Search results

1

Parafie i duchowieństwo polskie w USA w walce o niepodległość Polski

100%

Szymański J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2018

|

vol. 110

395-414

EN

Polish national parishes of the Roman Catholic Church in the United States of North America were the most important institutions in exile in this country. The greatest development occurred during farmers’ emigration from Poland’s land (1870-1914). The first Polish parish was created in 1854 in Panna Maria in Texas. In 1870 there were 10 such parishes, and in 1910 over 500. Each parish had from over a dozen families to several tens of thousands of the faithful. In 1880 there were around 2 thousand faithful to one priest, and in 1910 – around 4 thousand. From 1870 onwards, there were two clashing trends attempting to unify American Poles: one (Polish Roman Catholic Union of America) strove to integrate social and political activity around church institutions (parishes, Catholic associations), the other one – Polish National Alliance, did it concentrating on national organizations. Both fractions trying to maintain the cultural integrity of Poles – the Republic of Poland’s independence – were very popular with Polish clergy. In December 1912, the leaders of the largest Polish organizations established the National Defense Committee. On 8 June 1913, the Polish National Council was created, 2 October 1914 – the National Council and the National Defense Committee appointed the Central Polish Committee. After 1900 two political trends developed in Poland, and each of them sought support among American Poles. Both Roman Dmowski and Józef Piłsudski attempted to receive financial aid. In the mid-1913, Dmowski established the Polish National Committee, which was later transformed into the Polish National Department. Similarly, the Polish community in the USA, due to different attitudes to Poland’s independence was divided into two fractions. The National Department shared Dmowski’s views while the National Defense Committee shared Piłsudski’s views. Ignacy Paderewski, who came to the United States in May 1915 tried to reconcile both parties. From 1 July 1917 onwards, he was formally authorized to represent the organization of the Polish community while talking to the authorities of the United States. American Poles, irrespective of their views, tried to achieve their goals by being active in various fields and striving to influence President Thomas W. Wilson. All efforts made by Ignacy Paderewski and the Polish National Committee based in Paris proved to be effective. Polish parishes became the basis for the recruitment to the Polish Army. In November 1917, 35 395 people declared their readiness to join the army. President Wilson gave in to the pressure of the Polish community, and on 8 January 1918, he issued the fourteen-point resolution, in which the 13th point of the peace program devoted to Poland stated that: ‘An independent Polish state should be erected(…)which should be assured a free and secure access to the sea.’

PL

Polskie parafie narodowościowe Kościoła rzymskokatolickiego w Stanach Zjednoczonych Północnej Ameryki były najważniejszą instytucją wychodźstwa polskiego w tym kraju. Największy ich rozwój nastąpił w czasie emigracji chłopskiej z ziem polskich (1870-1914). Pierwsza polska parafia powstała w r. 1854 w Pannie Marii w Teksasie. W r. 1870 takich parafii było ok. 10, w r. 1910 ponad 500. Wielkość tworzonych parafii wahała się od kilkunastu rodzin do kilkudziesięciu tys. wiernych. Na jednego duszpasterza w 1880 r. przypadało ok. 2 tys. wiernych, w 1910 r. - ok. 4 tys. Od 1870 r. wśród Polonii amerykańskiej ścierały się dwa kierunki starające się jednoczyć Polaków amerykańskich: jeden (Zjednoczenie Polskie Rzymsko Katolickie) dążyło do zintegrowania działań społeczno-politycznych wokół ośrodków kościelnych (parafii, towarzystw katolickich), drugi - Związek Narodowy Polski robił to w oparciu o organizacje narodowe. Obydwa odłamy dążąc do zachowania integralności kulturowej rodaków, ze względu na cel nadrzędy - niepodległość Rzeczpospolitej - cieszyły się poparciem polskiego duchowieństwa. W grudniu 1912 r. przywódcy największych polskich organizacji utworzyli Komitet Obrony Narodowej. 8 czerwca 1913 r. powołano Polską Radę Narodową. 2 października 1914 r. - Rada Narodowa i Komitet Obrony Narodowej powołały Centralny Komitet Polski. Po r. 1900 rozwinęły się w Polsce dwa zasadnicze nurty polityczne, z których każdy szukał poparcia wśród Polaków amerykańskich. Zarówno Roman Dmowski, jak i Józef Piłsudski zabiegali o ich wsparcie finansowe. W połowie r. 1913 Dmowski założył Komitet Narodowy Polski, który później przemianowany został na Wydział Narodowy Polski. Podobnie Polonia amerykańska ze względu na różnicę poglądów co do sprawy niepodległości Polski podzielona była na dwa zasadnicze odłamy. Wydział Narodowy podzielał pogląd Dmowskiego. Komitet Obrony Narodowej podzielał pogląd Piłsudskiego. Zwaśnionych od maja 1915 r. próbował godzić przybyły do Stanów Zjednoczonych Ignacy Paderewski. Od 1 lipca 1917 r. legitymował się on formalnym pełnomocnictwem liczących się w strukturze Polonii organizacji do reprezentowania ich wobec władz Stanów Zjednoczonych. Polacy amerykańscy bez względu na przekonania, starali się osiągnąć swoje cele poprzez rozwijanie aktywności na wielu płaszczyznach, usiłując wpłynąć na prezydenta Thomasa W. Wilsona. Skuteczne okazały się wysiłki podjęte przez Ignacego Jana Paderewskiego i Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Paryżu. Polskie parafie stały się podstawą akcji rekrutacyjnej do Armii Polskiej. W listopadzie 1917 r. gotowość do wstąpienia do Armii Polskiej we Francji zgłosiło 35 395 osób. Prezydent Wilson ulegając presji Polonii, 8 stycznia 1918 r. sformułował czternastopunktową rezolucję, w której trzynasty punkt programu pokojowego poświęcił Polsce, stwierdzając, iż: „ma być utworzone niepodległe państwo polskie z wolnym dostępem do morza".

2

Źródła dotyczące odzyskania przez Polskę niepodległości w zasobie Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce

80%

Targońska E.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2020

|

vol. 27

221-241

PL

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. było poprzedzone wieloletnimi działaniami organizacji politycznych, komitetów i osób indywidualnych zarówno w Europie, jak i na innych kontynentach, w tym w Ameryce Północnej. Ślady tych działań w Stanach Zjednoczonych zachowały się w Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce, gdzie znajdują się akta wytworzone przez Polski Centralny Komitet Ratunkowy oraz Wydział Narodowy Polski – czołowe organizacje polonijne walczącą na drodze dyplomacji o odrodzenia państwa polskiego. Są one bezcennym i unikatowym źródłem do badań nad wkładem polskich emigrantów w proces odrodzenia państwa polskiego w 1918 r. Przedstawiają sytuację polityczną, społeczną i gospodarczą Polski oraz Polonii w USA w latach 1916-1926. Postacią współpracującą z tymi organizacjami, która wniosła ogromny wkład w odrodzenie państwa polskiego, był Ignacy Jan Paderewski. Kolekcja dotycząca tego wybitnego pianisty i polityka jest przechowywana w zasobie Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce. Uzupełnieniem tych materiałów są archiwalia związane z Henrykiem Sienkiewiczem (prezesem Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce w Vevey) oraz bogaty zbiór fotografii dokumentujących rekrutację do Armii Polskiej we Francji. Artykuł charakteryzuje źródła archiwalne zgromadzone w Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce i wskazuje możliwości badawcze dla ukazania wkładu polonii amerykańskiej w proces odrodzenie państwa polskiego w 1918 r.

EN

Restoration of Poland's sovereignty in 1918 was preceded by many years of activity by political organizations, committees and individuals both in Europe and on other continents, including North America. Records of these activities in the United States have been preserved in the Archives of the Polish Museum in America, which preserves files produced by the Polish Central Rescue Committee and the National Department of Poland – leading Polish organizations fighting for revival of Polish state through diplomacy. These records are an invaluable and unique source material for research of contribution of Polish emigrants to the process of revival of the Polish state in 1918. They present political, social and economic situation of Poland and the Polish community in the USA between 1916 and 1926. One of the persons cooperating with these organizations, who made a huge contribution to the revival of the Polish state, was Ignacy Jan Paderewski. The collection concerning this accomplished pianist and politician is stored in the Archives of the Polish Museum in America. These materials are supplemented by archival materials related to Henryk Sienkiewicz (President of the Swiss General Committee for Assistance to War Victims in Poland, located in Vevey) and a rich collection of photographs documenting recruitment to the Polish Army in France. The article describes the archival sources gathered in the Archives of the Polish Museum in America and indicates research opportunities for showcasing the contribution of the Polish community of America to the process of revival of the Polish state in 1918.

3

Funkcjonowanie parafii dwujęzycznej angielsko-polskiej na przykładzie parafii św. Pryscylli w Chicago

80%

Mraczek M.

Wrocławski Przegląd Teologiczny

|

2023

|

vol. 31

|

issue 1

99-112

EN

In this article, the author discusses the functioning of the English-Polish bilingual parish in the reality of the Catholic Church in the United States, where such an arrangement is very popular. The main burden of pastoral care in foreign languages has shifted from ethnic parishes to multilingual parishes. As an illustrative example of such a parish, the author provides St Priscilla Parish in Chicago; it has already undergone several ethnic transformations in its history and, therefore, can offer an insight into the liturgical life, the population structure and the question of affiliation as well as the operation of the pastoral council for economic matters and pastoral life. These aspects are presented with a particular focus on the use of two languages by two different ethnic groups. Selected issues concerning the relationship between English-speaking and Polish-speaking parishioners were also addressed.

PL

Autor w niniejszym artykule omawia funkcjonowanie parafii dwujęzycznej angielsko-polskiej w rzeczywistości Kościoła katolickiego w Stanach Zjednoczonych, gdzie takie rozwiązanie jest bardzo popularne. Główny ciężar duszpasterstwa w językach obcych przesunięto z parafii etnicznych do parafii wielojęzycznych. Taką jest właśnie parafia św. Pryscylli w Chicago, która w swojej historii przechodziła już kilka przemian pod względem etnicznym. Na jej przykładzie autor ukazuje, jak obecnie wyglądają życie liturgiczne, struktura ludnościowa i kwestia przynależności, działanie rady duszpasterskiej do spraw ekonomicznych i życie duszpasterskie. Te elementy zaprezentowano ze szczególnym uwzględnieniem aspektu używania dwóch języków przez dwie różne grupy etniczne. Przedstawiono również kwestie relacji pomiędzy parafianami posługującymi się językiem angielskim i językiem polskim.

4

Źródła dotyczące odzyskania przez Polskę niepodległości w zasobie Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce

80%

Targońska E.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2020

|

vol. 27

221-241

EN

Restoration of Poland's sovereignty in 1918 was preceded by many years of activity by political organizations, committees and individuals both in Europe and on other continents, including North America. Records of these activities in the United States have been preserved in the Archives of the Polish Museum in America, which preserves files produced by the Polish Central Rescue Committee and the National Department of Poland – leading Polish organizations fighting for revival of Polish state through diplomacy. These records are an invaluable and unique source material for research of contribution of Polish emigrants to the process of revival of the Polish state in 1918. They present political, social and economic situation of Poland and the Polish community in the USA between 1916 and 1926. One of the persons cooperating with these organizations, who made a huge contribution to the revival of the Polish state, was Ignacy Jan Paderewski. The collection concerning this accomplished pianist and politician is stored in the Archives of the Polish Museum in America. These materials are supplemented by archival materials related to Henryk Sienkiewicz (President of the Swiss General Committee for Assistance to War Victims in Poland, located in Vevey) and a rich collection of photographs documenting recruitment to the Polish Army in France. The article describes the archival sources gathered in the Archives of the Polish Museum in America and indicates research opportunities for showcasing the contribution of the Polish community of America to the process of revival of the Polish state in 1918.

PL

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. było poprzedzone wieloletnimi działaniami organizacji politycznych, komitetów i osób indywidualnych zarówno w Europie, jak i na innych kontynentach, w tym w Ameryce Północnej. Ślady tych działań w Stanach Zjednoczonych zachowały się w Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce, gdzie znajdują się akta wytworzone przez Polski Centralny Komitet Ratunkowy oraz Wydział Narodowy Polski – czołowe organizacje polonijne walczącą na drodze dyplomacji o odrodzenia państwa polskiego. Są one bezcennym i unikatowym źródłem do badań nad wkładem polskich emigrantów w proces odrodzenia państwa polskiego w 1918 r. Przedstawiają sytuację polityczną, społeczną i gospodarczą Polski oraz Polonii w USA w latach 1916-1926. Postacią współpracującą z tymi organizacjami, która wniosła ogromny wkład w odrodzenie państwa polskiego, był Ignacy Jan Paderewski. Kolekcja dotycząca tego wybitnego pianisty i polityka jest przechowywana w zasobie Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce. Uzupełnieniem tych materiałów są archiwalia związane z Henrykiem Sienkiewiczem (prezesem Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce w Vevey) oraz bogaty zbiór fotografii dokumentujących rekrutację do Armii Polskiej we Francji. Artykuł charakteryzuje źródła archiwalne zgromadzone w Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce i wskazuje możliwości badawcze dla ukazania wkładu polonii amerykańskiej w proces odrodzenie państwa polskiego w 1918 r.

Refine search results

2 Miscellanea Historico-Archivistica

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Wrocławski Przegląd Teologiczny

2 Targońska E.

1 Mraczek M.

1 Szymański J.

1 2023

2 2020

1 2018

Parafie i duchowieństwo polskie w USA w walce o niepodległość Polski

Źródła dotyczące odzyskania przez Polskę niepodległości w zasobie Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce

Funkcjonowanie parafii dwujęzycznej angielsko-polskiej na przykładzie parafii św. Pryscylli w Chicago

Źródła dotyczące odzyskania przez Polskę niepodległości w zasobie Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce