Search results

1

Wieści z Krakowa

100%

Németh M.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

2011

|

issue 4 (33)

25-25

2

Rola Tadeusza Banachiewicza w działalności Polskiej Akademii Umiejętności na przykładzie Komitetów Narodowych

80%

Skrzyński T., Uniwersytet Papieki Jana Pawła II w Krakowie

Przegląd Nauk Historycznych

|

2012

|

vol. 11

|

issue 1

EN

Before Word War I Conseil Internationalde Recherches was the most important interational organisation as far as sciences were concerned. A row of international unions were attached to it. Since 1921 PAU (Polish Academy of Sciences) was country’ s official representative at international science unions. Several national committees were the Academy’s auxiliary bodies for the Union matters. Top representatives of particular branches of science belonged to these. Tadeusz Banachiewicz, an astronomer, mathematician and geophysicist was the chairman of most delegations sent by the Corporation for congresses of Survey – Geophysical Union and International Astronomy Union. He was also the chairman and played important role at domestic and international activities of National Commitees: Survey – Geophysical and Astronomy.

3

Status prawny Polskiej Akademii Umiejętności

80%

Gubała M.

|

2023

|

vol. 17

|

issue 3

126-144

PL

Celem opracowania jest analiza statusu prawnego Polskiej Akademii Umiejętności, organizacji funkcjonującej jako podmiot systemu szkolnictwa wyższego i nauki. W opracowaniu skoncentrowano się na zagadnieniach dotyczących genezy Akademii, jej formy prawnej, roli, jaką Akademia pełni jako podmiot systemu szkolnictwa wyższego i nauki, a także na uprawnieniach i obowiązkach tego podmiotu, wynikających z przepisów prawa. Ustalenia przedstawione w artykule pozwoliły na sformułowanie wniosków odnośnie do statusu prawnego Akademii, przede wszystkim na stwierdzenie, że jest ona osobą prawną, funkcjonującą w formie prawnej stowarzyszenia (rejestrowego), a jednocześnie organizacją wprost zaliczoną przez ustawodawcę do kategorii podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Jednocześnie w opracowaniu wskazano na przesłanki uzasadniające zaliczenie Akademii do katalogu podmiotów tego systemu, przede wszystkim na wyjątkowy dorobek Akademii w obszarze prowadzenia działalności naukowej i popularyzowania jej wyników, a także uniwersalność podejmowanych aktywności, tradycję i renomę w środowisku naukowym.

4

Wieści ze świata nauki i dydaktyki

80%

Sulimowicz A.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

2012

|

issue 1 (34)

23-23

5

Wstęp

80%

Mączka J.

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

|

2015

|

issue 58

5-6

6

Wstęp

70%

Mączka J.

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

|

2014

|

issue 57

5-6

7

Trzydziestolecie konserwatorstwa polskiego

61%

Remer J.

Ochrona Zabytków

|

1948

|

issue 1

37-40

8

Bronisław Gubrynowicz i uformowanie jego warsztatu badawczego w Stacji Naukowej PAN w Rzymie

61%

Kruszewski T.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2018

|

vol. 109

269-283

EN

The article attempts to characterise so-called Gubrynowicz’s library, which belonged to Professor Bronisław Gubrynowicz, who in his will bequeathed his it to the Research Centre of the Polish Academy of Learning in Rome (currently the Polish Academy of Sciences). This research resource has not been studied so far. The text includes a brief analysis of the collection and its history from the death of Gubrynowicz to the opening of the library for the public in 1939.

PL

W artykule podjęto próbę charakterystyki tzw. biblioteki Gubrynowicza, należącej do profesora Bronisława Gubrynowicza, który w zapisie testamentowym przekazał prywatną kolekcję pod opiekę i w użytkowanie Stacji Rzymskiej Polskiej Akademii Umiejętności (obecnie PAN) Ten zasób naukowy i warsztat pracy uczonego nie był dotąd przedmiotem żadnych opracowań naukowych. W tekście dokonano krótkiej charakterystyki zbiorów oraz ich losów od śmierci Gubrynowicza do otwarcia biblioteki dla publiczności w 1939 roku.

9

Konferencja naukowa z okazji 200. rocznicy powstania Towarzystwa Naukowego Krakowskiego

51%

Pudłocki T.

Studia Historiae Scientiarum

|

2016

|

vol. 15

387–392

PL

Autor przedstawił sprawozdanie z konferencji naukowej, która została zorganizowana z okazji 200. rocznicy powstania Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Sesja odbyła się w dniach 9–10 grudnia 2015 r. przy współpracy Polskiej Akademii Umiejętności, Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Archiwum Nauki Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności. Zgromadziła międzynarodowe grono prelegentów, którzy w swoich wystąpieniach przedstawili różne aspekty działalności TNK. Pokłosiem obrad jest publikacja Towarzystwo Naukowe Krakowskie w 200-lecie założenia (1815–2015). Materiały konferencji naukowej 9–10 grudnia 2015, pod redakcją Wandy Lohman (Kraków 2016).

EN

The author submittedto print the report of the scientific conference which had been organized on the occasion of the 200th anniversary of the foundation of the Kraków Learned Society. The session was held in December 9–10, 2015 as a result of cooperation between the Polish Academy of Arts and Sciences, the Jagiellonian University as well as the Scientific Archives of the Polish Academy of Sciences and the Polish Academy of Arts and Sciences in Kraków. It brought an international group of speakers together to discuss in their deliberations the various aspects of the Cracow Learned Society. The outcome of the meeting is the publication Towarzystwo Naukowe Krakowskie w 200-lecie założenia (1815–2015). Materiały konferencji naukowej 9–10 grudnia 2015, edited by Wanda Lohman (Kraków, 2016).

10

Wysiłki Adama Vetulaniego na rzecz reaktywacji Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1956–1958

51%

Biliński P.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2023

|

issue 20

155-173

EN

The article discusses Jagiellonian University Professor Adam Vetulani’s efforts to reactivate the Polish Academy of Arts and Sciences between 1956 and 1958, which failed due to the hostility of the communist authorities and the praesidium of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. For his activities, Vetulani paid not only with a long-term ban on foreign travels (to the detriment of Polish sciences) and the fact that he did not become a full member of the Polish Academy of Sciences but also with long-term surveillance by the communist security services.

PL

Artykuł omawia działania profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Adama Vetulaniego na rzecz reaktywacji Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1956–1958. Zakończyły się one niepowodzeniem na skutek nieprzychylności komunistycznych władz i prezydium Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Za swoją działalność Vetulani zapłacił nie tylko wieloletnimi zakazami wyjazdów zagranicznych (ze szkodą dla polskiej nauki) oraz tym, że nie został członkiem rzeczywistym PAN, ale także długotrwałą inwigilacją przez PRL-owskie służby bezpieczeństwa.

11

Dzieje inwentaryzacji zabytków sztuki w Polsce : w dwudziestą rocznicę Centralnego Biura Inwentaryzacji Zabytków Sztuki

51%

Szablowski J.

Ochrona Zabytków

|

1949

|

issue 2

73-83, 143

FR

L’idée même de l’inventaire des monuments d'art ainsi que les véritables travaux d’inventaire sont de tiadition ancienne en Pologne. Cependant, en raison des conditions difficiles en lesquelles le pays se trouvait lors des partages de la fin du XVIII-e s., l'organisation et la continuité du travail eurent à souffrir dans leur développement. Tout ce qui a pu se faire jusqu’au jour où la Pologne eut recouvré son indépendance était dû, en majeure partie, au travail et à la générosité de quelques particuliers (Stronczyński, Łepkowski, Tomkowiez). En 1929, on constitua le Bureau Central de l'inventaire, des Monuments Artistiques; c’est là une date importante dans le développement du travail d'inventaire, car on forma alors les cadres d’une organisation uniforme. Pendant la première décade de son activité, le Bureau s'attacha tout d’abord à organiser de précieuses archives d’inventaire (plus de 46.000 cliches photographiques à l'heure actuelle), à élaborer une méthode de travail ajustée aux conditions polonaises, à établir un type polonais d'inventaire, enfin à commencer la publication de l'inventaire Topographique de Pologne. Les travaux d’aprèsguerre sont de deux sortes: continuer l'inventaire topographique des monuments d'art et établir le cataloguedeces monuments. Des subsides, actuellement plus importants, permettent de mener les travaux sur le terrain à une plus grande échelle.

12

Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400 Polskiej Akademii Umiejętności: historiograficzne studium przypadku

41%

Pestrykov O.

Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej

|

2023

|

issue 14

69-90

EN

The article deals with the analysis of the socio-political, cultural and intellectual circumstances in which the Polish Academy of Arts and Sciences prepared and published the three-volume Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400 [History of Silesia from the beginning to 1400]. Based on archival documents and published sources, an attempt is made to reconstruct the historiographical “fields of tension” that influenced this outstanding monument to Polish interwar historiography.

PL

Artykuł dotyczy analizy okoliczności społeczno-politycznych, kulturowych i intelektualnych, w których Polska Akademia Umiejętności przygotowała i wydała trzytomową Historię Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400. Na podstawie dokumentów archiwalnych i źródeł publikowanych zostaje podjęta próba rekonstrukcji historiograficznych „pól napięć”, które wpłynęły na kształt tego wybitnego pomnika polskiej historiografii międzywojennej.

13

Akademia Umiejętności (1872–1918) i jej czescy członkowie

41%

LICHOCKA H.

Prace Komisji Historii Nauki PAU

|

2015

|

vol. 14

37-62

PL

Celem artykułu jest ukazanie wpływu, jaki słowianofilstwo czeskie wywierało na kształtowanie się składu osobowego Akademii Umiejętności w Krakowie. Obejmuje on okres, kiedy odrodzony naród czeski poszukiwał wspólnoty z innymi narodami słowiańskimim i to przede wszystkim było czynnikiem sprawczym wzmożonego zainteresowania czeskich uczonych filologiami słowiańskimi, własną historią oraz historią Europy Środkowo- wschodniej, naukami społecznymi, prawnymi itd. Z analizy sprawozdań z działalności Akademii Umiejętności w Krakowie od początku jej funkcjonowania (1872) aż do przekształcenia w Polską Akademię Umiejętności (1919) wynika, że ten rozkwit ukierunkowanej wspólnotowo czeskiej humanistyki spotkał się z pozytywnym oddźwiękiem ze strony krakowskiego środowiska naukowego. Jednym z dowodów na to jest fakt, iż czescy humaniści tworzyli najliczniejszą grupę wśrod wszystkich cudzoziemskich członków Akademii w Krakowie. Pismo cesarza Franciszka Jozefa I z dnia 2 maja 1871 roku, adresowane do ministra wyznań i oświaty Josefa Jirečka, było formalnym początkiem organizowania w Krakowie Akademii Umiejętności. Na jej protektora cesarz wyznaczył arcyksięcia Karola Ludwika. Członkami Akademii byli uczeni ze wszystkich ziem polskich i Polacy na emigracji. Fundusze pochodziły z dotacji państwowej oraz od prywatnych sponsorow. Akademia prowadziła dużą działalność wydawniczą. Akademia miała trzy wydziały: I. Filologiczny, II. Historyczno‑Filozoficzny, III. Matematyczno‑Przyrodniczy. W ich skład wchodzili członkowie krajowi i zagraniczni. Wśród tych drugich liczną grupę stanowili czescy uczeni. Członkami Wydziału I byli: Josef Jireček – filolog, etnograf, historyk; Vaclav Štulc – ksiądz katolicki, pisarz, poeta, tłumacz; Jan Gebauer – twórca nowej gramatyki czeskiej; Zikmund Winter – historyk; Jan Kvičala – filolog klasyczny, pedagog i polityk; Vaclav Vondrak – slawista. Do Wydziału II należeli: František Palacky – historyk, polityk; Antonin Randa – historyk; Vaclav Vladivoj Tomek – historyk, pedagog, polityk; Jaroslav Goll – historyk, poeta; Karel Kadlec – prawnik, historyk prawa, tłumacz; Emil Ott – prawnik; Jaromir Čelakovsky – prawnik, polityk. W skład Wydziału III wchodzili: Karl von Rokitansky – anatomopatolog; Bohuslav Brauner – chemik; František Vejdovsky – zoolog.

EN

The article shows that the Czech humanists formed the largest group among the foreign members of the Academy of Arts and Sciences in Krakow. It is mainly based on the reports of the activities of the Academy. The Academy of Arts and Sciences in Krakow was established by transforming the Krakow Learned Society. The Statute of the newly founded Academy was approved by a decision of the Emperor Franz Joseph I on February 16, 1872. The Emperor nominated his brother Archduke Karl Ludwig as the Academy’s Protector. The Academy was assigned to take charge of research matters related to different fields of science: philology (mainly Polish and other Slavic languages); history of literature; history of art; philosophical; political and legal sciences; history and archaeology; mathematical sciences, life sciences, Earth sciences and medical sciences. In order to make it possible for the Academy to manage so many research topics, it was divided into three classes: a philological class, a historico‑philosophical class, and a class for mathematics and natural sciences. Each class was allowed to establish its own commissions dealing with different branches of science. The first members of the Academy were chosen from among the members of the Krakow Learned Society. It was a 12‑person group including only local members, approved by the Emperor. It was also them who elected the first President of the Academy, Jozef Majer, and the Secretary General, Jozef Szujski, from this group. By the end of 1872, the organization of the Academy of Arts and Sciences in Krakow was completed. It had its administration, management and three classes that were managed by the respective directors and secretaries. It also had three commissions, taken over from the Krakow Learned Society, namely: the Physiographic Commission, the Bibliographic Commission and the Linguistic Commission. At that time, the Academy had only a total of 24 active members who had the right to elect non‑ resident and foreign members. Each election had to be approved by the Emperor. The first public plenary session of the Academy was held in May 1873. After the speeches had been delivered, a list of candidates for new members of the Academy was read out. There were five people on the list, three of which were Czech: Josef Jireček, František Palacky and Karl Rokitansky. The second on the list was – since February 18, 1860 – a correspondent member of the Krakow Learned Society, already dissolved at the time. They were approved by the Emperor Franz Joseph in his rescript of July 7, 1873. Josef Jireček (1825–1888) became a member of the Philological Class. He was an expert on Czech literature, an ethnographer and a historian. František Palacky (1798–1876) became a member of the Historico‑Philosophical Class. The third person from this group, Karl Rokitansky (1804–1878), became a member of the Class for Mathematics and Natural Sciences. The mere fact that the first foreigners were elected as members of the Academy was a perfect example of the criteria according to which the Academy selected its active members. From among the humanists, it accepted those researchers whose research had been linked to Polish matters and issues. That is why until the end of World War I, the Czech representatives of social sciences were the biggest group among the foreign members of the Academy. As for the members of the Class for Mathematics and Natural Sciences, the Academy invited scientists enjoying exceptional recognition in the world. These criteria were binding throughout the following years. The Academy elected two other humanists as its members during the session held on October 31, 1877 and these were Vaclav Svatopluk Štulc (1814–1887) and Antonin Randa (1834–1914). Vaclav Svatopluk Štulc became a member of the Philological Class and Antonin Randa became a member of the Historico‑Philosophical Class. The next Czech scholar who became a member of the Academy of Arts and Scientists in Krakow was Vaclav Vladivoj Tomek (1818–1905). It was the Historico‑Philosophical Class that elected him, which happened on May 2, 1881. On May 14, 1888, the Krakow Academy again elected a Czech scholar as its active member. This time it was Jan Gebauer (1838–1907), who was to replace Vaclav Štulc, who had died a few months earlier. Further Czech members of the Krakow Academy were elected at the session on December 4, 1899. This time it was again humanists who became the new members: Zikmund Winter (1846–1912), Emil Ott (1845–1924) and Jaroslav Goll (1846–1929). Two years later, on November 29, 1901, Jan Kvičala (1834–1908) and Jaromir Čelakovsky (1846–1914) were elected as members of the Krakow Academy. Kvičala became a member of the Philological Class and Čelakovsky – a corresponding member of the Historical‑Philosophical Class. The next member of the Krakow Academy was František Vejdovsky (1849–1939) elected by the Class for Mathematics and Natural Sciences. Six years later, a chemist, Bohuslav Brauner (1855–1935), became a member of the same Class. The last Czech scientists who had been elected as members of the Academy of Arts and Sciences in Krakow before the end of the World War I were two humanists: Karel Kadlec (1865–1928) and Vaclav Vondrak (1859–1925). The founding of the Czech Royal Academy of Sciences in Prague in 1890 strengthened the cooperation between Czech and Polish scientists and humanists.

14

Rola Polskiej Akademii Umiejętności w budowaniu prestiżu odrodzonej II Rzeczypospolitej

41%

Hübner M.

Res Historica

|

2020

|

issue 50

EN

The article shows the importance of the Polish Academy of Arts and Sciences (PAU) in building the prestige of the Polish state, reborn in 1918. It investigates primarily the first years of independence in which the Academy undertook actions aimed at gaining Polish science an international reputation. The scope and nature of the PAU’s cooperation with the authorities of the Republic of Poland – in particular with the Ministry of Foreign Affairs – was analyzed. The article is based on source materials – both archival and published – and literature on the subject. The information contained in the sources and published works has been critically evaluated, taking into account the specificity of the analyzed material. Based on the statutory objectives of the PAU, various forms of the Academy’s work were presented, which were related to building the importance of Polish science abroad. Reference was made to the involvement of the PAU in the work of international scientific organizations – the Conseil International de Recherches and the Union Académique Internationale de Recherches et de Publications. The influence of Polish national culture (supported and developed by the PAU) on the prestige of the Second Republic of Poland in the international arena indicated that the PAU’s actions were necessary in view of the desire to strengthen the position of the Republic of Poland in the circle of scholars from other countries – after years of Polish scientific and cultural achievements being underestimated, marginalized and attributed to others. The importance of support for PAU’s activities by the Ministry of Foreign Affairs was established, as well as the beneficial effects but also the dangers related to the entry of politics into the field of science.

PL

W artykule ukazano znaczenie Polskiej Akademii Umiejętności w budowaniu prestiżu odrodzonego w 1918 roku państwa polskiego. Artykuł dotyczy w głównej mierze pierwszych lat niepodległości, w których Akademia podjęła się działań, mających na celu zyskanie nauce polskiej międzynarodowej renomy. Operacjonalizując problem analizowano zakres i charakter współpracy PAU z władzami RP – w szczególności z Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Artykuł powstał w oparciu o materiały źródłowe – zarówno archiwalne, jak publikowane – oraz literaturę przedmiotu. Informacje zawarte w źródłach i opublikowanych pracach poddano krytycznej ocenie – uwzględniającej specyfikę analizowanego materiału. W oparciu o statutowe cele PAU, przedstawiono różne formy prac Akademii, z jakimi wiązano budowę znaczenia nauki polskiej poza granicami kraju. Odwołano się do zaangażowania PAU w prace międzynarodowych organizacji naukowych – Conseil International de Recherches oraz Union Académique Internationale de Recherches et de Publications. Wpływ polskiej kultury narodowej (wspieranej i rozwijanej przez PAU) na prestiż II RP na arenie międzynarodowej, wskazywał, że działania PAU były konieczne wobec pragnienia ugruntowania pozycji Rzeczypospolitej w środowisku uczonych z innych państw – po latach niedoceniania, marginalizowania i przypisywania innym polskiego dorobku naukowego i kulturalnego. Ustalono znaczenie wsparcia działań PAU przez MSZ, korzystne efekty, ale i zagrożenia związane z wejściem polityki na grunt nauki.

15

Profesora Stanisława Grodziskiego pielgrzymka do historii prawa – szkic naukowego (i nie tylko) portretu

41%

Małecki M.

|

2021

|

vol. XXIV

|

issue 24

227-262

EN

The article presents the figure of a great Cracovian scientist – Professor Stanisław Grodziski (1929–2020). First, the professor’s childhood and adolescent years are presented, including the times of occupation (1939–1945) and the post-war period. Then the author presented the scientific life of the Cracovian researcher. The work shows the directions of Professor Grodziski’s scientific interests, his scientific, didactic, literary and popularising achievements, as well as his activity within the Jagiellonian University in Kraków itself, the Polish Academy of Learning and other scientific organisations. The majority of the Professor’s scientific works are presented in chronological order of their appearance.

PL

Artykuł przybliża postać wielkiego krakowskiego naukowca – profesora Stanisława Grodziskiego (1929–2020). Najpierw ukazane zostało dzieciństwo i lata młodzieńcze profesora, w tym także czasy okupacji (1939–1945) oraz okres powojenny. Następnie autor przedstawił życie naukowe krakowskiego badacza. Szkic pokazał kierunki zainteresowań naukowych profesora Grodziskiego, jego dorobek naukowy, dydaktyczny, literacki i popularyzatorski, a także działalność w ramach samego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Polskiej Akademii Umiejętności oraz innych organizacji naukowych. W pracy przedstawiono większość pozycji naukowych Profesora z zachowaniem układu chronologicznego ich powstania.

16

Państwowe Muzeum Zoologiczne wobec powstania Polskiej Akademii Nauk: droga do powołania Instytutu Zoologicznego PAN

36%

Zabłocki W.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2020

|

vol. 65

|

issue 4

81–98

EN

The State Zoological Museum, established in 1928, inherited and developed the legacy of the Zoological Cabinet of the University of Warsaw (existing since 1818). The Cabinet’s collection had been gathered for decades and belonged to eminent personages not only in Poland but also in Europe. The Museum and its collections were threatened many times: first by a great fire in 1935, then by the German attack on Warsaw in 1939 and subsequent occupation, as well as by the outbreak of the Warsaw Uprising and the destruction of the city. After the post-war reconstruction of the Museum, it was time to function in a new political reality, in which the most significant change for this institution was the establishment of the Polish Academy of Sciences. A planned inclusion of the State Zoological Museum in the structures of the newly-founded Polish Academy of Sciences meant that the scientists had to face a dilemma: in exchange for research funds and career development opportunities, they were expected to show favour to the communists and readiness to implement the idea of socialism. In the background of this process, numerous scientific conferences took place, where controversial visions of the future of biological sciences clashed. This process resulted in the transformation of the State Zoological Museum into the Institute of Zoology of the Polish Academy of Sciences.

Refine search results

Wieści z Krakowa

Rola Tadeusza Banachiewicza w działalności Polskiej Akademii Umiejętności na przykładzie Komitetów Narodowych

Status prawny Polskiej Akademii Umiejętności

Wieści ze świata nauki i dydaktyki

Wstęp

Wstęp

Trzydziestolecie konserwatorstwa polskiego

Bronisław Gubrynowicz i uformowanie jego warsztatu badawczego w Stacji Naukowej PAN w Rzymie

Konferencja naukowa z okazji 200. rocznicy powstania Towarzystwa Naukowego Krakowskiego

Wysiłki Adama Vetulaniego na rzecz reaktywacji Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1956–1958

Dzieje inwentaryzacji zabytków sztuki w Polsce : w dwudziestą rocznicę Centralnego Biura Inwentaryzacji Zabytków Sztuki

Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400 Polskiej Akademii Umiejętności: historiograficzne studium przypadku

Akademia Umiejętności (1872–1918) i jej czescy członkowie

Rola Polskiej Akademii Umiejętności w budowaniu prestiżu odrodzonej II Rzeczypospolitej

Profesora Stanisława Grodziskiego pielgrzymka do historii prawa – szkic naukowego (i nie tylko) portretu

Państwowe Muzeum Zoologiczne wobec powstania Polskiej Akademii Nauk: droga do powołania Instytutu Zoologicznego PAN