Search results

1

Casting a glance across Balticum – Poland and her past in Arild Huitfeldt’s Chronicle

100%

Szelągowska K.

Studia Maritima

|

2021

|

vol. 34

61-86

EN

The enormous 16th century book Chronicle of the Kingdom of Denmark, written in vernacu- lar, is a testament to several features typical of that period’s historiography. As a utilitarian history it was supposed to deliver moral and political lessons and arguments. It has a tra- ditional form, in many parts annalistic. Despite several weaknesses, the work became very popular reading for generations of Danish nobility, influencing the development of histori- cal consciousness. The Chronicle is also evidence of broadening the horizons of Danish elites, a group to which the author, the Chancellor of the Realm and the magnate, belonged. The paper presents information concerning Poland, included in the book. The fact that it was so could be simply a result of historical methods applied in this period (among others, copying and repeating sources), but it could be caused also by growing interests in Poland, seen as a partner in regional politics with the Baltic Sea as the centre. Some closer connections be- tween Poland and Denmark, mainly in the 15th and the 16th centuries, could be connected with the network of conflicts and alliances among such political entities as: the Teutonic Order, the Holy Empire, Brandenburg, the Hanseatic League, Gdańsk and the whole of Po- merania. Most of the notes are scattered, rather short and do not create a comprehensive whole. In the case of more recent history, the narrative has a much more well-developed character (like for instance the case of the Thirteen Years’ War). Some Polish context (prob- ably fictitious) became useful when the author had to criticise King Christian II. Huitfeldt was also well-informed about the political system of the Commonwealth and included the information when writing about the Danish system, presenting both as similar.

PL

XVI –wieczna Kronika Królestwa duńskiego, autorstwa Arilda Huitfeldta powstała na marginesie starań państwa o stworzenie nowoczesnej syntezy dziejów narodowych, mającej do spełnienia różnorakie polityczne cele, w odniesieniu do zagranicznego i krajowego odbiorcy. 9-tomowe dzieło omawia dzieje Danii od legendarnego króla Dana do roku 1559 (śmierć Chrystiana III). Napisane w języku narodowym, ma dość tradycyjną formę, bliską rocznikowi i kronice. Pozostaje historią pragmatyczną, realizującą polityczne, dydaktyczne i moralizatorskie cele. Mimo wielu słabości, historia ta przyniosła wizję dziejów Danii, kształtującą mentalność wielu pokoleń duńskich elit w epoce nowożytnej. Kronika jest świadectwem poszerzania się horyzontów elit duńskich tego czasu, które reprezentuje autor dzieła, magnat i kanclerz Korony, Arild Huitfeldt. Większe zainteresowanie Polską w tym kręgu mogło być skutkiem polsko-duńskich zbliżeń na tle skomplikowanego układu politycznego północnej Europy, splotu interesów i konfliktów (Polska – Dania – Szwecja – Zakon Krzyżacki – Gdańsk – Hanza – Marchia Brandenburska – Cesarstwo). Celem artykułu jest ukazanie, jakie informacje o Polsce i jej dziejach znane były wykształconym elitom duńskim tego okresu. Tradycyjny kształt dzieła rzutuje na dobór przekazów, który cechuje przemieszanie informacji ważnych z błahymi. Informacje o Polsce w większości mają charakter rozproszonych wzmianek, dotyczących takich zdarzeń jak dynastyczne mariaże, dwustronne traktaty, wojny i bitwy oraz pojedyncze, czasem „sensacyjne” fakty. Narracja bardziej rozbudowana pojawia się w odniesieniu do nowszych dziejów, w przypadku m. in. wojny trzynastoletniej. Pewne polonicum, choć akurat nie związane z rzeczywistymi faktami, zostało użyte w kry- tyce króla Chrystiana II. Znający realia systemu politycznego Rzeczpospolitej kanclerz używał polskiego przykładu w opisie ustroju Danii, który uważał za podobny.

2

Opowieść etnogenetyczna a warsztat szesnastowiecznego historyka

84%

Szelągowska K.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2022

|

vol. 52

387-408

EN

The main topic of this paper focuses on the interdependencies between the 16th century historian’s craft and the legendary origo gentis. Two specific examples would be analysed: Marcin Kromer’s Sarmatian origine of the Poles and Nicolaus Petreius’s Cimbrian origine of the Danes. The general presentation of non‑political and non‑ideological presumptions for accepting the mythical past known from the medieval texts delivers the background on which it can be grasped, how Early Modern historians treated that tradition. The analysis of the working methods would be also preceeded by showing the variety of approaches observed in terms of the topic: when dealing with the ethogenetic theories, the historians decided to use polemical oration/treatise as the main form. Another form: the legendary history was applied for presenting the past “before” and “after” the process of shaping the nation/state. The scholarly methods used by both historians included both tradition and novelty: ethymological deductions, endorsment of the classical authorities (and obviously, the Bible), forgery, but at the same time impressive erudition and attempts to addopt some historical criticism.

3

Lech’s Supposed Origins in Croatia: Regarding the Identification of the Rivers Huy and Krupa in the Works of Jan Długosz and Maciej of Miechów

84%

Kekez H.

Kwartalnik Historyczny

|

2019

|

vol. 126

|

issue 3

PL

The present article is a further contribution to the debate on the famous late medieval and early Renaissance narrative of the legendary origins of the Poles. The paper focuses on the legendary castle of ‘Psary’ - the ‘ancestral home’ of Prince Lech, that is on the geographical information given by chroniclers Jan Długosz and Maciej of Miechów in their writings. The author dismisses the identification of ‘Psary’ with Krapina or Pharos (Starigrad on the island of Hvar), arguing that ‘Psary’ was the medieval Minor Pset most likely located on top of Pušačko Hill (Pušačko brdo) in the vicinity of the late medieval castle Krupa (present-day Bosanska Krupa in Bosnia and Herzegovina).

4

Między badawczą rzetelnością a mitem. Tomasz Kantzow (1505 – 1542) - wczesny prekursor nowoczesnej historiografii Pomorza Zachodniego?

67%

Śliżewski P.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2019

|

issue 3

5-30

EN

The article contains an analysis of a new assumption made by the 16th-century Pomeranian historian, Tomasz Kantzow, according to which the Region had been settled originally by the Germans, and not by the Slavonic tribes as it had been propagated by anolder mediaeval tradition. That point of view was justified by the influence of the factors connected with the changes taking place in the historiography of the time and the manner of thinking about the past, which in turn was the result of the impact of the Renaissance. An important tendency, visible in the last version of Kantzow’s Pomeranian Chronicle, ishis desire to construct the most reliable picture of the past based on diligent studies of the available sources concerning the most remote past, which generally was a feature of the Renaissance, especially the ones coming from the Antiquity, which had been unknown for the previous generations and which became available thanks to the invention of the print. It also meant rejection of many previous legends and myths not based on facts confirmedby the available sources. That manner of constructing knowledge about the pastwas – which is another important thesis of the article – a milestone towards constituting modern historiography, making the discipline more ‘scientific’. Another innovation – related with the time Tomasz Kantzow lived in – was the awakening of national awareness in its modern meaning and the resulting perception of the past. That factor also had an impact on the Pomeranian chronicler, making him decide to present the remote past of thecountry as unambiguously Germanic. At the same time, his chronicle may be perceived as an expression of Pomeranian patriotism and ideas related with the independence of the Duchy of the Griffins, irrespective of the national identity of their subjects. From that perspective, Kantzow seems as another representative of the traditional – dated back tothe Middle Ages – state ideology of West Pomerania. What distinguishes him is a completely new form to present history. The conclusion may be reduced to the statement thatKantzow’s construction creates another myth derived from the same family of Pomeranianstate myths, albeit his method of constructing it is different. The basis for that methodis studying sources and presenting reliable conclusions, resulting from the sources. Tosome extent, it resembles the practice of modern academic historiography, also ideologicallymotivated in many cases and supporting national myths.

PL

Artykuł jest refleksją na temat przyjęcia przez szesnastowiecznego historyka pomorskiego Tomasza Kantzowa nowej koncepcji pierwotnego zasiedlenia regionu, wedle której jego pierwszymi mieszkańcami mieli być nie – jak chciała wcześniejsza, średniowiecznej jeszcze proweniencji tradycja - Słowianie, a Germanie. Główna teza, mająca tłumaczyć tę zmianę, sprowadza się do stwierdzenia, że swój wpływ miały tu czynniki związane z przemianami zachodzącymi w ówczesnej historiografii i sposobie myślenia o przeszłości, będące pochodnymi wpływu idei humanizmu i Odrodzenia. Ważną tendencją, uchwytną w lekturze ostatniej wersji kroniki pomorskiej Kantzowa, jest dążenie do konstrukcji możliwie najbardziej wiarygodnego obrazu przeszłości w oparciu o skrupulatne studiowanie źródeł, w przypadku dziejów najdawniejszych, co w ogóle charakterystyczne dla Renesansu, szczególnie tych pochodzących ze starożytności, które, nieznane poprzednim stuleciom, stały się wówczas dostępnymi na szerszą skalę dzięki wynalazkowi druku. Oznaczało to również odrzucenie wielu wcześniejszych, nie znajdujących potwierdzenia w źródłach, legend i mitów. Przyjecie takiego sposobu konstruowania wiedzy o przeszłości stanowiło, co jest dalszą ważną tezą artykułu, milowy krok na drodze do ukonstytuowania się nowoczesnej historiografii i „unaukowienia” dyscypliny. Inną jednak innowacją, związana z epoką, w której żył Tomasz Kantzow, było obudzenie się świadomości narodowej w jej współczesnym sensie oraz z nią związanej perspektywy spojrzenia na dzieje. Ten czynnik również wpływał na pomorskiego kronikarza, skłaniając go ku decyzji o przedstawieniu najdawniejszej przeszłości kraju jako jednoznacznie germańskiej. Jednocześnie jednak dzieło jego widzieć można przede wszystkim jako wyraz patriotyzmu pomorskiego i idei związanych z odrębnością i niepodległością rządzonego przez Gryfitów księstwa, nie przedkładający ponad nie narodowej identyfikacji ich poddanych. Tym samym Kantzow ukazuje się nam jako kolejny przedstawiciel tradycyjnej, bo korzeniami sięgającej jeszcze średniowiecza ideologii państwowej Pomorza Zachodniego. Tym, co go wyróżnia, jest zupełnie nowa forma, służąca jednak przedstawieniu dawniejszej treści. Konkluzja sprowadza się zatem do stwierdzenia, iż konstrukcja Kantzowa powołuje do życia kolejny mit, wywodzący się z tej samej rodziny pomorskich mitów państwowych, aczkolwiek metoda jego budowy jest już odmienna. Podstawą tej metody jest właśnie skrupulatne studiowanie źródeł i przedstawianie wiarygodnych na ich podstawie wniosków, w pewnym stopniu przypominające praktykę nowoczesnej historiografii naukowej, na której nierzadko również ideologicznie motywowane i wspierające narodowe już wówczas jednoznacznie mity wyniki, przypuszczalnie próbować można rozciągnąć tak sformułowane wnioski.

Refine search results

1 Historyka Studia Metodologiczne

1 Kwartalnik Historyczny

1 Przegląd Zachodniopomorski

1 Studia Maritima

2 Szelągowska K.

1 Kekez H.

1 Śliżewski P.

1 2022

1 2021

2 2019

Casting a glance across Balticum – Poland and her past in Arild Huitfeldt’s Chronicle

Opowieść etnogenetyczna a warsztat szesnastowiecznego historyka

Lech’s Supposed Origins in Croatia: Regarding the Identification of the Rivers Huy and Krupa in the Works of Jan Długosz and Maciej of Miechów

Między badawczą rzetelnością a mitem. Tomasz Kantzow (1505 – 1542) - wczesny prekursor nowoczesnej historiografii Pomorza Zachodniego?