Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Maurice Merleau-Ponty
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Errance existentielle, mémoire du corps et langage primordial dans N’zid de Malika Mokeddem

100%
Dalmas F.
Quêtes littéraires
|
2022
|
issue 12
161-173
EN
This article explores a phenomenological outlook in the work of Algerian writer Malika Mokeddem. Such an approach departs from the standard scholarship on this author and proposes a wide-ranging alternative to postcolonial studies. The themes of nomadism, language of origin and corporeal expression are investigated through the lens of Merleau-Ponty’s “chair” and the pairing notions of “parole parlante” and “parole parlée.” A strong case study can be made with her novel N’zid (2001), which exploits the amnesia of the female protagonist sailing alone on the Mediterranean Sea, castaway from human interactions and without clues of her whereabouts. Inside and outside worlds meet up as she embarks on a silent journey to her innermost self and physical fantasies. Through uninhibited drawings and by reminiscing sensual flashbacks, she soothes her impaired memory and seizes back her blurred identity.
FR
Cet article explore une perspective phénoménologique dans l’œuvre de Malika Mokeddem. Une telle approche s’écarte de la critique habituelle sur l’écrivaine algérienne et propose une alternative aux analyses postcoloniales. Les thèmes du nomadisme culturel, de la langue d’origine et de l’expression corporelle sont investis à travers le prisme d’une « chair » merleau-pontienne avec les notions de « parole parlante » et « parole parlée ». Un cas d’étude peut être mené dans le roman N’zid (2001), dont la protagoniste féminine, dérivant sur un voilier en Méditerranée, est frappée d’amnésie sans aucun indice sur ses allers et venues. Les mondes intérieur et extérieur se rencontrent alors qu’elle s’embarque pour un périple silencieux vers son moi intime et ses fantasmes physiques. À travers des dessins décomplexés et des flashbacks sensuels évocateurs, elle corrige sa mémoire altérée et recouvre une identité occultée.
2
Publication available in full text mode
Content available

Słowa i obrazy. Próba koncyliacji na przykładzie twórczości Witkacego

100%
Murawska M.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica
|
2021
|
issue 39
65-78
EN
The article discusses Paweł Polit’s book on the philosophy and painterly oeuvre of S. I. Witkiewicz that relates both areas of Witkiewicz’s work based on his idea of “unity of personality.” Exploring Witkacy’s theory, also contained in his literary works, Polit confronts it with the philosophical sources of his thought, as well as with Merleau-Ponty’s phenomenology and Deleuze’s and Derrida’s reflections on painting that bring to the fore its corporeal, haptic dimension. The idea of the “unity of personality” is, according to Polit, a keystone of Witkacy’s thought, giving coherence to his aesthetic reflection, despite of its changes. Subjected to an appropriate interpretation, i.e. connected with the theory of the unconscious background of experiences, inseparable from the psychophysical identity of an individual, the idea of “unity of personality” becomes also the interpretative key to Witkacy’s painting. The author draws attention to the originality of Polit’s approach to Witkiewicz which situates itself within a broader contemporary discussion on the relationships between art and philosophy, painting and writing. She juxtaposes Witkacy’s case discussed by Polit with other examples of artists in whose oeuvre writing and visual work illuminate each other and intertwine.
PL
Artykuł poświęcony jest książce Pawła Polita na temat filozofii i malarstwa Witkacego, badającej oba te obszary jego twórczości w świetle rozwijanej przezeń koncepcji „jedności osobowości”. Zgłębiając teorię Witkacego, zawartą także w jego utworach literackich, Polit konfrontuje ją z filozoficznymi źródłami jego myśli, a także z fenomenologią cielesności Merleau-Ponty’ego oraz refleksją Deleuze’a i Derridy dotyczącą malarstwa – jego cielesnego, haptycznego wymiaru. Pojęcie „jedności osobowości” stanowi zdaniem Polita punkt zwornikowy myśli Witkacego, nadający spójność jego refleksji estetycznej, mimo jej czasowych zmian. Pojęcie to, poddane odpowiedniej interpretacji, powiązane z teorią nieświadomego tła przeżyć, nieodłącznego od psychofizycznej tożsamości „ja”, staje się też kluczem do odczytania jego malarstwa. Autorka zwraca uwagę na oryginalność ujęcia zaproponowanego w książce Polita, wpisującego się we współczesną refleksję nad związkami sztuki i filozofii, malarstwa i słowa. Omawianą przez Polita praktykę pisarską Witkacego zestawia z innymi przykładami artystów, w których twórczości teksty i dzieła wizualne nawzajem się oświetlają, tworząc wewnętrzny splot.
3
Publication available in full text mode
Content available

Polski badacz w labiryncie francuskiej fenomenologii. Recenzja książki Jacka Migasińskiego W stronę fenomenologii niezjawiskowej. Fragmenty pewnej historii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2019, ss. 218

98%
Murawska M.
Zagadnienia Naukoznawstwa
|
2022
|
vol. 55
|
issue 3
99-106
EN
The text is a critical discussion of Jacek Migasiński’s book Towards Non-phenomenal Phenomenology (2019) which is a perfect summary of Polish-French cooperation and tries to implement one of its most important functions meaning a fruitful dialogue between researchers from different countries. The reviewed book is a competent commentary on what is happening in French phenomenology, focusing mainly on the analysis of texts by Emmanuel Lévinas and by Maurice Merleau-Ponty. Jacek Migasiński’s book consists of eleven essays on various phenomenological topics: it includes the issues of intersubjectivity, time, affectivity and attempts to build a performative discourse in phenomenology on the example of Lévinas’ philosophy. The title term “non-phenomenal” means unveiling the deepest sources of meaning ruling each of the penetrated areas and overthrowing the dualisms that prevail in classical thinking, but also the transgressive tendency of phenomenology and its tendency to excess. It is a method of testing the boundaries and going beyond them in the procedure of outbidding what can be the source of phenomena that sets the direction in which, according to Migasiński, French phenomenology is going nowadays.
FR
Résumé. Le texte est une revue du livre de Jacek Migasiński Vers une phénoménologie non-phénoménale (2019) qui résume parfaitement la coopération franco-polonaise et tente de mettre en œuvre l’une de ses fonctions la plus importante, notamment un dialogue fructueux entre chercheurs de pays variés. Le livre révisé est un commentaire compétent sur ce qui se passe dans la phénoménologie française, se concentrant principalement sur la discussion des textes d’Emmanuel Lévinas et de Maurice Merleau-Ponty. Le livre de Jacek Migasiński se compose d’onze essais sur divers problèmes phénoménologiques: il entreprend les questions concernant l’intersubjectivité, le temps, l’affectivité et tente de construire un discours performatif en phénoménologie sur l’exemple de la philosophie de Lévinas. Le terme «non-phénoménale» désigne la révélation des sources les plus profondes du sens régissant chacun des champs pénétrés par la phénoménologie et démonstration des dualismes qui prévalent dans la pensée classique, mais aussi la tendance transgressive de la phénoménologie et son penchant pour l’excès. Cette méthode, qui consiste à sonder les frontières et à les dépasser dans la tentative de surenchérir ce qui peut être à l’origine des phénomènes, indique la direction dans laquelle, selon Migasiński, se dirige aujourd'hui la phénoménologie française.
PL
Tekst stanowi krytyczne omówienie książki Jacka Migasińskiego W stronę fenomenologii niezjawiskowej (2019), która jest doskonałym podsumowaniem współpracy polsko-francuskiej i realizuje jedną z najistotniejszych jej funkcji, czyli owocny dialog między badaczami z różnych krajów. Recenzowana książka jest kompetentnym komentarzem do tego, co dzieje się w fenomenologii francuskiej, a jej autor koncentruje się głównie na analizie tekstów Emmanuela Lévinasa i Maurice’a Merleau-Ponty’ego. Na książkę Jacka Migasińskiego składa się jedenaście esejów o rozmaitej fenomenologicznej tematyce: znajdziemy w niej problematykę intersubiektywności, czasu, afektywności i próby budowania dyskursu perfomatywnego w fenomenologii na przykładzie filozofii Lévinasa. Tytułowe określenie „fenomenologia niezjawiskowa” oznacza odsłonięcie najgłębszych źródeł sensu władającego każdym z penetrowanych obszarów i obalenie dualizmów panujących w klasycznym myśleniu, ale także transgresyjność fenomenologii i jej skłonność do nadmiaru. To właśnie ta metoda, polegająca na testowaniu granic i na wykraczaniu poza nie w procedurze przelicytowywania tego, co może być źródłem fenomenów, wyznacza kierunek, w jakim według Migasińskiego zmierza dziś fenomenologia francuska.
4
Publication available in full text mode
Content available

O podmiocie wcielonym. Ciało a seksualność w filozofii M. Merleau-Ponty’ego

86%
Bodzak S.
Kultura i Wartości
|
2013
|
issue 6
DE
Das Problem der „Körperlichkeit“ wird nicht nur in der zeitgenössischen Philosophie breit behandelt, sondern auch in Erkenntnistheorien (u.a. in den Theorien des verkörperten Geistes im Kognitivismus). Für die Wissenschaft hört der Körper auf, lediglich ein physisches Produkt zu sein, das von „freiem Willen“ oder von res cogitans geleitet wird. Er wird vielmehr zu einem aktiven Bestandteil, der die Subjektivität konstituiert. M. Merleau-Ponty ist zwar kein Wegbereiter im Bereich einschlägiger Forschung, doch seine spezifische Philosophie verdient unsere Aufmerksamkeit. Indem er sich auf vorreflexive Erfahrung des Menschen und seine dialogische Relation zur Welt konzentriert, überwindet er klassische Dualismen. Eine besondere Dimension des menschlichen Daseins ist die Sexualität: in ihr entdeckt der Denker ebenfalls die Merkmale der menschlichen Natur. In der Folge bringt er das Postulat zur Sprache, das man das Individuum als ein leibliches Subjekt betrachten soll. Im Artikel werden diese Ideen vorgeführt. Es wird aufgezeigt, dass der Körper vieldimensional ist und dass eine derartige Beschreibung notwendig und grundlegend für die Charakterisierung der Subjektivität ist. Ich weise darauf hin, dass in der Sexualität (einschließlich der Emotionalität) psychophysische Einheit des Menschen zum Vorschein kommt, die eine wesentliche Art der menschlichen Existenz bildet.
EN
The category of corporeality is often taken up not only in modern philosophy but in science also, i.e., cognitive theories of “the embodied mind”. In the paper, the idea of the body as a physical product which is managed by some human internal feature like “free will” or res cogitans is challenged. Instead, the body is described as an active part of human agency. Maurice Merleau-Ponty is not only distinguished as the pioneer of research in the field but a scholar the specificity of whose philosophy should be acknowledged as well. Focusing on pre-reflective experience of humans and their peculiar dialogic relation with the external world, Merleau-Ponty overcomes classic dualisms. Sexuality, being a specific dimension of human existence, is also the object of the philosopher’s scholarship. In sexuality he discovers other properties of human nature. As a consequence, Merleau- Ponty postulates that an individual should be considered “embodied human agency”. This is the focus of my article, in which I expound on the philosopher’s ideas providing arguments that the human body is a multidimensional entity and that such a definition is crucial to aptly characterising subjectivity/agency. I also point out that human’s psychophysical unity (monism) manifests itself in sexuality (including emotionality), being an essential ingredient of homo sapiens’ existence.
PL
Problem „cielesności” jest szeroko podejmowany nie tylko we współczesnej filozofii, lecz także w naukach o poznaniu (m. in. w teoriach ucieleśnionego umysłu w kognitywistyce). Dla nauki ciało przestaje być jedynie fizycznym produktem kierowanym przez „wolną wolę” czy res cogitans, stając się aktywnym elementem konstytuującym podmiotowość. M. Merleau-Ponty nie jest pionierem tych badań, lecz specyfika jego filozofii zasługuje na uwagę. Skupiając się na prereflektywnym doświadczeniu człowieka i jego dialogicznej relacji ze światem przezwycięża on klasyczne dualizmy. Szczególnym wymiarem bytu ludzkiego jest seksualność i również w niej filozof odkrywa własności natury ludzkiej. W konsekwencji formułuje postulat, że o jednostce należy mówić jako o podmiocie wcielonym. W artykule rozwijam te idee. Dowodzę, że ciało jest wielowymiarowe i że taki jego opis jest potrzebny i kluczowy dla scharakteryzowania podmiotowości. Wskazuję, że w seksualności (w tym emocjonalności) przejawia się psychofizyczna jedność człowieka, stanowiąca istotny rodzaj ludzkiej egzystencji.
5
Content available remote

Instituce jako model významu : Gehlen a Merleau-Ponty k otázce antropologie

85%
Klouda J., Halák J.
Filosofický časopis (Philosophical Journal)
|
2018
|
vol. 66
|
issue 6
869-888
EN
The aim of the article is to re-evaluate the still-surviving anthropological trope which, in reaction to an inquiry into the essence of man, responds by way of a comparison with the animal and points to culture, as the means by which humans complete their “deficient” nature. This motif has been extended by A. Gehlen, who in contrast to the animal, characterises man as a “being of deficiencies”. The morphological-instinctive insufficiency of the human being must be, in his view, stabilised by cultural institutions, i.e. complexes of habitual actions. The texts of M. Merleau-Ponty, however, demon­strate that bodily beings always relate to their environment indirectly, on the basis of certain “standards” and “norms” of interaction which, in addition, exist by way of institution. The anthropological trope confronting humans and animals thus cannot produce, as in Gehlen, a contrast between an allegedly “direct” relationship to the world in animals and a supposedly “indirect” relationship to the world in humans. It can be meaningfully retained only if it is interpreted in a Merleau-Pontyan way, that is, as an invitation to understand the transformation of the norms of indirect interaction with the world found in animals into those found in people, that is, if viewed as a comparison of their respective institutions.
DE
Ziel des Artikels ist es, eine immer noch lebendige anthropologische Figur neu zu bewerten. Diese Figur beantwortet die Frage nach dem Wesen des Menschen mithilfe eines Vergleichs mit dem Tier und bezeichnet das Mittel, mit dem sich der von Natur aus unfertige Mensch formt, als Kultur. Dieses Motiv wurde von A. Gehlen vertieft, der den Menschen im Gegensatz zum Tier als „Mängelwesen“ bezeichnete. Das morphologisch-instinktiv nicht vollständig ausgestattete menschliche Wesen ist laut Gehlen gezwungen, sich durch kulturelle Institutionen und habitualisierte Verhaltenskomplexe zu stabilisieren. Die Texte von M. Merleau-Ponty zeigen jedoch, dass körperliche Wesen sich bereits stets indirekt auf ihr Umfeld beziehen, und zwar auf Grundlage eines bestimmten „Standards“ bzw. einer „Norm“ der Interaktion, die darüber hinaus seiner Ansicht nach selbst in Form einer Institution existiert. Die anthropologische Figur, die den Menschen mit dem Tier konfrontiert erweist sich daher nicht dann als sinnvoll, wenn wir im Sinne von Gehlen den angeblich „direkten“ Bezug zur Welt des Tieres und den „indirekten“ Menschen einander gegenüberstellen, sondern nur dann, wenn sie uns wie bei Merleau-Ponty, zum Verständnis der Transformation des „indirekten“ Tieres in die „Indirektheit“ des Menschen, d.h. in ihre „Institutionen“ führt.
6
Publication available in full text mode
Content available

“The Ecstasy of the Between-Us”: Sharing the World in Michèle Roberts’s Relational Poetics

85%
Szuba M.
Analyses/Rereadings/Theories: A Journal Devoted to Literature, Film and Theatre
|
2020
|
vol. 6
|
issue 2
7-19
EN
In Through Vegetal Being, Luce Irigaray writes about the importance of “cultivating and sharing life between all” as it will result in “the blossoming of all beings.” This perspective seems to reside at the centre of Michèle Roberts’s writing. Entangled in the natural world, her characters demonstrate an awareness of the necessity of grounding. Mud, this mixture of water and soil, is a recurrent motif, and a powerful symbol of remaining close to the earth. It also exemplifies the collapse of binaries frequently occurring in Roberts’s texts, including the intertwining of human and nonhuman beings particularly present in her poetry. Offering a weave of the spiritual and the worldly, Roberts frequently foregrounds our corporeal existence, which constitutes a major theme in her work. Sensual and fleshly, her texts remain “in the tangle of brambles” (The Heretic’s Feast 6), immersed in the shivering, shifting, changing world, with all its intensities and sensations. This essay explores the significance of the vegetal and animal in the constitution of individual identity in Michèle Roberts’s poetic work. The analysis will focus on the relation of the self with the world, established in the spirit of cultivating and sharing.
7
Content available remote

Zrcadlení Cézannem: poznámka k teorii obrazu u Maurice Merleau-Pontyho

80%
Murár T.
Filosofický časopis (Philosophical Journal)
|
2021
|
vol. 69
|
issue 3
561-577
EN
The study addresses the interpretation of the French painter Paul Cézanne’s art in the thinking of Maurice Merleau-Ponty in 1945. The interpretation is mostly seen as a part of Merleau-Ponty’s argumentation of the phenomenology of perception, but the method itself that Merleau-Ponty used to formulate the meaning of Cézanne’s art is neglected. The study endeavors to connect this overlooked aspect of Merleau-Ponty’s thinking with the art-historical interpretation of Cézanne’s work during the 1930s, combining Merleau-Ponty’s argument with the interpretation of Cézanne’s work articulated by the Viennese art historian Fritz Novotny. The supposition of this comparison is Merleau-Ponty’s direct connection to Novotny when the question arises as to how Merleau-Ponty reacted to late art-historical modernism and by what steps could he transform the perception of fine arts at the end of World War II when, in history and art theory, there is considered to be a fissure between pre-war modernity and the beginning of the “science of the image”.
CS
Studie se zabývá výkladem umění francouzského malíře Paula Cézanna v myšlení Maurice Merleau-Pontyho v roce 1945. Výklad bývá většinou interpretován jako součást argumentace Merleau-Pontyho fenomenologie vnímání, avšak samotný způsob formulace významu Cézannova umění Merleau-Pontym bývá opomíjen. Studie se snaží tento přehlížený aspekt Merleau-Pontyho uvažování propojit s uměleckohistorickou interpretací Cézannova díla ve třicátých letech 20. století, a to spojením Merleau-Pontyho argumentace s interpretací Cézannovy tvorby, kterou rozvinul vídeňský historik umění Fritz Novotny. Předpokladem této komparace je Merleau-Pontyho přímé navazování na Novotnyho, kdy vzniká otázka, jakým způsobem Merleau-Ponty reagoval na pozdní uměleckohistorickou modernu a jakými postupy mohl proměnit vnímání výtvarného umění na konci druhé světové války, kdy se v dějinách i teorii umění uvažuje o zlomu mezi předválečnou modernou a počátkem „vědy o obrazu“.
8
Content available remote

Oko mysli : Agnes Arberová k otázce biologického hlediska

80%
Pudil M.
Teorie vědy (Theory of Science)
|
2018
|
vol. 40
|
issue 1
107-126
EN
Th e study refl ects the philosophical analysis of scientifi c research carried out by the botanist Agnes Arber in the 1950s. Her concept entails a valuable contribution to the question of the context of scientifi c discovery and the process of its rationalization in biological disciplines. I will try to show that her considerations are fundamentally phenomenological, and thus the comparison with the thoughts of Maurice Merleau-Ponty on the topic of corporeal nature of senses is useful. Such an interpretation suggests that Arber, similarly to Merleau-Ponty (though using diff erent terminology), considers phenomena not as objects that can be examined separately, but as representing a phenomenal fi eld in which phenomena arise in the context of past experience. According to her, the orientation in the subject of a study is a question of equilibrium, which a researcher actively seeks.
CS
Práce se zabývá filosofi ckou analýzou vědeckého výzkumu, kterou v polovině minulého století provedla botanička Agnes Arberová. Její koncepce je cenným příspěvkem k otázce kontextu vzniku vědeckého objevu a procesu jeho zdůvodnění v biologických disciplínách. Ve stati se pokusím doložit, že její úvahy mají ráz v zásadě fenomenologický, a proto bude její koncepce interpretována na pozadí úvah Maurice Merleau-Pontyho o tělesné povaze smyslů. Taková interpretace napovídá, že Arberová ve shodě s Merleau-Pontym (při užití odlišné terminologie) uvažuje o fenoménech nikoli jako o objektech, které lze zkoumat odděleně, nýbrž nám představuje fenomenální pole, v němž se fenomény vyjevují v souvislosti s předcházející zkušeností. Orientace v předmětu výzkumu lze vnímat jako otázku rovnováhy, jíž badatel výzkumem aktivně vyhledává.
9
Publication available in full text mode
Content available

Science-Art: Neuronaturalism Beyond the Decentred Spectator

71%
Klee S.
Eidos. A Journal for Philosophy of Culture
|
2017
|
vol. 1
|
issue 2
78–93
EN
Science-art collaborations are a growth area. An example is the Wellcome Collection exhibition “States of Mind”. I focus on one work yellowbluepink by Ann Veronica Janssens. As framed within the exhibition this piece is understood to present a model of spectatorship in which the art-encounter prompts an awareness of the p o s s i b i l i t y of neuroscientific self-understanding. I take it that science-art projects want to spread this celebration of “objective thought”; this is their realist agenda. The scientific framing of yellowbluepink fails in this regard because of a striking contradiction at its heart. The dominant art historical interpretation of this piece includes a spectator who is “decentred”, u n a b l e to know him or herself. This contradiction creates a methodological problem for the project, one that negatively impacts its ability to a m b i t i o u s l y promote its agenda. On the basis of this analysis I sketch out the conditions for an ambitious project. It would need to acknowledge the “artworld” and it would require the invention of a new model of spectatorship, one that promoted (self)-awareness of humankinds’ impressive epistemic capacity. This anti-phenomenological figure is formulated with reference to the nemocentric subject.
10

Sweet Melancholia: The Melancholic “I”— Between Inspiration Source and Ailment

71%
Kuczyńska A.
Dialogue and Universalism
|
2018
|
issue 1
9-22
EN
The paper examines the phenomenon of melancholia, taking into account views on it by Emil Cioran, Joseph Campbell, Jerzy Kosiński, Georg Simmel and Maurice Merleau- Ponty. Regardless of its commonly known clinical variant—which is not the subject of the presented reflections—melancholia has no clear philosophical definition, because its status usually resembles a clinging plant affixed to and “fed” by more concise thought constructs. It is demonstrated that the self-disclosure imperative is an essential aspect of melancholia and that a typical and frequent symptom of melancholia is rejection of others and immersion in indifference, desperation, silent apathy and loneliness.
11

Beyond “Wesenschau:” The Maurice Merleau-Ponty “Ambiguity” between Sensation and Perception

71%
Derossi G.
Dialogue and Universalism
|
2018
|
issue 4
155-165
EN
One of the basic reasons for Maurice Merleau-Ponty’s critique of Edmund Husserl’s Wesenschau is represented by what has been defined as the “ambiguity” of the perceiver-perceived relationship, which is the theme of the “phenomenology of perception” developed by the French philosopher. Such ambiguity is in effect constitutive of fundamental perceptive-cognitive relationships; and—in the mature thought of Merleau- Ponty—it also extends, from an ontological point of view, to the “chair du monde” in which being and non-being, visible and invisible, are but two sides of the same “reality.” In this contribution we try to highlight the ambiguous characteristics of corporeal intentionality which render it incompatible with visual perception. And we propose both the necessity and the possibility of eliminating this incompatibility with a new phenomenological approach, which is also consistent with scientific “visualisation.”
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.