Search results

1

Despotyczne oko? Romantyczne unaukowienie obrazu natury (Słowacki–Bacon, Mickiewicz–Kepler)

100%

Leszczyński M.

Forum Poetyki

|

2021

|

issue 24

42-61

EN

The article discusses and deconstructs the nature-culture dichotomy, examining how the image of nature in Romanticism was filtered through cultural matrices, especially in connection with the development of natural sciences, and the concept of cognition, which was most often perceived as based on the senses. Science, rooted in culture and society, and various cultural codes influenced a new poetics of nature. The analysis of the works by Mickiewicz and Słowacki demonstrates that old astronomical theories (attractive in terms of poetics and aesthetics, though widely rejected) co-existed in poetry alongside newer discoveries (Kepler), ultimately allowing poets to combine modern empiricism and materialism with spiritualism using the same method (inductive reasoning).

PL

Artykuł prezentuje, dekonstruując dychotomię natura–kultura, jak w okresie romantyzmu obraz natury filtrowany był przez kulturowe matryce – zwłaszcza związane z rozwojem nauk ścisłych, a więc z poznaniem, które postrzegano najczęściej jako oparte na zmysłach, czysto materialne. Nauka, sama uwikłana w kulturę i społeczeństwo, dostarczała tworzywa do nowej poetyki natury wraz z repertuarem kodów kulturowych. Na przykładzie Mickiewicza i Słowackiego ukazane zostanie, jak mogła współistnieć stara astronomia (poetycko i estetycznie atrakcyjna, choć powszechnie już odrzucona) obok nowszych odkryć (Kepler), a wraz z nowożytnym empiryzmem i materializmem (Bacon) można było zespolić spirytualizm, korzystając z tej samej metody poznawczej (indukcja).

2

„Nie chuchaj, aby się śnieg nie rozpłynął”. Dwa nieznane wcześniej Brosciana ze zbiorów Biblioteki UMK w Toruniu

92%

Choptiany M.

Folia Toruniensia

|

2015

|

vol. 15

7-24

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie badań proweniencyjnych prowadzonych w zbiorach Biblioteki UMK w Toruniu i stanowi jednocześnie komunikat o identyfikacji marginaliów wykonanych przez Jana Brożka (1585–1652) w dwóch drukach zakupionych przez BUMK na rynku antykwarycznym w 1968 r. – Streny Johannesa Keplera (Frankfurt 1611) i Numerus figuratus Johanna Remmelina (Norymberga 1614). Podane są kolejno: charakterystyka egzemplarza, dowody na proponowaną w tekście atrybucję (oparte na rękopisach Brożka zachowanych w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie), a marginalia znajdujące się w dziełku Keplera powiązane zostają z ogłoszoną przez Brożka w roku 1615 rozprawą Problema geometricum. W ostatniej części zostają nakreślone perspektywy badawcze związane z rekonstrukcją warsztatu naukowego krakowskiego uczonego – zarówno w mniejszej skali, obejmującej wyłącznie jego lektury i notatki związane z rozprawą z 1615 r., jak i całość jego rękopiśmiennej spuścizny, która w dalszym ciągu nie jest wystarczająco dobrze rozpoznana.

EN

The article addresses the question of provenance research conducted in the collections of the University Library in Toruń. It also concerns the identification of the marginalia made by Jan Brożek (1585–1652) in two prints purchased by the University Library in 1968 – Strena by Johannes Kepler (Frankfurt 1611) and Numerus figuratus by Johann Remmelin (Nuremberg 1614).The author provides: a description of the copy, the evidence for the attribution suggested in the text (based on Brożek’s manuscripts kept in the collections of the Jagiellonian Library in Cracow); the marginalia included in Kepler’s work are connected with the treatise Problema geometricum issued by Brożek in 1615. The last part of the article presents the scientific prospects connected with the reconstruction of the scientific skills and tools of the Cracow scientist – both in a smaller dimension referring exclusively to his notes connected with the treatise of 1615, and the whole of his manuscript legacy which is yet to be thoroughly examined.

DE

In dem Artikel werden Fragen der Provenienzforschung am Bestand der Universitätsbibliothek in Thorn erörtert. Der Beitrag informiert zugleich über die Identifizierung von Johannes Broscius als Autor von Marginalien in zwei Büchern, die 1968 durch die Universitätsbibliothek antiquarisch erworben wurden: Streny von Johannes Kepler (Frankfurt 1611) und Numerus figuratus von Johann Remmelin (Nürnberg 1614). In bedien Fällen wurden nach der Charakteristik des Exemplars Beweise für die im Beitrag vorgeschlagene Attribution (gestützt auf Handschriften von Broscius in den Beständen der Jagiellonen-Bibliothek in Krakau) dargestellt. Die Marginalien im Werk von Kepler wurden mit der 1615 herausgegebenen Abhandlung von Broscius Problema geometricum verbunden. Im letzten Teil des Beitrags wurden Forschungsperspektiven beschrieben, die mit der Rekonstruktion der wissenschaftlichen Arbeitstechnik des Krakauer Forschers zusammenhängen – und dies in zwei Perspektiven: zum Einen ausschließlich in Bezug auf seine Lektüren und Notizen zur Abhandlung aus dem Jahre 1615, zum Anderen in Bezug auf den gesamten handschriftlichen Nachlass, der immer noch unzureichend ausgewertet ist.

3

“Peripheral” Astronomy in the Correspondence of Johannes Hevelius: A Case Study of Maria Cunitia and Elias von Löwen

88%

Włodarczyk J.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2019

|

vol. 64

|

issue 1

147–155

EN

The letters of Johannes Hevelius reveal a very interesting map of the European astronomy of the 17th century. Significantly, Hevelius was not only a key agent in the transmission of scientific information among the main centres which, for example, made Gdańsk equally important as London and Paris for early modern uranography. Hevelius also exchanged letters with astronomers whose achievements are hardly ever discussed within the framework of the general history of astronomy. And yet the analysis of their activities allows for the complete reconstruction of 17th century astronomy, including its diversification which stemmed from the tensions between tradition and modernity as well as from the specific research interests of minor scholars. One such case is Maria Cunitia (1610–1664) and her husband, Elias von Löwen (Crätschmair; c. 1602–1661) based in Silesia. Maria Cunitia is acknowledged for her Urania Propitia (1650), an innovative adaptation of the mathematical astronomy of Johannes Kepler’s Rudolphine Tables. In turn von Löwen authored astronomical calendars and ephemerids. Their correspondence with Hevelius – 22 letters from the years 1648–1654 – constitutes an important source of knowledge about the astronomical ‘background’ which allowed them to complete their published works as well as about the activities of such astronomers from outside the major scientific centres. It is my intention to discuss the astronomical content of these letters.

Refine search results

1 Folia Toruniensia

1 Forum Poetyki

1 Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

1 Choptiany M.

1 Leszczyński M.

1 Włodarczyk J.

1 2021

1 2019

1 2015

Despotyczne oko? Romantyczne unaukowienie obrazu natury (Słowacki–Bacon, Mickiewicz–Kepler)

„Nie chuchaj, aby się śnieg nie rozpłynął”. Dwa nieznane wcześniej Brosciana ze zbiorów Biblioteki UMK w Toruniu

“Peripheral” Astronomy in the Correspondence of Johannes Hevelius: A Case Study of Maria Cunitia and Elias von Löwen