Search results

1

Paweł Lisicki, Luter. Ciemna strona rewolucji, Warszawa 2017, SS 320; ISBN 9788380791695

100%

Malinowski R.

Officina Historiae

|

2018

|

vol. 1

|

issue 1

131-132

PL

Recenzja książki o reformacji Marcina Lutra

2

„OD KONFLIKTU DO KOMUNII” – W DRODZE KU 500. ROCZNICY REFORMACJI

80%

Porada R.

Studia Oecumenica

|

2013

|

vol. 13

297-308

DE

Am 17. Juni 2013 wurde der Bericht der Lutherisch/Römisch-katholischen Kommission für die Einheit Vom Konflikt zur Gemeinschaft offiziell präsentiert. Angesichts des sich annähernden 500. Jahrestages der Reformation im Jahr 2017 fühlten sich die Mitglieder der Kommission herausgefordert, „die Themen und Konsequenzen der Wittenberger Reformation (…) im Dialog zu erörtern und Perspektiven für das Gedenken und die Aneignung der Reformation heute zu entwickeln“ (Nr. 3). Der Bericht setzt somit ein wichtiges Zeichen im Vorbereitungsprozess des Reformationsgedenkens, indem er die Vergangenheit und die Konfliktsgeschichte gemeinsam, d.h. ökumenisch zu erzählen und die Errungenschaften des Dialogs in den letzten fünfzig Jahren zusammenzufassen versucht. Darauf wurde im zweiten Punkt dieses Beitrags eingegangen. Im Blick auf die Vorbereitung zum Reformationsgedenken und den Kontext der erhofften Rezeption des neuesten lutherisch-katholischen Dokumentes wurde im ersten Punkt dieses Beitrags auf die katholische Wahrnehmung der Reformation, die vor allem nur mit Kirchenspaltung assoziiert wird, und die damit verbundene katholische Zurückhaltung gegenüber dem Reformationsgedenken hingewiesen. Das beeinflusst auch die Lektüre des Dialogpapiers. Der Bericht erweckte schon kritische Bemerkungen und Anfragen, die im letzten Teil dieses Beitrags zur Sprache gebracht wurden.

3

Recenzja]: Weronika Pawłowicz, Księgozbiory polskiego duchowieństwa katolickiego na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku (do 1939 r.), Katowice 2009, wyd: Księgarnia św. Jacka [...] Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

80%

Warząchowska B.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2010

|

vol. 94

385-390

4

"Gott hat sein Evangelium auch durch die Musik gepredigt". Martin Luther, die Musik und das Kirchenlied

61%

Hüffmeier W.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2016

|

vol. 10

9-20

PL

Artykuł omawia powstanie ewangelickiej muzyki kościelnej w XVI w. Za jej ojca uchodzi reformator Kościoła ks. dr Marcin Luter. Poeta H. Heine określił hymn „Warownym Grodem jest nasz Bóg” mianem Marsylianki Reformacji. Luter wychował się w muzykalnym środowisku szkolnym i zalecał nauczanie muzyki w szkołach wszystkich szczebli. Reformator obok przedmów do różnego rodzaju śpiewników, napisał 4 teksty poświęcone istocie pieśni ewangelickiej, gdzie odnajdujemy tezę, że muzyka jest dobrym dziełem samego Boga Stwórcy, co sprawia, że muzyka ze swej natury jest dobrym narzędziem zwiastowania Ewangelii. W jednym z listów Luter pisał wręcz, że obok teologii, to muzyka jest najlepszą sztuką niosącą pocieszenie serca. Pierwszą pieśń napisał Luter dopiero w roku 1523, równolegle do podjętego dzieła reformy liturgii ewangelickiej. Obok tzw. pieśni propagandowych Reformacji, ulubioną formą pieśni Lutra były parafrazy psalmów. Obok tego kolejną formą pieśni religijnej stworzonej w okresie Reformacji są pieśni katechizmowe. Tekst omawia również postać Elisabeth Cruciger, pierwszej pieśniarki Reformacji. Reformacja wyzwoliła potężny ruch, który wprowadził języki narodowe do liturgii i życia nabożeństwowego, to samo uczynił z muzyką, nadając je specyficzny, pobożnościowy rys wynikający z ducha ewangelickiej reformy kościelnej XVI w.

EN

The article presents origins of the Evangelical church music in the XVI century. Pastor Dr Martin Luther is regarded as the father this music. The poet H. Heine described the hymn “A mighty fortress is our God” as Mar-seillaise of the Reformation. Luther was brought up in his school musical circle and recommended teaching music at schools of all levels. The Reformer, apart from prefaces to all kinds of songbooks, wrote four texts dedicated to the essence of Evangelical song where we find a thesis that music is a good deed of the God -Creator Himself what makes that music in its very nature is a good instrument to proclaim the Gospel. In one of his letters Luther wrote indeed that apart from theology music is the best art bringing consolation for the heart. His first song, Luther wrote not earlier than in 1523 in parallel to the undertaken efforts to reform Evangelical liturgy. Apart from the so-called propaganda songs of Reformation Luther’s favourite songs were paraphrases of psalms. In addition, another form of religious song created in the times of Reformation are catechism songs. The article also depicts the person of Elisabeth Cruciger, the first Re-formation singer. Reformation triggered a mighty movement that introduced national languages to the liturgy and church services. This movement also transformed music giving it specific feature of piety emerging from the spirit of Evangelical church reformation in the XVI century.

5

Die baltischen Lande im Zeitalter der Reformation und Konfessionalisierung. Publikation als Ergebnis eines internationalen Forschungsprojektes

61%

Ehricht C.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2013

|

vol. 7

323-331

EN

The article describes the process of formation an international project concerning a development of the Reformations faith in the Baltic States and its result. The Project started in some academic centres around the Baltic Sea in the year 2004. The publication which contents 4 large books (volumes) was ready in the end of 2012. The Author shows the scientific and cultural value of the finished project. There is a variety of meaning and misunderstanding of the very popular in the scientific debate term “Balticum” – refer to the analysis of Aleksandr Loit shown in the publi-cation. The article discusses deeply 3 from plenty theoretical outcomes printed in the Project-Book: The issues presented by Enn Tarvel, Julian Kreem and Valda Klava concerned on the Reformation in the present territory of Latvia. The article emphasizes the very high scientific value of the whole project especially a big content of source materials.

PL

Artykuł omawia wyniki realizacji szeroko zakrojonego, międzynarodowego projektu badawczego poświęconego historii Reformacji w krajach Bałtyckich. Wynikiem badań, trwających od roku 2004, jest czterotomowa publikacja, którą wydano drukiem w końcu 2012 roku. W tekście ukazano wartość naukową, poznawczą i kulturotwórczą zrealizowanego projektu. Autor odwołuje się do analiz Aleksandra Loit, który wskazuje na wieloznaczność, kompleksowość i problematyczność terminu „Balticum“, który jest stosowany w literaturze przedmiotu. W swoim omówieniu Autor, w sposób szczególny odniósł się do wyników badań historycznych przedstawionych przez Enna Tarvela, Juliana Kreema i Valda Klava nad problematyką wprowadzenia Reformacji na terenie obecnej Łotwy. Autor podkreślił znaczenie czterotomowej publikacji dla przyszłych badań, także w kontekście zawartości tekstów źródłowych.

6

Marcin Luter z perspektywy ekumenicznych dialogów

61%

Hanc W.

Studia Oecumenica

|

2017

|

vol. 17

69-78

EN

Year 2017 marked by the 500th anniversary of Reformation would not exist without the seminal figure – the author of the unusual event in the history of the universal Church – that is considered the cause of schism in the Western Church. The event is presented in the light of the 50th anniversary of the inter-confessional ecumenical Lutheran-Catholic dialogues, among which the specific importance of the Report of the Lutheran-Roman Catholic Commission for Unity From Conflict to Communion (2013), is to be noted. The report deals with the Catholic-Lutheran commemoration of the Reformation in 2017. By taking into consideration various ecumenical dialogues, author of the paper decides to ask about the true image of dr Martin Luther and attempts to present him as a “witness of the Gospel and witness of Jesus Christ. At the end of his analysis, the author attempts to answer a question: who really was, and is today, Martin Luther.

PL

Rok 2017 – brzemienny w wydarzenie 500-lecia Reformacji – nie mógłby zaistnieć bez czołowej postaci, którą stanowi główny autor tego niezwykłego zdarzenia w dziejach Kościoła powszechnego, i której przypisuje się rozłam w łonie Kościoła zachodniego. Przedstawiający owo wydarzenie stara się to uczynić w 50-lecie międzywyznaniowych dialogów ekumenicznych luterańsko-katolickich, spośród których znaczący impuls należy odnieść do raportu luterańsko-rzymskokatolickiej Komisji Dialogu ds. Jedności Od konfliktu do komunii (2013), będący zarazem katolicko-luterańskim upamiętnieniem Reformacji w 2017 r. Stąd autor artykułu stara się na kanwie kilku dialogów ekumenicznych postawić pytanie o prawdziwy obraz dr. Marcina Lutra, zarysować głównego reformatora jako „świadka Ewangelii i świadka Jezusa Chrystusa” oraz podsumować całość przedłożenia, podejmując próbę odpowiedzi na pytanie: Kim właściwie był i kim jest dzisiaj Marcin Luter?

7

Kult obrazów według Reformatorów: Marcina Lutra i Jana Kalwina

51%

Klejnowski-Różycki D.

Studia Oecumenica

|

2017

|

vol. 17

173-194

EN

Two Fathers of the Reformation, Martin Luther and John Calvin questioned the veneration of images. They used different arguments. Martin Luther allowed the presence of paintings in churches, while John Calvin did not. Their theology influenced Europe so strongly that even Catholicism in its ordinary sensitivity departed from the understanding of the image as an object of worship and entered the time of art. A painting ceased to be understood as a special place of presence (icon), and began to function as a work of art. Having ceased to be a medium referring to the original, it became itself an original in the artistic sense.

PL

Ojcowie Reformacji: Marcin Luter i Jan Kalwin zakwestionowali kult obrazu. Posługiwali się różnymi argumentami. Marcin Luter dopuszczał obecność obrazów w przestrzeni kościelnej, a Jan Kalwin – nie. Ich teologia mocno oddziałała na Europę, tak że nawet katolicyzm w swej potocznej wrażliwości odszedł od rozumienia obrazu kultycznego, a wszedł w czas sztuki. Obraz przestał być pojmowany jako szczególne miejsce obecności (ikona), a zaczął funkcjonować jako dzieło sztuki, przestał być medium odnoszącym do oryginału, ale sam stał się oryginałem w sensie artystycznym.

8

Das Prämonstratenserkloster Belbuck als eine Keimzelle der Reformation im südlichen Ostseeraum

51%

Ehricht C.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2017

|

vol. 11

149-158

PL

Klasztor w Białoboku koło Trzebiatowa (Treptow) nad Regą (Pomorze Zachodnie), w dawnym Księstwie Pomorskim, założony został pod koniec XII wieku przez Norbertanów pochodzących z Lund. W początkach wieku XVI działali tu niektórzy z najważniejszych teologów, przyjaciele Johannesa Bugenhagena, który, w późniejszym okresie, został przyjacielem Marcina Lutra i Reformatorem północnych Niemiec i Królestwa Danii.Jego współpracownikami w Trzebiatowie byli Johannes Boldewan, Äpinus, Christian Ketelhodt, Andreas Knopken.Klasztor w Białoboku powiązany był z klasztorem żeńskim w Trzebiatowie, w którym żyła Elisabeth von Meseritz (Elisabeth Cruciger).Wszyscy razem wywarli znaczny wpływ na Reformację oraz stabilizowanie Kościoła Luterańskiego od Kopenhagi aż po Rygę.Sam klasztor, już od roku 1616, nie istnieje, jednakże przypomnienie jego historii może być pomocne w bardziej zróżnicowanym rozumieniu wielu różnych procesów, jakie zachodziły we wczesnych latach Reformacji w regionie Południowego Bałtyku.

EN

The monastery in Belbuck near Treptowupon Rega in the formerDuchy of Pomerania (today Białoboki / Trzebiatów in Pomorze Zachodnie/ West-pomerania, Poland) was founded in the end of the 12th century by Pre¬mon-stratensians from Lund. In the beginning of the 16th century some very im-portant theologiansworked there. They were friends of Johannes Bugenhagen who, later on, becamea friend of Martin Luther and Reformer of the northern Germany and of the Kingdom of Denmark. His friends in Belbuckwere Johannes Boldewan, Johannes Äpinus, Christian Ketelhodt, Andreas Knopken. Connected with the monastery was a nunnery in Treptow, where Elisabeth von Meseritz (Elisabeth Cruciger) lived. They all exerted great influence on the Reformation and stabilization of the Lutheran Church from Copenhagenas far as Riga.The monastery itself has been, since 1616, completely destroyed, but remembrance of its history may be helpful for a more diverse understanding of very various processes occurring during the early time of “Reformation” in the Southern Baltic Sea region.

9

Der gemeinsame reformatorische Grund des Glaubens

51%

Theißen H.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2013

|

vol. 7

308-322

EN

The reflections in this paper were originally delivered to the joint study group of the Union of Evangelical Churches (UEK) and the Autonomous Evangelical-Lutheran Church (SELK) at Oberursel (Germany) on September 26th, 2013. The topic was dealt with by representatives from either church, with the present paper being complemented by a presentation by Werner Klän. The present paper discusses six theses: Thesis #1: To claim God's trinitarian work as a common ground in faith which the Reformers share presupposes that the unity of this ground does not exclude a variety of ecclesial entities claiming the heritage of the Reformation. Thesis #2: The concept of confession embraces two different aspects. Ex-ternally oriented, the confession of a given community appears as doctrine of-fering arguments. Internally oriented, the confession of a given community is a cultural factor which thoroughly determines the life of the community. Thesis #3: There is a twofold meaning in speaking of a „ground in faith“ depending on whether one refers to the doctrinal or to the cultural aspect of confession. The doctrinal aspect requires dogmatic investigation, while the cultural aspect is best understood in ethical perspective. Thesis #4: Considering faith in ethical perspective presupposes a eudaemonistic concept of ethics in the sense of a hierarchy of goods required for realizing good life. This hierarchy of goods contains both the individual rea-sons why people are convinced by faith and the ethos which a given community of followers of faith shares. Thesis #5: In ethical perspective faith is grounded in a particular way of dealing with goods which can be defined as the highest good consisting in freedom even in the case of (subordinate) goods being denied or taken away from the followers of faith. Thesis #6: The common ethical ground in faith is confidence (fiducia) in which the followers of faith put their personal life and ethos at stake to gain it again through confidence.

PL

Artykuł omawia zagadnienie wiary w kontekście dialogu prowadzonego w Niemczech pomiędzy Unią Kościołów Ewangelickich (UEK) a Samodzielnym Kościołem Luterańskim (SELK). Pierwotnie był przygotowany jako materiał wyjściowy do dyskusji grupy roboczej. Autor prezentuje 6 tez dotyczących rozumienia wiary w optyce ewangelickiej i konsekwentnie przedstawia argumenty na rzecz tych sformułowań. Teza 1: Wspólna wiara trynitarna nie wyklucza wielości form eklezjalnych w rodzinie Kościołów poreformacyjnych. Teza 2: Wyznanie w ewangelicyzmie pojmowane jest w sensie zewnętrznym i wewnętrznym: pierwsze dotyczy społeczności skupionej wokół doktryny, drugie – jako czynnik społeczny. Teza 3: Pojmowanie fundamentu wiary posiada również podwójny aspekt w zależności od tego, czy mowa jest o doktrynalnym czy o kulturowym wymiarze wyznania. Teza 4: Odniesienie wiary do etyki presuponuje koncepcję eudajmonistyczną rozumianą jako hierarchię dóbr niezbędnych do dobrego życia. Teza 5: W perspektywie etycznej wiara zakotwiczona jest w realizacji wolności. Teza 6 artykułu głosi, że wspólnym fundamentem etycznym w wierze jest zaufanie (fiducia), które polega na podążaniu w osobistym życiu i etosie drogą zaufania.

10

Życie i dzieło Marcina Lutra a spór wokół tez i narodzin Reformacji

51%

Miedwid W.

Polonia Sacra

|

2013

|

vol. 17

|

issue 1

EN

The article concerns the life and work of Martin Luther and takes on the dispute over the 95 theses and the birth of the sixteenth-century Reformation. From the beginning, it was wearing the stigma experiences of the Founder. The Reformer experienced a deep concern in the area of spiritual life and he solved his dilemmas based on biblical theology, which led him to formulation of the 95 theses. The Theses didn’t cause a break with the Church, because their content wasn’t in conflict with the contemporary doctrine of the Church, however, then were formulated to harshly and sometimes they were exaggerated. He wanted to discuss and define better the matter of indulgences. The purpose of this article is to show that the teaching of M. Luther and his struggle with visible religious abuses didn’t have to end in a split in the Church, because the reform movement was meant to be a renewal of Christianity.

11

Pastorale Bekehrung als Herausforderung und Chance für die Ökumene im 21. Jahrhundert

51%

Koch K.

Studia Oecumenica

|

2016

|

vol. 16

5-26

EN

The divisions among Christians are „a scandal to the world” and detrimental to the preaching of the Gospel, because of the impression „as if Christ himself were divided”. Hence the lack of unity is the biggest obstacle to mission in the world. In this perspective, the pastoral conversion is presented as an opportunity for ecumenism. It is all about repentance toward re-seek unity and toward the common goal of ecumenism, that is visible unity of the Church as the Body of Christ. Another aspect of the conversion relates to the great tradition of Christianity. An important issue here is the question of the attitude of the Reformation to the whole tradition of the Church. Surely a monopoly on reform of the Church can not be attributed only to the Reformation. Great reformers of the Church were also St. Dominic and St. Francis. Because in the original way the conversion is accomplished in baptism, Christian ecumenism should be at its core, a „baptismal ecumenism”. Finally, the ecumenical movement can rely on joining the prayer of Jesus „that they may all be one” (Jn 17,21).

PL

Podziały między chrześcijanami są „zgorszeniem dla świata” oraz przynoszą szkodę przepowiadaniu Ewangelii, gdyż sprawiają wrażenie, „jak gdyby sam Chrystus był podzielony”. Stąd brak jedności stanowi największą przeszkodę dla misji światowych. W takiej perspektywie pastoralne nawrócenie przedstawia się jako szansa dla ekumenizmu. Chodzi przede wszystkim o nawrócenie w kierunku ponownego poszukiwania jedności oraz ku wspólnemu celowi ekumenizmu, jakim jest widzialna jedność Kościoła jako Ciała Chrystusa. Kolejny aspekt nawrócenia dotyczy wielkiej tradycji chrześcijaństwa. Ważnym zagadnieniem jest tutaj kwestia stosunku Reformacji do całej tradycji Kościoła. Z pewnością Reformacji nie można przypisywać monopolu na reformę Kościoła. Wielkimi odnowicielami Kościoła byli także św. Dominik i św. Franciszek. Ponieważ nawrócenie w pierwotny sposób dokonuje się we chrzcie, ekumenizm chrześcijański winien być w swoim rdzeniu „ekumenizmem chrzcielnym”. Ostatecznie ruch ekumeniczny może polegać jedynie na włączeniu się w modlitwę Jezusa, „aby wszyscy stanowili jedno” (J 17,21).

12

Konferencja z okazji obchodów 500-lecia Reformacji pt. Kościół Ewangelicko-Augsburski w relacjach z Państwem – aspekty ustrojowe i prawne, Kraków, 9 października 2017 r.

51%

Krzysztofek K., Mikuła M., Zarzycki Z., Strzała M., Ożóg M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2017

|

vol. 20

426-434

13

Kościoły poewangelickie na terenie woj. wrocławskiego : stan zachowania : problemy konserwatorskie

51%

Banaś P.

Ochrona Zabytków

|

1966

|

issue 4

23-32

FR

Plus d’une fois, on a mis en lumière l’importance que pour l’histoire de l’architecture liée à la Réforme présentent les églises de ce culte édifiées sur le territoire de la Silésie. Le Luthéranisme s’y est répandu dès la première moitié du XVIe siècle mais les aspects les plus frappants de l’architecture protestante sur ce terrain se manifestent dans la particularité de leurs formes seulement après la guerre de 30 ans, dans des conditions politiques difficiles, sous la domination des Habsbourg, dans le milieu dissident. Après 1648 apparaissent des édifices désignés sous le nom des „églises de la Paix” ·— à Glogowo (n’existant plus à l’heure actuelle), à Jawor, à Świdnica. A partir de 1707 il y en a d’autres appelées „les églises de la Grâce”, parmi elles, les églises de Milicz, de Jelenia Góra et de Kamienna Góra. De la secande moitié du XVIIe siècle datent celles qui portent le nom des „églises frontalières” ou des „églises d’évasion”. A partir de 1742, lorsque la Silésie tombe sous la domination prussienne, les protestants déploient une activité architectonique très animée. Parmi les oeuvres édifiées dans la seconde moitié du XVLIIe siècle, les créations de C. G. Langhans (entre autres dans les locatités: Syców, Wałbrzych, Dzierżoniów) se distinguent par leur valeur artistique d’un rang supérieur. A partir de 1945, à la cessation des hostilités, une partie de ces églises protestantes dont la protection jusqu’alors fut assumée par les communautés, passe aux mains des paroisses catholiques. Les anciens usufruitiers n’en conservent dès lors qu’un nombre restreint notamment celles de Wrocław et des districts de Wałbrzych et de Syców. Etant donné la différence des formes liturgiques entre les deux cultes en question, les églises affectés aux paroisses catholiques ont perdu, pour la plupart, leur caractère original. Les chaires près des autels, parfois aussi les loges et les tribunes ont été supprimés. Une grande part de ces églises (environ 100) reste encore, jusqu’à ce jour, inutilisées et pourtant, malgré les défections subies, elles pourraient être adaptées à de nouvelles fonctions. Ce problème a été envisagé par l’Association des Historiens d’Art — Section de Wrocław, en intelligence avec le conservateur de la voïevodie de Wrocław. Ces monuments même dépourvus de leur ornementation ont droit à la conservation, compte tenu du rôle qu’ils jouent dans l’aménagement du site urbain. On pourrait les affecter aux services suivants: dépôts, salles de projection, salle de gymnastique. Une expérience qui semble être une réussite, nous est fournie par l’adaptation de l’une de ces églises au service d’un Musée Filuménistique ouvert tout récemment à Bystrzyca Kłodzka. Actuellement, on essaie d’adapter l ’eglise protestante de Ziębice au service d’une salle de gymnastique — les travaux sont en cours. On vient d’entreprendre également des travaux de protection concernant le détail ornemental subsistant dans les monuments abandonnés et Ton s ’occupe d’établir un répertoire détaillé de la documentation scientifique sur ce sujet. Les anciennes églises protestantes pourvues d’une décoration intérieure particulièrement intéressante et bien conservée, pourront être, au fil de l’histoire, transformées en postes muséologiques, dont les expositions seraient consacrées aux problèmes de la culture protestante des XVIIe et XVIIIe siècles. La conservation des anciennes églises protestantes soulève de grandes difficultés, notamment en raison de la construction de maçonnerie en colombage que présentent les édifices les plus remarquables de l’architecture protestante, des bâtiments élevés d’ailleurs à grande échelle. Des travaux de conservation fondamentale ont été réalisés, au cours de ces dernières années, à Stary Lubiń et à Świdnica, dans l’église de la Paix. On a prévu d’autres travaux, de la même portée, pour l’église de Jawor, menacée de dégradation latente.

14

Luterańska hermeneutyka biblijna i jej współczesne wyzwania w świetle dokumentu „Na początku było Słowo”. Biblia w życiu wspólnoty luterańskiej

51%

Klukowski M.

Studia Oecumenica

|

2016

|

vol. 16

233-252

EN

The article presents a discussion of and elaboration upon the hermeneutical statement received by the LWF Council in 2016 entitled „In the Beginning was the Word”. The Bible in the Life of the Lutheran Communion. The document engages the question of how Lutheran churches in many far-flung and varied contexts can reach some shared, mutual understanding regarding their reading and interpretation of biblical texts. The answer is that the whole Bible, particularly the most difficult passages, must be interpreted in light of its salvific message and also with regard to Luther’s crucial hermeneutical rules (Was Christum treibet). The key concept emphasizes that a reading of the Bible has a dynamic character: neither the Bible nor our situation is static. It means that our biblical interpretation may be a kind of „hermeneutical spiral” which is indeed a listening to the word of God along with the questions of our time and contexts. Consequently, a biblical text may have a different meaning in different parts of the world. Furthermore, the document emphasizes the importance of theological education in order to prepare pastors, teachers and leaders for effectively interpreting Scripture.

PL

Artykuł stanowi omówienie dokumentu wydanego w 2016 r. przez Światową Federację Luteranów „Na początku było Słowo”. Biblia w życiu wspólnoty luterańskiej, poświęconego hermeneutyce biblijnej. Autorzy dokumentu stają wobec pytania, jak Kościoły luterańskie wobec tak różnego kontekstu istnienia w świecie mogą dojść do wspólnej interpretacji i rozumienia tekstów biblijnych. Odpowiedź, jakiej udzielają autorzy, zwraca uwagę na fakt, że cała Biblia, a zwłaszcza jej najtrudniejsze stronice, musi być interpretowana w świetle jej zbawczego orędzia i przy uwzględnieniu hermeneutycznych zasad Marcina Lutra (np. Was Christum treibet). Kluczowe w całym zagadnieniu jest podkreślenie, że lektura Pisma Świętego ma charakter dynamiczny: ani tekst biblijny, ani sytuacja egzystencjalna, w której się go odczytuje, nie są statyczne. Oznacza to, że interpretacja biblijna może stanowić swego rodzaju „hermeneutyczną spiralę”, która w istocie jest słuchaniem słowa Bożego przy jednoczesnym nasłuchiwaniu pytań i problemów współczesnego świata. W konsekwencji teksty biblijne mogą mieć różne znaczenie w różnych częściach świata. Ponadto podkreśla się znaczenie wykształcenia teologicznego w przygotowaniu pastorów, nauczycieli i liderów wspólnot dla owocnej interpretacji Pisma Świętego.

15

Reformacja a zaistnienie, kryzys i perspektywy teologii Starego Testamentu

51%

Kluczyński A.

Rocznik Teologiczny

|

2017

|

vol. 04

713-726

PL

Artykuł ukazuje, w jaki sposób teologiczne założenia Reformacji przyczyniły się do powstania dyscypliny teologii biblijnej i teologii Starego Testamentu. Następnie przedstawia zarzuty, jakie stawiano teologii Starego Testamentu pod wpływem rozwoju biblistyki, a zwłaszcza historyczno-krytycznych metod egzegezy. W ostatniej części artykuł mówi o współczesnej potrzebie istnienia i rozwoju teologii Starego Testamentu.

EN

The article shows how the theological assumptions of the Reformation contributed to the formation of the discipline of Biblical theology and theology of the Old Testament. Next it presents objections to the theology of the Old Testament, which were a result of the development of Biblical studies, especially the historical-critical methods of exegesis. The final part of the article discusses the contemporary need for and development of theology of the Old Testament.

16

Polska Reformacja na Mazurach

51%

Małłek J.

Rocznik Teologiczny

|

2018

|

vol. 03

281-301

PL

Artykuł „Polska Reformacja na Mazurach” prezentuje w swojej pierwszej części pochodzenie Mazurów, ukazując przy tym jednocześnie znaczenie języka polskiego dla jej wprowadzenia. W części drugiej prezentuje okoliczności wprowadzenia reformacyjnych zmian przez Albrechta Hohenzollerna od mandatu reformacyjnego z 1525 r., przez „Ordynację krajowa” i „Ordynacja kościelna” aż po ponawiane przez cały wiek XVI wizytacje parafialne. Cześć trzecia skupia się na pastorach – zwolennikach Reformacji, którzy przybyli na Mazury w XVI w. Zaś część ostatnia prezentuje polskojęzyczną działalność wydawniczą na terenie Prus Wschodnich w XVI w.

EN

In its first section, the article “Polish Reformation in Masuria” presents the origin of the people of that region, at the same time showing the significance of the Polish language for the introduction of the Reformation. In the second section, it describes the circumstances of the introduction of reformative changes by Albrecht Hohenzollern from the Reformation mandate of 1525, through the “National Ordinance” and the “Church Ordinance”, to the parish visits repeated throughout the 16th century. Part three focuses on pastors - advocates of the Reformation who came to Masuria in the 16th century. The final part presents Polish-language publishing activities in East Prussia in the 16th century.

17

Wpływ Reformacji na rozumienie moralności

41%

Kućko W.

Studia Gdańskie

|

2019

|

issue 45

173-190

PL

Pięć wieków, które minęły od wystąpienia Marcina Lutra, to właściwa okazja do podjęcia refleksji nad wpływem ruchu Reformacji na kształt moralności. Celem artykułu jest analiza filozoficznych i teologicznych źródeł zmian, które wyniknęły z zakwestionowania przez ruchy protestanckie właściwej relacji między rozumem i wiarą. Istotnym elementem tekstu jest opisanie współczesnych badań, ukazujących, w jaki sposób zmieniło się postrzeganie wiary i zasad moralnych wśród katolików i protestantów. Ponadto zostaje podjęty problem „nowej Reformacji”, czyli globalnego ruchu zmian w wyniku procesu pentekostalizacji różnych denominacji chrześcijaństwa oraz wynikających z tego wyzwań etycznych.

EN

The five centuries that have passed since Martin Luther’s speech provide the right opportunity to reflect on the impact of the Reformation movement on morality. The aim of the article is to analyse the philosophical and theological sources of the changes that resulted from the Protestant movement questioning the proper relationship between reason and faith. An important element of the text is the description of modern research showing how the perception of faith and moral principles has changed among Catholics and Protestants. Besides this, the problem of the “new Reformation” is presented, i.e. the global movement of change as a result of the process of pentecostalization of various denominations of Christianity and the resulting ethical challenges.

18

Szesnastowieczny królewiecki druk w Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel: ilustracje, oprawa i właściciele

41%

Jurkowlaniec G., Herman M.

Biuletyn Historii Sztuki

|

2021

|

vol. 83

|

issue 2

285-321

EN

In the paper the unique copy of Arsatius Seehofer’s postil in the Polish translation by Eustachy Trepka is discussed; printed by Hans Daubmann in Königsberg in 1556, it is currently in the Herzog August Bibliothek in Wolfenbüttel. It remains unclear under what circumstances the volume reached the library, still it ranks among the most precious Poland-related items in the original collection of August zu Braunschweig-Lüneburg. Furthermore, being the only to-date identified copy of Seehofer/Trepka’s postil from 1556, it allows to analyse the programme of illustrations of the edition. A series of prints, in majority modelled on Hans Brosamer’s compositions, reveal Daubmann’s strategy as far as acquiring and using woodblocks brought from Nuremberg in 1554 are concerned. The 16th-century binding, in its turn, a work of the bookbinder Melchior Nering from Greater Poland, as well as written sources, provide insight into certain aspects of the distribution of Seehofer/Trepka’s postil outside Prussia. They also make one wonder who the first owners of the copy were; the latter, regrettably, to-date unidentified.

PL

Przedmiotem artykułu jest unikatowy egzemplarz postylli Arsatiusa Seehofera w polskim przekładzie Eustachego Trepki, wydrukowany przez Hansa Daubmanna w Królewcu (1556), a obecnie przechowywany w Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel. Nie jest jasne, w jakich okolicznościach wolumin tam trafił, ale należy do najcenniejszych poloników w pierwotnej kolekcji Augusta zu Braunschweig-Lüneburg. Jednocześnie, jako jedyny zidentyfikowany dotąd egzemplarz postylli Seehofera/Trepki z 1556 r., pozwala przeanalizować dekorację graficzną edycji. Seria rycin, w większości wzorowanych na kompozycjach Hansa Brosamera, ujawnia strategie Daubmanna w zakresie pozyskiwania i używania klocków drzeworytniczych, przywiezionych z Norymbergi w 1554 r. Z kolei szesnastowieczna oprawa, dzieło wielkopolskiego introligatora Melchiora Neringa, a także źródła pisane, dają wgląd w pewne aspekty dystrybucji postylli Seehofera/Trepki poza Prusami. Skłaniają też do zapytania o pierwszych właścicieli egzemplarza, którzy jednak pozostają nieznani.

19

Marriage and Family in Protestant and Evangelical Understanding

41%

Perzyński A. P.

Studia Oecumenica

|

2017

|

vol. 17

117-132

EN

The sixteenth-century Protestant Reformation was a watershed in the history of the Western theology and law of marriage – a moment and movement that gathered several streams of classical and Catholic legal ideas and institutions, remixed them and revised them in accordance with the new Protestant norms and forms of the day. The Lutheran, Calvinist, and Anglican branches of the Reformation gave birth to three Protestant models of marriage. Like Catholics, Protestants retained the naturalist perspective of marriage as an association created for procreation and mutual protection. They also retained the contractual perspective of marriage as a voluntary association formed by the mutual consent of the couple. Unlike Catholics, however, Protestants rejected the subordination of marriage to celibacy and the celebration of marriage as a sacrament. The Lutheran tradition, from 1517 forward, developed a social model of marriage, grounded in Martin Luther’s doctrine of the heavenly and earthly kingdoms. Marriage, Luther and his colleagues taught, was a social estate of the earthly kingdom of creation, not a sacred estate of the heavenly kingdom of redemption. Marriage, John Calvin and his followers taught, was not a sacramental institution of the church, but a covenantal association of the entire community. The Anglican tradition, of the sixteenth and seventeenth centuries, brought forth a commonwealth model of marriage. This model embraced the sacramental, social, and covenantal models inherited from the Continent but went beyond them. Marriage was at once a gracious symbol of the divine, a social unit of the earthly kingdom, and a solemn covenant with one’s spouse. Evangelical Christianity understands marriage and the family in light of biblical understanding and Christian experience. Christian marriage and family life is regarded as a sacred and creative calling by all Christians. It is a basic biblical teaching. Marital union in Christ appeals to divine grace for support and fulfillment of a natural union of a man and a woman.

PL

Szesnastowieczna protestancka Reformacja stanowi przełom w historii zachodniej teologii i prawa małżeńskiego – był to moment i ruch, który zebrał kilka strumieni klasycznych i katolickich prawnych koncepcji i instytucji, zmieszał je i odnowił zgodnie z nowymi protestanckimi normami i formami obowiązującymi w tamtych czasach. Luterańskie, kalwińskie i anglikańskie odłamy Reformacji dały początek trzem protestanckim modelom małżeństwa. Podobnie jak katolicy, protestanci utrzymali naturalistyczną perspektywę na małżeństwo jak na związek stworzony dla potrzeb prokreacji i wzajemnej ochrony. Ponadto zachowali kontraktowy aspekt małżeństwa jako dobrowolnego związku zawartego za obopólną zgodą pary. Jednak, w odróżnieniu od katolików, protestanci odrzucili nadrzędność celibatu nad małżeństwem i celebrację małżeństwa jako sakramentu. Od 1517 r. luterańska tradycja rozwinęła społeczny model małżeństwa zakorzeniony w doktrynie Marcina Lutra o ziemskim i niebieskim królestwie. Luter i jego naśladowcy głosili, że małżeństwo jest społeczną instytucją ziemskiego królestwa stworzenia, a nie świętą instytucją niebiańskiego królestwa odkupienia. Jan Kalwin i jego uczniowie uczyli, że małżeństwo nie jest instytucją sakramentalną Kościoła, ale mającym charakter przymierza związkiem całej społeczności. Tradycja anglikańska XVI i XVII w. przedstawiła wspólnotowy model małżeństwa. Obejmował on sakramentalne, społeczne i mające charakter przymierza modele odziedziczone z Europy, a jednocześnie je przekroczył. Małżeństwo stało się pełnym łaski symbolem tego, co boskie, społeczną komórką ziemskiego królestwa i uroczystym przymierzem ze współmałżonkiem. Chrześcijaństwo ewangelikalne widzi małżeństwo i rodzinę w świetle biblijnego rozumienia i doświadczenia chrześcijańskiego. Chrześcijańskie małżeństwo i życie rodzinne są postrzegane jako święte i twórcze powołanie dla wszystkich chrześcijan. Jest to podstawowe nauczanie biblijne. Związek małżeński w Chrystusie odwołuje się do boskiej łaski o wsparcie i dopełnienie naturalnego związku mężczyzny i kobiety.

20

Reforma, reformizm, Reformacja – analiza filozoficzna

41%

Bartoś T.

Rocznik Teologiczny

|

2017

|

vol. 04

865-874

PL

Reformizm to historyczna praktyka wymyślania na nowo struktury społecznej. Reformizm jest zastosowaniem nowych idei w sporze z tradycyjnymi praktykami społecznymi. Najbardziej znaczącym przykładem i zarazem najstarszym są reformy Solona w starożytnej Grecji. Aktywna postawa wobec tradycji jest obecna w XVI wiecznym ruchu Reformacji. To także dobry przykład społecznego konstruktywizmu. Główną ideą jest stworzenie nowego typu społeczeństwa. Wedle idei (indywidualnego zamysłu) reguluje się funkcjonowanie społeczności. To intelektualistyczny i zarazem centralistyczny aspekt reformizmu. Reformacja była trwałą przeszkodą papieskiego ekspansjonizmu. Reformacja to także nowy etap ewolucji katolicyzmu, oznacza bycie w trwałej interakcji z ruchami protestanckimi. Kontrreformacja dla katolicyzmu miała efekt paraliżujący. Uniemożliwiała modernizację, jeśli tylko możliwe zmiany przypominały te wymyślone przez protestantów. Ostatecznie katolicyzm nie zrezygnował z idei jedności. Podział uznany za zło, wymaga naprawy. Stąd oczekiwanie na lepsze czasy, kiedy to nawrócą się i wrócą do katolickiej Macierzy, najpierw Żydzi, a później wszystkie historyczne odłamy chrześcijaństwa.

EN

Reformism is the historical practice of reinventing the structure of society. Reformism means implementing new ideas confl icting with traditional social practices of which Solon’s reforms in ancient Greece are among the oldest and most signifi cant examples. A proactive attitude towards tradition was present in the 16th century Reformation. Th is is also a good example of social constructivism. The main idea was to create a new type of society. The functioning of society is regulated according to ideas (of individual intellect). This is the intellectualist and centralist aspect of reformism. The Reformation functioned as a permanent obstacle to papal expansionism. It also meant a new phase in the evolution of Catholicism—an ongoing interaction with Protestant movements. The Counterreformation had a paralyzing eff ect on Catholicism, preventing modernization by rejecting any changes that might resemble those invented by Protestants. Ultimately Catholicism did not abandon the ideal of unity. Schism, recognized as evil, demands repair. Th us, the anticipation of better times, when all would convert or return to the Mother Church — fi rst the Jews, and later all the historical off shoots of Christianity.

Refine search results

Paweł Lisicki, Luter. Ciemna strona rewolucji, Warszawa 2017, SS 320; ISBN 9788380791695

„OD KONFLIKTU DO KOMUNII” – W DRODZE KU 500. ROCZNICY REFORMACJI

Recenzja]: Weronika Pawłowicz, Księgozbiory polskiego duchowieństwa katolickiego na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku (do 1939 r.), Katowice 2009, wyd: Księgarnia św. Jacka [...] Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

"Gott hat sein Evangelium auch durch die Musik gepredigt". Martin Luther, die Musik und das Kirchenlied

Die baltischen Lande im Zeitalter der Reformation und Konfessionalisierung. Publikation als Ergebnis eines internationalen Forschungsprojektes

Marcin Luter z perspektywy ekumenicznych dialogów

Kult obrazów według Reformatorów: Marcina Lutra i Jana Kalwina

Das Prämonstratenserkloster Belbuck als eine Keimzelle der Reformation im südlichen Ostseeraum

Der gemeinsame reformatorische Grund des Glaubens

Życie i dzieło Marcina Lutra a spór wokół tez i narodzin Reformacji

Pastorale Bekehrung als Herausforderung und Chance für die Ökumene im 21. Jahrhundert

Konferencja z okazji obchodów 500-lecia Reformacji pt. Kościół Ewangelicko-Augsburski w relacjach z Państwem – aspekty ustrojowe i prawne, Kraków, 9 października 2017 r.

Kościoły poewangelickie na terenie woj. wrocławskiego : stan zachowania : problemy konserwatorskie

Luterańska hermeneutyka biblijna i jej współczesne wyzwania w świetle dokumentu „Na początku było Słowo”. Biblia w życiu wspólnoty luterańskiej

Reformacja a zaistnienie, kryzys i perspektywy teologii Starego Testamentu

Polska Reformacja na Mazurach

Wpływ Reformacji na rozumienie moralności

Szesnastowieczny królewiecki druk w Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel: ilustracje, oprawa i właściciele

Marriage and Family in Protestant and Evangelical Understanding

Reforma, reformizm, Reformacja – analiza filozoficzna