Search results

1

„Ci nawet sami, którzy stróżami praw są postanowieni, najpierwszymi zachowaczami onych być powinni”2. O praworządności w debacie i dziele reformatorskim Sejmu Wielkiego (1788–1792)

100%

Tarnowska A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 3 (61)

47-62

PL

Choć teoretyczne założenia koncepcji państwa prawa rozwijano w tradycji kontynen-talnej dopiero w XIX w., jej systemowe elementy mają korzenie sięgające w głąb historii. W niniejszym przyczynku autorka poddaje analizie wybrane przykłady z zakresu legisla-cji i kultury prawnej epoki Sejmu Wielkiego (1788–1792). Koncentruje się w szczególno-ści na problemach wyartykułowania i funkcjonowania nadrzędności konstytucji w po-rządku prawnym oraz innowacyjnym ukształtowaniu odpowiedzialności kluczowych organów państwa, w tym członków egzekutywy. Kwestie te bowiem szczególnie zdają się odzwierciedlać zawieszenie między rodzimym dorobkiem a nowoczesnością konsty-tucjonalizmu. Jednocześnie oba przypadki pokazują, że ratio legis tych rozwiązań mia-ło przede wszystkim praktyczny, nie koncepcyjny charakter.

EN

Although the theoretical assumptions of the concept of the rule of law have been devel-oped in the continental tradition only in the 19th century, its systemic elements have their roots deep in history. In this contribution, the author analyses selected examples from the field of legislation and legal culture of the Great Sejm era (1788–1792). She focuses in particular on the problems of articulation and functioning of the supremacy of the constitution in the legal order and the innovative shaping of the responsibilities of key state authorities. These issues notably seem to reflect the suspension between the domes-tic heritage and the modernity of constitutionalism. At the same time, both cases prove that the ratio legis of these solutions was primarily of a practical, not conceptual nature.

2

O pierwszych przekładach Konstytucji 3 Maja

72%

Grześkowiak-Krwawicz A.

Pamiętnik Literacki

|

2021

|

vol. 112

|

issue 2

225-234

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza dokonanych w roku 1791 przekładów Konstytucji 3 Maja na języki angielski, francuski i niemiecki. Autorka stara się odtworzyć historię tych tłumaczeń: kiedy się ukazały, kto był ich autorem, jakie były okoliczności ich powstania oraz jak szeroki był ich zasięg. Jednocześnie podejmuje analizę celów, jakie przyświecały ich autorom, i sposobów, w jaki starali się je osiągnąć. Wiąże się to z analizą samych tekstów, ich wierności oryginałowi, ale także pewnej polityki translatorskiej, jaką posługiwali się tłumacze, ich stosunku do oryginału, umiejętności oddania w obcym języku treści zwartych w wersji polskiej, a także pewnych prób dostosowania dyskursu do języka politycznego odbiorców przekładu.

EN

An analysis of English, French, and German translations of Konstytucja 3 Maja (The Constitution of 3 May, 1791), done in the year 1791, is made subject of the article. The authoress of the study attempts to trace the history of the translations: when they were published, who their authors were, what the circumstances that accompanied their productions were, and how great their extent was. Additionally, she tries to examine the translator’s purposes and the ways they strived to accomplish them. This task is linked to an analysis of the translations themselves, their faithfulness to the original, and also with the policy the translators adopted, their attitude to the original, ability to express the Polish content in a foreign language, as well as the with modes of adjusting the discourse to the target receivers’ political language.

3

Rozwój idei wolności religijnej od początków chrześcijaństwa do czasów nowożytnych

72%

Warchałowski K.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2005

|

vol. 8

143-161

PL

Idea ochrony wolności religijnej jako prawa należnego każdemu człowiekowi rozwijała się bardzo powoli na przestrzeni dwóch tysiącleci. Zrodziła się pod wpływem chrześcijaństwa już w państwie rzymskim. Jednak jej rozwój nastąpił w epoce współczesnej. Szczególne znaczenie dla ochrony prawa do wolności religijnej posiadają osiemnastowieczne deklaracje rewolucji amerykańskiej i francuskiej będące wyrazem myśli liberalnej. Idea wolności religijnej skonkretyzowana w okresie oświecenia w Konstytucji 3 maja ma także swój polski rodowód sięgający czasów Średniowiecza.

4

Wolność religijna w pierwszych polskich konstytucjach do poł. XIX w.

58%

Zarzycki Z.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2010

|

vol. 13

25-44

PL

W literaturze przedmiotu uważa się, że w Polsce przedrozbiorowej do XVIII w. z reguły nie godzono się na indywidualne jednostkowe wybory religijne. Religia była uważana za część porządku ideologicznego państwa. Ze względów natury politycznej zapewniano mniejszościom religijnym pewien stopień swobody religijnej w życiu prywatnym, rzadziej publicznym. Przejawy tolerowania innowierczych kultów religijnych sięgają czasów panowania króla Kazimierza III Wielkiego. Sprawa wolności religijnej i tym samym tolerancji religijnej była mocno i z sukcesami propagowana przez prądy liberalne XVIII-wiecznego Oświecenia, przynależność religijna z reguły nie była już wtedy kryterium decydującym o prawach publicznych. Na tym tle Konstytucję 3 Maja 1791 r. ocenić można jako umiarkowanie postępową. Zapewniła pierwszeństwo, czyli prawne uprzywilejowanie religii katolickiej, jednocześnie przewidując swobodę wyznań religijnych. Rozwiązania przyjęte w Konstytucji Księstwa Warszawskiego z 1807 r. były krokiem naprzód w budowaniu państwa o równouprawnionych wyznaniach. Z kolei Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 r. była bardziej liberalna i narodowa, lecz zarazem mniej demokratyczna. Na gruncie Statutu Organicznego dla Królestwa Polskiego z 1832 r. status prawny religii i Kościoła katolickiego niewiele się zmienił.

EN

The literature on the subject claims that in pre-partition Poland until the 18th century individual choices of denomination were disapproved of. Religion was considered a component of the ideological state order. For political reasons, religious minorities were to some extent autonomous in their private religious expression, which was not the case in the public domain. Toleration of infidel cults goes back to Casimir the Great. The issue of religious freedom and, what follows, religious toleration was strongly and successfully promoted by the liberal trends of the 18th century Enlightenment. Religious belonging was to a lesser extent decisive in the sphere of public rights. In this context, the Constitution of 3rd May 1791 may be assessed as moderately progressive. The constitution safeguarded the precedence, i.e. legal privilege, of the Roman Catholic religion, at the same time allowing for freedom of denomination. The solutions adopted in the Constitution of the Duchy of Warsaw of 1807 went a step forward and fostered equal rights for denominations. On the other hand, the Constitution of the Kingdom of Poland of 1815 was more liberal and national, however less democratic. Under the Organic Statute of the Kingdom of Poland of 1832, the legal status of religion and Roman Catholic Church was hardly altered.

Refine search results

2 Studia z Prawa Wyznaniowego

1 Pamiętnik Literacki

1 Przegląd Prawa Konstytucyjnego

1 Grześkowiak-Krwawicz A.

1 Tarnowska A.

1 Warchałowski K.

1 Zarzycki Z.

2 2021

1 2010

1 2005

„Ci nawet sami, którzy stróżami praw są postanowieni, najpierwszymi zachowaczami onych być powinni”2. O praworządności w debacie i dziele reformatorskim Sejmu Wielkiego (1788–1792)

O pierwszych przekładach Konstytucji 3 Maja

Rozwój idei wolności religijnej od początków chrześcijaństwa do czasów nowożytnych

Wolność religijna w pierwszych polskich konstytucjach do poł. XIX w.