Search results

1

Rapsodyk na ambonie? Jan Paweł II na placu Zwycięstwa w Warszawie w świetle założeń Teatru Rapsodycznego Mieczysława Kotlarczyka

100%

Jankosz M., Przyczyna W.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

249-261

EN

This article discusses John Paul II’s speech at Victory Square in Warsaw on 2 June 1979, during the Pope’s first pilgrimage to Poland. The subject of the research is the question of whether the Pope, when presenting his homily, used his experience and skills gained in Mieczysław Kotlarczyk’s Rhapsody Theatre and whether he was a rhapsodian himself. The first part of the article describes the Rhapsody Theatre’s ideological assumptions, while the second presents the way the homily by Pope John Paul II was delivered, and, finally, the third part shows which parts of the papal speech coincided with Kotlarczyk’s artistic programme. Finding these similarities allows us to say that John Paul II was indeed a rhapsodian, i.e. a minister of the word.

PL

Przedmiotem artykułu jest wystąpienie Jana Pawła II na placu Zwycięstwa w Warszawie 2 czerwca 1979 roku podczas I pielgrzymki do Polski. Problem badawczy mieści się w pytaniu, czy Papież, wygłaszając swoją homilię, korzystał z doświadczeń oraz umiejętności wyniesionych z Teatru Rapsodycznego Mieczysława Kotlarczyka i czy był rapsodykiem. W pierwszej części tekstu opisujemy założenia ideowe Teatru Rapsodycznego, w drugiej prezentujemy sposób wygłoszenia homilii przez Jana Pawła II, w trzeciej zaś pokazujemy, które elementy papieskiego wystąpienia są zbieżne z programem artystycznym Kotlarczyka. Odnalezienie tych podobieństw pozwala stwierdzić, że Jan Paweł II był rapsodykiem, czyli sługą słowa.

2

„Zapowiada się nadzwyczajny aktor”. Karol Wojtyła w podziemnym Teatrze Rapsodycznym

100%

Dziedzic S.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

153-171

EN

Karol Wojtyła’s decision to start Polish Philology at the Jagiellonian University after graduating from the State Marcin Wadowita Secondary School was no surprise to those who knew him in Wadowice. His theatrical interests and talents, mainly acting and directing, were widely known. He helped found a high school theatrical group, acted in the Amateur Universal Theatre run by Mieczysław Kotlarczyk, and on the stage of the Catholic House. His mentor in the field of the theatre was Mieczysław Kotlarczyk. As a secondary school student, Wojtyła had already started writing poetry, and possibly his Beskid Ballads had already been created. He wanted to become an actor, but also developed as a writer. Cracow, with its creative environment and student peers, supported his theatrical and literature endeavours. Besides his university studies, he also developed his acting skills in the Studio 39 theatre group. During the Nazi occupation of Poland, Studio 39 members continued their underground activities. After Mieczysław Kotlarczyk arrived in Cracow in 1941, the Studio was transformed into the Rhapsodic Theatre. Wojtyła participated in all 7 premiere performances. With his talent and acting capabilities, together with his deep theatrical knowledge, he was a rising hope for his underground companions in the field of acting. His skills were appreciated by such famous actors as Juliusz Osterwa. Osterwa, the chief Polish actor of those times, stated “We seem to have an extraordinary actor” after Juliusz Słowacki’s Król-Duch was performed with Wojtyła starring. He intended to employ Wojtyła after the war. However, the time to make definitive choices finally arrived and Karol Wojtyła entered the Higher Seminary for Priests in 1942. His rhapsodic experience and literary achievements were to be the measurement of his charismatic call to millions of followers and believers as the future Pope.

PL

Gdy w 1938 roku Karol Wojtyła, po zdaniu matury w wadowickim Państwowym Gimnazjum Męskim im. Marcina Wadowity, obrał studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, decyzję tę przyjęto w rodzinnych Wadowicach bez oznak zaskoczenia. Powszechnie znano tam jego zainteresowania i predyspozycje teatralne: aktorskie i reżyserskie. Był filarem gimnazjalnego Kółka Teatralnego, występował także w Amatorskim Teatrze Powszechnym, prowadzonym przez Mieczysława Kotlarczyka, a także na scenie tamtejszego Domu Katolickiego. Jego mistrzem w zakresie sztuki teatralnej był Mieczysław Kotlarczyk. Gimnazjalista Wojtyła podejmował już wówczas próby poetyckie, być może z tego okresu pochodziły liryki z zaginionego zbioru Ballady beskidzkie. Chciał być aktorem, rozwijał też aktywność literacką. Kraków z jego środowiskami twórczymi oraz studenckie grono rówieśnicze sprzyjały rozwojowi poszukiwań teatralnych i literackich. Obok studiów uniwersyteckich, kształcił swój warsztat aktorski w Studium Dramatycznym 39. W okresie okupacji hitlerowskiej „rozbitkowie” Studia 39 w warunkach konspiracyjnych kontynuowali działalność teatralną, a po przyjeździe do Krakowa Mieczysława Kotlarczyka (1941) zespół przekształcono w Teatr Rapsodyczny. Wojtyła występował we wszystkich siedmiu premierach tego zespołu. Z jego talentem i możliwościami aktorskimi, a także głęboką wiedzą teoretyczną uczestnicy konspiracyjnych występów wiązali wielkie nadzieje teatralne. Doceniał jego talent sam Juliusz Osterwa, czołowy polski aktor teatralny, który stwierdził po przedstawieniu Króla-Ducha Juliusza Słowackiego: „Zapowiada się nadzwyczajny aktor” i zamierzał go zatrudnić po wojnie w swoim teatrze. Ale nadszedł czas ostatecznego wyboru: Karol Wojtyła jesienią 1942 roku wstąpił do Seminarium Duchownego. Rapsodyczne doświadczenia i literackie dokonania były probierzem umiejętności „porywania” wielomilionowych rzesz przez charyzmatycznego papieża.

3

Teatr słowa. Wokół koncepcji Juliusza Osterwy oraz Mieczysława Kotlarczyka i Karola Wojtyły

100%

Sobiecka A.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

203-214

EN

The purpose of this article is to present two different theories about the “theatre of the word,” the first of these theories held by Juliusz Osterwa, and the second one held by Mieczysław Kotlarczyk and Karol Wojtyła. The idea that these theories belong to the literary phenomenon termed “proto-elements of theatre” is shared by all three of these conceptual authors. This phenomenon seems to be especially interesting because, according to Jan Ciechowicz, it constitutes the basis of Karol Wojtyła’s “theatrical world-view,” and, according to Janusz Pasierb, it also forms the “methodological roots” of Wojtyła’s poetry and drama. The analyses of the phenomenon presented in this article cover the canonical texts of both authors: the letters and private writings of Osterwa, gathered in the tome Przez teatr – poza teatr (2004), as well as Wojtyła’s correspondence, journalistic writings concerning the theatre and his works dealing with the theory of theatre, published in Poezje i dramaty (2001), and recalled in the recent Dzieła literackie i teatralne (2019). The spoken word, understood as a “proto-element of theatre,” and, at the same time, as a working, living force, is – in my understanding – a basic tenet of Karol Wojtyła’s thinking about theatre.

PL

Artykuł prezentuje dwie teorie teatru słowa Juliusza Osterwy oraz Mieczysława Kotlarczyka i Karola Wojtyły. W rozumieniu twórców przynależą one do zjawiska określonego mianem „praelementów teatru”. Stanowisko to wydaje się o tyle interesujące, że zdaniem Jana Ciechowicza stanowi podstawę „światopoglądu teatralnego” Wojtyły, zaś w ocenie Janusza Pasierba „korzenie metodologiczne” jego poetyki i dramaturgii. Zaprezentowane analizy obejmują kanoniczne teksty obu twórców: listy i zapiski prywatne Osterwy zgromadzone w tomie Przez teatr – poza teatr (2004) oraz korespondencję, publicystykę teatralną i wypowiedzi teoretycznoteatralne Wojtyły opublikowane w wyborze Poezje i dramaty (2001) i przypomniane niedawno w jego Dziełach literackich i teatralnych (2019). Słowo rozumiane jako „praelement teatru”, a zarazem jako siła żywa i działająca, stanowi – w moim rozumieniu – podstawowy wyznacznik myślenia teatrem Karola Wojtyły.

4

Mieczysław Kotlarczyk – a Teacher and Artistic Friend of John Paul II

82%

Kuta C.

The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II

|

2019

|

vol. 9

|

issue 1

PL

Mieczysław Kotlarczyk played an important role in the life of Pope John Paul II. The spiritual bond between friends born in the same city exerted a significant impact on both their lives and work. And yet it remains unknown to the public, just as Kotlarczyk himself. Raised in a theatre-related family, Kotlarczyk remained affiliated with the theatre throughout his life. This paper presents his life path and the fate of the Rhapsodic Theatre, which Kotlarczyk was managing from 1941, and which operated under the auspices of the “Unia” (“Union”) underground organization. After World War II, despite reprisals from the communist authorities and the subordination to thesecret service, Kotlarczyk tried to continue his activity. In 1953, the Rhapsodic Theatre was liquidated by the authorities. Even though in 1957, as part of the so-called thaw, there was a consent to reactivate the theatre, ten years later however, it was definitely shut down. Among those protesting against the decision, was Karol Wojtyła, the then Archbishop of Kraków.

Refine search results

3 Roczniki Humanistyczne

1 The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II

1 Dziedzic S.

1 Jankosz M.

1 Kuta C.

1 Przyczyna W.

1 Sobiecka A.

3 2020

1 2019

Rapsodyk na ambonie? Jan Paweł II na placu Zwycięstwa w Warszawie w świetle założeń Teatru Rapsodycznego Mieczysława Kotlarczyka

„Zapowiada się nadzwyczajny aktor”. Karol Wojtyła w podziemnym Teatrze Rapsodycznym

Teatr słowa. Wokół koncepcji Juliusza Osterwy oraz Mieczysława Kotlarczyka i Karola Wojtyły

Mieczysław Kotlarczyk – a Teacher and Artistic Friend of John Paul II