Search results

1

Fronda. Rozłam w Stowarzyszeniu PAX w 1955 roku. (Geneza – przebieg – konsekwencje)

100%

Sikorski T.

Dzieje Najnowsze

|

2018

|

vol. 50

|

issue 1

PL

Artykuł stanowi próbę wielopłaszczyznowego ukazania podłoża wewnątrzśrodowiskowego konfliktu w Stowarzyszeniu PAX, który w 1955 r. doprowadził do poważnego w skutkach rozłamu. W pierwszej części tekstu skoncentrowano uwagę na genezie grupy, która opuści PAX. W drugiej części artykułu dokonano analizy procesu wewnętrznej dekompozycji Stowarzyszenia PAX, który doprowadził do opuszczenia jego szeregów przez tzw. frondę. Omówiono zarówno podstawowe źródła konfliktu, jak też przebieg wewnętrznego sporu, z uwzględnieniem optyki dwóch stron konfliktu. The article is an attempt at multi-faceted presentation of the underlying causes of the internal conflict within the PAX Association, which in 1955 led to a split with serious consequences. The first part focuses on the origins of the group which would leave PAX. The second part is and analysis of the process of internal decomposition of the PAX Association, which led the so-called Fronde to leave its ranks. The text discusses both the basic causes of the conflict, and its internal course, seen from the both sides.

2

Zbigniew Bonawentura Fróg (1920–1986) – ksiądz, publicysta, działacz Stowarzyszenia PAX, tajny współpracownik i major Służby Bezpieczeństwa na etacie niejawnym

100%

Krzysztofiński M.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2022

|

issue 20

481-522

EN

The article shows the creation and functioning of the periodical Ancora. Pismo katolików poświęcone zagadnieniom odnowy soborowej Kościoła in personal and structural terms. Father Zbigniew Bonawentura Fróg (1920–1986), a priest of the Przemyśl diocese since 1943, a personal information source of the Security Service, and finally its clandestine officer, played a major role in this endeavour. The text is a contribution to further in-depth research into the disintegration activities carried out by various structures of the repressive apparatus in the Polish People’s Republic, with particular emphasis on the significance of Department IV of the Security Service of the Ministry of the Interior in this field.

PL

Artykuł ukazuje powstanie i funkcjonowanie periodyku „Ancora. Pismo katolików poświęcone zagadnieniom odnowy soborowej Kościoła” w ujęciu personalnym i strukturalnym. W tym przedsięwzięciu główną rolę odegrał ks. Zbigniew Bonawentura Fróg (1920–1986), kapłan diecezji przemyskiej od 1943 r., osobowe źródło informacji SB, wreszcie jej funkcjonariusz na etacie niejawnym. Tekst jest przyczynkiem do dalszych pogłębionych badań nad działalnością dezintegracyjną prowadzoną przez różne struktury aparatu represji w PRL ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia na tym polu Departamentu IV SB MSW.

3

Aleksander Bocheński and his political realism: an outline

100%

Orzełek A.

Folia Historica Cracoviensia

|

2021

|

vol. 27

|

issue 1

85-110

PL

Realizm polityczny jest pojęciem trudnym w definicji. Pomocna może być w tym przypadku analiza specyficznych przykładów. Niniejszy tekst dotyczy problemu realizmu w myśli politycznej Aleksandra Bocheńskiego. Wyrażana przez publicystykę, ulegała znamiennej ewolucji. Przed 1939 r. był on rzecznikiem Polski „mocarstwowej”, podczas wojny snuł plany kolaboracji z Niemcami, po 1945 r. był apologetą Polski Ludowej, broniąc jej także w III Rzeczypospolitej. Bocheński szukał politycznego realizmu, nie oznacza to jednak, że zawsze udało mu się pozostać w tym nurcie refleksji o polityce.

EN

Political realism is not easy to define. The analysis of specific cases may help. In this text, I wonder whether Aleksander Bocheński was a political realist. His journalism has undergone a significant evolution. He was a supporter of the Polish „power state” before 1939, he wanted to collaborate with the nazi Germans during the war years, and after the war he was an apologist for People's Poland and a critic of the Third Polish Republic. My considerations prove, that Bocheński was looking for political realism in his life and oeuvre, not always, however, entering this trend of reflection on politics.

4

Stowarzyszenie PAX jako instytucja pamięci zbiorowej

80%

Kuta C.

Kultura i Polityka

|

2015

|

issue 18

68-80

PL

Stowarzyszenie PAX to organizacja, której geneza wywodzi się ze środowiska skupionego po II wojnie światowej wokół Bolesława Piaseckiego i nazywanego powszechnie – od nazwy wydawanego przez nich od 1945 r. tygodnika – grupą „Dziś i Jutro”. Formalnie Stowarzyszenie PAX zostało zarejestrowane 9 kwietnia 1952 r. Organizacja ta jawnie kolaborowała z władzami komunistycznymi. Mimo to przygarniała w swoje szeregi byłych żołnierzy Armii Krajowej, podziemia niepodległościowego oraz tych, którzy ze względu na działalność antykomunistyczną nie mogli znaleźć zatrudnienia. Prowadzony przez Stowarzyszenie PAX Instytut Wydawniczy był w rządzonym przez komunistów kraju jedynym miejscem, gdzie obok publikacji o charakterze religijnym mogły na szerszą skalę ukazywać się wspomnienia i książki dotyczące Armii Krajowej i Powstania Warszawskiego. W ten sposób Stowarzyszenie PAX pielęgnowało pamięć o bohaterach, o których zabraniała pisać komunistyczna cenzura.

EN

The PAX Association derives from the environment concentrated around Bolesław Piasecki after World War II, and widely called today “Dziś i Jutro” group, from the name of a weekly periodical they have been publishing since 1945. It was formally registered on April 9th, 1952. This organization openly collaborated with the communist authorities. Despite this fact, it admitted into its ranks the former soldiers of the Home Army, the independence underground and those people, who couldn’t find employment as a result of their anti-communist activity. The Publishing Institute run by the PAX Association was the only place in a communist country where, apart from the religious publications, a significant number of memoirs and books about the Home Army and the Warsaw Uprising could appear. In this way the PAX Association was taking care of the memory about the heroes, banned by the communist censorship.

5

U genezy Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego. Powstanie i rozpad pierwszego zespołu redakcyjnego tygodnika „Za i Przeciw”

80%

Orzełek A.

Kwartalnik Historyczny

|

2019

|

vol. 126

|

issue 4

PL

Jesienią 1956 r. Stowarzyszenie „Pax”, najpotężniejsza organizacja polityczna katolików świeckich w PRL, przeżyło rozłam. Grupa działaczy z Janem Frankowskim i Konstantym Łubieńskim na czele dążyła do usunięcia z jego kierownictwa Bolesława Piaseckiego, a gdy okazało się to niemożliwe, do utworzenia nowej organizacji. Dyskusja nad jej obliczem ideowym na łamach nowo powstałego tygodnika „Za i Przeciw” doprowadziła do konfliktu między Frankowskim i jego współpracownikami oraz powołania Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego.

EN

In the autumn of 1956, the PAX Association, the most powerful political organisation of the secular Catholics in the Polish People’s Republic, experienced a split. A group of activists, with Jan Frankowski and Konstanty Łubieński at the head, wanted to remove Bolesław Piasecki from the Association’s leadership, and when this became impossible, to establish a new organisation. A discussion on its ideological shape in the weekly Za i Przeciw (For and Against) led to a conflict between Frankowski and his colleagues and ultimately to the formation of the Christian Social Association (Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne).

6

Koncepcja socjalizmu wieloświatopoglądowego Stowarzyszenia „PAX” w ocenie centralnych organów bezpieczeństwa Polski Ludowej w okresie rządów Władysława Gomułki i Edwarda Gierka (1956–1980)

80%

Orzełek A.

Dzieje Najnowsze

|

2019

|

vol. 51

|

issue 4

EN

The PAX Association under the leadership of Bolesław Piasecki sought to create a party of Catholics on their political bases. These aspirations were based on the concept of “multi-outlook socialism”. These activities, especially in times of Władysław Gomułka and Edward Gierek, met with firm counteractions of the state security organs.

PL

Stowarzyszenie „PAX” pod kierownictwem Bolesława Piaseckiego dążyło do utworzenia na swojej bazie politycznej partii katolików. Głębszą filozoficzną podbudową tych dążeń była koncepcja „socjalizmu wieloświatopoglądowego”. Działania te, zwłaszcza w dobie rządów Władysława Gomułki i Edwarda Gierka, spotykały się ze zdecydowanym przeciwdziałaniem organów bezpieczeństwa państwa.

7

Droga ideowa Konstantego Łubieńskiego (1910–1977). Zarys problematyki

80%

Orzełek A. K.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2022

|

vol. 21

|

issue 2

251-277

EN

The subject of this text is the political activity and ideological choices of Konstanty Łubieński (1910–1977). He started his political activity in the Piłsudski-ite “power movement”. Always socially sensitive, already before 1939 he pondered on ways to improve living conditions for workers and the rural population. During the Second World War, he was active in the underground, rising to the position of commander of the Mielec district of the Home Army. The “Storm” action, in which he took part, and his arrest by the Soviets led him to seek new forms of activity. After escaping from captivity, he was active in the Labour Party, and later in the “Today and Tomorrow” group, where he became famous for his article An open letter to Mr Juliusz Łada, proclaiming the collaboration of Catholics with Communists. Only in 1956, at the time of the “thaw”, did he feel disappointed with Bolesław Piasecki, leaving the “PAX” Association and becoming one of the leaders of the “secession” group. He was a leader of the environment of the “non-partisan democratic left”, which was removed from the weekly “For and Against” by Jan Frankowski. After these events, Łubieński became associated with the Znak movement, working in its parliamentary circle and the Warsaw Club of Catholic Intelligentsia. He was an advocate of departing from neo-positivism, and, as an ideological socialist, was in favour of closer cooperation of the milieu with the authorities. This led to a split in “Sign”, the symbol of which was Łubieński’s parliamentary speech in 1976, in which he endorsed the changes to the Constitution, and Stanisław Stomma abstained from voting on their approval. Łubieński broke up “Sign” and created the Polish Club of Catholic Intelligentsia, a success he achieved at the end of his life, without having had time to politically discount its results.

PL

Tematem artykułu jest działalność polityczna i wybory ideowe Konstantego Łubieńskiego (1910–1977), który swoją aktywność zawodową rozpoczynał w około piłsudczykowskim ruchu „mocarstwowym”. Zawsze wrażliwy społecznie, już przed 1939 r. zastanawiał się nad sposobami poprawy warunków życia robotników i ludności wiejskiej. W czasie II wojny światowej działał w podziemiu, dochodząc do stanowiska dowódcy obwodu Mielec Armii Krajowej. Akcja „Burza”, w której brał udział i aresztowanie przez Sowietów skłoniły go do poszukiwania nowych form działania. Po ucieczce z niewoli udzielał się w Stronnictwie Pracy, a następnie w grupie „Dziś i Jutro”, gdzie zasłynął proklamującym współpracę katolików z komunistami artykułem List otwarty do Pana Juliusza Łady. Dopiero w 1956 r., w dobie „odwilży”, poczuł się rozczarowany postawą Bolesława Piaseckiego, opuścił Stowarzyszenie „PAX” i został jednym z przywódców grupy „secesji”. Był liderem środowiska „bezpartyjnej lewicy demokratycznej”, które z tygodnika „Za i Przeciw” usunął Jan Frankowski. Po tych wydarzeniach Łubieński związał się z ruchem „Znak”, pracując w jego kole poselskim i warszawskim Klubie Inteligencji Katolickiej. Był zwolennikiem odejścia od neopozytywizmu, a jako ideowy socjalista opowiadał się za bliższą współpracą środowiska z władzami. Doprowadziło to do rozłamu w „Znaku”, którego symbolem stało się – afirmujące zmiany w konstytucji w 1976 r. – przemówienie sejmowe Łubieńskiego i wstrzymanie się od głosu nad ich akceptacją przez Stanisława Stommę. Łubieński, rozbijając „Znak” i tworząc Polski Klub Inteligencji Katolickiej, osiągnął sukces u schyłku życia, nie zdążywszy politycznie zdyskontować jego rezultatów.

Refine search results

2 Dzieje Najnowsze

1 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

1 Folia Historica Cracoviensia

1 Kultura i Polityka

1 Kwartalnik Historyczny

1 Przegląd Nauk Historycznych

3 Orzełek A.

1 Krzysztofiński M.

1 Kuta C.

1 Orzełek A. K.

1 Sikorski T.

2 2022

1 2021

2 2019

1 2018

1 2015

Fronda. Rozłam w Stowarzyszeniu PAX w 1955 roku. (Geneza – przebieg – konsekwencje)

Zbigniew Bonawentura Fróg (1920–1986) – ksiądz, publicysta, działacz Stowarzyszenia PAX, tajny współpracownik i major Służby Bezpieczeństwa na etacie niejawnym

Aleksander Bocheński and his political realism: an outline

Stowarzyszenie PAX jako instytucja pamięci zbiorowej

U genezy Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego. Powstanie i rozpad pierwszego zespołu redakcyjnego tygodnika „Za i Przeciw”

Koncepcja socjalizmu wieloświatopoglądowego Stowarzyszenia „PAX” w ocenie centralnych organów bezpieczeństwa Polski Ludowej w okresie rządów Władysława Gomułki i Edwarda Gierka (1956–1980)

Droga ideowa Konstantego Łubieńskiego (1910–1977). Zarys problematyki