Search results

1

Legaci apostolscy w Polsce w wiekach średnich i ich rola w przyjmowaniu partykularnego ustawodawstwa kościelnego przez Kościół polski – aspekty edukacyjne

100%

Ratajczak K.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2010

|

issue 26

7-18

EN

The official reception of the conciliar legislation in medieval Poland was greatly influenced by the papal legates, ambassadors endowed with papal authority, who brought conciliar canons to the country ruled at the time by the Piasts and made them public at councils convened with the participation of papal legates, closely monitored the observance of Canon Law and its scope expansion, concurred statutes of Polish provincial and diocesan councils, approved or rejected nominations of bishops, etc. They also acted as intermediaries in personal interventions of popes in their involvement in the functioning of the Church in Poland. Their duties also included inspections in dioceses. Visits of papal legates in Poland were relatively frequent and their main goal was to enforce and implement ecclesiastical reforms in the country. In some instances, a strict relationship between a stay of a papal representative in Poland and the process of the creation and spread of schools is clearly observable. The article examines source accounts concerning the visits of papal legates in Poland, as well as analyses the available statues of legate councils in terms of the provisions included in them regarding education of representatives of the clergy and laymen alike.

2

„Jest czas wojny i czas pokoju…” W jakich porach roku prowadzono najczęściej działania wojenne w Polsce średniowiecznej?

71%

Ptak J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2018

|

issue 102

11-30

EN

The military actions in the Middle Ages usually did not take long. During these actions their participants undertook the military expeditions to the enemy territory trying to defeat the enemies’ army in battle or to conquer its fortresses. The possessions of the enemy were than regularly despoiled and devastated. To realize these goals, the most convenient times of the year were chosen, by taking into account the natural conditions and the possibilities of the military functioning. For the Polish people and some of their adversaries, the best time for conducting the war was late Summer and early Autumn. At these times the most battles took place, as the favorable weather conditions and the greater possibilities to fulfil the supply requirements were used. Big armies took part in them, being often led by monarchs and carrying out their actions numerous weeks. Their duration was however limited by the worsening of the weather conditions in the Autumn months and the physical and material exhaustion of the army. Another period of the year, which was also used to carry out the military actions was Winter. The severity of the weather conditions was compensated by the facilitating of moving through the territory, even in the areas which were difficult to access in the remaining periods of the year, such as the water reservoirs, in particular big rivers. The military actions in Winter had a different character then those in Summer or Autumn; they lasted usually short and the smaller armies participated in them. In the remaining times of the year the armed battles, in which the Polish people participated, took place more seldom and were conditioned by exceptional circumstances.

PL

Działania wojenne w średniowieczu trwały zazwyczaj krótko, w ich trakcie podejmowano zbrojne wyprawy na teren przeciwnika, dążąc do pokonania jego wojsk w bitwach lub zdobycia posiadanych przez niego twierdz, najczęściej ograbiano i dewastowano jego posiadłości. Do realizacji tych celów wybierano najdogodniejsze pory roku, uwzględniając panujące wówczas warunki naturalne i wynikające z nich możliwości militarnego funkcjonowania. Dla Polaków i niektórych ich przeciwników najlepszym czasem na prowadzenie wojen było późne lato i wczesna jesień. Wówczas też toczono najwięcej walk, korzystając ze sprzyjających warunków pogodowych i z większych niż w innych okresach możliwości zaspokojenia potrzeb aprowizacyjnych. Brały w nich udział duże armie, często pod dowództwem monarchów, prowadząc działania przez wiele tygodni. Ich długotrwałość była jednak ograniczona pogarszaniem się pogody w miesiącach jesiennych i wyczerpywaniem się sił uczestników. Innym okresem roku, także wykorzystywanym do prowadzenia akcji militarnych, była zima. Surowość warunków pogodowych była wówczas rekompensowana ułatwieniami w poruszaniu się w terenie trudno dostępnym w innych porach roku. Ułatwienia wynikały z zamarznięcia zbiorników wodnych, w tym także dużych rzek. Działania zbrojne w czasie zimowym miały inny charakter niż w okresie lata i jesieni, były zazwyczaj krótkotrwałe i uczestniczyły w nich mniejsze armie. W pozostałych porach roku walki orężne z udziałem Polaków również miały miejsce, zdarzały się jednak rzadziej i bywały uwarunkowane wyjątkowymi okolicznościami.

3

„Quidam de gregariis militibus…” Pospolici ludzie jako bohaterowie piastowskich wojen do połowy XIII wieku

71%

Ptak J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2019

|

issue 103

27-42

EN

In the period of rule of the Piast dynasty, the ordinary people constituted a large part of the army, however the authors of the chronicles describing the war events did not pay any special attention to them. Therefore, any mentions of the people from lower social strata, who stood out due to their extraordinary bravery and courage during the military actions, are to be considered even more precious. Among their achievements such incidents like: saving the monarchs’ life during the battles, a spontaneous initiation of a battle, which ended with a total victory, regaining of a lost castle or a heroic defense of an own castle against attacking enemy, were recorded. People performing these feats were simple warriors with low position in a social hierarchy or even placed in the army as servants without any intention of their direct participation in battles. Chroniclers described with appreciation the achievements of those who were obliged to fight holding arms, highlighting their bravery and sacrifice for the rulers, who rewarded it very generously. On the other hand, the military achievements of people belonging to the class of servants, who were not obliged to participate in the military actions were considered by these authors in a different way: as a result of headiness or bravura.

PL

W epoce piastowskiej dużą część wojska stanowiła pospolita ludność, zazwyczaj jednak autorzy kronik opisujących wydarzenia wojenne nie poświęcali jej większej uwagi. Tym cenniejsze wydają się obecne w ich przekazach wzmianki o ludziach z niższych warstw społecznych, którzy wyróżnili się niezwykłym męstwem i walecznością podczas działań militarnych. Wśród ich dokonań odnotowane zostały przypadki uratowania życia władcom podczas bitew, spontaniczne podjęcie walki zakończonej całkowitym zwycięstwem, odzyskanie utraconego grodu czy heroiczna obrona własnej warowni przed atakującym wrogiem. Ludzie dokonujący tych wyczynów byli prostymi wojownikami, nisko sytuowanymi w społecznej hierarchii albo nawet znajdowali się w wojsku jako służba nieprzeznaczona do bezpośredniego udziału w walkach. Kronikarze z podziwem pisali głównie o dokonaniach ludzi należących do pierwszej z tych kategorii, czyli zobowiązanych do walki z bronią w ręku, podkreślając ich męstwo i poświęcenie dla władców, którzy za te zasługi ich hojnie nagradzali. Natomiast militarne wyczyny osób czy grup wchodzących w skład czeladzi, od której nie wymagano udziału w walce zbrojnej, były oceniane przez tych autorów zupełnie inaczej, jako efekt porywczości czy brawury.

4

Nazwy roślin a obraz wierzeń pogańskich w powieściach o polskim średniowieczu

54%

Rogowska-Cybulska E., Doroszewski P.

Język - Szkoła - Religia

|

2014

|

vol. 9

|

issue 1

22-34

PL

Przedmiotem analizy w artykule jest fragment zagadnienia związanego z zasobem i funkcjami nazw roślin stosowanych w pięciu powieściach historycznych (Rzepicha, matka królów… F. S. Jezierskiego, Stara baśń J. I. Kraszewskiego, Lelum-Polelum W. Przyborowskiego, Ojciec i syn K. Bunscha oraz Puszcza A. Gołubiewa), których akcja rozgrywa się w Polsce od czasów przedhistorycznych po początek XI wieku. W opisie funkcji nazw roślin tekst ten nawiązuje do koncepcji A. Stoffa, który wyodrębnił sześć funkcji, jakie motywy roślinne mogą pełnić w dziełach literackich. Jedną z nich jest funkcja symboliczna. Użyte w pięciu analizowanych powieściach w tej funkcji motywy botaniczne odgrywają ważną rolę w kreowaniu obrazu wierzeń religijnych. W powieściach o wczesnym średniowieczu obraz wierzeń pogańskich został zdominowany przez stereotyp świętych dębów, w Rzepisze przejęty z kultury antycznej, w czterech pozostałych powieściach – rodzimy, dość podobny, ale nie całkiem jednakowy. Uzupełniają go użycia innych nazw roślin (np. nazw zbóż, ziół), ale, po pierwsze, nie mają one takiej wagi i wyrazistości, po drugie – ich zestaw jest dla każdego z opisywanych utworów odmienny.

EN

This paper discusses the range and functions of the plant names used in five historical novels (“Rzepicha, matka królów…” by F.S. Jezierski, “Stara baśń” by J.I. Kraszewski, “Lelum-Polelum” by W. Przyborowski, “Ojciec i syn” by K. Bunsch and “Puszcza” by A. Gołubiew), the action of which is set in Poland from pre-historical times until the beginning of the eleventh century. In the description of the plant names the paper refers to A. Stoff’s conception, who distinguished six functions of plant motifs in the literary works. Among them there is a symbolic function. Botanic motifs used in the five analyzed novels have the symbolic function and play an import role in creating the picture of religious beliefs. In the novels on the early Middle Ages the picture of pagan beliefs is dominated by a stereotype of holy oaks. In the “Rzepicha” this picture is drawn from the ancient culture, whereas in the other four novels it is based on native beliefs, although it differs to some extent in each of them. This picture of beliefs is supplemented by other plant names (e.g. of cereals or herbs). However, these names have neither an equivalent importance and clarity, nor they occur in the same combination in each novel.

Refine search results

2 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

1 Biuletyn Historii Wychowania

1 Język - Szkoła - Religia

2 Ptak J.

1 Doroszewski P.

1 Ratajczak K.

1 Rogowska-Cybulska E.

1 2019

1 2018

1 2014

1 2010

Legaci apostolscy w Polsce w wiekach średnich i ich rola w przyjmowaniu partykularnego ustawodawstwa kościelnego przez Kościół polski – aspekty edukacyjne

„Jest czas wojny i czas pokoju…” W jakich porach roku prowadzono najczęściej działania wojenne w Polsce średniowiecznej?

„Quidam de gregariis militibus…” Pospolici ludzie jako bohaterowie piastowskich wojen do połowy XIII wieku

Nazwy roślin a obraz wierzeń pogańskich w powieściach o polskim średniowieczu