Search results

1

Polski wpływ na proces kształtowania się opozycyjnych partii politycznych na Węgrzech (1981–1989)

100%

Mitrovics M.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2019

|

issue 33

181-210

PL

Historia węgierskiego ruchu opozycji demokratycznej pod koniec lat siedemdziesiątych XX w. jest nierozerwalnie związana z powstaniem ruchu opozycyjnego w Polsce. Wydarzenia w Polsce – w szczególności powołanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w 1980 r. – wywarły decydujący wpływ na sposób myślenia, działania i program opozycji węgierskiej. Celem artykułu jest zbadanie kanałów oddziaływania polskiej opozycji na powstanie forum „drugiej opinii publicznej” na Węgrzech (tak zwanych wolnych uniwersytetów i wydawnictw podziemnych), ruchów ulicznych, działalność solidarnościową, debaty programowe i nowe partie polityczne. Autor podejmuje analizę dokumentów byłej węgierskiej i polskiej Służby Bezpieczeństwa pod kątem kontaktów z opozycją, zbiorów Archiwum Otwartego Społeczeństwa w Budapeszcie, materiałów wydawnictw podziemnych z lat osiemdziesiątych XX w. Przeprowadził także wywiady z wiodącymi przedstawicielami węgierskiej i polskiej opozycji, którzy byli zaangażowani w budowę stosunków. Niniejszy artykuł stanowi część przygotowanej do wydania monografii, której przedmiotem jest cała historia stosunków opozycji w Polsce i na Węgrzech w latach 1976–1989.

EN

T he story of the formation of the Hungarian democratic opposition movement in the late 1970s is inseparable from that of the Polish opposition movement. The events in Poland – especially the foundation of the “Solidarity” union in 1980 – exerted a deci- sive influence on the thinking, activism and program of the Hungarian opposition. The paper explores the ways in which the Polish opposition impacted the emergence of the forums of a „second public” in Hungary (so-called free universities and samiz- dat), of street movements, solidarity action, program debates and the new political parties. The author analyses the documents of the former Hungarian and Polish State Security related to opposition contacts, the collection of the Open Society Archives in Budapest, the samizdat materials from 80’s. He also made interviews with the main representatives of the Hungarian and Polish opposition, who took part in building of the relations. This paper is a part of the pre-release monograph written by the author, which describe the all history of the Polish-Hungarian relations in opposition between 1976 and 1989.

2

Właściciel Psałterza floriańskiego w pierwszej połowie XV wieku

84%

Sosnowski M.

Studia Źródłoznawcze. Commentationes

|

2020

|

vol. 58

EN

The Saint Florian Psalter (Warsaw, BN 8002 III) is the oldest existing Polish psalter, of unknown provenance until the 1550s. An erased owner’s note from the fifteenth century (f. Iv) has been largely omitted in research. The article presents this note as well as an identical one in another codex (Vienna, ÖNB, Cod. 1352). What follows is an identification of the owner, Hans Siebenlinder (d. 1438/1440), an eminent patrician of Buda. A short resume traces his activities in Hungary, and is followed by an overview of his contacts with the Kingdom of Poland. The last part of the article presents the importance of this identification for future research into the history of the Psalter but also into the phases of its creation.

PL

Proweniencja Psałterza floriańskiego (Warszawa, BN, 8002 III) aż po połowę XVI w. pozostaje nieznana. Informuje o niej jednak wytarta zapiska własnościowa z XV w. na k. Iv, rzadko wspominana w badaniach. W artykule przedstawiam odczyt i interpretację tej notki. Wskazuję też na jeszcze jeden kodeks (Wiedeń, ÖNB, Cod. 1352) posiadający identyczną zapiskę. Wedle przedstawionej identyfikacji, właścicielem obu ksiąg był patrycjusz budziński Jan z Lipan (zm. 1438/1440). Przedstawiam krótki życiorys tej postaci oraz stosunki wiążące go z Królestwem Polskim. Ostatnia część pracy dotyczy znaczenia tej identyfikacji dla dalszych badań nie tylko nad wtórną historią Psałterza, ale też nad etapami jego powstawania.

3

Kim był książę „Pomorza”, którego pokonał węgierski książę Béla?

84%

Madeja K.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

|

2019

|

vol. 11

67-84

EN

Hungarian chronicles contain accounts regarding a duel between a Duke of Pomerania and the Hungarian Prince Béla, who, alongside his brothers, was at the time a guest of the Polish King Mieszko II. Polish historiography questions the identity of the Polish ruler, situa- ting the events during the reign of Casimir I the Restorer, while Hungarian historiography doubts the opponent’s connections with Pomerania or even the very fact of the duel. Thus, the following article shows that, in the context of anachronistic political data included in the Hun‑ garian sources, the Pomeranian ancestry of the defeated duke is not sufficiently substantiated and cannot be the basis of a chronological correction. On the other hand, when it comes to the identity of the Polish ruler, a careful analysis of both the relationship between the Piast and the Arpad dynasty, as well as the last years of the rule of Mieszko II substantiates the hypothesis that it was indeed him who took in the exiled princes. The information included in the Hun‑ garian chronicles possibly describes the situation after the Congress of Merseburg (1032): the dethroning of Theoderick, which could occur as a result of a trial by combat, practiced at that time in this cultural sphere. Moreover, if one were to treat the mention of the Duke of Pomera‑ nia as credible, it could be regarded as clue regarding Theoderick’s province, which presumably could be Pomerania.

DE

Die ungarischen Chroniken informieren über ein Duell des Herzogs von Pommern mit dem Herzog Béla, der mit seinen Brüdern in Polen von Mieszko (II.) empfangen wurde. Die polnische Geschichtsschreibung stellt die Identität des Piastenherrschers in Frage, dadurch dass die Ereignisse auf die Herrschaft von Kasimir dem Erneuerer verschoben werden, die ungari‑ sche Geschichtsschreibung hinterfragt dagegen die Beziehung des Gegners zu Pommern und sogar die Tatsache, dass es zu einem Duell gekommen ist. Im Artikel wird aufgezeigt, dass die Informationen über die pommersche Herkunft des besiegten Herzogs im Zusammenhang mit den anachronistischen politischen Realien, die in den ungarischen Quellen gespeichert sind, unzureichend motiviert sind, deshalb können sie nicht als Grundlage für die chronologische Korrektur dienen. Was die Identität des polnischen Herrschers anbetrifft, so beweist die Ana‑ lyse der Familienbeziehungen der Piasten und Arpaden sowie der letzten Jahre der Herrschaft von Mieszko II., dass gerade er die verbannten Fürsten aufgenommen hat. Die Überlieferung der ungarischen Chroniken kann die Situation nach dem Kongress in Merseburg (1032) be‑ leuchten: Dietrichs Absetzung, zu der es infolge eines Duells, „Gottesurteils“ kommen konnte, das im damaligen Kulturkreis üblich war. Mehr noch: Wenn die Information über den Herzog von Pommern als glaubhaft erkannt wird, sollte sie nur als Indiz für den Dietrich zugehörigen Bezirk betrachtet werden, der Pommern sein konnte.

Refine search results

1 Pamięć i Sprawiedliwość

1 Studia Źródłoznawcze. Commentationes

1 Średniowiecze Polskie i Powszechne

1 Madeja K.

1 Mitrovics M.

1 Sosnowski M.

1 2020

2 2019

Polski wpływ na proces kształtowania się opozycyjnych partii politycznych na Węgrzech (1981–1989)

Właściciel Psałterza floriańskiego w pierwszej połowie XV wieku

Kim był książę „Pomorza”, którego pokonał węgierski książę Béla?