, bo żyli w opowieściach, w późniejszym okresie mojego życia także zapisanych, wydrukowanych, wreszcie na fotografiach. Żyli w mojej świadomości i wyobraźni. Próżnia okazała się po części wypełniona przez strzępy pamięci, obrazy i wyobrażenia, a kiedy zestarzałem się i piszę te słowa, trup czasu po swojemu ożył”.

EN

Poetic reminiscences from Koprzywnica – a small town where the author spent the first years of his life. A locality with a rich history of the presence of the local Jews, today almost totally forgotten. Lech Sokół explains: “I was always accompanied by this disturbing awareness of a void that could not be filled with anything or ejected from reality because mementos – this is probably the best word – did not permit it. Living people, who left behind places and things, had not survived. They appeared to exist in a lifeless past perfect, which, however, they denied because they lived on in stories, which in the later period of my life were recorded and printed, and finally in photographs. They lived on my imagination and consciousness. The void proved to be partly filled by swatches of memory, images, and visions and, when I write these words in my old age, the ashes of time have in their way become alive”.

8

A dokąd teraz? Problematyka obozowa w perspektywie jugosłowiańskiej. Przypadek Elviry Kohn

75%

Taczyńska K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2018

|

vol. 47

|

issue 1

135-158

EN

The text contains an analysis of photographs and personal (written) documents by Elvira Kohn (1914–2003), a Jew and a female prisoner of Kampor concentration camp, established in July 1942 on Rab island in Croatia. The article explores the specific features of a narrative about World War II and the Jewish experience in Yugoslavia which emerge from the materials. Presented so that they complement each other, photographs understood as photo-texts (Marianna Michałowska) and a diary and a poem recognized as inconspicuous texts (Jerzy Strzelczyk, Inga Iwasiów) form Kohn’s personal narrative. The microhistory (Ewa Domańska) of this photographer and writer is presented as material supplementing the knowledge about the past of Jews in Yugoslavia, which – due to the choices Elvira Kohn made in her life and art – can also be considered as evidence of emancipatory social changes of that period, and as an example of overcoming the existing cultural paradigms.

9

„Zaczęłam filozofować, rozmyślać, szukać odpowiedzi na dręczące mnie kwestie”. Wspomnienia Edwardy (Etli) Bomsztyk: biografia, emancypacja, polityka

71%

Laskowski P.

Praktyka Teoretyczna

|

2017

|

vol. 23

|

issue 1

84-129

EN

This paper presents three autobiographical accounts by Etla (Edwarda) Bomsztyk (1899–1973), a Jewish house maid. Two of these unique testimonies (one published in Yiddish in 1959, the other recorded in Polish in 1966) focus on Bomsztyk’s political activity. This activity encompasses organizing domestic servants into unions in Warsaw in the 1920s, membership in the Bund and the Communist Party of Poland, and political imprisonment. The third account, written in Polish in 1953 and never before published, sits outside any institutional context. This consists in a personal narration on childhood in a small-town Jewish family, migration to Warsaw, poverty and suffering, first readings, loneliness and revolt. The aim of this paper is to reveal the tension that exists between these three texts. That is, between two accounts of political militancy on the one hand, and with early experiences that, though a prerequisite for Bomsztyk’s later political engagement, nevertheless could not be fully articulated within communist party discourse.

PL

Trzyczęściowe wspomnienia Etli (Edwardy) Bomsztyk (1899–1973) są świadectwem o szczególnym znaczeniu, zapisem losu kobiety, Żydówki, służącej. Dwie części – jedna opublikowana w języku żydowskim w 1959 roku, druga nagrana w języku polskim w roku 1966 i przechowywana w Archiwum Akt Nowych – dotyczą działalności politycznej autorki: organizatorki związków zawodowych pomocy domowych w Warszawie w okresie międzywojennym, członkini Bundu i KPP, wreszcie – więźniarki politycznej. Trzecia relacja, spisana po polsku w roku 1953, zachowana poza kontekstem instytucjonalnym i nigdy niepublikowana, jest świadectwem bardzo osobistym: opowiada o dzieciństwie w żydowskim miasteczku, przyjeździe do Warszawy, nędzy i cierpieniu, pierwszych lekturach, osamotnieniu i buncie. Celem artykułu jest ujawnienie napięcia między opowieściami dotyczącymi politycznego zaangażowania a narracją o doświadczeniach, które stanowiąc podglebie owego zaangażowania, pozostawały zarazem niewypowiadalne w ramach praktyk dyskursywnych wypracowanych przez ruch komunistyczny.

10

A People’s Biography: Ada El’evna Raichonak and Her Hermanavichy

63%

Walke A.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2020

|

vol. 14

|

issue 1

123-144

EN

The article advances an approach to studying 20th century Jewish experience in the former Pale of Jewish Settlement that foregrounds individual biographies and places them in a larger cultural and historical context. Drawing on interviews and various other sources, this approach reveals, among others, how individuals challenge familiar categories of identification and thereby appeal to flexible research agendas.

PL

Niniejszy artykuł poddaje analizie doświadczenie Żydów w dawnej Strefie Osiedleńczej przez pryzmat indywidualnej biografii osadzonej w XX wieku i rozpatrywanej w szerszym kontekście kulturowym i historycznym. Analiza ta, oparta na różnorodnych źródłach, w tym na wywiadach, pokazuje, jak bardzo opis jednostkowych losów wymyka się łatwej kategoryzacji, a badania biograficzne wymagają zniuansowanego podejścia do ich przedmiotu.

11

Zygmunt Bauman’s “Modernity and the Holocaust” and the Unexplored Research Perspectives in Studies about the Holocaust in Polish Lands

51%

Kijek K.

Studia Litteraria et Historica

|

2022

|

issue 11

PL

Poprzez krytyczną lekturę głośnej pracy Zygmunta Baumana staram się pokazać, w jaki sposób błyskotliwe stwierdzenia, obserwacje i intuicje wyrażone w Nowoczesności i Zagładzie, podobnie jak zawarte w niej błędy i przeinaczenia, również dzisiaj, po trzydziestu latach, mogą być istotnym drogowskazem do dalszych badań nad Zagładą na ziemiach polskich i w Europie Środkowo-Wschodniej. Tego, czego ciągle brakuje nam w rozumieniu Holokaustu na tych terenach, to jego pogłębionego pojmowania z dłuższej historycznej perspektywy – perspektywy kilku poprzedzających go dekad – oraz z uwzględnieniem kwestii związanych z peryferyjną nowoczesnością tej części Europy i jej wpływem na relacje chrześcijańsko-żydowskie zarówno przed, jak i w trakcie Zagłady.

EN

By reading Zygmunt Bauman’s famous study critically, this text attempts to show how both the brilliant analyses, observations, and intuitions contained in Modernity and the Holocaust and its errors and distortions can still serve as important guideposts for further studies of the Holocaust in Polish lands and in Central and Eastern Europe even today, some thirty years after publication. What remains absent from our understanding of the Holocaust in this region is a broader and deepened historical perspective, taking into account the preceding decades as well as the challenges of peripheral modernity in this part of Europe and its impact on relations between Christians and Jews both before and during the Holocaust.

12

Amalia Reisenthel, „Polska to kraj, w którym rozmawiam bez akcentu”

38%

Szajda M.

Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

|

2019

|

vol. 9

195-234

EN

The account presents the fortunes of Amalia Reisenthel, born just after the end of World War II in Wrocław into a family who had survived the Holocaust. Her biographical story addresses issues concerning the origins and fate of her parents during war, life in an assimilated Jewish family, experiences of anti-Semitism, studies and the events of 1968. The key section of the narrative is the relation of her departure from Poland as part of the “post-March” emigration and also her later return visits to the country in the 1980s and 1990s. During the interview, topics connected with identity and the attitude of the witness to history to Poland were also discussed, including her contacts with Polish culture and language.

PL

Amalia Reisenthel urodziła się i wychowała we Wrocławiu na Dolnym Śląsku. Po wydarzeniach marcowych 1968 r., podobnie jak jej rodzina, podjęła decyzję o wyjeździe z kraju. Osiadła na stałe w Niemczech, a po wielu latach przeniosła się do Izraela, gdzie mieszka do dziś. Jej relacja ma charakter biograficzny. Zawiera wiele informacji o życiu rodziny, zwłaszcza rodziców – ocalałych z Zagłady, w tym prób budowy „nowego życia” w Polsce po 1945 r. Materiał jest także wartościowym źródłem przedstawiającym konsekwencje Marca w życiu żydowskim na przykładzie jednostki. Zawiera również wiele informacji o obecności kategorii polskości w życiu emigrantów, w tym o powrotach do Polski już po 1989 r.

13

Wdrożenie chaosu. Uwagi o Il dettaglio e l’infinito. Roth, Yehoshua e Salter (Detal i nieskończoność. Roth, Yehoshua i Salter) Luki Alvina

32%

Taraborrelli C.

Forum Poetyki

|

2022

|

issue 30

EN

Il dettaglio e l’infinito by Luca Alvino is a collection of short critical essays dedicated to three famous novelists, Ph. Roth, A. Yehoshua and J. Salter, who devote their creative effort, according to Alvino, to chaos and the minutiae of human existence. They reject any delusional paradigm of a universe governed by order, instead focusing their narrative attention on the flickering dynamism of existence, unorderly in all its manifestations. Luca Alvino’s prose is transparent and fluid, and his work offers not only a precise and clear analysis of the literature examined, but also more or less occasional hints that encourage the reader to apply the same reasoning to other authors and arts other than literature, eventually suggesting glimpses of an alternative way of approaching the world surrounding us and its expression.

PL

Il dettaglio e l’infinito autorstwa Luki Alvina to zbiór krótkich esejów krytycznych, poświęconych trzem znanym powieściopisarzom, Philipowi Rothowi, Abrahamowi Yehoshule i Jamesowi Salterowi, którzy swą twórczą uwagę poświęcają, zdaniem Alvina, chaosowi oraz drobiazgom ludzkiej egzystencji. Odrzucają oni każdy rodzaj paradygmatu, który oferuje czytelnikowi iluzję wszechświata rządzonego przez określony porządek, w to miejsce koncentrują swój narracyjny wysiłek na spotkaniu z migotliwością istnienia, nieuporządkowanego we wszystkich swoich przejawach. Praca Luki Alvina jest przejrzysta i płynna i oferuje nie tylko precyzyjną i jasną analizę badanej literatury, ale również – rozsiane mniej lub bardziej przypadkowo – wskazówki umożliwiające czytelnikowi zastosowanie ukazanego rozumowania do innych autorów oraz innych niż literatura rodzajów sztuki, finalnie sugerując mu reorientację sposobu podejścia do otaczającego nas świata i jego ekspresji.

Refine search results

Portret polsko-żydowskiej rodziny w amerykańskim wnętrzu. „Anya (In and Out of Focus)” Mariana Marzyńskiego

„To było miasteczko żydowskie”. Pamięć o Żydach w świetle wywiadów z mieszkańcami gminy Zakrzówek

Historia historii: studia polsko-żydowskie [History’s history: Polish-Jewish studies]

„Židovská otázka“ na Slovensku v prvých rokoch Československej republiky

Asimilace: kritika jednoho pojmu : výklady dějin Židů v českých zemích a v Polsku po druhé světové válce

Between the Bank and the Theatre: Retrieving Social and Cultural History of Two Landmarks of Pre-World War One Jewish Lemberg

Znikające ślady i cienie przeszłości

A dokąd teraz? Problematyka obozowa w perspektywie jugosłowiańskiej. Przypadek Elviry Kohn

„Zaczęłam filozofować, rozmyślać, szukać odpowiedzi na dręczące mnie kwestie”. Wspomnienia Edwardy (Etli) Bomsztyk: biografia, emancypacja, polityka

A People’s Biography: Ada El’evna Raichonak and Her Hermanavichy

Zygmunt Bauman’s “Modernity and the Holocaust” and the Unexplored Research Perspectives in Studies about the Holocaust in Polish Lands

Amalia Reisenthel, „Polska to kraj, w którym rozmawiam bez akcentu”

Wdrożenie chaosu. Uwagi o Il dettaglio e l’infinito. Roth, Yehoshua e Salter (Detal i nieskończoność. Roth, Yehoshua i Salter) Luki Alvina