Search results

1

Między socjologią kryzysu a „kryzysem” socjologii

100%

Frąckiewicz A.

Opuscula Sociologica

|

2014

|

issue 2(8)

71-80

PL

Artykuł jest próbą uogólnionej refleksji nad sytuacją socjologii w Polsce. Inspirację do rozważań stanowił XV Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny w Szczecinie oraz popperowska krytyka metodologicznych podstaw nauk społecznych. Autor szczególną uwagę zwraca na „kryzys” jako przedmiot refleksji socjologicznej i związane z nim wyzwania (np. zmiany w strukturze społecznej), a także na problemy wizerunkowe socjologii w Polsce.

EN

This article is an attempt to give a generalized reflection on the situation of sociology in Poland. It was inspired by the 15th Polish Sociological Congress in Szczecin and Popper’s criticism of the methodological foundations of social sciences. Special attention is paid to the ‘crisis’ as a subject of sociological and related challenges (for example: changes in the social structure), as well as the image problems of sociology in Poland.

2

Społeczne funkcjonowanie wiedzy i nauki w filozofii Paula Feyerabenda – ideologie, interakcje i kosmologie

100%

Lampart J.

Folia Philosophica

|

2021

|

vol. 46

1-19

EN

In his article, Jakub Lampart addresses the social, cultural, and historical functions of various forms of knowledge (and of science in particular) as they can be reconstructed on the basis of the few descriptive remarks found in Paul Feyerabend’s works in the three periods of his scholarly career: moderate, transitional, and radical. Lampart interprets Feyerabend’s views on the relationship between knowledge and society as influenced by the following: the early concepts of Karl Popper (in the moderate period), some of the theses of Benjamin L. Whorf and the late Ludwig Wittgenstein (in the radical period). The article also contains: a) a juxtaposition of Feyerabend’s views with the theories of these thinkers; (b) an attempt to explain Feyerabend’s use of the term “ideology”; (c) a description of two trends characterizing different systems of knowledge: isolation and interaction; d) a description of the two types of ideal members of a given tradition: rationalists and pragmatists.

PL

W artykule przedstawiono obraz społecznego, kulturowego i historycznego funkcjonowania różnych form wiedzy (w szczególności nauki), jaki daje się zrekonstruować na podstawie nielicznych opisowych uwag Paula Feyerabenda pojawiających się w jego pracach w trzech okresach twórczości: umiarkowanym, przejściowym i radykalnym. Poglądy Feyerabenda na relację wiedzy i społeczeństwa zostają zinterpretowane jako ukształtowane pod wpływem: wczesnych koncepcji Karla Poppera (okres umiarkowany), następnie niektórych tez Benjamina L. Whorfa i późnego Ludwiga Wittgensteina (okres radykalny). W artykule zaprezentowano ponadto: a) zestawienie poglądów Feyerabenda z koncepcjami wymienionych myślicieli; b) próbę wyjaśnienia użycia przez Feyerabenda słowa „ideologia”; c) opis dwóch tendencji cechujących różne systemy wiedzy: izolacji, interakcji; d) opis dwóch typów idealnych członków danej tradycji: racjonalistów, pragmatyków.

3

Re-echoing the Conservatism in Karl Popper’s Piecemeal Engineering

99%

Afisi O. T.

Studia Philosophica Wratislaviensia

|

2020

|

vol. 15

|

issue 1

9 - 18

EN

While Karl Popper highly valued the ability to invent a bold new form of theoretical thought, he warned us at the same time of the need to be cautious in action. Ambitions that are utopian or revolutionary seemed to Popper always unacceptable. We must always be open to reforming our practices, but we must attempt this slowly and piecemeal. Every change that we make we must hold open to criticism. However, change must be conservative and anti-revolutionary. This is the demand that while any one element of current culture may be criticised and rejected, it is important to do this work piecemeal and carefully. Only then does the audacity or boldness of rejecting a seemingly settled view amount to courage: for it reflects also significant conservation of values. Popper regarded no social change or scientific breakthrough as revolutionary. Even the process of conjecture and refutation, of trial and error, is a piecemeal method. Popper’s piecemeal method depicts Otto Neurath’s metaphor of not dismantling the whole ship except perhaps one plank at a time, replacing each plank as the effort goes on. Every step is as conservative as it is also bold, and that alone helps make it courageous. It is only through this conservatism, the piecemeal anti-revolutionary change, that people can become bold in how they experiment and replace some formerly received norm or idea.

4

Mit i mity w filozofii Paula Feyerabenda

85%

Mączka D.

Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne

|

2017

|

vol. 39

97-116

EN

This paper explores the usage of the concept of myth in Paul Feyerabend’s philosophy. First three parts of the paper are devoted to analysis of lectures in which Feyerabend, following Karl Popper, contrasts two philosophical attitudes: mythical dogmatism and criticism of pre-socratics. The next two parts cover Popper’s and Feyerabend’s anti-dogmatic remedies – criticism and humanism. It is shown that, although their critiques of the dogmatic form of life bear many similarities, they differ substantially on the axiological level. While Popper considers rational criticism to be the best way of opposing dangerous myths, Feyerabend uses critical rationalism as a tool that may serve this function but is not effective universally. The final part of the paper shows how Feyerabend’s usage of the concept of myth shifted in his late, more pluralistic and pragmatic works, where he regarded every human practice as a form of nature- and value-dependent myth.

5

Falsification of Interpretive Hypotheses in the Humanities

80%

Teske J. K.

Roczniki Filozoficzne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 2

87-106

PL

Artykuł rozważa możliwość stosowania procedury falsifikacji, która polega na testowaniu teorii przez konfrontację wyprowadzonych z niej hipotez z danymi empirycznymi, w badaniach nad kulturą, w szczególności podczas oceny wartości hipotez interpretacyjnych. Na falsyfikację, której — zdaniem K. Poppera i jego zwolenników — nauki przyrodnicze zawdzięczają swój sukces, patrzy się bardzo podejrzliwie, kiedy obiektem badań są znaczenia i wartości, a nie zjawiska materialne. Jeśli przez interpretację rozumieć rekonstrukcję znaczenia artefaktu, wówczas do oczywistych wyzwań, jakie pojawią się podczas falsyfikowania hipotez interpretacyjnych, należą wielość, niestabilność i zagadkowość (niejasny albo wewnętrznie sprzeczny charakter) znaczeń zawartych w artefaktach. Wszystko to wydaje się nie wykluczać możliwości rozpoznania jako błędnych hipotez interpretacyjnych, które w sposób wyraźny są sprzeczne z (wewnętrznie niesprzecznym) materiałem artefaktowym. Tak rozumiana falsyfikacja wydaje się niezbędna w kontekście edukacyjnym. Jednocześnie trzeba przyznać, że w praktyce (w przeciwieństwie do logicznej formuły, jaka leży u podstaw tej procedury) falsyfikacja nie jest konkluzywna, a trudności związane ze stosowaniem falsyfikacji jeszcze wzrastają, gdy badanym obiektem są znaczenia i wartości. Jest to jeden z powodów, dla których falsyfikacja w naukach humanistycznych (jak gdzie indziej) potrzebuje być uzupełniona przez inne procedury epistemiczne, podczas gdy status badań literackich czy historii filozofii byłoby najlepiej postrzegać jako częściowo poznawczy (i, o ile badania prowadzone w obrębie tych dyscyplin są empirycznie testowalne, także naukowy), a częściowo twórczy (artystyczny).

EN

This paper reconsiders the possibility of applying the procedure of falsification, which consists in testing a theory by confronting hypotheses derived from the theory with empirical data, in the studies of culture, in particular when evaluating interpretive hypotheses. Falsification, to which, according to Popper and his followers, the natural sciences owe their success, is viewed with strong suspicion when the object of investigation is meanings and values rather than material phenomena. If by interpretation one understands reconstruction of the artefact’s meaning, obvious challenges when falsifying interpretive hypotheses include: the multiplicity, instability and ambiguity (indefiniteness or self-contradictory character) of meanings inherent in artefacts. All of this does not seem to exclude the possibility of identifying as misreadings interpretive hypotheses which clearly contradict relevant (non-contradictory) artefactual evidence. Falsification thus understood seems indispensable in educational contexts. At the same time, it must be admitted that in practice (as contrasted with the logical formula which underlies the procedure) falsification is inconclusive, and the application of the procedure is further complicated when meanings and values are the object of research. This is one of the reasons why falsification in the humanities (as elsewhere) needs to be complemented by other epistemic procedures while the status of literary studies or history of philosophy might best be perceived as partly cognitive (and in so far as the research conducted in these disciplines is empirically testable, also scientific) and partly creative (artistic).

6

Austrians-in-the-World. Conversations and Debates About Planning And Development

71%

Friedmann J., School of Community and Regional Planning U. o. B. C., jrpf@mail.ubc.ca

European Spatial Research and Policy

|

2014

|

vol. 21

|

issue 1

EN

John Friedmann has taught at MIT, the Pontifical Catholic University of Chile, UCLA, the University of Melbourne, the National University of Taiwan, and is currently an Honorary Professor in the School of Community and Regional Planning at the University of British Columbia in Vancouver, Canada. Throughout his life, he has been an advisor to governments in Brazil, Venezuela, Chile, Mozambique, and China where he was appointed Honorary Foreign Advisor to the China Academy of Planning and Urban Design.

7

Czy zmiana kryteriów naukowości we współczesnej fizyce teoretycznej?

71%

Mrozek J.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2018

|

vol. 6

133-148

PL

Współczesne teorie fizyczne i kosmologiczne ponownie stawiają przed filozofami i metodologami problem naukowości rozważanych idei. Wiąże się to głównie z kwestią ich empirycznego testowania. Wiemy, że wiele koncepcji współczesnej fizyki teoretycznej takich jak superstruny czy multiwszechświat jak dotąd nie doczekały się ani jednej obserwacji czy eksperymentu, które by je potwierdzały. W tej sytuacji pojawiają się próby osłabienia wymogów metodologicznych nakładanych na teorie, by móc nadal uważać je za naukowe. Wyzwanie, przed którym stają fizycy, filozofowie i metodolodzy polega na próbach określenia możliwej do przeprowadzenia nieempirycznej procedury weryfikacyjnej w przypadku, gdy teorie te postulują istnienie zasadniczo nieobserwowalnych obszarów rzeczywistości.

EN

The contemporary physical and cosmological theories confront philosophers and methodologists with a problem of scientific character of the considered ideas. It is mainly connected with the issue of their empirical testing. We know that many conceptions of contemporary physics, such as the conceptions of superstrings or of multiverse, have not been confirmed by even a single observation or experiment. In this situation there appear attempts to “weaken” methodological requirements imposed on theories to consider them as scientific after all. The challenge that physicists, philosophers and methodologists face is to attempt to define a feasible, possible to perform, non-empirical verification procedure in the case when these theories postulate the existence of basically non-observable areas of reality.

8

Czy zmiana kryteriów naukowości we współczesnej fizyce teoretycznej?

71%

Mrozek J.

Filozofia i Nauka

|

2018

|

vol. 6

133-149

EN

The contemporary physical and cosmological theories confront philosophers and methodologists with a problem of scientific character of the considered ideas. It is mainly connected with the issue of their empirical testing. We know that many conceptions of contemporary physics, such as the conceptions of superstrings or of multiverse, have not been confirmed by even a single observation or experiment. In this situation there appear attempts to “weaken” methodological requirements imposed on theories to consider them as scientific after all. The challenge that physicists, philosophers and methodologists face is to attempt to define a feasible, possible to perform, non-empirical verification procedure in the case when these theories postulate the existence of basically non-observable areas of reality.

PL

Współczesne teorie fizyczne i kosmologiczne ponownie stawiają przed filozofami i metodologami problem naukowości rozważanych idei. Wiąże się to głównie z kwestią ich empirycznego testowania. Wiemy, że wiele koncepcji współczesnej fizyki teoretycznej takich jak superstruny czy multiwszechświat jak dotąd nie doczekały się ani jednej obserwacji czy eksperymentu, które by je potwierdzały. W tej sytuacji pojawiają się próby osłabienia wymogów metodologicznych nakładanych na teorie, by móc nadal uważać je za naukowe. Wyzwanie, przed którym stają fizycy, filozofowie i metodolodzy polega na próbach określenia możliwej do przeprowadzenia nieempirycznej procedury weryfikacyjnej w przypadku, gdy teorie te postulują istnienie zasadniczo nieobserwowalnych obszarów rzeczywistości.

9

Humanistyczne „zwroty” w perspektywie metodologicznej

70%

Strzelecki R.

Dydaktyka Polonistyczna

|

2022

|

issue 8 (17)

183-221

PL

Artykuł dotyczy „zwrotów” kształtujących oblicze dzisiejszej humanistyki i ujmuje ich specyfikę w perspektywie i ocenie metodologicznej. „Zwroty” zostały odniesione do ich najbliższego kontekstu badawczego, czyli nowej filozofii nauki: Poppera, Lakatosa, Laudena, Feyerabenda i Kuhna. Wykazano wszelkie zbieżności i uchybienia orientacji „zwrotów” wobec przyjętych tam założeń. Okazało się, że realizują te założenia w niewielkim stopniu. Zostały również przybliżone ujęcia „zwrotów” dokonane przez innych badaczy. Ponadto wykazano ich stosunek do tradycji humanistyki i uchybienia wobec tej tradycji. Jednak kluczową cechą „zwrotów” jest ich odejście od współczesnej logiki nauki, racjonalności i rozumności poznania naukowego oraz od zasad ogólnej metodologii nauk. Zostały też omówione najważniejsze przykłady redukcjonizmu ontologicznego i naruszania statusu bytowego człowieka. Nadużycia te przedstawiono na przykładzie czterech wybranych „zwrotów”: performatywnego, „ku rzeczom”, biologicznego i cyfrowego w wersji transhumanistycznej.

EN

The paper deals with ”turns” that shape the face of today’s humanities, and captures their specificity in perspective and provides methodological evaluation of them. The ”turns” were referred to their immediate research context, i.e. the new philosophy of science: Popper, Lakatos, Lauden, Feyerabend, and Kuhn. All convergences and irregularities in the orientation of ”turns” in relation to the assumptions made there were shown. It turned out that they implement these assumptions to a limited extent. The approaches to ”turns” proposed by other researchers were also broadly discussed. Moreover, their attitudes to the tradition of the humanities and breaches from this tradition were demonstrated. However, a key feature of ”turns” is their departure from the modern logic of science, rationality of scientific cognition, and the principles of the general methodology of science. The most important examples of the ontological reductionism and of the violation of the ontological status of man were also discussed. These abuses are illustrated based on four selected ”turns”: performative, ”towards things”, biological and digital in the transhumanist version.

10

COVID-19 Forced Social Distancing and Isolation: A Multi-Perspective Experience

57%

Janz B., Kaznina E., Jihyun K., Ammann C., Kohlberg D., Mamali C.

Ethics in Progress

|

2020

|

vol. 11

|

issue 1

20-60

PL

The article is combined of six chapters authored by these who voiced their experiences with social distancing during the COVID-19 pandemics in various contexts, but mostly centered on psychological, sociological, and ethical aspects. Authors, mostly psychologists and philosophers, were invited to describe their perspectives on the sense and practice of social distancing in times of pandemics. Their reflections seek to demonstrate various perspectives related to subjects’ novel self-experience, social situatedness, and their dealing with conventions and habits altered through the pandemics. As “the owl of Minerva takes its flight only when the shades of night are gathering” (Hegel), there is no conclusion in this article. It rather encourages other authors to reflect on the nearly global, still lasting phenomenon.

Refine search results

Między socjologią kryzysu a „kryzysem” socjologii

Społeczne funkcjonowanie wiedzy i nauki w filozofii Paula Feyerabenda – ideologie, interakcje i kosmologie

Re-echoing the Conservatism in Karl Popper’s Piecemeal Engineering

Mit i mity w filozofii Paula Feyerabenda

Falsification of Interpretive Hypotheses in the Humanities

Austrians-in-the-World. Conversations and Debates About Planning And Development

Czy zmiana kryteriów naukowości we współczesnej fizyce teoretycznej?

Czy zmiana kryteriów naukowości we współczesnej fizyce teoretycznej?

Humanistyczne „zwroty” w perspektywie metodologicznej

COVID-19 Forced Social Distancing and Isolation: A Multi-Perspective Experience