Search results

1

Pobór kleryków do wojska jako forma represji władz komunistycznych wobec Kościoła katolickiego. Alumni-żołnierze archidiecezji poznańskiej

100%

Wilczyński L.

Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski

|

2017

|

issue 12

173-207

EN

For the first time, clerics were conscripted for service in the People's Polish Army in 1955. It was a new method of repression applied to the Catholic Church, and its aim was to discourage candidates for priesthood to pursue their chosen way of life. The ending of this persecution was laid only by the election of the Polish Pope to the Holy See. In total, in the years 1955-1979 2,713 clerics were repressed throughout Poland. The article discusses the historical background, motivations of the communist authorities, counteraction on the part of the Polish Episcopate and individual hierarchs, emphasizing in particular the protective actions taken by the clergy of the Poznań Archdiocese towards the clerical youth serving in the People's Polish Army. The source basis was the correspondence of seminarians with the superiors of the seminar and studies on the recent history of the state and the Church.

PL

Po raz pierwszy poboru kleryków do służby w Ludowym Wojsku Polskim dokonano w 1955 roku. Była to nowa metoda represji zastosowana wobec Kościoła katolickiego, zaś jej celem było zniechęcenie kandydatów do kapłaństwa do realizacji obranej drogi życiowej. Kres tym prześladowaniom położył dopiero wybór papieża-Polaka na Stolicę Piotrową. Ogółem w latach 1955-1979 represjonowano 2.713 kleryków w całej Polsce. Artykuł omawia tło historyczne, motywacje władz komunistycznych, przeciwdziałanie ze strony Episkopatu Polski i poszczególnych hierarchów, akcentując w sposób szczególny działania ochronne podejmowane przez duchowieństwo archidiecezji poznańskiej wobec młodzieży kleryckiej służącej w Ludowym Wojsku Polskim. Podstawą źródłową była korespondencja kleryków z przełożonymi seminarium oraz opracowania dotyczące najnowszej historii państwa i Kościoła.

2

Ignacy Matuszewski, O Ludowym Wojsku Polskim (wybrał i do druku podał Sławomir Cenckiewicz)

100%

Matuszewski I., Cenckiewicz S.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2016

|

vol. XVII (LXVIII)

|

issue 2-3 (256-257)

393-406

PL

Publikowane teksty Ignacego Matuszewskiego poświęcone komunistycznej armii Zygmunta Berlinga i Michała Roli-Żymierskiego nie były nigdy publikowane w Kraju. Pierwotnie Matuszewski drukował je w sześciu odcinkach w nowojorskim „Nowym Świecie”, zaś jeden z nich – Niewolnicy – przedrukowano dodatkowo w pośmiertnej edycji Wyboru pism (Nowy Jork-Londyn 1952). Niniejsza publikacja sześciu tekstów publicystycznych Matuszewskiego obejmuje wspomnianych Niewolników oraz blok pięciu tekstów opublikowanych w ramach serii zatytułowanej Świadectwo. Wybór jest niewielkim fragmentem przygotowywanej obecnie w Wojskowym Biurze Historycznym edycji jego tekstów obejmujących okres lat 1912–1946. Obszerna publikacja tekstów zebranych Matuszewskiego ukaże się wiosną 2017 r. Pod każdym publikowanym tekstem podano informację na temat pierwodruku.

3

Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego - odpowiedzi na pytania związane z problematyką stosunków państwo-Kościół, przygotowujące LWP do drugiej wizyty papieża w polsce w dniach 16-23 czerwca 1983 roku

88%

Orłowski P.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2023

|

vol. 41

|

issue 1

459-470

PL

Artykuł zawiera edycję tekstu stworzonego w Głównym Zarządzie Politycznym Sił Zbrojnych komunistycznej Polski, przeznaczonego do „pracy” oficerów politycznych „ludowego” Wojska Polskiego z żołnierzami. Dokument, powstały przed wizytą papieża Jana Pawła II w Polsce, zawiera postulowane przez władze w Warszawie poglądy na temat Watykanu i jego stosunków z Polską, pobożności Polaków oraz rzekomo pojednawczego stosunku prymasa Józefa Glempa do władz komunistycznych. Opublikowany tekst ukazuje metody kształtowania pożądanych poglądów politycznych żołnierzy w trudnych dla władz latach osiemdziesiątych XX w.

4

Społeczne, polityczne i kulturowe warunki służby wojskowej w latach pięćdziesiątych XX w. na przykładzie wybranych instytucji oraz związków taktycznych Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

75%

Orłowski P.

Res Historica

|

2023

|

issue 56

871-894

EN

The article attempts to demonstrate the process of forming the Armed Forces of the Polish People’s Republic (PRL), with particular emphasis put on certain aspects, primarily the social ones, that could be observed at that time. The aim of the article is also to demonstrate the political and cultural conditions in which cadre and conscript soldiers conducted their military service. At the same time, the article shows numerous irregularities and shortcomings which the military leadership struggled with.

PL

Artykuł jest próbą uchwycenia procesu kształtowania Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, że szczególnym naciskiem na wybrane aspekty, głównie natury społecznej, które dało się zaobserwować w tamtym okresie. Celem niniejszego artykułu jest także pokazanie uwarunkowań politycznych oraz kulturowych, w jakich przyszło pełnić służbę kadrze oraz żołnierzom poborowym. Jednocześnie przedstawiam liczne nieprawidłowości oraz niedomagania, z jakimi borykało się kierownictwo wojskowe.

5

W poczuciu niezasłużonej infamii – wstępne wyniki projektu dotyczącego żołnierzy ludowego Wojska Polskiego

71%

Pałka J., Żłobecka K.

Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

|

2015

|

vol. 5

77-90

EN

This article presents preliminary findings of the oral history project on the subject of the soldiers of the People’s Troops of Poland. Testimonies of ca. 40 “People’s Poland” veterans were recorded (giving more than 2000 hours of audio recordings). These soldiers fought on the Eastern Front, participating in, among others, the battles of Lenino, Budziszyn, and Berlin. The article describes the interviewed group and defines the method applied when conducting the interviews. It also gives a short account of how the interviewed were conscripted into the People’s army. The main part of the article is devoted to pointing to the similarities in the veterans’ accounts. These common elements include interspersing a personal narrative with a broad historical context, underlining that in their individual actions during the war and after it they encountered situations from which there was no escape, using the propaganda expressions dating back to the times of the Polish People’s Republic, and the feeling of being omitted (as a whole group of veterans of the People’s Troops) from the sphere of historical memory after 1989. In the last part of the article, plans for a monograph based on the project are presented.

6

Pobór, wcielenie, „pruska dyscyplina”, dezercje. Wstęp do badań nad historią społeczną służby wojskowej w stalinowskiej Polsce (1950–1955)

51%

Jarosz D., Miernik G.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2018

|

issue 16

EN

Artykuł zawiera próbę wstępnej analizy wybranych zagadnień służby wojskowej w Polsce w latach 1950–1955. Autorzy próbują to uczynić przy zastosowaniu metodologii historii społecznej. Przedmiotem ich zainteresowania są: pobór i wcielenie do wojska, szykany, represje i nieregulaminowe kary stosowane wobec żołnierzy w jednostkach wojskowych (nazywane wówczas „pruską dyscypliną”) oraz zjawisko dezercji (definicje, legislacja, skala, przyczyny). Podstawę ustaleń stanowią przede wszystkim wojskowe dokumenty archiwalne. Conscription, incorporation, “Prussian drill”, desertions: an introduction to the research into the social history of military service in Stalinist Poland (1950–1955)An analysis of military files reveals that in the Stalinist period the mandatory military service was a mass social experience which abounded with conflicts and tensions. The conscription itself, and then the enlistment were conducive to the use of various social strategies that were to preserve young men from serving in the army. These efforts were often supported by their workplaces which appealed for a deferment for their employees necessary for the realization of their production plans.One of the main problems of everyday operations of military troops in Stalinist Poland was the prevalence of socially pathological phenomena. Both the regular officers and senior privateers subjected the young soldiers to harsh and even cruel treatment. This behaviour, involving harassment and persecution unrelated to the service, was termed the “Prussian drill”, and was officially condemned, although it was applied. Military sources contain descriptions of some cases, but it is impossible to establish their actual number.Conditions of military service in the Stalinist period, including cases of Prussian drill, were one of many reasons of some “extraordinary cases”, including desertions. Desertions were among three most frequent extraordinary cases (besides accidents of mechanical vehicles and unfortunate accidents) in the Polish People’s Army in the first half of the 1950s. Usually, they were caused by soldiers most freshly conscripted, who most badly tolerated not only persecutions but also separation from their home and family. Their relatively large number resulted also from a broad definition of desertion adopted in the contemporary law regulations that included acts by which a soldier did not seek to permanently abandon and forsake his duty of military service.

7

„Wychowanie na tradycjach” na szczeblu jednostek wojskowych LWP (1956–1980). Środki i metody oraz ich skuteczność w oddziaływaniu na pamięć zbiorową żołnierzy

51%

Leszkowicz T.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2016

|

issue 14

EN

The author, interested in the history of the Polish People’s Army (political work on the level of military units), focuses his attention on the problem of shaping collective memory of Poles in Poland under communists. The article is devoted to one of the elements of political and educational work in the Polish People’s Army – to the so-called “education based on tradition”, which was a tool of inculcation of the special vision of history in line with the political principles (emphasising “progressive traditions”, the history of workers’ movement and activities of communists during the World War II). Tools used for this “education based on tradition” included halls of tradition (which were the centres of this activity), political training, celebrations of important feast days and anniversaries, visual propaganda and cultural-educational work. In the closing part of the article the author presented also some limitations of this education, together with a selection of results of sociological research conducted in the army in the 1960s, which evidenced the effectiveness of propaganda work.

PL

Tematem artykułu jest sposób, w jaki w Ludowym Wojsku Polskim w latach 1956– 1980 prowadzono działania na rzecz przekazania żołnierzom określonej wizji historii i oddziaływania tym samym na ich pamięć zbiorową. Analiza, oparta na materiałach wojskowych, dotyczy działań obserwowanych na poziomie jednostki wojskowej. Wraz z ukazaniem różnych narzędzi oddziaływania zadano pytanie o jego ograniczenia oraz skuteczność.

8

Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografii

51%

Pałka J.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2017

|

issue 15

PL

Artykuł jest zarysem biografii Zygmunta Duszyńskiego, wiceministra obrony narodowej i szefa Głównego Inspektoratu Szkolenia z końca lat pięćdziesiątych i początku sześćdziesiątych. Ten przedwojenny oficer rezerwy, w czasie okupacji niemieckiej był bliskim współpracownikiem Mariana Spychalskiego w podziemnej komunistycznej partyzantce (Gwardia Ludowa/Armia Ludowa). W 1947 r. jako jeden z najmłodszych oficerów Ludowego Wojska Polskiego otrzymał szlify generalskie i dowodził dywizją piechoty, walczył z sukcesami z podziemiem niepodległościowym. W czasie czystek stalinowskich odsunięty został na „boczny tor”. Gdy w 1956 r. władzę objął Władysław Gomułka, Duszyńskiego mianowano zastępcą szefa Sztabu Generalnego, a w 1959 r. wiceministrem obrony narodowej, zastępcą Spychalskiego. Był on także członkiem KC PZPR. Duszyński postrzegany był jako wysokiej klasy generał, fachowiec, w przypadku wybuchu III wojny światowej miał zostać dowódcą Frontu Polskiego działającego w ramach Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego w ofensywie przeciwko państwom NATO. W połowie lat sześćdziesiątych odsunięty został od władzy w wyniku rozgrywek w kierownictwie partii i wojska (konflikt pomiędzy „puławianami” i „natolińczykami” oraz „partyzantami”). General Zygmunt Duszyński – the first commander of the Polish Coastal Front. A brief biography The following article provides an outline of the biography of Zygmunt Duszyński, the Deputy Minister of National Defence and the chief of the Main Inspectorate of Training in the late ‘50s and the early ‘60s. This prewar reserve officer during the Nazi occupation served in the underground communist guerrilla (People’s Guard/People’s Army), where he was a close co-operator of Marian Spychalski, which paved him the way to the highest positions in the afterwar army. In 1947 Duszyński – as one of the youngest officers of the People’s Polish Army – became a general; right after the war he was leading an infantry division, he also successfully fought the Polish afterwar anti-communist resistance movement. During the Stalinist purges he was “sidelined”. In the 1956, when Władysław Gomułka took the power, Duszyński became the Deputy Chief of General Staff, then the Deputy Minister of National Defence, he was also a member of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party. He was perceived as a high-class general and a specialist, in the case of World War III he was supposed to lead a Polish Front within the Unified Armed Forces of the Warsaw Pact against NATO. In the mid-1960s, due to the internal political turmoil within the leadership of both the party and the army (a conflict between the party’s fractions called “puławianie”, “natolińczycy” and “partisans”), he was removed from power.

9

Sztandar dla 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty „ludowego” Wojska Polskiego. Mało znane wydarzenie w powojennym Andrychowie

51%

Fryś A.

Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

|

2019

|

issue 22

7-20

EN

The article describes the state of affairs in Andrychów immediately after liberation by the Red Army, mentioning industrial reconstruction and organization of new municipal government. It covers the topic of presenting a banner for the 6th Pomeranian Infantry Division and attempts to analyze the profiles of the participants of the ceremony. The history of the 6th Division and traces of its presence in Wadowice is also briefly described.

PL

W artykule została przedstawiona sytuacja w Andrychowie bezpośrednio po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną. Autor opisał organizację lokalnej władzy i odbudowę infrastruktury przemysłowej w pierwszych miesiącach po zakończeniu wojny. Przedstawił historię sztandaru 6. Pomorskiej Dywizji Piechoty, uroczystość jego nadania oraz podjął próbę identyfikacji fundatorów sztandaru i uczestników uroczystości jego nadania. Opisana została także krótko historia samej Dywizji i jej obecności w Wadowicach.

10

Co wydarzyło się w Lublinie na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku? Przyczynek do dziejów politycznych Polski

45%

Łochowski M.

Dzieje Najnowsze

|

2019

|

vol. 51

|

issue 4

PL

Artykuł porusza problem rywalizacji o władzę w Lublinie na przełomie lipca i sierpnia 1944 r. pomiędzy przedstawicielami Armii Krajowej i Delegatury Rządu na Kraj a polskimi komunistami wspieranymi przez Kreml. Akcja odzyskania władzy przez lokalnych przedstawicieli władz polskich w Londynie miała być realizowana jednocześnie z wystąpieniem zbrojnym w ramach operacji „Burza”. W krótkim okresie po dekonspiracji i rozpoczęciu jawnej działalności terenowi przedstawiciele Polskiego Państwa Podziemnego zostali aresztowani przez Sowietów i przetransportowani do ZSRS, gdzie trafili do obozów pod zarządem NKWD.

EN

The article discusses the problem of competition for power between representatives of the Home Army and the Government Delegation for Poland on the one side and Polish communists supported by the Kremlin which took place in Lublin at the end of July and early August 1944. The regaining of power by the local representatives of the Polish government in exile in London was to take place simultaneously with the Operation “Tempest”. Shortly after the disclosure, members of the Polish Underground State in Poland were arrested by the Soviets and transported to the USSR, where they were taken to NKVD special camps.

Refine search results

3 Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

1 Dzieje Najnowsze

1 Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski

1 Pamięć i Sprawiedliwość

1 Przegląd Historyczno-Wojskowy

1 Res Historica

1 Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

1 Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

2 Orłowski P.

2 Pałka J.

1 Cenckiewicz S.

1 Fryś A.

1 Jarosz D.

1 Leszkowicz T.

1 Matuszewski I.

1 Miernik G.

1 Wilczyński L.

1 Łochowski M.

1 Żłobecka K.

2 2023

2 2019

1 2018

2 2017

2 2016

1 2015

Pobór kleryków do wojska jako forma represji władz komunistycznych wobec Kościoła katolickiego. Alumni-żołnierze archidiecezji poznańskiej

Ignacy Matuszewski, O Ludowym Wojsku Polskim (wybrał i do druku podał Sławomir Cenckiewicz)

Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego - odpowiedzi na pytania związane z problematyką stosunków państwo-Kościół, przygotowujące LWP do drugiej wizyty papieża w polsce w dniach 16-23 czerwca 1983 roku

Społeczne, polityczne i kulturowe warunki służby wojskowej w latach pięćdziesiątych XX w. na przykładzie wybranych instytucji oraz związków taktycznych Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

W poczuciu niezasłużonej infamii – wstępne wyniki projektu dotyczącego żołnierzy ludowego Wojska Polskiego

Pobór, wcielenie, „pruska dyscyplina”, dezercje. Wstęp do badań nad historią społeczną służby wojskowej w stalinowskiej Polsce (1950–1955)

„Wychowanie na tradycjach” na szczeblu jednostek wojskowych LWP (1956–1980). Środki i metody oraz ich skuteczność w oddziaływaniu na pamięć zbiorową żołnierzy

Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografii

Sztandar dla 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty „ludowego” Wojska Polskiego. Mało znane wydarzenie w powojennym Andrychowie

Co wydarzyło się w Lublinie na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku? Przyczynek do dziejów politycznych Polski