Search results

1

Doświadczenie Wschodu w XVIII i XIX wieku w biografiach kobiet (na przykładzie Salomei Pilsztynowej, Ludwiki Śniadeckiej i Jadwigi Zamoyskiej)

100%

Czajkowska A.

Pamiętnik Literacki

|

2018

|

vol. 109

|

issue 2

5-27

PL

Artykuł prezentuje sylwetki trzech kobiet (Salomea Pilsztynowa, Ludwika Śniadecka i Jadwiga Zamoyska), które podróżując do Turcji w XVIII i XIX wieku nie tylko zdobywały nowe doświadczenia, ale też realizowały – odpowiedni dla swojej kondycji i okoliczności kulturowo-historycznych – ideał swoistej emancypacji. Salomea Pilsztynowa spisała w drugiej połowie XVIII wieku wspomnienia zatytułowane „Proceder podróży i życia mego awantur” (wydane w 1962 roku). Jadwiga Zamoyska jest autorką „Wspomnień”, przygotowanych w latach 1893–1895, wydanych w 1961 roku w opracowaniu Marii Czapskiej. Ludwika Śniadecka jest prezentowana w napisanej przez Marię Czapską biografii, zawierającej unikalne świadectwa w postaci fragmentów listów córki profesora Jędrzeja Śniadeckiego. W ówczesnej literaturze polskiej tego typu dokumenty nie są częste – kobiety rzadziej niż mężczyźni podróżowały, rzadziej też spisywały relacje. Wspomnienia bohaterek artykułu są tym cenniejsze, że dekonstruują ówczesny dyskurs orientalistyczny, tworzony przez zaangażowanych w politykę i handel mężczyzn. Istotną cechą autorek jest ich narodowa identyfikacja, która zawiera w sobie elementy historycznych związków ze Wschodem, a także uwikłanie w bieżącą politykę. Spotkanie z Orientem bohaterek artykułu oznacza odrzucenie stereotypów, otwartość na to, co inne, wyzwala w nich ciekawość poznawczą i umiejętność samodzielnego myślenia. W ten sposób prowadzi do ukształtowania się podmiotowości podróżujących kobiet.

EN

The article presents three woman figures (Salomea Pilsztynowa , Ludwika Śniadecka, Jadwiga Zamoyska) who while travelling to Turkey in the 18th and 19th c. not only gained new experience, but also fulfilled – in conformity to their social situation and cultural-historical circumstances – ideal of a peculiar emancipation. Salomea Pilsztynowa wrote in the second half of the 18th c. her memories entitled “Proceder podróży i życia mego awantur (My Life’s Travels and Adventures)” (published in 1962). Jadwiga Zamoyska is the author of “Wspomnienia (Memories)” composed between 1893 and 1895 and published in 1961 in Maria Czapska’s preparation. Ludwika Śniadecka is presented in a biography by Maria Czapska which includes rare testimonies: fragments of letters by professor Jędrzej Śniadecki’s daughter. In the polish literature of that time such documents are uncommon as women travelled less often than men, and much rarely did they express recollections in writing. The female memories are thus more valuable in that they deconstruct the then Oriental discourse made by males engaged into political matters and trade. An important trait of the women authors is their national identification which includes elements of historical connections with the East as well as involvement into the current politics. The heroines’ meeting with the Orient means rejection of stereotypes, openness to the other, it enhances cognitive interest and ability of individual thinking. And it is in that way that it leads to the shaping of travelling women subjectivity.

2

„Konsystencja tego stanu: nie musieliśmy mówić, nazywać. Mogłem myśleć do Ciebie wprost”. O korespondencji Czapski–Hering

100%

Kosińska A.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2019

|

vol. 73

|

issue 4 (327)

217-219

PL

Eseje analizujące dwie najważniejsze relacje w życiu Józefa Czapskiego: z siostrą Marią i Ludwikiem Heringiem. Starsza siostra Maria (1894–1981) była powiernicą i przyjaciółką brata, dzieliła z nim twórcze i niezależne życie. Kosińska skupia się na znaczących wątkach jej biografii i na splocie z biografią duchową Józefa Czapskiego i jego kręgu. „Korespondencja Czapscy–Herbertowie jakże doskonale wydobywa zarówno istotę, jak i formę wspólnego życia Józefa i Marii. Tę formę, która wzbudza ciekawość wielu: jak to w ogóle było możliwe? Może jest tam coś nie-normalnego, nienaturalnego? Jakieś, za przeproszeniem, tabu? Czyż tak łatwo zapomnieliśmy, jak wiele odcieni bliskości może wydarzyć się w przestrzeni ludzkiej? Jak wiele form może przybrać agape, eros, caritas? Połączyła Józefa i Marię nie tylko równoległość drogi (ale co było najpierw? ich dziecięce lubienie czy wspólna droga?), od Pragi, przez Przyłuki, Petersburg, Warszawę, Kraków i Paryż, ale dogłębne porozumienie ludzkie i twórcze, co się oczywiście wiąże ze stylem życia”. Ludwik Hering (1908–1984) był malarzem, pisarzem, autorem koncepcji, reżyserem i scenografem Teatru na Tarczyńskiej i Teatru Osobnego. „Nazywany drożdżami życia artystycznego i intelektualnego w Polsce i nie tylko” – pisze Ludmiła Murawska-Péju, siostrzenica, malarka, edytorka listów Czapski–Hering. „Ale gdyby z całego dzieła Heringa – pisze Kosińska – miały zostać tylko listy do Czapskiego, to już byłoby dosyć. Mamy tu nie tylko ten kruszec wrażliwości, «bigosu realiów» (określenie L.H.), udręk, ujęty w tak celne i doskonałe obrazy, suspensy, dialogi, ale przede wszystkim operowanie ciszą. Kto wie, być może Hering jest jedynym z niewielu w literaturze polskiej, ale kto jeszcze, nie umiem teraz powiedzieć, który Norwidową sztukę za-prze-milczenia umiał, łącznie z typografią i interpunkcją, tak stosować, ale właśnie w formie całkowicie samoswojej – Heringowej”.

EN

Essays analysing two most important relationships in the life of Józef Czapski: with his sister, Maria, and Ludwik Hering. Józef Czapski’s older sister Maria (1894–1981) was a confidante and friend, who shared his creative and independent life. Agnieszka Kosińska focused on the significant motifs of Maria’s biography and its fusion with the spiritual biography of Józef Czapski and his circle. “The correspondence between the Czapskis and the Herberts perfectly extracts both the form and essence of the life shared by Józef and Maria. A form that stirred the curiosity of so many: how was this phenomenon possible? Perhaps it involved something abnormal and unnatural? Some sort of a taboo, begging your pardon? Have we forgotten so easily just how many shades of closeness can actually take place in human space? How many forms can be assumed by agape, eros, caritas? Józef and Maria were linked not only by their parallel paths (but what came first? their childhood affection or shared trail?) from Prague to Przyłuki, St. Petersburg, Warsaw, Cracow and Paris, but also by a profound human and creative understanding, which, naturally, was associated with their lifestyle”. Ludwik Hering (1908–1984) was a painter, man of letters, author of conceptions, and director and stage designer of Teatr na Tarczyńskiej and Teatr Osobny. “Known as the leaven of artistic and intellectual life in Poland and not only” – wrote Ludmiła Murawska-Péju, his niece, painter, and editor of the Czapski–Hering correspondence. “Even if his letters to Czapski were to be the only remaining part of the entire Hering œuvre – Kosińska wrote – they would suffice. We are dealing not solely with a precious metal of sensitivity, a ‘hotchpot of reality’ (a term used by L.H.) and anguish, depicted in such perfect and accurate images, suspense and dialogues, but, first and foremost, with operating with silence. Who knows: quite possibly Hering was one of the very few men in Polish literature – although I cannot say who else there could have been – capable of applying Norwid’s art of passing over in silence, including typography and punctuation, in this fashion albeit in a totally individual, purely Heringian way”.

3

„[…] We have lost our hearts to you”. Some initial remarks on the correspondence between Zygmunt Haupt and Maria and Józef Czapski

71%

Panas P.

Forum Poetyki

|

2023

|

issue 32

EN

The paper discusses the results of a primary analysis of the correspondence between Zygmunt Haupt and Maria and Józef Czapski. The letters are dated 1950-1975, offering an interesting picture of a friendship spanning over decades. They provide an insight into Haupt’s creative persona, an outcast and outsider, and they are also an excellent source of information on the life of Polish emigration post 1945.

PL

Artykuł omawia wyniki wstępnych badań nad korespondencją Zygmunta Haupta z Marią i Józefem Czapskimi. Przechowywane w archiwach listy z lat 1950–1975 przynoszą niezwykle interesujący obraz wieloletniej przyjaźni pomiędzy korespondentami. Są także doskonałym źródłem informacji na temat życia polskiej emigracji po 1945 roku. Ich lektura pozwala jednocześnie lepiej zrozumieć osobowość twórczą autora Pierścienia z papieru, wygnańca i outsidera.

Refine search results

1 Forum Poetyki

1 Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

1 Pamiętnik Literacki

1 Czajkowska A.

1 Kosińska A.

1 Panas P.

1 2023

1 2019

1 2018

Doświadczenie Wschodu w XVIII i XIX wieku w biografiach kobiet (na przykładzie Salomei Pilsztynowej, Ludwiki Śniadeckiej i Jadwigi Zamoyskiej)

„Konsystencja tego stanu: nie musieliśmy mówić, nazywać. Mogłem myśleć do Ciebie wprost”. O korespondencji Czapski–Hering

„[…] We have lost our hearts to you”. Some initial remarks on the correspondence between Zygmunt Haupt and Maria and Józef Czapski