Search results

1

Własność kościelna w systemie ochrony przeciwpowodziowej na Żuławach i Dolinie Dolnej Wisły w średniowieczu

100%

Długokęcki W.

Studia Elbląskie

|

2021

|

vol. 22

9-20

EN

In the 14th century, thanks to the Teutonic Order, colonisation of Żuławy Wiślane (the alluvial delta area of the Vistula River) and the lower Vistula valley was carried out and a flood control and drainage system was built. The social and economic effectiveness of these activities depended on a rational division of labour between its maintenance and agricultural exploitation of land. The legal principle kein Land ohne Deich was fundamental. It meant that every owner of land protected by dikes, regardless of its condition, had a dike obligation. This gave rise to a controversy between the flood protection community of the Żulawy Wielkie and the parsonages. This long-running dispute was ended in 1387 by the redemption of all obligations resting on church land, except for work inside the village boundaries.

PL

W XIV w. za sprawą zakonu krzyżackiego na Żuławach Wiślanych i w dolinie dolnej Wisły przeprowadzono akcje kolonizacyjną i zbudowano system przeciwpowodziowo-odwadniający. Społeczno-ekonomiczna efektywność tych działań uzależniona była od racjonalnego podziału pracy między jego utrzymaniem w należytym stanie a rolniczo-hodowlaną eksploatacją gruntów. Podstawowe znaczenie miała zasada prawna kein Land ohne Deich. Oznaczała ona, że na każdym właścicielu ziemi chronionej przez wały, bez względu na jego stan, spoczywał obowiązek wałowy. Wywołało to kontrowersje między wspólnotą przeciwpowodziową Żuław Wielkich a plebanami. Ten długoletni spór został zakończony w 1387 r. wykupieniem wszystkich zobowiązań spoczywających na ziemi kościelnej, z wyjątkiem prac wewnątrz granic wsi.

2

Siekierka z wczesnej epoki brązu z Topolna, powiat świecki

100%

Siwiak W.

Pomorania Antiqua

|

2023

|

vol. Tom XXXII

55–64

EN

The axe from Topolno was discovered during archaeological research of the left bank Fordon Valley conducted by the Bydgoszcz Association of History Enthusiasts ‘Łuczniczka’. Research using a metal detector is carried out as part of a social project entitled ‘Recognition of the archaeological prehistoric and historical heritage of the left bank Vistula valley between the mouths of the Brda and Wda rivers’. The artefact was discovered in an arable field, on the edge of disappearing boggy peat oxbow lake of the Vistula River. The axe is one of the oldest objects made of bronze alloy discovered in the left bank Fordon Valley. At the beginning of the Bronze Age, the territory of the Świecie Plateau, which is part of the south-eastern Gdańsk Pomerania, was exploited by the population of the Iwno culture. In the area in question, the sites related to its settlement are located mainly on the plateau. In the Fordon Valley, the community of this early Bronze Age culture definitely less frequently penetrated the bottom terraces of the left bank valley of the Vistula River. All the more interesting is the discovery of an axe in the Vistula valley as well as two specimens of characteristic pottery vessels of the Iwno culture found in Topolno at the end of the 19th century. The axe from Topolno should be classified as Wrocław-Szczytniki type flanged axe, characteristic of the phase from IEB (BA1/2) to I/II EB (BA2-BB). A crack/damage to the butt, the shape of which determines the determination of variants, does not allow for unambiguously assigning the artefact to any of the distinguished varieties A, B, C and D of Wrocław-Szczytniki type axes. Wrocław-Szczytniki type axes, varieties A, B, C are dated in the BA1B range [1950-1700 BC], while the D variety to the end of BA1B-BA2 [1700-1550 BC]. The discovery in Topolno may prove the intensity of the early Bronze Age settlement represented by the Iwno culture population, concentrated on the bottom terrace in the left bank Lower Vistula Valley.

3

Olender ethnographic park in Wielka Nieszawka: assumptions and implementation

70%

Tyczyńska E.

Muzealnictwo

|

2021

|

issue 62

30-40

PL

Najskuteczniejszą i najbardziej trwałą formą ochrony zabytkowego budownictwa wiejskiego w Polsce okazały się translokacje do muzeów typu skansenowskiego. Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce, będący oddziałem Muzeum Etnograficznego im. M. Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, otwarty został dla zwiedzających w 2018 r. i jest pierwszym muzeum na wolnym powietrzu w Polsce poświęconym w całości osadnictwu olenderskiemu i menonitom z Doliny Dolnej Wisły. Decyzję o jego lokalizacji podjęto w 2011 r., a prace nad budową realizowane były w kolejnych kilku latach. Poprzedziły je penetracje terenowe, dzięki którym wytypowanych zostało do translokacji sześć budynków mieszkalnych, gospodarczych i inwentarskich. Pochodzą one z XVIII i XIX w. i stanowią najcenniejsze, zachowane przykłady architektury związanej z osadnictwem olenderskim. Ich stan techniczny zastany w terenie był w większości katastrofalny, najczęściej na skutek braku stałej opieki lub niewłaściwego zabezpieczenia budynków. Dlatego translokacja ich na teren Parku była jedyną skuteczną formą zabezpieczenia i szansą na ich przetrwanie. Przenoszone na teren Parku obiekty – z uwagi na różnorodne konstrukcje, znaczne przebudowy na przestrzeni lat, różny stan zachowania – niosły wraz ze swoją historią nowe wyzwania natury konserwatorskiej i etnograficznej. Każda zresztą translokacja budynku to trudne zadanie konserwatorskie, to proces złożony i wieloetapowy, wymagający uczestnictwa w nim fachowców różnych profesji, a jego realizacja wykraczająca poza powszechnie znany „standard”, niesie ze sobą nowe zagadki i nowe problemy, które wymagają rozwiązywania na bieżąco. Niezwykle ważne jest odpowiednie podejście do zabytkowego budynku, podparte naukowymi podstawami, oparte na wiedzy, doświadczeniu i rzetelnie sporządzonej dokumentacji. Opisane w niniejszym artykule metody i sposoby rekonstrukcji przy translokacji budynków na teren Olenderskiego Parku Etnograficznego w Wielkiej Nieszawce prezentują najwyższe standardy muzealnictwa na wolnym powietrzu, dzięki którym podstawowa zasada konserwatorska, czyli zachowanie autentyzmu zabytku, a w ślad za tym jego wartości historycznej, zostały spełnione.

EN

What has proven the most effective and durable form of the preservation of rural historic buildings in Poland is their translocation to open-air museums. A branch of the Maria Znamierowska-Prüffer Ethnographic Museum in Torun, the Olender Ethnographic Park in Wielka Nieszawka was opened to visitors in 2018, and it is the first open-air museum in Poland entirely dedicated to the colonization of the Olenders and Mennonites in the Lower Vistula Valley. Following the decision on the Park’s location in 2011, the construction works were conducted for several following years. They had been preceded by fieldwork allowing to identify six buildings for translocation: residential as well as farm and livestock structures. Constituting the most precious preserved examples of architecture related to the Olender settlement, they date back to the 18th and 19th centuries. Their deplorable technical condition found in the field was most commonly due to the lack of continuous care and to improper preservation of the buildings. Therefore the facilities’ translocation to the Park was the only chance of securing their effective preservation and survival. Owing to the varied structures, substantial alterations over the years and varied preservation state, the historic facilities transferred to the Park posed new conservation and ethnographic challenges. It goes without saying that any relocation of a building sets difficult conservation tasks, that it is a complex multi-stage process which requires contribution from representatives of various professions and trades, while its fulfillment goes well beyond any generally known ‘standards’, revealing new mysteries and problems which have to be solved in real time. What matters a lot in such projects is an appropriate attitude to a historic building, scientifically grounded, and supported with expertise, experience and reliable documentation. The methods and reconstruction means used in the translocation of the edifices to the Olender Ethnographic Park in Wielka Nieszawka described in the paper display the highest standards of open-air museology, owing to which the basic conservation rule, namely securing the historic monument’s authenticity, and thus its historical value, has been obeyed.

Refine search results

1 Muzealnictwo

1 Pomorania Antiqua

1 Studia Elbląskie

1 Długokęcki W.

1 Siwiak W.

1 Tyczyńska E.

1 2023

2 2021

Własność kościelna w systemie ochrony przeciwpowodziowej na Żuławach i Dolinie Dolnej Wisły w średniowieczu

Siekierka z wczesnej epoki brązu z Topolna, powiat świecki

Olender ethnographic park in Wielka Nieszawka: assumptions and implementation