Search results

1

Orzeł Biały z 1 VIII 1919 roku – idealny wzór polskiego orła państwowego czy „heraldyczne nieszczęście”? Uwagi na marginesie inicjatywy obywatelskiej w sprawie przywrócenia „tradycyjnego” herbu Rzeczypospolitej

100%

Adamczewski M.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2018

|

vol. 20

7-42

EN

In 2018, a group of politicians submitted a proposal to change the coat of arms of Poland. They proposed that the coat of arms of the Polish state that is currently used replaced with the coat of arms from 1919. The coat of arms of the Polish state from 1919 resembled the emblem used in the 18th and 19th centuries. The crown on the head of the eagle from 1919 took the form of a closed crown with a cross. The eagle in the crown with the cross – according to the applicants – symbolizes both state sovereignty and national sovereignty. The eagle in the crown with the cross – what the applicants pointed out – has been a traditional eagle of Poland for centuries. The author of the article draws attention to the errors contained in the arguments for the change of the coat of arms of Poland. The author draws attention to historical, symbolic, political and aesthetic arguments, which together allow for a critical assessment of the application. The most important are historical arguments. The basic sources – the seals of Polish kings – from the coronation of Przemysław II to Stanisław August – have the image of an eagle in the open crown without a cross. The crown closed with a cross on the head of the eagle on the royal seals appeared in the 18th century. This observation proves that the eagle in the official coat of arms of Poland until the mid-18th century had an open crown without a cross. However, the crown closed with a cross on the head of the Polish eagle often appeared on the unofficial images of the White Eagle. In the 19th century, during the November Uprising, the National Government issued an important decision on the coat of arms of Poland. The eagle from February 1831 was crowned with an open crown. The eagle in the open crown replaced the eagle in a closed crown with a cross. The government‘s decision of February 1831 about the coat of arms was invoked by politicians who designed the emblem of Poland in 1919. However, they did not know that the official eagle of February 1831 had an open crown. They mistakenly believed that the Polish eagle had a crown closed with a cross throughout the November Uprising. The question remains open whether the Polish eagle of 1919 would be crowned with a crown closed with a cross if the politicians who designed it knew exactly what form the coat of arms of February 1831 was. Historians agree with the opinion that state emblems change their form, and the form of coats of arms changes with artistic and historical periods. The coat of arms of the Polish state in the following years may be changed. The question should be asked whether the new form of the coat of arms should closely repeat the pattern from previous historical periods. Many believe that the alternative to duplicating old eagle designs is to create an Polish eagle in „modernist“ stylization, appropriate to the aesthetics of the early 21st century.

PL

1 sierpnia 1919 r. Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o polskich godłach państwowych. Posłowie w trakcie obrad parlamentarnych zgłosili szereg wątpliwości w sprawie formy Orła Białego przedłożonego do poselskiej akceptacji. Pomimo zastrzeżeń i wątpliwości Sejm przyjął zgłoszoną regulację. Ustawa z 1919 r. nie zakończyła dyskusji na temat polskich znaków państwowych, a jedynie wprowadziła znak tymczasowy i zapowiedziała jego uszczegółowienie. Godło przyjęte 1 sierpnia 1919 r. było jednym z trzech znaków w grupie ważnych orłów rywalizujących u progu II Niepodległości o miano godła państwowego. Dwa pozostałe godła – orzeł Kazimierza Kierskiego z początku 1917 r. lub nawet z końca 1916 r. i orzeł Bronisława Gembarzewskiego z początku 1917 r. – w różnym czasie pełniły funkcje polskich znaków przedpaństwowych, a nawet funkcje polskich znaków państwowych po 11 listopada 1918 r. Orzeł z sierpnia 1919 r. sylwetą odwoływał się do tradycji polskich znaków państwowych z końca XVIII i XIX w. Wyrażał ciągłość państwa i akcentował przywiązanie twórców godła do tradycji powstania listopadowego i – werbalnie – do herbu ustanowionego przez Sejm i Rząd Narodowy na początku 1831 r. Słuszne założenie o zachowaniu ciągłości z decyzjami władz powstańczych z 1831 r. jednakowoż nie zostało w 1919 r. dobrze zrealizowane. Orzeł z sierpnia 1919 r. był inny od orła z 1831 r., a także został gorzej od niego narysowany. Z tego powodu podjęte zostały prace, które finalnie przynieść miały lepszy wzór godła. Od sierpnia 1919 r. w Ministerstwie Sztuki i Kultury, a następnie w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego przygotowywano nowe wersje godła Rzeczypospolitej. Prace nadzorowane przez aparat państwowourzędniczy II Rzeczypospolitej zmierzały do stworzenia znaku, który stylizacją nawiązywałby do godła z sierpnia 1919 r. Równolegle do prac ministerialnych czołowi graficy ówczesnej Polski opracowywali własne Orły Białe, często wzorując się na orłach jagiellońskich. Na uwagę zasługują prace prof. Zygmunta Kamińskiego i Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej. Zaprojektowane przez nich w 1924 i 1925 r. orły zainteresowały rządzących Polską po zamachu majowym z 1926 r. i rządzący ci zlecili w 1927 r., aby prof. Kamiński przygotował wzór nowego herbu Rzeczypospolitej. Orzeł Biały prof. Z. Kamińskiego z 1927 r. formą odbiegał od wzoru z sierpnia 1919 r., a jakością wykonania wyraźnie przewyższał dotychczasowe godło. Kontrowersje wzbudziła zmiana korony na głowie orła. W miejsce korony zamkniętej prof. Kamiński wprowadził koronę otwartą. Dla polityków i dla zwolenników ugrupowań prawicowo-narodowych taka korekta – szczególnie, że nastąpiła po zbrojnym zamachu stanu w maju 1926 r. i bez udziału parlamentu – była nie do zaakceptowania. Dyskusja wywołana zmianą formy korony, czy szerzej – zmianą formy polskiego orła państwowego w 1927 r. trwa do dziś. Heraldycy i politycy spierają się, czy w herbie Rzeczypospolitej powinna być korona otwarta, czy też korona zamknięta, a politycy prawicowo-narodowi podpowiadają, że Rzeczypospolitej należy przywrócić jej tradycyjne godło, a tym tradycyjnym godłem – według polityków prawicowo-narodowych – jest orzeł z sierpnia 1919 r. Odpowiedź na pytanie o właściwą formę polskiego orła państwowego, a także o rodzaj jego korony nie jest łatwa. Źródła (w tym przypadku analizowane były królewskie pieczęcie) sugerują odpowiedź. W długim trwaniu, w okresie przedrozbiorowym polski orzeł ukoronowany był koroną otwartą. Ponadto w 1831 r. Sejm powstańczej Polski i jej rząd zgodnie przyjęli herb z orłem „jagiellońskim” ukoronowanym także koroną otwartą. Korona zamknięta na głowie orła na pieczęciach pojawiła się w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Była popularna w przedstawieniach polskiego orła w XIX w. i ta dziewiętnastowieczna tradycja korony zamkniętej wpłynęła na treść dwudziestowiecznej dyskusji o godle Rzeczypospolitej.

2

Pieczęć tzw. Rzeczypospolitej Mosińskiej z 1848 r. Ze studiów nad pieczęciami powstańczymi XIX w.

84%

Stróżyk P.

Historia Slavorum Occidentis

|

2023

|

issue 3(38)

201-226

EN

In his article, the author presents a critical analysis of an unknown seal of the Republic of Mosina from 1848, stored in the PAN Kórnik Library.

3

Orzeł Biały w polskich herbach miejskich

84%

Marecki J.

Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

|

2021

|

vol. 28

69-94

EN

Among the many coats of arms of cities located in Poland, the ones with the image of the White Eagle, which is the state coat of arms (emblem), stand out. The White Eagle is in the coats of arms of nine Polish cities. The depiction of the eagle occurs in knightly, noble, city and church heraldry. The adoption of the White Eagle as an emblem is not accidental, it has its historical and social justification. It was also a kind of distinction for the city whose coat of arms contained elements taken from the national coat of arms. Most often it referred to the granting of city rights by Polish rulers and to the historical role played by the cities that use them today. It is also worth emphasizing that the White Eagle in the coat of arms built a sense of belonging to the state community and strengthened the sense of national identity during the period of national captivity.

PL

Wśród wielu herbów miast leżących na terenie Polski wyróżniają się te, na tarczach których widnieje wyobrażenie Orła Białego będącego herbem (godłem) państwowym. Orzeł Biały znajduje się w herbach dziewięciu miast polskich. Przedstawienie orła występuje w heraldyce rycerskiej, szlacheckiej, miejskiej i kościelnej. Przyjęcie Orła Białego jako godła nie jest przypadkowe, ma swoje uzasadnienie historyczne i społeczne. Stanowiło także pewne wyróżnienie dla miasta, w którego herbie znajdowały się elementy zaczerpnięte z herbu państwowego. Najczęściej nawiązywało do nadania praw miejskich przez władców Polski oraz do historycznej roli, jaką odegrały używające je współcześnie miasta. Warto też podkreślić, że Orzeł Biały w herbie budował poczucie przynależności do wspólnoty państwowej i utwierdzał poczucie tożsamości narodowej w okresie niewoli narodowej.

4

Pod sztandarem z Orłem Białym. Walka z bolszewikami w świetle afiszy, druków ulotnych, odezw i jednodniówek

59%

Kuba G.

Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej

|

2020

|

issue 1(13)

63-77

EN

The article presents the image of the White Eagle as a propaganda symbol during the war with the Bolsheviks. It was used in the creation of posters, leaflets, appeals and one-day papers. The author’s reflections are accompanied with examples of social life documents from the collections of the Central Military Library.

PL

Autor w artykule przedstawia wizerunek Orła Białego jako symbolu propagandowego w okresie walk z bolszewikami, który wykorzystywany był między innymi przy projektowaniu afiszy, druków ulotnych, odezw i jednodniówek. Rozważania autora zostały zilustrowane przykładami dokumentów życia społecznego znajdującymi się w zbiorach Centralnej Biblioteki Wojskowej.

5

Badania weksylologiczne oraz problematyka konserwatorska XX-wiecznego sztandaru kombatanckiego powstańców wielkopolskich pochodzącego ze zbiorów Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

51%

Popiołek D.

Studia Lednickie

|

2023

|

issue XXII

9-57

EN

The following article is devoted to vexillological research and conservation aspects of the 20th-century veterans’ banner of the Insurgents and Warriors Society (TPiW) from Zdziechowa against the background of the regional tradition of the Wielkopolska Uprising. The work has three objectives. The first is the verification of archival materials, placed in the historical context of the battle of Zdziechowa and the development of the Insurgents and Warriors Society (the history of its establishment, the assumptions adopted and the figures of veterans). The second – identification of the kind and type of banner, its construction, and the technique and technology of its manufacture, together with the determination of the state of its preservation and the indication of the causes of the damage it has received. In addition, an attempt was made to determine the provenance of the banner, its dating, and to identify the manufacturing plant (workshop) in which it was made. The conducted study involved scientific consultation, research of source materials, as well as comparative analysis of analogously dated objects. The obtained results of the formal and content analysis and their interpretation constitute the content of this article.

PL

Poniższy artykuł poświęcony jest badaniom weksylologicznym oraz problematyce konserwatorskiej XX-wiecznego sztandaru kombatanckiego Towarzystwa Powstańców i Wojaków ze Zdziechowy na tle regionalnej tradycji powstania wielkopolskiego. W pracy podjęto trzy zasadnicze cele. Pierwszym jest weryfikacja materiałów archiwalnych, ujęta w kontekście historycznym bitwy pod Zdziechową oraz rozwoju TPiW (historii jego powstania, przyjętych założeń oraz postaci kombatantów). Drugim – identyfikacja rodzaju i typu sztandaru, jego konstrukcji oraz techniki i technologii wykonania wraz z określeniem stanu zachowania i wskazaniem przyczyn powstałych zniszczeń. Ponadto podjęto próby ustalenia proweniencji sztandaru, jego datowania i określenia zakładu produkcyjnego (warsztatu), w którym powstał. Opracowanie przedmiotu badań zostało przeprowadzone na podstawie konsultacji naukowych, badań materiałów źródłowych, a także analiz porównawczych analogicznie datowanych obiektów. Uzyskane wyniki analizy formalnej i treściowej oraz ich interpretacja stanowią treść niniejszego artykułu.

Refine search results

1 Historia Slavorum Occidentis

1 Studia Lednickie

1 Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

1 Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej

1 Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

1 Adamczewski M.

1 Kuba G.

1 Marecki J.

1 Popiołek D.

1 Stróżyk P.

2 2023

1 2021

1 2020

1 2018

Orzeł Biały z 1 VIII 1919 roku – idealny wzór polskiego orła państwowego czy „heraldyczne nieszczęście”? Uwagi na marginesie inicjatywy obywatelskiej w sprawie przywrócenia „tradycyjnego” herbu Rzeczypospolitej

Pieczęć tzw. Rzeczypospolitej Mosińskiej z 1848 r. Ze studiów nad pieczęciami powstańczymi XIX w.

Orzeł Biały w polskich herbach miejskich

Pod sztandarem z Orłem Białym. Walka z bolszewikami w świetle afiszy, druków ulotnych, odezw i jednodniówek

Badania weksylologiczne oraz problematyka konserwatorska XX-wiecznego sztandaru kombatanckiego powstańców wielkopolskich pochodzącego ze zbiorów Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy