Search results

1

Ingerencje władz państwowych w sprawowanie kultu publicznego na przykładzie działań zielonogórskiej administracji wyznaniowej wobec Kościoła gorzowskiego w latach 1945-1972

100%

Mazurkiewicz D.

Colloquia Theologica Ottoniana

|

2019

|

issue 2

35-55

EN

After World War II, the state authorities of the People’s Poland in a planned way departed from the principle of ideological neutrality of the state. In its place came the thesis stating the need for far-reaching intervention in matters of conscience and religion of citizens. As a result, the communist authorities tried to interfere in both human consciences and impede the exercise of the right to public profession of faith. The Bureau for religious affairs established in 1950 played a special role in the denominational policy of the state. His real task was to oversee and fight the Catholic Church and other denominations. He did not run an independent policy, but performed the tasks assigned by the political bureau of the Central Committee of the PZPR. In voivodeships, in turn, policy towards religion was implemented by departments for religious affairs. The department in Zielona Góra, among many actions aimed at the functioning of the Gorzów Church, interfered in the exercise of public worship. His actions consisted in hindering pilgrimages, services and celebrations. The apogee of the department’s hostile actions towards the Church occurred during the peregrination of the image of Our Lady of Częstochowa and the millennium of the baptism of Poland, when by all possible and often unlawful methods, religious administration employees tried to prevent the participation of the faithful in services. The repression used against the clergy and lay faithful did not bring the expected results. The externalized forms of religiosity could not be removed from the public space, what is more, attempts to interfere in the performance of public worship not only did not result in atheisation of society, but resulted in even greater participation of the faithful in religious ceremonies.

PL

Po II wojnie światowej władze państwowe Polski Ludowej w planowy sposób odeszły od zasady neutralności światopoglądowej państwa. W jej miejsce pojawiła się teza głosząca konieczność daleko posuniętej interwencji w sprawy sumienia i wyznania obywateli. Skutkiem tego władze komunistyczne starały się ingerować zarówno w ludzkie sumienia, jak i utrudniać realizację prawa do publicznego wyznawania wiary. Szczególną rolę w polityce wyznaniowej państwa odgrywał powołany w 1950 roku Urząd do Spraw Wyznań. Jego prawdziwym zadaniem było nadzorowanie i zwalczanie Kościoła katolickiego oraz innych wyznań. Nie prowadził on w zasadzie samodzielnej polityki, ale wykonywał zadania wyznaczone przez biuro polityczne KC PZPR. Z kolei w województwach politykę wyznaniową realizowały wydziały do spraw wyznań. Wydział w Zielonej Górze, spośród wielu akcji wymierzonych w funkcjonowanie Kościoła gorzowskiego, ingerował w sprawowanie kultu publicznego. Jego działania polegały na utrudnianiu przeprowadzania pielgrzymek, nabożeństw i uroczystości. Apogeum wrogich wobec Kościoła działań wydziału przypadło na czas peregrynacji obrazu Matki Bożej Częstochowskiej i milenium chrztu Polski, kiedy to wszelkimi możliwymi, a przy tym niejednokrotnie bezprawnymi metodami, pracownicy administracji wyznaniowej starali się uniemożliwiać udział wiernych w nabożeństwach. Stosowane represje wobec duchowieństwa i wiernych świeckich nie przyniosły jednak spodziewanych efektów. Nie udało się wyrugować z przestrzeni publicznej uzewnętrznionych form religijności, co więcej, próby ingerencji w wykonywanie kultu publicznego nie tylko nie skutkowały ateizacją społeczeństwa, ale powodowały jeszcze liczniejszy udział wiernych w uroczystościach religijnych.

2

Działalność religijno-społeczna Kościoła gorzowskiego w latach 1966-1972

80%

Wejman G.

Studia Paradyskie

|

2022

|

issue 32

PL

Okres pomiędzy Milenium Chrztu Polski (1966) a bullą papieża Pawła VI Episcoporum Poloniae coetus (1972) obejmował rządy bp. Wilhelma Pluty i jego sufraganów: Jerzego Stroby i Ignacego Jeża. To w tym czasie widać szczególnie intensywne działania na rzecz normalizacji organizacji kościelnej na tych ziemiach. Zaś działalność religijno-społeczna Kościoła gorzowskiego, tak ważna w tym procesie normalizacji, skupiona była na: duszpasterstwie sakramentalnym i specjalnym; dwóch stowarzyszeniach katolickich – Bractwie Różańcowymi i Towarzystwie Przyjaciół KUL; instytucjach oświatowych – Wyższym Seminarium Duchownym, Studium Wiedzy Religijnym, ośrodku kształcenia katechetów oraz referacie miłosierdzia Bożego. Omawiana działalność opierała się głównie na parafiach. Wielką pomocą było posiadanie jednego wielkiego obiektu – Wyższego Seminarium Duchownego w Paradyżu. Stąd też zrozumiałym było wołanie bp. Wilhelma Pluty we Wrocławiu w 1970 r. o nowe diecezje, aby dostęp wiernych do swoich duszpasterzy był łatwiejszy.

EN

The period between the Millennium of the Baptism of Poland (1966) and the papal bull of Pope Paul VI Episcoporum Poloniae coetus (1972) was governed by Bishop Wilhelm Pluta and his suffragans: Jerzy Stroba and Ignacy Jeż. It was at this time that particularly intensive efforts to normalise the church organisation in these lands were visible. And the religious and social activity of the Gorzów Church, so important in this process of normalisation, was focused on: sacramental and special ministry; two Catholic associations - the Confraternity of the Rosary and the Society of Friends of the Catholic University of Lublin; educational institutions - the Higher Theological Seminary, the School of Religious Knowledge, the Catholic catechist education centre and the Department of Divine Mercy. The activity in question was based mainly on parishes. It was a great help to have one large facility – the Higher Theological Seminary in Paradyż. Hence, it was understandable that Bishop Wilhelm Pluta called for new dioceses in Wrocław in 1970, so that the access of the faithful to their priests would be easier.

3

Stosunek lokalnych władz partyjnych do Kościoła gorzowskiego na przełomie lat 50. i 60. XX wieku w świetle korespondencji zgromadzonej w Archiwum Diecezjalnym w Zielonej Górze

70%

Kufel R. R.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2023

|

vol. 121

209-222

EN

After a brief period of tolerance by the communist authorities for the activities of the Catholic Church in Poland, ever-increasing acts of violence and restrictions on the activities of the Church in Poland began in 1947. This is evidenced by the liquidation of Catholic organizations, the withdrawal of religious lessons from schools, the processes of arresting and removing bishops, priests from episcopal capitals or parishes, and the almost total restrictions on the Catholic press and publishing. The death of Soviet leader Joseph Stalin in 1953 was followed by the so-called Khrushchev Thaw, which took place in the Soviet bloc countries (except Romania and Czechoslovakia). The exacerbation of communist terror in Poland in 1954–1955 was the result of decisions made by the state authorities very confident in its domination of society. The events of October 1956 gave Polish society hope for a further change in socio-political reality. Since 1960, the communist authorities have again repressed the Church in Poland. Against the backdrop of all these events, which were taking place throughout the country, the above article presents the attitude of the local party authorities in the late 1950s and early 1960s toward the Church in Gorzów, based on documentation kept in the Diocesan Archives in Zielona Góra. Representatives of the local party authorities, using the powers given to them by their superiors from the PZPR Central Committee, effectively restricted the activities of the Gorzów Church, represented by successive bishops Teodor Bensch and Wilhelm Pluta.

PL

Po krótkim okresie tolerowania przez władze komunistyczne działalności Kościoła katolickiego w Polsce, od 1947 roku rozpoczęły się ciągle nasilające się akty przemocy i ograniczeń działalności Kościoła w Polsce. Świadczą o tym: likwidacja organizacji katolickich, wycofywanie nauki religii ze szkół, procesy aresztowania i usuwanie biskupów, kapłanów ze stolic biskupich czy z parafii, niemal całkowite ograniczenia prasy i wydawnictw katolickich. Po śmierci w 1953 roku radzieckiego przywódcy Stalina nastąpiła tzw. odwilż, która dokonywała się w krajach bloku sowieckiego (oprócz Rumunii i Czechosłowacji). Zelżenie terroru komunistycznego w Polsce w latach 1954-1955 było rezultatem decyzji podejmowanych przez aparat władzy, bardzo pewny swej dominacji w społeczeństwie. Wydarzenia Października ’56 dały polskiemu społeczeństwu nadzieję na dalszą odmianę rzeczywistości społeczno-politycznej. Od 1960 roku władze komunistyczne ponownie represjonowały Kościół w Polsce. Na tle tych wszystkich wydarzeń, które dokonywały się w całym kraju, powyższy artykuł przedstawia stosunek lokalnych władz partyjnych na przełomie lat 50. i 60. XX wieku do Kościoła gorzowskiego, oparty o dokumentację przechowywaną w Archiwum Diecezjalnym w Zielonej Górze. Przedstawiciele lokalnych władz partyjnych, korzystając z uprawnień nadanych im przez zwierzchników z Komitetu Centralnego PZPR, skutecznie ograniczali działalność Kościoła gorzowskiego, reprezentowanego przez kolejnych biskupów – Teodora Benscha i Wilhelma Plutę.

Refine search results

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Colloquia Theologica Ottoniana

1 Studia Paradyskie

1 Kufel R. R.

1 Mazurkiewicz D.

1 Wejman G.

1 2023

1 2019

1 1966

Ingerencje władz państwowych w sprawowanie kultu publicznego na przykładzie działań zielonogórskiej administracji wyznaniowej wobec Kościoła gorzowskiego w latach 1945-1972

Działalność religijno-społeczna Kościoła gorzowskiego w latach 1966-1972

Stosunek lokalnych władz partyjnych do Kościoła gorzowskiego na przełomie lat 50. i 60. XX wieku w świetle korespondencji zgromadzonej w Archiwum Diecezjalnym w Zielonej Górze