Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Romantyzm
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

„Hubal” Bohdana Poręby i „Pasja” Stanisława Różewicza – spór o romantyzm w kinie polskim lat 70.

100%
Marcin M.
Kwartalnik Filmowy
|
2015
|
issue 92 Kino polskie i polityka
123-140
PL
"Hubal" (1973) Bohdana Poręby i "Pasja" (1977) Stanisława Różewicza to dwa filmy, które w odmienny sposób nawiązują do wolnościowych aspektów polskiej tradycji romantycznej, a ich znaczenia są ściśle związane z kontekstem politycznym lat 70. W obu dziełach pojawia się szereg typowo polskich toposów romantycznych oraz klisz z związanych romantyzmem, takich jak motyw czynu niepodległościowego, motyw ofiary złożonej w sytuacji skazanej na klęskę czy wreszcie kluczowa dla obu filmów figura romantycznego bohatera – niezłomnego buntownika. Istnieje jednak istotna różnica między podejściem obu twórców do tych motywów. „Hubal” jest bowiem filmem, w którym elementy „legendy romantycznej” zostały wykorzystane jako czynnik perswazyjny mający na celu zawłaszczenie tradycyjnych wyobrażeń historycznych przez oficjalny dyskurs państwowy tworzony przez władze PRL. Natomiast Pasja to dzieło, w którym pojawia się autentyczna refleksja historyczna oraz ważne pytania dotyczące sensu rewolucyjnego i niepodległościowego działania, jak również niebezpieczeństw z nim związanych. Kwestie te zostały postawione przez reżysera w oparciu o filmową opowieść o wydarzeniach tzw. Rewolucji Krakowskiej 1846 r. i losach jej przywódcy Edwarda Dembowskiego. Oba filmy można interpretować w kontekście sytuacji narastającego kryzysu politycznego i napięcia społecznego w Polsce lat 70. Autor artykułu omawia ten kontekst, odnosi się do romantycznej filozofii Edwarda Dembowskiego oraz kreśli recepcję krytyczną filmów Poręby i Różewicza.
EN
Bohdan Poręba’s „Hubal” (1973) and Stanisław Różewicz’s „Passion” (1977) are two films that in a different way refer to the libertarian aspects of the Polish romantic tradition and their meanings are closely linked to the political context of the 1970s. In both works there are a number of typical Polish romantic topoi and clichés associated with romanticism, such as the motif of an act of independence, the theme of sacrifice made in a situation where victory is impossible, or finally the key figure for both of these films – the romantic hero – an indomitable rebel. However, there is an important difference between the approach of both artists to these themes. Hubal is in fact a film in which the “romantic legends” were used as a persuasive factor aimed at appropriating traditional notions of history by official state discourse created by the communist authorities. In contrast Passion is a work in which there is a genuine historical reflection and important questions are asked about the meaning of revolutionary and independence action as well as dangers associated with it. These issues have been raised by the director in the film based on the story of the events of the so called Cracow 1846 revolution and the fate of its leader Edward Dembowski. Both films can be interpreted in the context of the growing political crisis and social tension of the 1970s Poland. The article discusses this context, refers to the romantic philosophy of Edward Dembowski and outlines the critical reception of films by Poręba and Różewicz.
2

Między „zupełnością” a „brakiem”

84%
Rzepczyński S.
Studia Norwidiana
|
2019
|
vol. 37
251-261
PL
Artykuł jest recenzją książki Dominiki Wojtasińskiej O koncepcji kobiety „zupełnej” w pismach Cypriana Norwida. Książka stanowi próbę dotarcia do Norwidowskiego widzenia istoty, miejsca i roli kobiet w kontekście przemian dziewiętnastowiecznego społeczeństwa. Autorka przywołuje w swych rozważaniach konteksty: biograficzny, socjologiczny i religijny, odnosi się także do dwudziestowiecznego feminizmu chrześcijańskiego oraz do filozofii dialogu reprezentowanego przez Emmanuela Lévinasa i Józefa Tischnera. Wzorów tytułowej „zupełności” kobiety badaczka doszukuje się w tradycji antycznej i biblijnej oraz w średniowiecznej tradycji historycznej. Autorka przedstawia w pracy Norwida jako poetę, w którego myśli dokonuje się antycypacja dwudziestowiecznych ruchów emancypacyjnych i chrześcijańskiej koncepcji feministycznych.
EN
The article presents a review of Dominika Wojtasińska’s book O koncepcji kobiety “zupełnej” w pismach Cypriana Norwida [On the Concept of a ”Complete” Woman in the Writings by Cyprian Norwid]. The book is an attempt at capturing Norwid’s view of the essence, place and role of women in the context of the transformation of 19th-century society. In her reflections, the author refers to the following contexts: biographical, sociological and religious; she also refers to 20th-century Christian feminism and to the philosophy of dialogue represented by Emmanuel Lévinas and Józef Tischner. The researcher is searching for the models of the female “completeness” in the ancient and biblical tradition and in the medieval historical tradition. In her book, the author presents Norwid as a poet who anticipates the 20th-century emancipatory movements and Christian feminist concepts.
3
Publication available in full text mode
Content available

„Żyłem z wieszczem tym za młodu, jak brat z bratem…” – towarzyskie i poetyckie związki Januarego Poźniaka i Wincentego Pola

84%
Klimek-Grądzka J.
Zeszyty Naukowe KUL
|
2018
|
vol. 61
|
issue 1
475-492
EN
This article discusses noticeable links between January Poźniak and Wincenty Pol as revealed in the poetry of the former. Poźniak’s poetic oeuvre – a Lviv lawyer and social activist, who always dreamt of becoming a poet – is an evident testimony of his lifelong friendship with Pol and his wife Kornelia. Poźniak touches upon such issues like Pol’s departure to Vilnius or his romantic affair with Kornelia – embedded in a folk symbolic framework. Poźniak’s works also reveal that both authors shared their sentiment for the fate of the nation. They also unveil Poźniak’s strong belief in Pole’s everlasting fame. Poźniak’s fascination with Pol – a poet and a national prophet – presents itself through his choice of vocabulary and his references to Pol’s poetic conventions, accompanied with a tendency to depreciate Poźniak’s own literary achievements (cf. motives of oblivion and the “rusty gusle”).
PL
Artykuł poświęcony jest omówieniu widocznych w poezji Januarego Poźniaka, związków z Wincentym Polem. Wiersze Poźniaka, lwowskiego prawnika i społecznika od wczesnej młodości marzącego o byciu poetą, są świadectwem wieloletniej przyjaźni z Polem i jego żoną, Kornelią. Poźniak pisze m.in. o wyjeździe Pola do Wilna czy wykorzystując symbolikę ludową, opisuje romans poety z Kornelią. Twórczość Poźniaka ujawnia także wspólną obu poetom troskę o losy narodu, a także wiarę w nieprzemijalność sławy Pola. Fascynacja Polem – poetą i wieszczem – przejawia się nie tylko poprzez stosowaną przez Poźniaka leksykę, ale również poprzez nawiązania do jego poetyki przy jednoczesnym deprecjonowaniu własnych dokonań literackich (motyw zapomnienia i „rdzewiejącej gęśli”).
4
Publication available in full text mode
Content available

Актуалiзацыя спадчыны Уладзiслава Сыракомлi на сучасным этапе

84%
Варабей М.
Białorutenistyka Białostocka
|
2016
|
vol. 8
PL
Dziedzictwo W. Syrokomli jest zróżnicowane gatunkowo i tematycznie, dlatego staje się bogatym źródłem badań. Biografia, eseje, niektóre teksty poetyckie zostały szeroko omówione w pracach naukowców białoruskich i obcych. Aktualizacja zagadnień dotyczących współczesnych badań nad twórczością W. Syrokomli pozwoli wypełnić lukę w studiach nad historią literatury białoruskiej XIX wieku i historią ówczesnego białorusko-polskiego pogranicza kulturowego. Szczególną uwagę należy zwrócić na poematy historyczne i gawędy W. Syrokomli.
EN
W. Syrokomla’s heritage is diverse in genres and subjects. Therefore, it becomes a rich source of research. His biography, essays, some poetic texts are widely discussed in the works of Belarusian and foreign researchers. Updating of the issues concerning the research on W. Syrokomla’s heritage eliminates the gaps in the study of the 19th century Belarusian literature and Belarusian-Polish cultural borderland. A particular attention should be paid to W. Syrokomla’s historical poems and drawn-out stories.
5
Content available remote

Romantyzm a duch lucyferyzmu. Uwagi o estetyce w projekcie antropofanii

84%
Nowak A. J.
Estetyka i Krytyka
|
2001
|
issue 1
99-120
PL
Artykuł zawiera analizy tych poglądów Odo Marquarda, które składają się na proponowany przezeń kompensacyjny model kultury, choć nie jest ich egzegezą. Na część pierwszą składają się wstępne wyjaśnienia, dotyczące zarówno pojęć Marquarda, jak i pojęć własnych autora artykułu. Następnie przystępuje się do interpretacji modernizmu w oparciu o projekt antropofanii i mitu jaskini lucyferysty. W dalszej części tekstu omawiana jest relacja między modernizmem a antymodernizmem regresywnym, w skrócie nazywanym romantyzmem. Wywód zmierza do uzasadnienia twierdzenia, że wbrew Marquardowi romantyzm należy traktować jako rewizjonistyczny ruch schyłkowej fazy modernizmu, a nie zwrot antymodernistyczny.
EN
The article comprises of analysis of certain Odo Marquard`s ideas which constitute compensational model of culture. However, these aer not the explication of it but only the preliminary interpretation. Than we take up interpretation of modernism in view of the antropophany project and the cave of luciferist`s myth. The relation between modernism and regressive antimodernism is discussed at the very end of the article. Contrary to the Marquard`s views, romanticism is to be treated as the revisionist movement of the decadent phase of modernism, not as the antimodernism turn (in culture and civilisation).
6
Publication available in full text mode
Content available

Between “completeness” and "absence"

84%
Rzepczyński S.
Studia Norwidiana
|
2019
|
vol. 37 English Version
249-259
EN
The article presents a review of Dominika Wojtasińska’s book O koncepcji kobiety “zupełnej” w pismach Cypriana Norwida [On the Concept of a ”Complete” Woman in the Writings by Cyprian Norwid]. The book is an attempt at capturing Norwid’s view of the essence, place and role of women in the context of the transformation of 19th-century society. In her reflections, the author refers to the following contexts: biographical, sociological and religious; she also refers to 20th-century Christian feminism and to the philosophy of dialogue represented by Emmanuel Lévinas and Józef Tischner. The researcher is searching for the models of the female “completeness” in the ancient and biblical tradition and in the medieval historical tradition. In her book, the author presents Norwid as a poet who anticipates the 20th-century emancipatory movements and Christian feminist concepts.
7

Poglądy estetyczne Krzysztofa Pendereckiego

84%
Papla P.
Estetyka i Krytyka
|
2003
|
issue 1(4)
63-82
PL
W artykule omówiono poglądy estetyczne Krzysztofa Pendereckiego wyrażone na łamach licznych czasopism, w książce kompozytora "Labirynt czasu. Pięć wykładów na koniec wieku" oraz książce P. Ćwiklińskiego i J. Ziarno "Pasja o Krzysztofie Pendereckim". Mimo widocznej, w niektórych aspektach, ewolucji - stosunek do muzyki romantycznej, awangerdy muzycznej, częściowo też koncepcja dzieła muzycznego - w ogólnym zarysie poglądy te wydają się spójne. Poświadczają też wyjątkową samoświedomość twórczą kompozytora i jego wyczulenie na procesy zachodzące w sztuce.
EN
Aesthetic views of Krzysztof Penderecki are reconstructed in the present article. The basis of the reconstruction come from his books (for instance, "Five lectures on the end of century") and papers. In spite of the various views on music Penderecki`s concept of the musical work of art seems to be coherent and unified.
8
Publication available in full text mode
Content available

Litwa mityczna według Józefa Ignacego Kraszewskiego

59%
Prymak-Sawic A.
Bibliotekarz Lubelski
|
2019
|
issue 62
143-182
EN
The research goal of this study is to analyse and interpret the multilevel vision of Lithuania in the works of Józef Ignacy Kraszewski – from the myth of the Genesis beginnings, to the myth of the nation and the myth of the land, and mediaeval heroic personal myths. The writer proved the value of the pre-Christian culture of Lithuania by creating its half-fairy, half-historical, story.
RU
Исследовательской целью этой зарисовки является анализ и интерпретация многоуровневого видения Литвы в творчестве Юзефа Игнация Крашевского: начиная с мифа о происхождении, мифов о народе и земле, и заканчивая средневековыми героическими личностными мифами. Писатель доказывал ценность предхристианской культуры Литвы, создавая ее наполовину сказочное, наполовину историческое прошлое.
PL
Celem badawczym tego szkicu jest analiza i interpretacja wielopoziomowej wizji Litwy w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego: począwszy od mitu o genezyjskich początkach, poprzez mit o narodzie i mit ziemi, aż po średniowieczne heroiczne mity osobowe. Pisarz dowodził wartości kultury przedchrześcijańskiej Litwy, tworząc jej na poły bajeczne, na poły historyczne dzieje.
9
Publication available in full text mode
Content available

Moralne dylematy polskich romantyków w drodze do niepodległości. Wybrane zagadnienia

51%
Toruń W.
Tematy i Konteksty
|
2023
|
vol. 18
|
issue 13
218-230
EN
The presented sketch, referring mainly to conservative thought, tries to present the moral dilemmas of Polish romantics (A. Mickiewicz, J. Słowacki, Z. Krasiński, C. Norwid) on the road to independence. Taking into account the concept of Wallenrodism, the state of conspiracy, open insurrectionary struggle, and methods of revolutionary terror, these methods of active resistance were confronted with Christian ethics, co-creating the essence of Latin civilization. The sometimes immoral ways of fighting suggested by the historical situation conflicted with the Decalogue and tested the conscience of their perpetrators, Polish patriots.
PL
Prezentowany szkic, nawiązujący głównie do myśli konserwatywnej, stara się przedstawić dylematy moralne polskich romantyków (A. Mickiewicz, J. Słowacki, Z. Krasiński, C. Norwid) na drodze do niepodległości. Biorąc pod uwagę koncepcję wallenrodyzmu, stanu konspiracji, otwartej walki powstańczej, metod rewolucyjnego terroru, te sposoby aktywnego oporu zostały skonfrontowane z etyką chrześcijańską, współtworząc istotę cywilizacji łacińskiej. Sugerowane przez sytuację historyczną, niekiedy niemoralne sposoby walki, kolidowały z dekalogiem i wystawiały na próbę sumienia ich sprawców, polskich patriotów
10
Publication available in full text mode
Content available

Miejsce Norwida w kulturze

48%
Masłowski M.
Studia Norwidiana
|
2021
|
vol. 39
5-36
EN
Even in today’s “postmodern” world, Norwid cannot be reduced to a single formula. He is rather a “constellation,” requiring that readers join the “continual discussion” on issues specific to a given era. His focus is on humanity, which he regards from a dualist perspective that necessitates pursuing a synthesis of matter and spirit under the sign of ethical universalism. Norwid refers to the “cupola of ‘a monologue-that-keeps-parabolizing-itself’” andregards culture as the parable of the world. His original aesthetics of “whiteness” refers, as it were, to the biblical “gentle gust of wind,” which announces God’s presence and indicates the rejection of the Romantic veneration for volcanoes, which he contrasts with the importance of work. This kind of philosophy, developed by Brzozowski, Tischner and John Paul II, has led to the self-limiting revolution of Solidarity in the years 1980-81, and ultimately to the de-legitimization and fall of communism; finally, after the bloody myth of the French Revolution reigned for two hundred years, this philosophy altered the paradigm of historical changes around the world. Norwid elaborated on the industrial-era Romanticism and opposed martyrological messianism, developing the original idea of a “messianism of work,”linking it with a vision of human Church, which “burns through the Globe with conscience.”He would contrast the global church with the parochial “church-turned-living-room.”Human beings count more than institutions, he argued, just like goodness prevails over formal sacraments. With the ultimate goal defined as the resurrection of the world, art becomes a church of work. Norwid embraced an anthropocentric perspective, in which human beings are called upon “to un-make” [od-poczynać] the mistakes of the past, and thus to begin afresh at a whole new level. With his language and style Norwid was constructing a new social stratum: intelligentsia (Łapiński), understanding it as the nation’s copula, i.e. the unifying force of conscienceand the collective consciousness. It would form an interpersonal, horizontal transcendence spanning the length and breadth of societies. The opposite of nation and its culture is “empire” – the root of subjugation – which particularly enslaved Central and Eastern Europe. Of special importance is the clash between Asian civilization and the “Roman” one, i.e. Christianity or Western Europe. However, the poet opposes Slavs to both the Westerners and the Easterners, emphasizing the processualand not the essentialistcharacter of national cultures. The question whether Norwid’s work is fundamentally dialogic or monologic in character continues to divide scholars. However, Norwid is in a way a Master or teacherwho embodies the Other and incarnates Wisdom in his Voice and Gesture. The nature of Wisdom is anthropocentric because man is a priest, although “involuntary / And immature,” which abolishes the distinction between the sacred and the profane. Through his ethical universalism Norwid provides a solution to the Enlightenment crisis of universal reason. Emancipation of the individual should not entail abandoning a sense of belonging, which is something that Norwid’s modernism shares with that of Central Europeans (Ch. Delsol). Understood as the expression of collective desires, cultures shape responsibility and a sense of belonging, at the same time constituting an answer to the crisis of narcissistic individualism characteristic for our times.
PL
Norwida, nawet w obecnej fazie „postnowoczesności”, nie sposób sprowadzić do jednej formuły – jest raczej „konstelacją”, wymagając od czytelników „dyskusji nieustającej” problemów czasu. W centrum uwagi znajduje się człowiek w perspektywie dualistycznej, zmuszającej do poszukiwania syntezy materii z duchem, w perspektywie uniwersalizmu etycznego. Odwołuje się do „kopuły„monologu-nieustannie-się-parabolizującego”: kultury jako paraboli świata. Oryginalna estetyka „bieli” odwołuje się jakby do „łagodnego powiewu wiatru” z Biblii świadczącego o przejściu Boga i jest znakiem sprzeciwu wobec romantycznego uwielbienia wulkanu, któremu przeciwstawia wagę pracy. Filozofia ta, rozwinięta przez Brzozowskiego, Tischnera i Jana Pawła II doprowadziła do samoograniczającej się rewolucji „Solidarności” lat 1980-81, i ostatecznie do delegitymizacji i upadku komunizmu; po dwusetletnim panowaniu krwawego mitu rewolucji francuskiej – do przemiany paradygmatu przemian historycznych w świecie. Norwid opracowywał romantyzm epoki przemysłowej, i przeciwstawiając się mesjanizmowi martyrologicznemu narodu wypracował swoisty „mesjanizm pracy”. Łączył go z wizją Kościoła człowieka, który „przepala glob, Sumieniem”. Kościołowi globu – przeciwstawiał parafiańszczyznę, „kościół zmieniony w salonik”. Liczy się człowiek a nie instytucja, dobro a nie Sakrament formalny. Chodzi o zmartwychwstawanie świata, a sztuka jest kościołem pracy. Bliska mu była perspektywa antropocentryczna, gdzie człowiek wezwany jest do „od-poczynania”, poczynania na nowo, w drugiej potędze – błędów przeszłości. Swoim językiem i stylem Norwid konstruował nową warstwę społeczną – inteligencji – (Łapiński) jako rodzaj kopuły narodu, zwornika sumienia, świadomości zbiorowej. Tworząc rodzaj międzyosobowej transcendencji poziomej zarówno wzwyż jak wszerz społeczeństw. Przeciwieństwem narodu ze swoją kulturą jest „cesarstwo” – źródło niewoli. Zniewalające zwłaszcza Europę Środkowo-Wschodnią. Szczególnie ważne jest starcie się cywilizacji azjatyckiej z chrześcijaństwem, czyli Europą zachodnią, „rzymską”. Poeta stawia jednak Słowianina w opozycji zarówno do Wschodu jak do Zachodu. Pada nacisk na procesualny a nie esencjonalistyczny charakter kultur narodowych. Problem dialogiczności Norwida czy dominującego monologu dzieli badaczy. Ale Norwid jest w pewnym sensie Mistrzem, nauczycielem, który wciela Innego, wciela Mądrość własnym Głosem i Gestem. Istota Mądrości jest antropocentryczna, gdyż człowiek jest kapłanem, choć „bezwiednym / I niedojrzałym”, co obala podział na sacrum i profanum. Poprzez swój uniwersalizm etyczny Norwid przynosi odpowiedzi również na Oświeceniowy kryzys pojęcia uniwersalizmu racjonalności. Emancypacja jednostki nie powinna bowiem prowadzić do rezygnacji z przynależności, co jest wspólne modernizmowi Norwida i Europy środkowej (Ch. Delsol). Kultury jako wyraz pragnienia zbiorowego kształtują odpowiedzialność i poczucie przynależności – są też odpowiedzią na kryzys indywidualizmu narcystycznego naszej epoki.
11
Publication available in full text mode
Content available

L’image de la France et des français dans l’histoire et la culture Polonaise dans la première partie du XIXe siècle

43%
Krawczykowski A.
Prace Polonistyczne
|
2015
|
vol. LXX
157-176
EN
This master thesis focuses on the vision the Poles had of France and French folk from 1812 and 1864. As seen in the work, those two dates coincide with landmarks in Polish history. The conclusion shows that stereotypes are numerous and very often contradictory, yet, it is obvious that France and French are occupying a significant place in polish literary life at that time. The study includes text analysis (mostly in Polish), contemporary testimonies, as well as few pictures analysis. In a first part, Poland between French influence and interference, we will see what images of France and French, the Poles built on the basis of linguistic borrowings and the adoption of a certain style of life « à la française ». The second part, Napoléon I in Polish imaginary: « Prometeusz czy Atylla ? » deals with the perception the Poles have of Bonaparte, probably the most famous and emblematic French personality at that time. The third part, the image of France and French seen through the Polish emigration (Wielka Emigracja) is about the common destiny of the Polish and the French nation throughout the XIXth century.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.