Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Polish surnames
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Odmiana polskich nazwisk. Część I

100%
Firlej A.
Polonica
|
2018
|
vol. 38
19-49
EN
This thesis is devoted to one aspect of the culture of language, that is inflection of Polish surnames, which poses a great problem in educating young Poles because of little attention paid to it in classes of Polish in high schools. Author focused on the link between the basic, main form of the name and its correct inflection by third class high school students after 12 years of language education in school.
2
Content available remote

Odprzymiotnikowe nazwiska żeńskie w Polsce

85%
Walkowiak J. B.
Acta onomastica
|
2016
|
vol. 57
127-140
EN
The article is concerned with adjectival-type female surnames in Polish (other than those ending in -ski/-cki/-dzki), which since the end of WWII can generally be used by women in their masculine or feminine form. Its main goal is to analyse the choices that the female bearers of these surnames make regarding their form. The legal regulations pertaining to these surnames are presented in historical overview, and the varied attitudes of normative reference works towards the acceptability of masculine forms for women are outlined. Much space has also been devoted to the discussion of various problems encountered when trying to determine, on the basis of actual use, which surnames can indeed be treated as adjectival. It has been found that despite the seventy years that have elapsed since male forms of such surnames were made legally acceptable for women, most women concerned apparently still prefer the traditional feminine forms. Moreover, there is little relationship between the percentage of female users of a particular surname in its masculine form, and its appellative meaning or connotations. The surnames that are more popular in their male form are not necessarily those with the most potentially offensive semantic meaning.
3

„Piekielny” czy „Piekielna”? Konotacja nazwisk przymiotnikowych a wybór przez kobiety ich męskiej postaci

85%
Walkowiak J. B.
Język Polski
|
2017
|
vol. 97
|
issue 3
67-75
PL
Celem artykułu było zbadanie związku między postrzeganiem nazwisk zakończonych na -y, -i, a wyborem przez kobiety ich męskiej bądź żeńskiej postaci. Wybrano 50 nazwisk jednoznacznie przymiotnikowych (tj. nieużywanych w formie zakończonej na -a przez mężczyzn), równobrzmiących ze współcześnie używanymi przymiotnikami potencjalnie odnoszącymi się do człowieka (np. Chuda, Szalona, Głucha), o frekwencji co najmniej 200. Sto respondentek poproszono o ocenę każdego z nich w skali od 1 do 5, a następnie sprawdzono, czy istnieje korelacja pomiędzy średnią oceną danego nazwiska a odsetkiem kobiet noszących w 2002 roku jego postać męską. Wykazano istnienie ujemnej korelacji: im gorzej oceniane nazwisko, tym wyższy procent kobiet wybiera jego formę męską. Dodatkowo stwierdzono, że nazwiska o najwyższej frekwencji są oceniane wyłącznie dobrze lub bardzo dobrze, co można tłumaczyć tzw. efektem czystej ekspozycji („podoba mi się to, co dobrze znam”).
EN
In the article adjectival Polish surnames ending with -y, -i are analysed. Though their ratio in the overall onomasticon is relatively low, they are characteristic as far as their feminine forms are concerned: for most of the time since 1945 women have been able to choose between their masculine or feminine form. An attempt has been made to explore how such choices, accumulated over the years, are reflected in the synchronic data from the beginning of the 21st century. The study focuses on selected surnames identical with adjectives potentially applicable to humans – their looks (e.g. Szczerbaty ‘gap-toothed’, Chudy ‘thin’), character (Odważny ‘brave’, Wesoły ‘merry’) and other features that may be used of humans (Biedny ‘poor’, Ważny ‘important’). It was assumed that negative connotations (connected with surnames such as Ciężki ‘heavy’, Postrzelony ‘nutty’) would increase the likelihood of opting for the masculine form in order to distance oneself from the appellative meaning of the same-sounding adjective. Such a correlation has indeed been found. Besides, the relationship between the evaluation of a surname and its frequency in the onomasticon was investigated. It has been found that the most popular surnames tend to be rated higher, which might be an instance of the mere exposure effect as proposed by Robert Zajonc.
4
Content available remote

Adjectival vs. nominal: surnames with ambiguous declension paradigm in the Polish onymy

71%
Walkowiak J. B.
Acta onomastica
|
2021
|
vol. 62
|
issue 2
435-453
EN
The gender-marked -ski or -cki/-dzki ending surnames of adjectival origin are usually perceived, especially by foreigners, as the archetypal Polish surname type. Yet there also exists a numerically modest surname category, which includes such names as Załuska or Nędzka, and which was admittedly overlooked by prof. Kazimierz Rymut in his seminal surname dictionary Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych (1992‒94). This type is characterised by a mixed declension: some part of the name bearers decline their surname within the adjectival paradigm (with the masculine form Załuski, Nędzki, and the respective feminine form Załuska, Nędzka), while others ‒ within the nominal paradigm (featuring the same form Załuska, Nędzka for both genders, with identical declension). The present paper seeks to answer several questions connected with this surname type: how many such surnames of this kind there are in current use in Poland, how they differ in the degree of their nominality, and ‒ where possible ‒ also to outline their etymology, which might help decide which form, adjectival or nominal, may have been historically first.
CS
Příjmení zakončená na -ski nebo -cki/-dzki, která jsou adjektivního původu, jsou vnímána, a to obzvláště cizinci, jako typicky polský typ příjmení. Existuje však ještě další kategorie, která není tak početná a která zahrnuje příjmení jako Załuska nebo Nędzka. Tato kategorie byla ve slovníku polských příjmení Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych (1992‒94) vytvořeném prof. K. Rymutem nedopatřením opominuta. Pro tento typ je charakteristická dvojí deklinace: část nositelů své příjmení skloňuje jako adjektiva (mužská podoba Załuski, Nędzki a ženská podoba Załuska, Nędzka), další část pak svá příjmení skloňuje jako substantiva (Załuska, Nędzka pro nositele obou pohlaví). Tato studie se snaží zodpovědět několik otázek, které jsou s tímto typem příjmení spojeny: kolik příjmení tohoto typu se v současné době v Polsku vyskytuje, jak se liší v míře své “nominálnosti”, a (pokud je to možné) jaká je jejich etymologie, což by mohlo pomoci určit, který typ skloňování (adjektivní či substantivní typ) se objevil dříve.
5
Publication available in full text mode
Content available

Współczesne nazwiska Polaków o możliwej genezie litewskiej nieobecne w LPŽ, poświadczone w kartotece antroponimicznej LKI

57%
Walkowiak J.
Onomastica
|
2020
|
vol. 64
211-228
EN
The aim of the article is to present the attestations of contemporary Polish surnames of Lithuanian origin which are absent from the dictionary of Lithuanian surnames (“Lietuvių pavardžių žodynas”, LPŽ), excerpted from the anthroponymic index card files that have been stored in the Lithuanian Language Institute in Vilnius and continually enlarged for several decades now. The files contain data excerpted from historical sources of the 16th to 19th centuries and consist of about 200,000 index cards (the actual number of excerpted anthroponyms is lower since some recur in various sources). Due to space limitations, generally only directly attested names have been included in the article, to the exclusion of those whose relationship with the researched name can be inferred rather than considered proven. Each listed attestation of an anthroponym (probably not in all cases an already established hereditary surname) is accompanied by information concerning its location and year (or time bracket), wherever available in the card index file. Given names or other details (e.g. the role of the person mentioned in documents, such as godmother in the data excerpted from baptismal registers) have only been included occasionally, if there was some reason to do so.
6

Consonant Clusters in Chinese Adaptations of Polish Surnames

57%
Hryniewska J.
Roczniki Humanistyczne
|
2014
|
vol. 62
|
issue 9: Sinologia
027-048
PL
Artykuł prezentuje pewne zjawiska fonetyczno-graficzne występujące w chińskich substytucjach polskich nazwisk. Praca koncentruje się na uproszczeniu zbitek spółgłoskowych w inicjalnych i finalnych sylabach polskich nazwisk. Z badanego materiału zostały zaczerpnięte liczne przykłady progresywnych i redukcyjnych zmian dźwiękowych. Typ progresywny zmian dźwiękowych obejmuje anaptyksę i paragogę. Zmiany redukcyjne to afereza, synkopa i apokopa. Materiał badawczy składa się z 668 polskich nazwisk oraz 778 ich wariantów adaptacyjnych, funkcjonujących w języku chińskim. Właściwe rozważania są poprzedzone teoretycznym opisem procesu adaptacji, a także głównych różnic między językami polskim i chińskim oraz systemami ich zapisu, które znacząco wpływają na ostateczny kształt powstających substytucji.
EN
The paper presents some phonetic-graphic phenomena occurring in the Chinese substitutions of Polish surnames. The work concentrates on simplification of the consonant clusters present in the initials and finals of the syllables constituting Polish family names. Numerous examples of sound additions and sound reductions have been excerpted from the examined material. The sound addition type of changes include anaptyxis and paragoge. The reductive changes are apheresis, syncope and apocope. The research material consists of 668 Polish surnames and their 778 adaptation variants, functioning in the Chinese language. The submitted deliberations are preceded with a theoretical description of the adaptation process, as well as of the main differences between Polish and Chinese and their writing systems, which significantly influence the final shape of the substitutions being created.
7
Publication available in full text mode
Content available

Współczesne polskie nazwiska patronimiczne (z sufiksami -icz, -owicz/-ewicz) pochodzenia ormiańskiego

50%
Trzeciak Ł.
Roczniki Humanistyczne
|
2021
|
vol. 69
|
issue 6
155-170
EN
The main topic of this article are modern Polish patronymic surnames (with the suffixes -icz, -owicz/-ewicz), whose origins can be pointed to, or are owed to, Armenian lexemes (the author also encompasses Armenianised anthroponyms which are hereditarily foreign). The first Armenians‑who used the Kipchak language‑arrived in Polish lands in the 14th century. During the 18th century, in the South-Eastern Borderlands, a new Armenian wave of migrants arrived; the newcomers used to communicate in a dialect which belonged to the Western Armenian group of dialects. The Slavic surroundings they found themselves in (Polish and Ruthenian-Ukrainian) gradually influenced the Armenian anthroponyms: both Kipchak lexemes and Armenian patronymic suffixes were modified with Slavic patronymic suffixes. In this article, there are presented 57 anthroponyms (contained in 25 dictionary entries) which originate from, or may come from, Armenian proper nouns.
PL
Przedmiotem artykułu są współczesne polskie nazwiska patronimiczne (z formantami -icz, -owicz/ -ewicz), które zawdzięczają pochodzenie (lub też mogą zawdzięczać) leksemom ormiańskim (zaliczam do nich również zarmenizowane antroponimy genetycznie obce). Pierwsi Ormianie – posługujący się językiem kipczackim – przybyli na ziemie polskie w XIV wieku. W XVIII wieku na Kresach Południowo-Wschodnich pojawiła się kolejna ormiańska fala migracyjna, przybysze posługiwali się dialektem należącym do grupy zachodnioormiańskiej. Otoczenie słowiańskie (polskie i ruskie – ukraińskie) wpływało na stopniową slawizację ormiańskich antroponimów: kipczackie leksemy czy ormiańskie sufiksy patronimiczne zastępowano słowiańskimi sufiksami patronimicznymi. W opracowaniu zawarto 57 antroponimów (ujętych w 25 hasłach słownikowych), które pochodzą (lub mogą pochodzić) od ormiańskich onimów.
8

Chinese Adaptations of Polish Anthroponyms: A Brief Study on Various Substitution Strategies

43%
Hryniewska J.
Roczniki Humanistyczne
|
2015
|
vol. 63
|
issue 9: Sinologia
55-74
EN
The submitted paper is a brief review of phonetic phenomena occurring in the Chinese adaptations of family names used by Polish people. Numerous instances of various linguistic strategies were found in the research material. These are: sound addition type of changes (anaptyxis, paragoge), sound reduction type of changes (apheresis, apocope, syncope), sound order changes (metathesis), as well as substitutions of the original sounds with their phonetically closest counterparts existing in the integrating language. The present deliberations pertain also to the onymic lexical units adaptation process occurring in the course of interlanguange contacts, as well as to a phenomenon of formation of numerous proper name pairs based upon a single anthroponym. The research material consists of 123 Polish surnames and their 325 substitution variants being used in the Chinese language.
PL
Zaprezentowany artykuł stanowi zwięzły przegląd zjawisk o charakterze fonetycznym, które występują w chińskich adaptacjach nazwisk noszonych przez Polaków. W materiale badawczym odnaleziono liczne przykłady różnorodnych strategii językowych. Były to zmiany o charakterze rozszerzeniowym (anaptyksa, paragoga), zmiany redukcyjne (afereza, apokopa, synkopa), zmiany kolejności głosek (metateza) i substytucje dźwięków języka oryginału ich fonetycznie najbliższymi odpowiednikami w języku przejmującym nazwy własne. W pracy przedstawiono również proces adaptacji nazw własnych w kontaktach międzyjęzykowych oraz zjawisko powstawania licznych par nazw własnych, których źródłem są pojedyncze antroponimy. Na omówiony w artykule materiał badawczy złożyły się 123 nazwiska polskie i 325 ich wariantów substytucyjnych, które funkcjonują w języku chińskim.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.