Search results

1

Mickiewicz i Lelewel – nowe spojrzenie, czyli o próbie zbliżenia literatury i historiografii. Rec.: Danuta Zawadzka, Lelewel i Mickiewicz. Paralela. Białystok 2013

100%

Fiećko J.

Pamiętnik Literacki

|

2016

|

vol. 107

|

issue 4

217-223

PL

Recenzja zawiera rozbiór monografii Danuty Zawadzkiej „Lelewel i Mickiewicz. Paralela” (określonej tu mianem: „wybitna”), nakierowany na najważniejsze i zarazem najbardziej odkrywczo podjęte tematy w tej obszernej księdze. Autor zwraca uwagę na interdyscyplinarny charakter rozprawy, łączącej historiografię i historię literatury, narratywizm i historię idei, postkolonializm i teorie pamięcioznawcze. Podkreśla też imponującą rozpiętość problemową książki, odsłaniającej m.in. podejście Mickiewicza i Lelewela do zagadnienia prawdy w badaniu historii, ich sposoby rozumienia polskiej tożsamości narodowej i postrzegania litewskiego dziedzictwa historycznego – i wiele innych zagadnień, ważnych z punktu widzenia dziejów polskiego romantyzmu i XIX-wiecznej historiografii.

EN

The review contains an investigation of Danuta Zawadzka’s monograph “Lelewel i Mickiewicz. Paralela” (“Lelewel and Mickiewicz. A Parallel”) (here referred to as “outstanding”) focused on most crucial and undertaken in most exploratory manner issues gathered in the comprehensive volume. The reviewer remarks on the interdisciplinary character of the study, namely on the mingling of historiography and history of literature, narrativism and history of ideas, postcolonial studies and memory studies. He also emphasises a large span of problems discussed in the book, which reveal, inter alia, Mickiewicz’s and Lelewel’s approach to truth in history research, their understanding Polish national identity and perception of Lithuanian historical heritage, as well as many various questions which prove vital from the viewpoint of history of Polish Romanticism and 19th century historiography.

2

Idea republikanizmu Joachima Lelewela w kontekście „odmienności” archetypu polskiej kultury politycznej

71%

Puszkow-Bańka A.

Horyzonty Polityki

|

2013

|

vol. 4

|

issue 7

109-131

EN

When examining Polish political thought, one cannot help but notice that what engages Polish thinkers in reflection on the state and society is the problem of freedom. This is a characteristic feature of Polish political thought and is responsible for the special nature of the heritage of Polish political culture. In the secondary literature,the idea even appears that – historically – the fate of Poland and Polish people in the cultural, intellectual, and political spheres can be understood as, on the one hand, a reflection on the “republican paradigm” characteristic of Polish culture, and on the other, as this paradigm’s impact (positive or negative) on the history of Polandand Poles. The goal of this article is to attempt to explain the idea of republicanism in the socio-political thought of Joachim Lelewel. In the article, we propose the thesis that if – according to assumptions accepted by scholars – the archetype of every nation is, by definition, unchanging and untranslatable into any other archetype, and Lelewel defines it as republican, then in his view: firstly, Polish republicanism is distinct from European republicanism; and secondly, political life in Poland can only be organized within the bounds of the “republican paradigm.” The success of Poland depends upon whether the value of this paradigm will be recognized. However paradoxical it may sound, the requirement for “strong rule” in Poland consists in taking into account the “republican soul” of Poles. We also point to the issue – raised by Lelewel – of the fundamental “distinctness” of the archetype of Polish political culture (which is subsumed within the “republican paradigm”) from the archetype of European culture.

PL

Badając polską myśl polityczną, nie sposób nie zauważyć, że tym, co łączy refleksję polskich myślicieli nad państwem i społeczeństwem, jest problem wolności. Jest on wyróżnikiem polskiej myśli politycznej i stanowi o szczególnym charakterze dorobku polskiej kultury politycznej. Pojawia się nawet sformułowanie, iż koleje losów Polski i Polaków zarówno w sferze kulturowo-intelektualnej, jak i będącej z nią w koniecznym związku historii politycznej, można ująć jako z jednej strony refleksję nad charakterystycznym dla polskiej kultury „paradygmatem republikańskim”, a z drugiej jako jego oddziaływanie (pozytywne lub negatywne) na dzieje Polski i Polaków. Celem tego artykułu jest próba zrozumienia idei republikanizmu w myśli społeczno-politycznej Joachima Lelewela, który jest wyrazicielem i apologetą „paradygmatu republikańskiego”. W artykule zostaje postawiona teza, iż jeżeli – w myśl przyjętych przez badaczy założeń – archetyp kultury każdego narodu na mocy pojęcia jest niezmienny i nieprzekładalny na inny archetyp, a Lelewel ujmuje go jako republikański – to w jego ujęciu – po pierwsze; republikanizmpolski jest odmienny od republikanizmu europejskiego, po drugie życie polityczne w Polsce można organizować wyłącznie w ramach „paradygmatu republikańskiego”. Od uznania wartości tego paradygmatu zależy powodzenie Polski. Jakkolwiek brzmi to paradoksalnie: warunkiem „silnej władzy”, stabilnej i skutecznej, jest uwzględnienie przez nią „republikańskiej duszy Polaków”. Autorka wskazuje również na podnoszony przez Lelewela problem fundamentalnej „odmienności” archetypu polskiej kultury politycznej, którą tworzy „paradygmat republikański”, od archetypu kultury Europy.

3

Inventing Slavic Unity or the Political Use of a Romantic Concept. The Case of Mikhail P. Pogodin and Joachim Lelewel

71%

Mühle E.

Historia Slavorum Occidentis

|

2018

|

issue 4 (19)

94-118

EN

Against the background of modern nation-building the article looks at the work of two eminent 19th century historians, the Pole Joachim Lelewel and the Russian Mikhail Pogodin. The text investigates how they tried to shape a modern Slavic Idea by means of historical and political writing.

4

Jezuici a reformacja w syntezach szkoły lelewelowskiej. Lelewel, Moraczewski i Schmitt

63%

Zieliński S.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2020

|

vol. 134

209-232

PL

W artykule poddano analizie najważniejsze prace o charakterze syntetycznym i podręcznikowym pióra Joachima Lelewela i najwybitniejszych przedstawicieli jego szkoły: Jędrzeja Moraczewskiego i Henryka Schmitta. Dzieła te analizowano pod kątem roli jezuitów w zwalczaniu reformacji. Jezuici, według lelewelistów, nie tylko odegrali kluczową rolę w pokonaniu protestantyzmu i zwycięstwie kontrreformacji, ale także przyczynili się do upadku państwa. Szkoła Lelewela odegrała kluczową rolę w upowszechnieniu się mitu jezuickiego w historiografii polskiej.

Refine search results

1 Historia Slavorum Occidentis

1 Horyzonty Polityki

1 Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

1 Pamiętnik Literacki

1 Fiećko J.

1 Mühle E.

1 Puszkow-Bańka A.

1 Zieliński S.

1 2020

1 2018

1 2016

1 2013

Mickiewicz i Lelewel – nowe spojrzenie, czyli o próbie zbliżenia literatury i historiografii. Rec.: Danuta Zawadzka, Lelewel i Mickiewicz. Paralela. Białystok 2013

Idea republikanizmu Joachima Lelewela w kontekście „odmienności” archetypu polskiej kultury politycznej

Inventing Slavic Unity or the Political Use of a Romantic Concept. The Case of Mikhail P. Pogodin and Joachim Lelewel

Jezuici a reformacja w syntezach szkoły lelewelowskiej. Lelewel, Moraczewski i Schmitt