Search results

1

Bractwo Pana Wojewody

100%

Wróbel E. E.

Folia Historica Cracoviensia

|

2006

|

vol. 12

EN

The profile of Mikołaj Zebrzydowski, a magnate and a rebel (1606-1608), has not been very popular with historians. The article is intended to fill this gap.

PL

Osoba Mikołaja Zebrzydowskiego, magnata i rokoszanina (1606-1608), nie cieszy się zbytnim zainteresowaniem wśród historyków. Artykuł w części wypełnia tą lukę.

2

Portrayals of Mikołaj Zebrzydowski’s in Literature and Art

75%

Płonka M.

Folia Historica Cracoviensia

|

2020

|

vol. 26

|

issue 2

39-68

PL

Wraz z pierwszymi XIX-wiecznymi literackimi wizjami J.U. Niemcewicza zaczęła odżywać narracja o M. Zebrzydowskim jako pełnym pychy magnacie, który kierując się prywatnymi ambicjami przyczynił się do klęski Polski. Do głosu doszli wówczas także przeciwnicy takiego sposobu przedstawiania Zebrzydowskiego. W rezultacie wzrosło zainteresowanie Mikołajem Zebrzydowskim jako osobą nie do końca poznaną, której postawę zaczęto na nowo interpretować, czasem czytając jej bunt przez pryzmat współczesnych sobie wydarzeń. Mimo dużego zainteresowania Zebrzydowskim w drugiej połowie XIX wieku, nie znaleziono odpowiedzi na nurtujące wszystkich pytanie dotyczące oceny postawy Mikołaja Zebrzydowskiego. W związku z 400. rocznicą śmierci Mikołaja Zebrzydowskiego autor przeanalizował sposoby przedstawiania go, począwszy od tych, które powstały za lat jego życia po XIX wieczne, poszukując odpowiedzi na temat przyczyny występowania dwóch tak skrajnych sposobów przedstawiania magnata z Zebrzydowic. Autor połączył wyobrażenia plastyczne z literackimi, ponieważ informacje w nich zawarte wzajemnie się uzupełniają, umożliwiając m.in. na ustalenie fizjonomii Zebrzydowskiego.

EN

Together with first 19th century literary visions by J.U. Niemcewicz, there appeared an image of M. Zebrzydowski as a proud magnate who, driven by private interest, contributed to Poland’s downfall. Opponents of such portrayals of Zebrzydowski also took the opportunity to voice their opinions in that period. As a result, interest in Mikołaj Zebrzydowski as a partly mysterious figure grew, and his attitude was re-interpreted, sometimes looking at his rebellion from the perspective of contemporary events. In spite of the keen interest in Zebrzydowski in the second half of the 19th century, no answer was found to the commonly asked question of his attitude. In connection with the 400th anniversary of Mikołaj Zebrzydowski’s death, the author analyzed the portrayals of Zebrzydowski, starting with those created during his life to the 19th-century works, in an attempt to determine the reason for the extreme ways in which the magnate of Zebrzydowice was portrayed. Visual images are juxtaposed with literary descriptions, since information contained in these sources is complimentary (e.g. we may ascertain Zebrzydowski’s appearance).

3

O Mikołaja Zebrzydowskiego przypadkach, czyli słów kilka o Jego pierwszej biografii

63%

Więch A. S.

Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

|

2020

|

issue 23

245-248

EN

The publication is the first comprehensive attempt to analyze the life, activity, legacy and place in the social memory of Mikołaj Zebrzydowski. The book was based on a broad source and literature on the subject.

4

Proboszczowie zebrzydowiccy w XVII i XVIII w.

63%

Wróbel E.

Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

|

2021

|

issue 24

112-130

PL

Parafia św. Michała Archanioła (dawniej św. Marcina) w Zebrzydowicach koło Kalwarii Zebrzydowskiej została założona w średniowieczu na gruntach należących do Radwanitów, czyli rycerzy herbu Radwan. Do ich potomków należał wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski (1553-1620), który po reformacji przywrócił w parafii obrządek katolicki i mianował jej proboszcza, zapewniając mu odpowiednie wynagrodzenie. Odtąd księży na to stanowisko powoływali potomkowie Zebrzydowskiego, a następnie Czartoryscy z Korca, którzy odziedziczyli miasto po śmierci ostatniego Zebrzydowskiego, Michała (zm. w 1667). W artykule omówiono m.in. warunki, w jakich pracowało duchowieństwo w okresie staropolskim. Wpisy biograficzne dotyczące osiemnastu księży w Zebrzydowicach wskazują, że byli oni typowymi przedstawicielami dworu duchownego z XVII/XVIII wieku. Jednak fakt, że w tej grupie było sześciu księży ze stopniami naukowymi, z których pięciu było czynnymi wykładowcami Uniwersytetu Krakowskiego, wskazuje na pewną nieprawidłowość w ówczesnym modelu wiejskiego proboszcza.

EN

St. Michael Archangel’s parish (formerly St. Martin’s parish) in Zebrzydowice, near Kalwaria Zebrzydowska, was established in the Middle Ages on the land owned by the Radwanita, i.e. knights bearing the Radwan coat of arms. Their descendants included Krakow voivode Mikołaj Zebrzydowski (1553-1620), who restored the Catholic rites in the parish after the Reformation and appointed its priest, providing him with appropriate remuneration. Henceforth, priests were appointed to this position by Zebrzydowski’s descendants, and then by the Czartoryski family from Korzec, who inherited the town after the death of the last Zebrzydowski (Michał, who died in 1667). The article discusses, among other subjects, the conditions in which the clergy worked in the Old Polish period. Biographical entries concerning eighteen priests in Zebrzydowice show that they were typical representatives of the 17th/18th century clerical estate. However, the fact that the group included six priests with academic degrees, five of whom were active lecturers at the University of Krakow, reveals a certain irregularity in the then model of a rural parish priest.

5

Nowy Zebrzydów – przykład miasta kalwaryjnego położonego w cieniu symbolicznego Miasta Świętego

63%

Płonka M.

TECHNE. Seria Nowa

|

2022

|

issue 9

201-218

EN

Among all types of modern Polish cities, the settlements lying in the shadow of the Calvary complexes were collectively called Calvary towns. The oldest example included in this group – Zebrzydow aka Nowy Zebrzydow (today Kalwaria Zebrzydowska) - was a private town, providing a base for a much larger symbolic city, which was Jerusalem copied after Christian van Adrichem’s treatise, in the lands of Lanckorona and Barwałd eldership. The construction of the Polish Holy Land, however, violated the existing rules for the location of cities. Already in the first years of erecting the chapels, huge problem arose, because Mikołaj Zebrzydowski gave the best lands of peasants from the surrounding royal lands – Stronie and Leśnica to the construction of the complex. Due to hunger, the peasants were forced to migrate, e.g. to Zebrzydow, where they soon formed the middle class. With their appearance in the city, the cultivation of land was instilled in the city, which, apart from trading devotional items and serving pilgrims, constituted the main income of the townspeople. In addition, the city located by Mikołaj, and later by his son Jan, was to be “worthy” of the Holy City. Therefore, it was forbidden to graze livestock in the area of Jerusalem, it was ordered to properly celebrate church ceremonies in the city, and Jews and heretics were forbidden to settle there. The aim of the article is to clarify the definition of a Calvary town on the example of Zebrzydow, additionally taking into account, inter alia, the ideological importance of this type of center as a purely Catholic city.

PL

Pośród wszystkich typów nowożytnych miast polskich osady leżące w cieniu kompleksów kalwaryjnych zostały nazwane zbiorczo miasteczkami kalwaryjnymi. Zaliczany do tej grupy najstarszy przykład – Zebrzydów vel Nowy Zebrzydów (ob. Kalwaria Zebrzydowska) – był miastem prywatnym, stanowiącym zaplecze dla znacznie większego od siebie miasta symbolicznego, którym była skopiowana na ziemiach starostwa lanckorońskiego i barwałdzkiego za traktatem Christiana van Adrichema Jerozolima. Budowa polskiej Ziemi Świętej naruszyła jednak dotychczasowe zasady lokacji miast. Już w pierwszych latach wznoszenia kaplic pojawił się ogromny problem, ponieważ pod budowę kompleksu Mikołaj Zebrzydowski oddał najlepsze ziemie chłopów z okolicznych królewszczyzn – Stronia i Leśnicy. W związku z głodem chłopi zmuszeni byli do przymusowej migracji, m.in. do Zebrzydowa, w którym niedługo potem tworzyli stan mieszczański. Wraz z ich pojawieniem się w mieście zaszczepiono kulturę uprawiania ziemi, która obok handlu dewocjonaliami i obsługi pielgrzymów stanowiła główny dochód mieszczan. Do tego lokowane przez Mikołaja, a później jego syna Jana miasto miało być „godne” Miasta Świętego. Zabroniono więc wypasu zwierząt hodowlanych w obszarze Jerozolimy, nakazano należycie święcić w mieście uroczystości kościelne, a także zakazano osiedlania się tu Żydom oraz heretykom. Celem artykułu jest doprecyzowanie definicji miasteczka kalwaryjnego na przykładzie Zebrzydowa, uwzględniając dodatkowo m.in. ideowe znaczenie tego typu ośrodka jako miasta czysto katolickiego.

Refine search results

2 Folia Historica Cracoviensia

2 Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

1 TECHNE. Seria Nowa

2 Płonka M.

1 Więch A. S.

1 Wróbel E.

1 Wróbel E. E.

1 2022

1 2021

2 2020

1 2006

Bractwo Pana Wojewody

Portrayals of Mikołaj Zebrzydowski’s in Literature and Art

O Mikołaja Zebrzydowskiego przypadkach, czyli słów kilka o Jego pierwszej biografii

Proboszczowie zebrzydowiccy w XVII i XVIII w.

Nowy Zebrzydów – przykład miasta kalwaryjnego położonego w cieniu symbolicznego Miasta Świętego